مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۲۱.
۲۲۲.
۲۲۳.
۲۲۴.
۲۲۵.
۲۲۶.
۲۲۷.
۲۲۸.
۲۲۹.
۲۳۰.
۲۳۱.
۲۳۲.
۲۳۳.
۲۳۴.
۲۳۵.
۲۳۶.
۲۳۷.
۲۳۸.
۲۳۹.
۲۴۰.
بیداری اسلامی
به نظر میرسد، راهپیمائی اربعین، عواملی از بیداری اسلامی همچون وحدت، همبستگی و همدلی را در بین راهپیمایان شکل داده و استمرار این مراسم موجب تقویت بیداری اسلامی و همچنین مقابله با آسیب های آن شده است. این پژوهش با استفاده از روش کمی و انجام پیمایش بوده و جمع آوری اطلاعات آن از طریق پرسشنامه است. جامعه آماری آن، شامل راهپیمایان اربعین در سال 1398 است و حجم نمونه، 424 نفر از زائران ایرانی و سایر کشورهاست که به صورت اتفاقی انتخاب شدند. سعی شده تا بخش نظری این مقاله بر اساس دیدگاه رهبر انقلاب، درباره بیداری اسلامی و راهپیمائی اربعین آماده سازی شود. فرضیه اصلی پژوهش، وجود ارتباط بین ابعاد پیاده روی اربعین و شکل گیری عوامل بیداری اسلامی است. یافته های تحقیق ضمن تایید این فرضیه، عواملی را برای تقویت بیداری اسلامی در این مراسم تبیین می کند که در مقابله با سیاست های تفرقه افکنی دشمن قرار گرفته اند؛ برخی از این عوامل عبارتند از: جهانی شدن اسلام، همگرایی و وحدت مسلمانان (شیعه و سنی)، حل اختلافات با شعار"حب الحسین یجمعنا"، نمایش قدرت بالای بسیج مسلمانان، ارجحیت مسلمان بودن بر ملیت، بصیرت و دشمن شناسی، وحشت دشمن از اتحاد شیعیان، عدم تفاوت ملیت ، زبان و نژاد.
تحلیل عناصر مفهومی گفتمان بیداری اسلامی در کلام مقام معظم رهبری از منظر تحلیل گفتمان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر در پی تحلیل و بررسی شالوده های مفهومی و دال های مفصل بندی گفتمان بیداری اسلامی از منظر مقام معظم رهبری است. در این تحقیق، در چارچوب روشی ترکیبی از نظریه زبان شناسی انتقادی نورمن فرکلاف در تحلیل متون و از نظریهه گفتمان لاکلاو و موفه در چگونگی فراآیند هژمونیک شدن و تفوق یافتن گفتمان بیداری اسلامی بهره برده شده است. تحلیل متون آثار و سخنرانی های مقام معظم رهبری نشان داد که در هندسهه معرفتی ایشان، بیداری اسلامی گفتمانی است که از دال های «امام خمینی(رض) مظهر بیداری اسلامی»، «احیاء هویت اسلامی»، «فلسطین مسئلهه محوری جهان اسلام»، «جنبش نرم افزاری و تولید علم»، «ارتقاء علم در سایهه دین»،«اعتقاد به مهدویت»، «عدالت اجتماعی»، «مردم سالاری دینی»، «حوزه های علمیه»، «مبارزه با تهاجم فرهنگی» و «استکبار ستیزی» حول دال مرکزی و نقطهه کانونی «ایجاد تمدن اسلامی بر پایهه دین، عقلانیت، علم و اخلاق» تشکیل شده است. در این راستا از منظر مقام معظم رهبری، جهت تفوق یافتن این گفتمان و ایجاد تمدن اسلامی، وظیفه روحانیون و حوزه های علمیه و نخبگان فکری ، فرهنگی و سیاسی پراکندن و اشاعهه ی نظم معنایی مورد تأاکید این گفتمان در مقام نظر و فراهم آوردن زمینه های تحقق آن در ساحت عمل اجتماعی و سیاسی با گستره ای وسیع در ابعاد داخلی و منطقه ای و جهانی است
چشم اندازها (اسطوره ها) و بایسته های تغییرات اجتماعی از منظر گفتمان های اسلام گرا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در گفتمان های اسلام گرا، تغییرات اجتماعی جهان اسلام جهت، معانی و بایسته های متفاوتی به خود گرفته است. این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه نظام معنایی خرده گفتمانهای اسلام گرا را در قالب خرده گفتمانهای نوگرا، اصل گرا، و تمدن گرا (با تکیه بر اسناد موجود از سوژه های سیاسی مؤثر در شکل گیری آنها) بررسی نموده و اسطوره و بایسته هایی که هریک برای تغییرات اجتماعی در جهان اسلام ترسیم می کنند را ارائه نموده است. هرچند نشانه بیداری اسلامی به عنوان منبع و جهت این تغییرات در خرده گفتمانهای اسلام گرا مفصل بندی شده با این وجود با توجه به نظام معنایی متفاوت آنها، اسطوره(چشم انداز) و بایسته هایی که هریک برای به ثمر رسیدن آن مطرح می کنند متمایز می باشد. بر اساس دستاوردهای این مقاله اسطوره ای که گفتمان نوگرایی برای این تغییرات ترسیم می کند تحقق «مدرنیته اسلامی»، اسطوره گفتمان اصل گرایی«بازگشت به جامعه اسلامی» (به همان سبک موجود در سنت سلف صالح) و اسطوره تمدن گرایان نیز ایجاد «تمدن نوین اسلامی» می باشد. از آنجا که هیچ یک از این گفتمانها تا کنون نتوانسته اند به عنوان گفتمانی هژمونیک در جهان اسلام مسلط شوند لذا چشم انداز تغییرات اجتماعی در معرض رقابت های گفتمانی قرار دارد.
راهبردهای دفاعی عربستان در قبال بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست خارجی سال ۳۶ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۴۱)
107 - 132
حوزه های تخصصی:
موج تحولات نوظهور از شمال افریقا تا خاورمیانه عربی زنگ خطر را برای کشورهای پیرامونی که اغلب به دلیل اقتدارگرایی رژیم حاکم بر آن ها دچار ایستایی سیاسی بودند و همواره از هرگونه تغییر گسترده در محیط پیرامونی خویش به ویژه تغییر از بالا به شکل انقلاب و یا قیام مردمی بسیار هراسان بودند، به صدا درآورد. این پژوهش با توجه به اهمیت تحولات بیداری اسلامی و تأثیر آن بر محیط پیرامونی عربستان به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که عربستان در قبال تحولات بیداری اسلامی در خاورمیانه در دو سطح داخلی و منطقه ای چه واکنش هایی از خود بروز داده تا اولاً بتواند از دومینوی تحولات دور بماند و کماکان شانس این را داشته باشد که با همان نظام سنتی خود به ایفای نقش بپردازد و ثانیاً در سیاست خارجی چه اقداماتی را براساس منافع خود و مطابق با وضعیت موجود برای گذار از این تحولات انجام داده است. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی در پی اثبات این فرضیه است که اگرچه راهبرد امنیتی عربستان با تغییراتی چون اتخاذ سیاست تهاجمی و انجام اصلاحات در کوتاه مدت توانسته است که بروز و ظهور جنبش را در درون مرزهای ملی به تأخیر اندازد ولی در تعمیق رابطه با عراق، در ابتکار عمل در سوریه و لبنان و رهبری در شورای همکاری خلیج فارس در ائتلاف سازی علیه ایران با شکست مواجه شد.
واکاوی مؤلفه های بیداری اسلامی در شعر سعید معتوق
حوزه های تخصصی:
شاعران معاصر برخی از سروده های خود را به مبحث بیداری اسلامی اختصاص داده اند و یکی از مسائلی که امروزه سطح گسترده ایی از فضای جهانی بخصوص کشورها و جوامع اسلامی به آن توجه ویژ ه ای دارند، شناخت دقیق ابعاد مختلف جریان بیداری اسلامی به عنوان اندیشه ای نوپا که در دهه های اخیر مطرح شده است. سعید معتوق از شاعران نوظهور معاصریست که از شعر به عنوان گونه ادبی رسا جهت بیان اندیشه ها و عقاید خود و فراگیری بیداری اسلامی و نبوغ این بیداری به عنوان آرمانی والا در جامعه خود از مؤلفه های بسیار تاثیرگذار کمک گرفته -که مبتنی بر ارزش های اصیل و تبین هویت ملی، مسیر رسیدن ملت مسلمان را به سعادت اخروی هموار می کند. این پژوهش به این مسئله پاسخ می دهد که چه مؤلفه هایی در جهت تقویت همه جانبه جنبش بیداری درتاریخ تمدن اسلامی در شعر شاعر اماراتی سعید معتوق جریان دارد. برای واکاوی این مولفه ها از روش توصیفی تحلیلی و با استناد بر مطالعات کتابخانه ای و تکنیک تحلیل و تجزیه محتوا استفاده شده است و برای پاسخ به این مؤلفه ها در قدم اول مؤلفه های بیداری اسلامی در شعر سعید معتوق و در قدم دوم انواع راهکار ها و بارزترین آن ها تبین شده است. و در قدم سوم با بهره گیری از مضامینی همچون خدا محوری، وطن خواهی، تمجید شهادت طلبی، ستیز با ستم و ستم گر، بهره گیری از نماد و تلمیحات دینی طبق اشعار شاعر و اشارات او به آیات و روایات بیان شده است وتوانسته فضای سیاسی و اجتماعی ملّتش و کشور های اسلامی را در مسیر عبودیت و بیداری و تقویت عزم و اراده آنها در مقابله با ستیز قاطع استعمارگران به خوبی به تصویر بکشد.
تأثیر منازعات هویتی در جهان اسلام برانحراف بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
بحران پژوهی جهان اسلام دوره ۱۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۸
78 - 99
حوزه های تخصصی:
درچند سده اخیر در جهان اسلام مبارزات بیداری اسلامی در برهه های مختلف زمانی توسط اصلاح گرایان و ملت های مسلمان منجر به وقوع جنبش ها و حرکت های عظیمی شده است. وقوع بیداری اسلامی از اواخر سال 2010 که نقطه آغاز آن کشور تونس و سرنگونی نظام دیکتاتوری آن زین العابدین بن علی بود سبب شد که بسیاری از نظام های سیاسی دیکتاتوری عرب در جهان اسلام به صورت دومینو وار دستخوش دگرگونی و فروپاشی شوند. در بعضی از کشورها این قیام ها با سرکوب خشونت بار نظام های سیاسی همراه گردید و در بعضی دیگر از کشورها با وجود مهیابودن شرایط برای به نتیجه رسیدن مطلوب این قیام ها این جنبش ها به هدف غایی خود که همانا تغییر به نفع ملت ها و حاکم شدن نظام های مردم سالار بود منجر نگردید. یکی از دلایل ناکامی بیداری اسلامی، منازعات و واگرایی های هویتی است که ریشه آن به مسائل تاریخی و جامعه شناسانه در جهان اسلام برمی گردد. پژوهش پیش رو با رویکرد توصیفی-تحلیلی در نظر دارد به این پرسش ها پاسخ دهد که ریشه منازعات و واگرایی های هویتی در جهان اسلام از منظر جامعه شناسی تاریخی چیست و چگونه این منازعات بر انحراف بیداری اسلامی در یک دهه اخیر در جهان اسلام تأثیرگذار بوده است. فرضیه پژوهش این است که قرائت های متحجرانه از دین و رشد افراط گرایی دینی، قومیت و فرقه گرایی عربی، نفوذ اندیشه های بیگانه در جهان اسلام و رشد تفکرات التقاطی، ضعف عقلانیت در ایجاد یک هویت مشترک دینی و وجود تعارض در میان وفاداری های ملی و دینی از مهم ترین ریشه ها و عوامل تأثیرگذار در منازعات هویتی و انحراف در بیداری اسلامی به شمار می روند.
علل پایداری بحران های جهان اسلام از زمان شکل گیری بیداری اسلامی تا کنون (مطالعه موردی بحرین، عراق، سوریه، اردن)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
بحران پژوهی جهان اسلام دوره ۱۰ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۸
100 - 118
حوزه های تخصصی:
بیش از یک دهه از بهار اسلامی یا بیداری اسلامی (2023-2011) در غرب آسیا می گذرد، اما این منطقه همچنان با بحران هایی روبرو است و می توان اذعان نمود که بحران ها همواره یکی از جدی ترین چالش های پیش روی دولت های این منطقه است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این پرسش می باشند که چرا بحران های جهان اسلام با گذشت یک دهه از بیداری اسلامی هنوز ادامه دارد؟ فرضیه مقاله این است که عدم تمایل دولت ها به تغییرات سیستمی قدرت منجر به گسترش بحران های جهان اسلام از زمان شکل گیری بیداری اسلامی تا کنون (در چهار کشور) شده است. نتیجه کلی مقاله نشان می دهد آنچه باعث شده بحران ها بیش از ده سال در منطقه پایدار باشند، عدم تغییرات دگرگون کننده ای در روابط دولت و جامعه می باشد. در واقع مشکلات اجتماعی که منجر به بحران های گسترده در منطقه شده، هنوز در بیشتر کشورها وجود دارد و از طرف دیگر دولت ها نمی خواهد قدرت خود را با مردم تقسیم کنند و این سیر تحولات فراخوان هایی برای بحران های اجتماعی در این منطقه فراهم کرده است. شیوه جمع آوری داده ّها به صورت کتابخانه ای، استفاده از مجلات تخصصی و منابع معتبر اینترنتی بوده است.
بررسی تطبیقی مولفه های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در حوادث بعد از بیداری اسلامی
منبع:
راهبرد سیاسی سال پنجم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۸
109 - 133
حوزه های تخصصی:
منطقه خاورمیانه در حال گذار از دوره تحولات انقلابی است که سیاست خارجی کشورهای این منطقه را به چالش می کشد. علیرغم بروز این تغییرات، بیداری اسلامی و وقوع انقلاب در تونس، مصر و لیبی نتوانسته است برخی از جنبه های مهم شرایط منطقه غرب آسیا را تغییر دهد. یکی از مهم ترین آنها که افق راهبردی غرب آسیا را ترسیم می کند، رقابت بین ایران و عربستان سعودی است. موج اعتراضات مردمی سال 2011 در حمایت از دموکراسی و مخالفت با رژیم حاکم موسوم به بیداری اسلامی، دغدغه های تازه ای را برای عربستان و ایران بوجود آورده است که باید در چارچوب اولویت های منطقه ای بدان ها توجه نمود. در این محیط جدید، فرصت ها و تهدیدهای فراوانی پیش روی هر دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی وجود دارند و این در حالی است که هر دو کشور تلاش دارند تا با استفاده از مولفه ها و عناصر قدرت نرم خود رقبای خود را به حاشیه برانند.
مفهوم شناسی و مؤلفه های تعلیم و تربیت اسلامی از منظر بیدارگر اسلام؛ سید جمال الدین اسدآبادی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات بیداری اسلامی سال ۱۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷)
81 - 109
حوزه های تخصصی:
سید جمال الدین اسدآبادی متفکر و سیاستمداری است که آغازگر نواندیشی و بیداری در جهان اسلام بوده است که غالباً اندیشه های سیاسی و اجتماعی ایشان موردتوجه محققان بوده است و دیدگاه های وی در عرصه تعلیم و تربیت مغفول مانده است. با توجه به اهمیت تعلیم و تربیت و ضرورت تحول نظام آموزشی مسلمانان، مسئله و هدف پژوهش حاضر واکاوی مفهوم و مؤلفه های تعلیم و تربیت از منظر سید جمال الدین اسدآبادی به عنوان یکی از مصلحان بیدارگر اسلامی می باشد (مسئله). روش تحقیق پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ ماهیت داده از نوع کیفی و از نوع تحلیل متنی می باشد که جهت گردآوری داده ها از روش اسناد کاوی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل کتب، مقالات و اسناد علمی مرتبط با سید جمال الدین اسدآبادی بود که به روش نمونه گیری در دسترس مقالات و کتب مرتبط انتخاب شد و تجزیه وتحلیل داده ها این پژوهش در چهار مرحله توصیف، تحلیل، استنتاج و تبیین انجام پذیرفت (روش). یافته های پژوهش نشان می دهد که سید جمال الدین، تعلیم و تربیت را یکی از شیوه های مهم بیداری مسلمانان می دانست. ازنظر وی، تعلیم و تربیت فرد از سه دیدگاه قابل بررسی است و معلم به عنوان الگوی کامل تربیتی نقش مهمی در فرایند تعلیم و تربیت دارد. مهم ترین تأکیدات و مؤلفه های تربیت ازنظر سید جمال الدین شامل توجه به زبان مادری، آگاهی و بیداری، استعمار و استبداد نتیجه انحراف اخلاقی، جایگاه رفیع علم، بازسازی هویت اسلامی و گسترش علوم و فنون جدید می باشد (یافته ها).
بررسی تاثیر شکل گیری و گسترش قدرت محور مقاومت اسلامی برافول هژمونی آمریکا در منطقه غرب آسیا(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات بیداری اسلامی سال ۱۲ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷)
129 - 148
حوزه های تخصصی:
افول هژمونی آمریکا از مهم ترین مباحث مطرح و حائز اهمیت در ادبیات روابط بین الملل در طی سالیان اخیر بوده که همواره ذهن بسیاری از تحلیل گران و سیاستمداران جهانی را به خود مشغول ساخته است. درطی دهه های اخیر با الگوپذیری سایر ملت-های منطقه از مبانی و اصول تحول زای انقلاب اسلامی و با بهره گیری از تحولات بیداری اسلامی، شیوه ای از ائتلاف نانوشته بین دولت ها و ملت های منطقه غرب آسیا با محوریت قدرت مقاومت اسلامی جهت مقابله با سیاست های استکباری و درنهایت افول تدریجی هژمونی آمریکا در منطقه غرب آسیا شکل گرفت. سوال اصلی پژوهش حاضر بدین شکل مطرح می شود که شکل-گیری و گسترش قدرت محور مقاومت اسلامی در منطقه غرب آسیا چه تاثیری بر افول هژمونی آمریکا داشته است(مسئله)؛ با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی به پژوهش حاضر خواهیم پرداخت(روش)؛ یافته های حاصل از پژوهش در دو سطح منطقه-ای و بین المللی نشان دهنده مولفه هایی چون: وحدت و تنش زدایی بین دولت ها در منطقه غرب آسیا، پویایی و شکل گیری موازنه قدرت درعرصه بین الملل، خشم و انزجار عمومی ملت ها از آمریکا در منطقه غرب آسیا، گسترش ارزش های انقلاب اسلامی و پویایی نظام اسلامی در درون ملت ها و دولت های منطقه، شکست ائتلافات و اتحادهای جهانی با محوریت آمریکا و هم پیمانان آن می باشد(یافته ها).
پدیدارشناسی الزامات دیپلماسی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست خارجی سال ۲۵ زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۰)
951 - 974
حوزه های تخصصی:
سیاست، تدبیر امور عمومی است و دیپلماسی شاخه ای از علم سیاست است که امور عمومی را در بستر موضوعات بین المللی مورد بررسی قرار می دهد. هدف دیپلماسی ایجاد رویه های مذاکره ای و فنون ارتباطی است که بازیگران بین الملل را در رسیدن به خواسته های مشروع با کمترین هزینه و به دور از خشونت یاری دهد. ماهیت دیپلماسی مبتنی بر فن و تکنیک می باشد و به خاطر ارتباط این رشته با محیط آنارشیک بین الملل نقش ایده ها، آرمان ها و اندیشه ها در آن کلیدی می باشد. اسلام با مبانی توحید، معاد، نبوت و گزاره های احکامی و اخلاقی صادر شده از قرآن و حدیث در فقه، حکمت، اندرزنامه و عرفان برای زیست جمعی انسان ها و قواعد چرخش امور عمومی الگوهایی داشته و دارد. پرسش این مقاله این است که برای واردشدن روشی، تحلیلی، سیاست گذاری و هنجاری گزاره های اسلامی به دیپلماسی چه الزاماتی متنی وجود دارد؟ بر این اساس پاسخ نوشتار به این سمت حرکت می کند که باتوجه به وجود سه گونه از فناوری قدرت در شکل های متافیزیکی، فیزیکی و کوانتومی، پدیدار شدن دیپلماسی اسلامی در هر یک از این فناوری های قدرت، الزاماتی را می طلبد که باید مورد توجه قرار گیرد و نادیده گرفتن هر کدام از شاخص ها و عوامل زمینه ای و تکنیکی باعث می شود که دیپلماسی اسلامی شعاری، کیفی، بدون زمینه و هزینه زا باشد.
سیر تحول سیاست خارجی ترکیه در پرتو بیداری اسلامی: تحول یا تکامل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست خارجی سال ۲۶ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۳)
663 - 686
حوزه های تخصصی:
حزب حاکم اسلام گرای کنونی ترکیه در سال 2002 از بطن حکومتی سکولار سر بر آورد که در حال حاضر تمام تلاشش را در راستای اتخاذ دیپلماسی مؤثر و ایفای نقشی پررنگ در تحولات اخیر منطقه متمرکز کرده است. حزب عدالت و توسعه هم در بُعد سیاست خارجی و هم در حوزه سیاست داخلی اقدامات قابل توجهی را انجام داده است که از جمله می توان به بهبود اوضاع اقتصاد، حذف منازعات و رقابت های مخرب درون حزبی، تلاش مستمر برای از سرگیری مذاکرات پیرامون عضویت در اتحادیه اروپا، جلب اعتماد لائیک ها و نظامیان ترکیه و جلب توجه افکار عمومی و نخبگان عرب اشاره کرد. مقاله حاضر درصدد بررسی تطبیقی سیر تحول سیاست خارجی ترکیه در دوران آتاتورک، اربکان و حزب عدالت وتوسعه و موضع گیری های اخیر این کشور در رابطه با تحولات جهان عرب است تا به این سئوال اصلی پاسخ دهد که آیا اولویت سیاست خارجی ترکیه با رهبری حزب حاکم عدالت و توسعه نسبت به دوره های پیشین درخصوص تحولات اخیر منطقه روند تحولی را طی نموده است یا به فرآیند تکاملی قائل است؟ برای دستیابی به پاسخ این سئوال، ضمن توجه به مفروضات پژوهش، این فرضیه را مطرح نموده ایم که تلاش ترک ها و اولویت اصلی سیاست خارجی آن ها در کابینه اردوغان عضویت در اتحادیه اروپاست و از این لحاظ به سنت سیاسی تاریخی ترکیه و اهداف آتاتورک وفادار مانده و در سیاست خارجی خود درخصوص بیداری اسلامی سعی در تلفیق مجموعه سیاست های بعضاً متعارض کابینه های پیشین و نگاه چندوجهی به جای تک سونگری داشته اند. مقاله حاضر، بررسی این مهم را در پرتو همگرایی منطقه ای و سیاست های اعلامی و اعمالی ترکیه درنظر دارد.
امواج بیداری جهان اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست خارجی سال ۲۶ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۴)
913 - 934
حوزه های تخصصی:
بیداری اسلامی پدیده ای است که در تاریخ معاصر کشورهای اسلامی به شکل های گوناگون و در زمینه های تاریخی متفاوت و با نتایج خاص پدیدار شده است. این مقاله با بررسی آرای متفکران، جنبش ها و نحله ها ی اسلامی، چهار گفتمان بیداری جهان اسلام را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. پژوهش حاضر تلاش مسلمانان برای غلبه بر استبداد، عقب ماندگی، وابستگی و... را در چهار موج بیداری بررسی کرده و علل به وجود آمدن امواج بیداری و نتایج آن ها را مورد واکاوی قرار می دهد. این نوشتار خیزش مسلمانان در تاریخ معاصر خود را در چهار موج اصلاح طلبانه مشروطه خواه، انتقادی، رادیکال و مدنی مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد.
کاربست الگو های مدیریت بحران در روابط منازعه آلود ایران و عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست خارجی سال ۳۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۴۰)
5 - 38
حوزه های تخصصی:
این مقاله بدنبال کاربرد الگو های مدیریت بحران در سازمان دهی نظم پایدار منطقه ای میان ایران و عربستان بعد از تحولات 2011 بهارعربی، به منظور شناخت ریشه ها و علل ظهور این بحران ها از یک سو، و همچنین شناسایی راه های مدیریتی و تصمیم سازی در مواجهه با آن ها از سوی دیگر است؛ چرا که در جریان این تحولات تهران و ریاض گرفتار چرخه ای مستمر از رقابت ها و منازعات در محیط امنیتی خاورمیانه شده اند. بگونه ای که این راهبردهای متضاد باعث شده تا مدیریت بحران های منطقه عموماً تحت تأثیر الگوهای رفتاری آن ها از روند نامطلوبی برخوردار باشد. بنابراین تجزیه و تحلیل سیاست های مدیریتی این دو کشور، ضمن آنکه فهم جامع تری را از محیط بحران فراهم می سازد، می تواند در جلوگیری از بروز بحران ها و به حداقل رساندن آثار منفی ، آن ها را در مدیریت این منازعات یاری رساند. در این زمینه سعی بر آن است تا با شناخت موانع موجود در پیگیری سیاست های منطقه ای ایران و عربستان، خواننده به درک مناسبی از دستور کار امنیتی دو کشور واصل شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بدلیل نوع ویژگی های ساختاری حاکم بر روابط تهران- ریاض در منطقه، و شکل گیری الگوی توازن قوای نامتقارن در جریان تحولات بیداری اسلامی، الگوهای مدیریت بحران در روابط آن ها منجر به شکل گیری یک نظم امنیتی نشده است.
راهبردهای مدیریت ولایی در بیداری اسلامی جهت پیشرفت منابع انسانی با رویکرد مسئولیت پذیری و ارتقا عملکرد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از چالش های بیداری اسلامی فهم بیشتر مبانی اسلامی با هدف بهبود وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جوامع اسلامی است. از این رو بیداری اسلامی به ایجاد فرهنگی استوار جهت مدیریت جامعه نیازمند است و مدیریت ولایی می تواند یکی از اهداف آن باشد(مسئله). این پژوهش از نوع ترکیبی است. در بخش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته خبرگان و روش تحلیل مضمون، چهار مولفه اصلی از 11 مولفه شناسایی شده از قرآن کریم، احادیث و کتب جهت شناسایی راهبردهای مدیریت ولایی استخراج گردید. در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تایید شد، برای بررسی ضرایب همبستگی میان شاخص های راهبردهای مدیریت ولایی و پیشرفت منابع انسانی استفاده گردید. جهت تحقق این امر پرسشنامه محقق ساخته میان معلمان دبیرستان های منطقه 5 تهران که بصورت خوشه ای ساده انتخاب شدند توزیع گشت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss و جداول فراوانی، میانگین و انحراف استاندارد و در سطح آمار استنباطی، آزمون کولموگروف اسمیرونف، تی تک نمونه ای، رگرسیون و آزمون سوبل در مورد متغیرهای میانجی بکار گرفته شده است(روش). در مطالعه راهبردهای مدیریت ولایی جهت پیشرفت منابع انسانی چهار راهبرد استبداد ستیزی، مردم سالاری دینی، تامین مصلحت عمومی و مشارکت سیاسی فعال به ترتیب دارای بیشترین اوزان بوده و متغیر مسئولیت پذیری، بیش از عملکرد نقش تاثیرگذاری را به عنوان متغیر میانجی نشان داده است(یافته ها).
بررسی ریشه ها و پیامدهای بیداری اسلامی (۲۰۱۰- ۲۰۱۱)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات بیداری اسلامی سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۸)
153 - 171
حوزه های تخصصی:
جنبش بیداری اسلامی طی سال های ۲۰۱۰-۲۰۱۱، زنگ خطر را برای حکومت های جهان عرب که اغلب به دلیل اقتدارگرایی رژیم حاکم برآن دچار ایستایی سیاسی بودند و همواره از هرگونه تغییرگسترده در محیط پیرامونی خویش به ویژه تغییر از بالا و قیام مردمی بسیار هراسان بودند، به صدا درآورد. اگرچه این تحولات درکوتاه مدت نتوانست به طور یکسان در همه کشورها تغییرات عمیق و ساختاری ایجادکند، اما توانست زمینه های سقوط حکومت در مصر، تونس و لیبی که تحولات نوظهور را نادیده می گرفتند، فراهم آورد و در بعضی کشورها تجمعات اعتراضی موجی از تغییرات از بالا را توسط حکومت ها به همراه داشته و منجر به بازبینی ساختاری در سیاست های اعمالی بر شهروندان شد. مقاله با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی ( روش ) به طرح این سوال پرداخت که دلایل شکل گیری جنبش بیداری اسلامی چه بوده و چه پیامدهایی در کشورهای عربی بدنبال داشته است؟ ( مساله ) در پاسخ این فرضیه مطرح شد که وخامت اوضاع اقتصادی، رسانه ها و ساختار حکومت نقش زیادی در شکل گیری جنبش داشته و پیامدهایی چون تقویت محور مقاومت، دمیدن روح جسارت و امید در جوانان، شکل گیری نظم منطقه ای و بازتولید قدرت شیعی در منطقه داشته است( یافته ها ).
چالش های ائتلاف اسلامگرایان و سکولارها در تونس و ظهور اقتدارگرایی پس از بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
بحران پژوهی جهان اسلام دوره ۱۰ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۹
115 - 134
حوزه های تخصصی:
پس از بیداری اسلامی در تونس، فروپاشی دیکتاتوری «زین العابدین بن علی» رئیس جمهوری این کشور و شکل گیری نظام سیاسی دموکراتیک و پارلمانی، دوجناح سیاسی تأثیرگذار در این کشور به همکاری و همگرایی با یکدیگر روی آوردند. جنبش النهضه به عنوان مهم ترین جریان سیاسی تونس نقشی تعیین کننده در تحولات سیاسی داشت و احزاب دیگر ازجمله احزاب سکولار از تشکیل دولت ائتلافی با النهضه استقبال می کردند. مشارکت اسلامگرایان با احزاب مخالف (سکولار) در تونس و تشکیل دولت های ائتلافی هرچند در ابتدا موفقیت آمیز بود اما با تشدید اختلافات بین این دو جناح سیاسی ادامه پیدا نکردند و به بن بست رسید. در این کار پژوهشی علل ترغیب اسلامگرایان و احزاب سکولار به تشکیل دولت ائتلافی و سپس امتناع از آن مورد بررسی قرار می گیرد. سؤال مقاله حاضر این است که زمینه های ائتلاف سیاسی اولیه بین اسلامگرایان و سکولارها پس از بیداری اسلامی در تونس چه بوده است و چرا این ائتلاف فروپاشید؟ فرضیه این تحقیق نشان می دهد که دیدگاه الغنوشی و سران جنبش النهضه به اسلام میانه رو و دموکراسی، تشکیل ائتلاف و مشارکت سیاسی با احزاب مخالف (سکولار) را امکان پذیر کرد، اما اختلاف نظر برسر تصویب قانون اساسی و فعالیت گروه های سلفی موجب امتناع این دو جناح از شکل گیری ائتلاف شد که پیامد آن شکل گیری نظام سیاسی اقتدارگرا در این کشور بود. این مقاله، پژوهش نظری است که با مطالعه از منابع اولیه ازجمله کتاب ها و مقالات نوشته شده است و جمع آوری داده ها نیز بر مبنای روش کتابخانه ای بوده است.
محیط امنیتی ایران و تحولات بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
محیط امنیتی ایران بسیار متنوع و پیچیده است. در سال های اخیر، تحولات مثبت این محیط فرصت های استثنایی برای ایران فراهم کرده است. از سوی دیگر، تهدیدات پر سر و صدایی نیز علیه ایران ایجاد شده و اغلب قدرت های منطقه ای و جهانی یکی از اولویت های اصلی خود را مقابله با ایران قرار داده اند. موج بیداری اسلامی در یک سال گذشته، ابعاد فرصت های بالقوه را بالفعل کرده است. مقابله با این تهدیدات بی نظیر و هم چنین بهره مندی از این فرصت های استثنایی، به انباشت قدرت ملی و هم چنین مدیریت و برنامه ریزی دقیق نیاز دارد و استراتژیست ها و دیپلمات ها نقشی تعیین کننده در این چارچوب برعهده دارند.
تاثیر انقلاب های عربی بر تقابل استراتژیک ایران وامریکا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
خاورمیانه از جایگاه و اهمیت ویژه ای در نظام جهانی برخوردار است. تحولات اخیر (جنبش های مردمی دینی) در این منطقه ژئوراهبردی، تاثیر شگرفی در معادلات نظام جهانی، به ویژه منطقه ای داشته است. متاثر از تحولات اخیر، جایگاه راهبردی امریکا به عنوان هژمون با منافع ملی در گستره جهانی و جمهوری اسلامی ایران به عنوان قدرت منطقه ای، دچار تغییر و تحولات زیادی شده است. این پژوهش به دنبال بررسی و تجزیه و تحلیل تاثیر این تحولات در وزن و جایگاه راهبردی ایران و امریکا به عنوان دو رقیب راهبردی در خاورمیانه است. یافته های این پژوهش بر این مبناست که تحولات اخیر در راستای شکل گیری حکومت هایی مردمی دینی با محوریت اسلام در جریان است. با توجه به ماهیت مردمی اسلامی این انقلاب ها، جایگاه و وزن راهبردی ایران در منطقه (با توجه به اهداف و ماهیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران) رو به فزونی است و در نتیجه، قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه تقویت خواهد شد؛ در مقابل، جایگاه و وزن راهبردی امریکا در منطقه در حال نزول است که در نتیجه آن، روند هژمونی گرایی امریکا در منطقه افول پیدا خواهد کرد.
سیاست خارجی نوین ترکیه و تهدیدهای امنیتی فراروی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
روابط جمهوری اسلامی ایران با ترکیه از سال 2002 پس از به قدرت رسیدن اسلام گرایان به رهبری حزب عدالت و توسعه وارد مرحله ای جدید شد که از آن به بهار روابط دو کشور یاد می شود. اما به نظر می رسد تحولات اخیر در خاورمیانه روابط دو کشور را با چالش هایی مواجه کرده است. لذا مقاله حاضر تلاش دارد مولفه های تغییر سیاست آنکارا را با توجه به تئوری سازه انگاری تحلیل کند و پیامدهای آن را بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد واکاوی قرار دهد. یافته های پژوهش موید این فرض است که عمده ترین چالش ها در روابط ایران و ترکیه حول سه موضوع متمرکز شده است: تحولات سوریه، جریان موسوم به بیداری اسلامی و استقرار سامانه دفاع موشکی ناتو در خاک ترکیه. عامل سوم بیشترین تاثیر را در روابط دو کشور داشته است، زیرا بر خلاف عوامل پیشین، تهدید مستقیمی علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی همراه با بهره مندی از منابع کتابخانه ای و اینترنتی است.