مطالب مرتبط با کلیدواژه

شهر


۲۶۱.

نقش مادر شهر ناحیه ای ایلام بر تحولات نظام شهری وتاثیرآن بر سطح بندی مراکزسکونتگاهی شهری استان ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱-۲ (پیاپی ۳۸) 527 - 545

کلیدواژه‌ها: شهر سلسله مراتب شهری شبکه شهری نظام شهری TOPSIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۷۴
بیان مساله: امروزه شهرهای بزرگ در کشورهای در حال توسعه به شدت در حال رشد هستند. این نواحی تمامی امکانات، خدمات و سرمایه های کشور را در خود بلعیده، ولی با این وجود با انواع مشکلات و معضلات شهری دست و پنجه نرم می کنند. از طرف دیگر سایر نقاط در این کشورها اعم از شهرهای میانی، کوچک و نقاط روستایی از توسعه عقب مانده اند . هدف از پژوهش دستیابی به توسعه متوازن، ایجاد تعادل فضایی و توزیع بهینه فضا، فعالیت و جمعیت در سطح منطقه است. روش تحقیق: روش توصیفی – تحلیلی است. در این پزوهش به بررسی الگوی پراکنش سکونتگاه های شهری، نظام یابی استقرار شهرها و نحوه تاثیر گذاری شهر ایلام بر نواخی پیرامونی با استفاده از مدل های مختلف (تاپسیس....) و با نرم افزار های EXCEL و GIS داده ها و اطلاعات، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت یافته های تحقیق: تأثیرگذاری شهر ایلام بر شهرهای استان متفاوت بوده است. به طوری که برای رشد برخی نقاط سکونتگاهی عامل محرک، برای برخی مانعی اساسی در نگهداشت جمعیت و برای برخی دیگر به دلیل فاصله بیشتر عاملی منفعل و یا معکوس عمل نموده است.شهر ایلام نتوانسته است بعنوان مرکز استان نقش همگرایی فضایی استان را ایفا نماید و بجز خدمات اداری و درمانی برای کل استان در سایرحوزه های جنوب و شمال و شمال شرق استان واگرایی به سمت شهرهای استانهای خوزستان و لرستان و کرمانشاه را تشدید نموده است الگوی قطبی بر نظام شهری استان حاکم است. میزان نخست شهری در نظام شهری استان با وجود برخی نوسانات دوره ای، تثبیت شده است.
۲۶۲.

سنجش فضایی- مکانی شهری به منظور مکان یابی مراکز انتظامی با تاکید بر روش Fuzzy (منطقه دو و چهار شهر مقدس قم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۰) 467 - 482

کلیدواژه‌ها: امنیت شهر مکان یابی روش fuzzy شهر قم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۱۸۰
توسعه شهرنشینی بعد از قرن نوزدهم، سکونتگاه های شهری را تبدیل به کلانشهرها و ابرشهرها نموده است. ظهور این پدیده برنامه ریزان و متولیان امور شهری را با چالش هایی در حوزه تامین امنیت شهروندان مواجه ساخته است. مکانیابی به معنای یافتن پهنه های دارای ظرفیت و متناسب به منظور بارگذاری کاربری های شهر، این پژوهش با رویکرد کاربردی و با روش توصیفی– تحلیلی صورت گرفته است. در گام اول پس از دریافت لایه های مختلف کاربری های شهری موثر در مکان یابی مراکز انتظامی از سازمان ها و مراکز مختلف و پس از محاسبه اوزان معیارها و زیر معیار ها با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی ، نقشه های فاصله در نرم افزار GIS ساخته شد. درادامه محدوده های مناسب به منظور توسعه کاربری انتظامی مشخص گردید.با بررسی وضعیت توزیع مراکز انتظامی در مناطق دو و چهار شهر قم مشخص شد پراکنش مراکز انتظامی شهر در این مناطق با توزیع فضایی نامتوازن مواجه است وصرفا چند کلانتری و مرکز انتظامی درتامین امینت شهر با مشکلات بسیاری مواجه اند. گستردگی محدوده های استحفاظی مراکز انتظامی و کلانتری ها در شهره های بزرگ ، کنترل محله ای را با مشکلات بسیاری مواجه می سازد.علاوه بر این کمبود زیر ساخت ها و امکانات پلیس نیز از جمله دلایل کاهش این نظارت هاست. در این پژوهش از طریق بررسی زیرساخت های شهری در مناطق دو و چهار پهنه های مناسب به منظور توسعه کاربری انتظامی شناسایی و توسط نقشه نمایش داده شد.
۲۶۳.

ارزیابی عملکرد چشم انداز و ساختار طبیعی شهر در مناطق گردشگر پذیر، مطالعه موردی شهر چالوس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۲) 531 - 551

کلیدواژه‌ها: شهر چشم انداز شهر ساختار طبیعی گردشگری شهر چالوس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۲۰۹
پژوهش حاضر از نظر هدف، پژوهش کاربردی و از نظر ماهیت و روش کار توصیفی-پیمایشی و استنباطی است. جامعه آماری پژوهش تمامی شهروندان بالای 20 سال محلات شهر چالوس هستند روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت اتفاقی از مردم شهر و گردشگران به تعداد 484 نمونه (بر اساس فرمول کوکران) می باشد.جهت تعیین پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ (0.734) استفاده شد و تحلیل داده ها از ابزار پرسشنامه و تحلیل آن در SPSS و بهره گیری از آزمون هایی همچون میانگین ، آزمون T تک نمونه ای و همبستگی پیرسون و نیز تحلیل سلسله مراتبی AHP استفاده شده است. نتایج حاصلحاکی از آن است که شاخص ساختار طبیعی شهر، دارای مقدار آماره T مثبت بوده و در سطح معناداری کمتر از 0.05 قرار گرفته و در نتیجه وضعیت آن بیش تر از حد متوسط است.همچنین شاخص های تابلوهای اطلاع رسانی، فضای سبز، نورپردازی، دارای مقدار آماره T منفی است و در سطح معناداری کمتر از 0.05 قرار گرفته اند. در نتیجه وضعیت آن ها کم تر از حد متوسط است.ضمن اینکه شاخص های توپوگرافی، هندسه ساختمان ها، خیابان ها و شبکه گذرگاهی، نمای ساختمان ها، مبلمان شهری، مصالح ساختمانی، در سطح معناداری بیش تر از 0.05 قرار گرفته اند. ارزیابی کلی از شاخص های چشم انداز و ساختار طبیعی در جذب و ماندگاری گردشگر در شهر چالوس نیز بیانگر این امر است که محله 10 با میانگین وزنی کل (3.70)، در بهترین شرایط و محله 5 با میانگین وزنی کل( 2.65) در ضعیف ترین شرایط وجود دارد.
۲۶۴.

بررسی عوامل یکپارچگی مدیریت کلانشهر تهران ؛ چالش ها و راهبردها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 111 - 133

کلیدواژه‌ها: شهر مدیریت شهری مدیریت یکپارچه شهری کلانشهر تهران تحلیل عاملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۸۵
شهر به عنوان کلیتی بهم پیوسته،به سازمانی مقتدر با مدیریتی یکپارچه نیازمند است. تعدد مدیریت و ناهماهنگی سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی متولی امورشهری از چالش های مدیریت کلانشهری تهران است.هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر در عدم تحقق یکپارچگی مدیریت کلان شهر تهران می باشد. پژوهش حاضر کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری داده ها با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی پیمایشی (توزیع پرسشنامه) است و برای تحلیل از تکنیک های روش عاملی بهره گیری شده است. جامعه آماری 30 نفراز کارشناسان خبره مباحث مدیریت شهری تهران انتخاب گردیده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که با تکیه بر روش تحلیل عاملی تعداد 5 عامل از 52 شاخص و جمعا 66/5درصداز واریانس را تبین می کند.همچنین نتایج به دست آمده نشانگر این است که مولفه اول کسب درآمد شهرداری از طریق تراکم فروشی و ساخت و سازهای انبوه 0/749موله دوم توسعه بیش از حد صنایع در محدوده بلافصل شهری و تخطی از قوانین0/909، مولفه سوم تعدد مراکز تصمیم گیری در مسائل شهری و تداخل وظایف آنان 0/829،مولفه چهارم کمبود سرانه های فرهنگی و اجتماعی در اغلب مناطق شهری(تعداد سینما،کتابخانه)0/970و مولفه پنجم رویکردهای سنتی در مواجه با حل مشکلات زیر ساختی و کالبدی شهر از جمله بزرگراه سازی و احداث پل های طبقاتی 0/854موثرترین عوامل درعدم تحقق یکپارچگی از دید مدیران و کارشناسان شهری شناسایی شده است.
۲۶۵.

تدوین مدل نظری شهر دوستدار سالمند با استفاده از الگوی فرا ترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 129 - 144

کلیدواژه‌ها: شهر سالمند فرا مطالعه فراترکیب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۲۷۷
دو عامل کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی که باعث سالخوردگی جمعیت می گردند از اواسط قرن بیستم در کشورهای توسعه یافته آغاز گردیده و اکنون در کشورهای درحال توسعه هم پدیدار شده اند. این موضوع ابعاد وسیعی را شامل می شود و دغدغه ی سالمندی را در زمینه های مختلف نمایان می سازد. با توجه به پیامدهای بحران سالمندی پیش رو در کشورمان قطعاً مطالعات حوزه ی سالمندی اهمیت ویژه ای می یابد. هدف اصلی مقاله ی حاضر بررسی جایگاه مطالعات برنامه ریزی شهری با رویکرد شهر دوستدار سالمند در میان انواع دغدغه های سالمندیست تا در دو قالب ساختاری و محتوایی به واکاوی مطالعات حوزه نظری در قلمروی شهر دوستدار سالمند در پژوهش های داخلی بپردازد تا ضمن ارایه ی چارچوب نظری، میزان پژوهش در این زمینه را در پژوهش های داخلی مورد بررسی قرار دهد. مقاله ی پیش رو از نوع توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر راهبرد فرامطالعه است که با استفاده از روش شناسی فراترکیب به تحلیل مقالات علمی پژوهشی در قالب نوزده مقاله، با محوریت شهر دوستدار سالمند پرداخته و به منظور گردآوری و تحلیل داده ها از روش هایی چون مرور نظام مند و کدگذاری باز استفاده نموده است. پس از استخراج داده ها، مقولات مورد نظر، مشخصات عمومی و در نهایت مدل و چارچوب نظری پژوهش تبیین گشته است. در جمع بندی ابعاد حضورپذیری، امنیت، اجتماعات دوستدر سالمند، امنیت و حس تعلق به عنوان ابعاد اصلی شهر دوستدار سالمند برشمرده شد که با شاخص های تدقیق شده، چارچوب نظری پژوهش را شکل می دهند و طبق مدل نظری این تحقیق سیاست گذاری شهر دوستدار سالمند بر مبنای دو رکن مکان و مشارکت محقق می گردد.
۲۶۶.

تحلیل تاثیر رویکرد سرمایه اجتماعی بر توسعه کالبدی شهر (مطالعه موردی: شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 621 - 636

کلیدواژه‌ها: رویکرد سرمایه اجتماعی توسعه کالبدی شهر زاهدان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۴۲
سرمایه اجتماعی یکی از سرمایه های مهم جوامع شهری و از مولفه های اساسی و مؤثر در توسعه و ثبات، پویایی و سرزندگی شهرها محسوب می شود. از سرمایه اجتماعی، به عنوان زیربنای توسعه اقتصادی- اجتماعی و کالبدی هر جامعه و شهری یاد می کنند. در این راستا هدف پژوهش حاضر تحلیل رویکرد سرمایه اجتماعی بر توسعه کالبدی شهر (مطالعه موردی: شهر زاهدان) می باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، توصیفی و استنباطی از نرم افزار (SPSS) و مدل (KOPRAS) استفاده شده است. نتایج میزان تاثیر متغیرهای اعتماد اجتماعی و مشارکت و شبکه های اجتماعی بر توسعه کالبدی با استفاده از آزمون T تک نمونه ای نشان داد، در تمامی شاخص های بیان با میانگین به دست آمده بالاتر از حد متوسط عدد 3 بیانگر تاثیر زیاد متغیرهای (اعتماد، مشارکت، شبکه های اجتماعی) بر توسعه کالبدی شهر زاهدان می باشد. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد، رابطه معناداری بین متغیرهای اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شبکه های اجتماعی و توسعه کالبدی شهر زاهدان در سطح معناداری 000/0 دیده می شود. در نهایت نتایج الویت بندی مناطق پنجگانه شهری زاهدان بر اساس متغیر های (اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و شبکه های اجتماعی) با استفاده از از مدل کوپراس نشان داد، منطقه 5 با مقدار pj به دست آمده 3540/ . مقدار Rj به دست آمده 0555/0 و مقدار Qj به دست آمده 3803/0 و مقدار Nj به دست آمده 43/54 در اولویت قرار دارد.
۲۶۷.

مروری بر مفاهیم انتقال، دگرگونی و تغییرات محیط شهری و نسبت و ارتباط آن ها با یکدیگر

نویسنده:
منبع: هویت محیط دوره دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶ 107 - 88

کلیدواژه‌ها: انتقال دگرگونی تغییرات محیط شهری شهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۲۲۹
تغییرات محیط شهری به منظور ایجاد شرایط مطلوب زندگی، فرآیندی همیشگی، مداوم، بلند مدت و دارای اثرات طولانی و وسیع در تکامل شهرها می باشد. شهرها با هدف ایجاد یک محتوا و معنای جدید، بارها دستخوش دگرگونی ها، تغییرات و در-نهایت انتقال به ساختاری دیگر به صورت ارادی و یا غیرارادی می شوند. اما آنچه در مفاهیم انتقال، دگرگونی و تغییر مشخص نیست، مفهوم شناسی و جایگاه و رابطه میان آن ها، انواع، ابعاد و اهداف هر یک از آن ها می باشد. به طوری که مفاهیم مذکور در بسیاری از پژوهش ها به جای یکدیگر استفاده می شوند. بازیابی و معرفی نقش هر یک از اجزای متشکله انتقال، دگرگونی، تغییرات شهری و هم چنین تاثیر و رابطه آن ها بر یک دیگر را می توان به عنوان هدف اصلی پژوهش دانست. براین اساس در این نوشتار به روش توصیفی و تحلیل محتوا و با استنتاج نتایج کاربردی، بر پایه مرور متون و اسناد مرتبط، به بررسی آراء و نظرات صاحب نظران پرداخته می شود. هم چنین برای دستیابی به یافته ها از روش فرا ترکیب به عنوان نوعی از روش فرا مطالعه استفاده شده است. پی بردن به تفاوت ها و جایگاه هر یک از مفاهیم دگرگونی، انتقال و تغییرات شهری و هم چنین به انواع فرآیند تغییرات شهری و روابط آن ها با یک دیگر از یافته های پژوهش می باشد. در نهایت این گونه می توان بیان نمود که انتقال باعث ایجاد دگرگونی های گوناگون شهری در ابعاد مختلف کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی می گردد که خود منجر به بروز تغییرات شهری نمایان و نهان وسیع در ابعاد مطرح شده است. پس تغییرات شهری جزء پویا و جدایی ناپذیری از انتقال و دگرگونی شهری می باشند.
۲۶۸.

شهر و گفتمان فرهنگی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال اول زمستان ۱۳۸۳ شماره ۴ 77 - 82

کلیدواژه‌ها: شهرنشینی شهر گفتمان هویت فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۸۷
یکی از اصول توسعه درون زا یعنی توسعه برخاسته از نیازها، امکانات و شرایط ملی و محلی هر کشور، اصل هویت فرهنگی است که بر پایه پذیرش تنوع فرهنگی استوار است . در فرایند شهرنشینی و توسعه شهری درون زا می توان به وجود بستر فرهنگی مناسب برای گفتمان بین فرهنگ ها و ملل اندیشید در غیر این صورت شهرها به کانون هایی منفک و مجرد از هویت و حیات فرهنگی از یک طرف و مقتضیات فرهنگی و جغرافیایی جهان کنونی از سوی دیگر تبدیل می شوند. در این نوشتار، این فرض مورد تاکید و ارزیابی است که وجود یک ساختار متعادل، همگون و درون نگر شهری و شهروندی می تواند روابط انسانی- فرهنگی به ویژه گفتمان میان فرهنگ های مختلف را تحت تاثیر قرار دهد.
۲۶۹.

روند تحولات شهرنشینی در ادوار تاریخی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال سوم پاییز ۱۳۸۵ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 3 - 18

کلیدواژه‌ها: شهر شهرنشینی مادرشهر کلان شهر تکنو شهر شهراطلاعاتی شهر مجازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۱۶۸
ظهور شهر به عنوان یک پدیده سازمان یافته اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مشروط به فراهم شدن شرایط و مقدماتی است که در حدود ده هزار سال پیش و مقارن با دوران نوسنگی و آشنایی انسا ن ها با کشاورزی و به تبع آن کند شدن آهنگ کوچ و نیمه یکجانشینی انسان ها همراه بود . سکونتگاه هایی که در زمین های حاصلخیز کشاورزی و در بستر رودخانه ها به وجود آمدند، اولین سکونتگاه های انسانی به شمار می آیند که به تدریج تبدیل به روستاها و شهرها شدند. اولین موجی که توانست تحول انقلاب را در زندگی انسان ها به وجود آورد ”کشاورزی“ بوده است. کشاورزی توانست انسان کوچ گرای که مدام ا زسپیده دم تا شب هنگام کارش، شکار و دام بود را در مکانی خاص ساکن کند و بدین ترتیب سنگ زیرین و بنیادین شهرها و روستا ها را بنا کند . شهرهایی که سیر تحول و دگرگونی را به سرعت سپری کردند تا در نیمه دوم قرن هجدهم، موج دیگری تغییرات زیربنایی را درآن ها به وجود آورد. موجی که انقلاب صنعتی را به همراه داشت، نه تنها الگوی زندگی و حیات اجتماعی را متحول ساخت، بلکه باعث گسترش شهرها نیز شده و در کوتاه مدت شهرهای سنتی و باستانی را بلعید وآن ها را به شهرهای صنعتی و مدرن تبدیل کرد تا آن جا که مقدمات تحول بنیادین دیگری را تدارک دید و موج سوم را در خود پروراند . موجی که در نیمه دوم قرن بیستم و پس از جنگ جهانی دوم پدیدار شد و با عمومیت یافتن نظام جهانی مبتنی بر رسانه و ارتباطات و با دو محور اساسی یعنی بازار جهانی مبادلات اقتصادی و دولت های ملی و نهادهای فراملی را به وجود آورد و شهر و حیات شهری در عصر فراصنعتی بسیار هیجان انگیز شده و به رویاهای انسان جامع عمل پوشانده است با ابداع تکنولوژی اطلاعات هم زمان با مطرح شدن جهانی شدن به وجود آمدن شهرهای اطلاعاتی و شکسته شدن مرزهای جغرافیایی و مطرح شدن بسیاری از مفاهیم اجتماعی مانند مهاجرت الکترونیکی، کنترل اجتماعی الکترونیکی، ادغام کار و منزل، دوستی اینترنتی و بسیاری از مفاهیم دیگر که در مقاله به تفصیل به بحث گذاشته شده اند.
۲۷۰.

رشد و توسعه شهرنشینی در ایران «با تاکید بر فعالیتهای اجتماعی-اقتصادی»(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال چهارم پاییز ۱۳۸۶ شماره ۳ (پیاپی ۱۵) 3 - 14

کلیدواژه‌ها: شهر شهر نشینی رشد توسعه فعالیتهای اجتماعی - اقتصادی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۳۳
نظام شهرنشینی و روند سریع آن در کشور های در حال توسعه سبب هجوم گسترده به شهرها و پیدایش بخش خدمات متورم، حاشیه نشینی گسترده، بیکاری پنهان، پیدایش دوگانگی شبکه های اجتماعی مهاجرین در شهرها می گردد. به بیان دیگر شهرنشینی یکی از مهمترین پدیده های عصر حاضر است، تا جائیکه صحبت از انقلاب شهری در دنیا می شود. در ایران نیز تحول شهرنشینی بسیار شتابان و سریع بوده است. یک قانون ساده جامعه شناختی می گوید هر تحول و تغییر خارج از قاعده و سازمانی منجر به پیامدهای ناخواسته بسیاری می شود. الگوی توسعه شهری در ایران الگوی تسلط تک شهری و نیز تمرکز گرایانه بوده است. در سه چهار دهه اخیر ایران چندین بوم (Boom) مختلف را پشت سر گذاشته از آن جمله بوم نفت، بوم شهرنشینی و بوم زایشهای بسیار (جمعیت). در چنین شرایطی شهرنشینی با پیامدهای بسیاری همراه خواهد بود از جمله توزیع بی عدالتی، گسترش آسیبهای اجتماعی و ناهمگونی فزاینده اجتماعی و کمک به گسترش انواع بحرانهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی.
۲۷۱.

سیر تحولات روستا با توجه بر عملکرد شهرها در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال ششم زمستان ۱۳۸۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) 25 - 40

کلیدواژه‌ها: شهر روستا روابط متقابل توسعه ناحیه ای پیوند فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۱۷۳
پیوند میان شهرها و نواحی روستایی، به طور گسترده به عنوان عامل اصلی در فرایند تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شناخته شده است، علی رغم این واقعیت، بیشتر نظریه های توسعه و رویه های اجرایی تلویحا" به دو گانگی جمعیت و فعالیتهای نواحی شهری و روستایی تأکید دارند. برنامه ریزان شهری گرایش بیشتری به مسائل شهری و توجه اندکی به کشاورزی و توسعه ی روستایی دارند؛ در حالی که برنامه ریزان مربوط به توسعه ی روستایی، نواحی روستایی را تنها شامل روستاها و اراضی کشاورزی و مجزا از مراکز شهری تعریف می کنند. اما در بررسیهای ناحیه ای کشورهای در حال توسعه، انواع روابط متقابل بین شهر و روستا اشاره می شود و ایران به عنوان یکی از این کشورها در گذشته دارای شبکه شهری همگون و روابط میان شهرها و نقاط روستایی از تعادلی نسبی برخوردار بود، اما با نفوذ سرمایه داری و تقسیم کار جهانی در ایران موجب بر هم خوردن تعادل قبلی و باعث بالا رفتن درآمدهای نفتی از دهه 1330 هجری شمسی و سرازیر شدن بخش قابل توجهی از این درآمدها به نقاط شهری و همچنین اصلاحات ارضی دهه 1340 به نوبه خود به وخامت اوضاع روستاها و مشکلات بخش کشاورزی افزود. این مقاله نشانگر سابقه وسیر تحولاتی که در روستا با توجه به عملکرد شهرها از دوران باستان تا عصر حاضر صورت گرفته، می باشد. 
۲۷۲.

تحلیل نقش روستاهای واقع د رمحدوده شهری درتوسعه فیزیکی شهر کرج از اصلاحات ارضی تاکنون(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هفتم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳ (پیاپی ۲۷) 73 - 93

کلیدواژه‌ها: روستا شهر توسعه فیزیکی شهرکرج و اصلاحات ارضی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۲۷
بشر درتکامل فرهنگی خود در هر عصر، سکونتگاه مخصوصی را شکل داده است.ابتدایی ترین شکل سکونت انسانهای شکارچی اولیه "غار سنگی حفرشده" بوده است. فعالیت بعدی بشر اولیه، تغییر چهره جنگلها و ایجاد کلبه های ساخته شده از نی و چادر بود و در نهایت ترجیح داد تا بصورت گروهی در دهکده ها و روستاها سکونت گزیند. با افزایش جمعیت، روستاها نیز گسترش یافتند و بتدریج در طی فرایندی روستاهای بزرگتر تغییر شکل دادند و به شهرها و شهرکها تبدیل شدند. در نهایت نیزشهرهایی به ما در شهرهای پرجمعیت بدل گردیدند. شهر به دنبال رشد فیزیکی خود در طول زمان، منجربه گسترش بسوی محدوده های روستایی شد و اولین تاثیرآن تهدید فعالیتهای زراعی وکاهش تولید و به دنبال آن کاهش وسعت اراضی زراعی و باغ ها بود. در واقع می توان گفت که توسعه شهرها چه از لحاظ مکانی وچه اجتماعی، تحولی منفی و شگرف در اقتصاد روستایی را فراهم آورد و زمینه ساز بسیاری از کاستیها و مهاجرتهای روستایی گردیدکه دربسیاری از کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران قابل مشاهده است.
۲۷۳.

تحلیلی بر تحولات کاربری های اراضی شهر تبریز از دیدگاه توسعه پایدار طی سالهای (1387- 1383)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هفتم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 41 - 50

کلیدواژه‌ها: شهر کاربری اراضی پایداری توسعه تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۶۲
برنامه ریزی کاربری زمین، به چگونگی استفاده، توزیع و حفاظت اراضی، اطلاق می شود. این نوع برنامه ریزی از دیدگاههای متفاوتی می تواند مورد توجه قرار گیرد از جمله، دیدگاه توسعه پایدار یکی از مقبولترین دیدگاههای نگرش به کاربری اراضی می باشد. در این پژوهش سعی بر آن است که کاربری های اراضی شهری تبریز از منظر توسعه پایدار مورد سنجش قرار گرفته و میزان هماهنگی و یا عدم هماهنگی آن با این نوع توسعه در طی پنج سال(1387-1383) مورد مطالعه قرار گیرد. برای رسیدن به این هدف در این مقاله از روش (توصیفی- تحلیلی) و مطالعات (اسنادی) بهره گرفته شده است. تمامی داده های این پژوهش مستند بوده و شامل مصوبات کمیته ماده پنج در طی دوره مورد مطالعه می باشد. حاصل این مطالعه نشانگر برخی از ناهماهنگیها در برخی معیارهای توسعه پایدار بوده و حرکتی غیر پایدار را در جریان مصوبات مربوط به تغییرات کاربری ها نشان می دهد.
۲۷۴.

بررسی نقش فعالیتهای اقتصادی در توزیع جمعیت بین شهر و روستا در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هشتم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 55 - 68

کلیدواژه‌ها: جمعیت توزیع جمعیت شهر روستا فعالیتهای اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸ تعداد دانلود : ۱۰۷
شناخت چگونگی توزیع جمعیت و پراکندگی جغرافیایی آن بخصوص بین شهر و روستا، و نیز عواملی که بر این توزیع موثرند لازمه برنامه ریزی فضایی در کشور است. در بین عوامل متعددی که بر پراکندگی جمعیت تأثیر می گذارند، فعالیتهای اقتصادی که به سه بخش عمده، کشاورزی، صنعت و خدمات تقسیم می گردند، از جمله این عوامل محسوب می شوند. نتایج حاصل از این تحقیق حکایت از آن دارد، که فعالیتهای صنعتی و خدماتی با توجه به ایجاد فرصتهای شغلی در شهرها به انتقال تمرکز جمعیت در نقاط شهری، و فعالیتهای کشاورزی به تثبیت جمعیت درنواحی روستایی کمک کرده اند، و تفاوت استانها از نظر میزان شهرنشینی و روستا نشینی تا حدودی ناشی از تفاوت آنها از نظر میزان اشتغال در هر یک از فعالیتهای اقتصادی است. همچنین تغییر میزان شهرنشینی طی سالهای 1335 تا 1385 تابعی از تغییر میزان اشتغال در صنعت و خدمات بوده و تغییر میزان روستانشینی نیز با تغییر میزان اشتغال در فعالیتهای کشاورزی رابطه دارد.
۲۷۵.

بررسی عوامل تاثیرگذار بر توسعه یا تهدید پایداری در شهر جدید اندیشه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هشتم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 79 - 95

کلیدواژه‌ها: شهر شهر جدید توسعه پایدار شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۱۴۷
احداث شهرهای جدید با هدف ساختار فضایی، کاربری بهینه منابع طبیعی، مهار ابعاد تمرکز گرایی جمعیت در شهرها و آمایش سرزمین در نظام زیستی کشور صورت می گیرد. به منظور تمرکز زدایی و جذب سرریزهای جمعیتی شهرهای بزرگ چند میلیونی نظیر تهران و مشهد، جلوگیری از توسعه بی رویه شهرهای بزرگ، ایجاد تعادل رشد اقتصادی و اجتماعی و کنترل حرکات مهاجرتی، ایجاد شهرهای جدید بهترین جایگزین شناخته شده است. شهر جدید اندیشه دارای عملکردی خوابگاهی - خدماتی بوده و در بین 4 شهر جدید مجموعه شهری تهران (اندیشه، هشتگرد، پردیس، پرند) تنها شهری است که توانسته جمعیتی بالغ بر پیش بینی طرح را در سال 1385 جذب نماید با این حال این شهر نیز همچون شهرهای جدید دیگر ایران در جهت توسعه پایدار شهری بسیار ضعیف عمل نموده است.  
۲۷۶.

بررسی و ارزیابی وضع موجود شهر جدید هشتگرد با توجه به عوامل مؤثر در جمعیت پذیری آن(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال هشتم زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴ (پیاپی ۳۲) 113 - 125

کلیدواژه‌ها: شهر شهر جدید توسعه پایدار شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۹
احداث شهرهای جدید با هدف ساماندهی ساختار فضایی، کاربری بهینه منابع طبیعی، مهار ابعاد تمرکز گرایی جمعیت در شهرها و آمایش سرزمین در نظام زیستی کشور صورت می گیرد. به منظور تمرکز زدایی و جذب سرریز های جمعیتی شهرهای بزرگ چند میلیونی نظیر تهران و مشهد، جلوگیری از توسعه بی رویه شهرهای بزرگ، ایجاد تعادل رشد اقتصادی ،اجتماعی و کنترل حرکات مهاجرتی ،ایجاد شهرهای جدید بهترین جایگزین شناخته شده است. شهر جدید هشتگرد که دارای عملکرد صنعتی – خدماتی بوده مانند سایر شهرهای جدید در رسیدن به اهداف کمی مورد انتظار توفیق چندانی نداشته است. در این شهر نه جمعیت که پایه ی بقیه ی فعالیت ها و عملکردهاست و نه سایر شاخص ها هیچ یک به ارقام مورد انتظار نرسیده است و حتی با فاصله بسیاری از آنها قرار دارد.
۲۷۷.

تحلیل فضایی توزیع جرم در مناطق دهگانه شهر تبریز(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال یازدهم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 17 - 32

کلیدواژه‌ها: شهر جرم اکولوژی تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۹۲
 یکی از مشکلات امروزی شهرها به ویژه در ایران، پدیده جرم و انحرافات اجتماعی می باشد. شهر تبریز با مسایل خاص خودش از این قاعده مستثنی نیست. علوم مختلف در قالب نظریه های گوناگون به ویژه در جامعه شناسی شهری به تبیین جرم پرداخته اند. بعضی از این نظریه ها این مهم را از منظر شهری  و عوامل تاثیر گذار آن نگریسته اند که بوم شناسی شهری مهمترین آنهاست. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی از طریق ابزار پرسشنامه و مصاحبه، جامعه آماری زندانیان شهر تبریز در زمستان 92 را با تعداد4129 نفر و با نمونه آماری 291 نفر از طریق فرمول کوکرال، مطالعه و نتایج حاصله در مناطق به وسیله سایر اطلاعات (موقعیت،مساحت،جمعیت) تحلیل شده است. یافته های پژوهش پراکنش و شدت جرم در مناطق شهر را مشخص نموده و نشان داد که نوع غالب جرم به علت در مسیر ترانزیت بودن, جرایم مواد مخدر بوده و منطقه 6 به علت در حاشیه بودن و مسایل اجتماعی و فرهنگی آن و 8 به علت در مرکز بودن و داشتن تراکم کالبدی و جمعیتی، دارای بیشترین و مناطق 1و4 با ویژگی های خاص خود دارای کمترین میزان و شدت جرم بوده اند. 
۲۷۸.

عملکرد محیط هاى سبز و طبیعى در ارتقاء سلامت روحى- روانى انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال هفتم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱۳ 23 - 33

کلیدواژه‌ها: شهر فضاهاى سبز پایدارى سلامت روحى کیفیت زندگى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۳۶
شهرها به عنوان مکان زندگى و فعالیت انسان نه تنها، بخش مهمى از محیط مى باشند که علاوه بر تأثیر گذارى بر محیط زیست باعث بهبود کیفیت زندگى ،احساسات و تصورات مردم نیز مى گردند. بنابر این وجود فضاهاى طبیعى در شهرها از عوامل مؤثر در تضمین سلامت روحى و روانى ساکنان آن خواهد بود. این مقاله به بررسى عملکرد طبیعت شهر بر کیفیت معنوى زندگى مردم، از طریق بررسى میدانى با پرسش نامه از بین بازدید کنندگان پارک چیتگر در منطقه 22 ، پرداخته است. نتایج تحقیق رابطه بینانگیزه مردم از مراجعه به فضاهاى طبیعى، ابعاد حسى مثبت و غیر ملموس ناشى از تجربه طبیعت و نقش آن در ارتقاء سلامت روحى و کیفیت زندگى آنان ، که یکى از جنبه هاى دستیابى به توسعه پایدار است، را بررسى مى کند. هدف بررسى تأثیر و اهمیت ابعاد غیر مادى طبیعت بر زندگى انسان به عنوان گامى در جهت پایدارى زندگى شهرى بوده است.
۲۷۹.

باز شناسی ویژگی های کالبدی- فضایی بافت قدیم شهر در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هویت شهر سال دهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸ 19 - 28

کلیدواژه‌ها: شهر بافت قدیم ساختار کالبدی- فضایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۴۹
آنچه که اکنون بافت قدیم شهر نامیده می شود، زمانی به عنوان یک کلیت شهری از حیاتی کامل و کارآمد برخوردار بود که تکامل و کارآمدی آن محصول تعامل انسان و طبیعت بود که در طول قرن ها و به واسطه اندیشه عمیق یا آزمون و خطاهایی مکرر به تعادل رسیده بود.  هر چند که اکنون بافت قدیم شهر در ایران، با مفاهیمی چون فرسودگی، ناکارآمدی و بلاتکلیفی همراه است، اما بهترین ارزش های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و معماری هر شهر در آن نهفته است. به نظر می رسد بیشترین مشکلات مرتبط با بافت قدیم شهر در ایران ناشی از عدم شناخت دقیق ماهیت آن و عدم تلاش برای تطبیق آن ماهیت با شرایط معاصر می باشد. در این راستا، در این مقاله علاوه بر ارائه تعریفی روشن از بافت قدیم، ویژگی های کالبدی- فضایی آن در شهر های ایران همراه با تأثیر تحولات معاصر به روش تحلیلی- توصیفی بررسی شده است.
۲۸۰.

شورای اسلامی شهر و جایگاه آن در ارتقاء حقوق شهروندان (نمونه مورد مطالعه: شورای اسلامی شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال هفتم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 287 - 305

کلیدواژه‌ها: شورای شهر حقوق شهروندی شهر مدیریت شهری شورای شهر تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۱۹۵
شهرو هر محیط زندگی مدنی واجتماعی ، با شهروندان معنی پیدا می کند. رابطه شهروندی با مدیریت شهری از جمله مسائل و موضوعات مهمی است که در حوزه مدیریت شهری در جهان مورد توجه قرار گرفته است. شهرها از جمله مراکز سکونتی هستند که برای ایفای نقش های متعدد به افرادی در عرصه های سیاسی و اجتماعی نیاز دارند. نقش دادن به افرادِ متفاوت عرصه شهری از جمله دولت، مردم، نهادهای مدنی و قانون گذار باعث ایجاد وظایف متقابل و دو سویه بین شهروندان و اداره کنندگان امور در راستای رسیدن به حقوق شهروندی، در سطح ملی و محلی شده است. شوراهای اسلامی شهر از نهادهای مدنی حاکمیت است که وظیفه تحقق حقوق شهروندی را در حوزه شهر و استان بر عهده دارد. در این راستا پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل عملکرد شورای شهر تهران در تحقق حقوق شهروندی می پردازد. نوع پژوهش، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی – تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای – اسنادی و پیمایشی – میدانی و با روش پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش، شامل 150 نفر از کارمندان شورای اسلامی و 384 نفر از شهروندانِ شهر تهران است. برای انجام آمار های توصیفی و آمار استنباطی مطالعه حاضر از نرم افزار SPSS و آزمون تی و رگرسیون خطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، شهروندان شهر تهران میزان عملکرد شورای شهر خود را نیز به دلیل نداشتن سازو کار مناسب جهت نظارت بر امور شهری و تحقق حقوق شهروندی کمتر از حد میانه می دانند. نتایج آزمون رگرسیون خطی نیز نشان می دهد، در هر یک از معیارهای متغییر وابسته حقوق شهروندی، مؤلفه های سازنده عملکرد شورای شهر بیشترین تأثیرگذاری خود را بر معیارهای حقوق اجتماعی، حقوق مدنی (منفی و معکوس) و در نهایت حقوق سیاسی تأثیر مثبتی دارد. لذا فراهم آوردن سازوکارهای مناسب جهت تحقق بهتر معیارهای مذکور در شورای اسلامی شهر تهران، کمک شایانی به ایفای نقش هر چه بهتر این نهاد در تحقق حقوق شهروندی، شهروندانِ تهرانی خواهد کرد.