مطالب مرتبط با کلیدواژه

فضای کالبدی


۱.

روش‌های بهینه‌سازی در آمایش سرزمین

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره اول سال ۱۳۸۸ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: الگوریتم ژنتیک آمایش سرزمین مکانیابی بهینه‌سازی چند معیاره فضای کالبدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۸۴
امروزه روش‌های بهینه‌سازی در ابعاد مختلف آمایش سرزمین نظیر مکان‌یابی و بهینه‌سازی فضای کالبدی، کاربرد فراوانی دارد. در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف بهینه‌سازی چند معیاره در مکان‌یابی و بهینه‌سازی در فضای کالبدی می‌پردازیم و در هر یک از دو زمینه با ارایه مثال، چگونگی کاربرد آنها را خواهیم دید.
۲.

An analysis of the physical space of Ahvaz city (تحلیلی بر فضای کالبدی شهر اهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال سیزدهم خرداد و تیر ۱۳۹۵ شماره ۳۹

کلیدواژه‌ها: اهواز شهرنشینی فضای شهری فضای کالبدی کالبد

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی مطالعات شهرسازی
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری منظر
تعداد بازدید : ۱۸۴۱ تعداد دانلود : ۱۰۸۵
یکی از عواملی که شهر را از سایر سکونتگاه های بشری متمایز می کند ویژگی های کالبدی آن است که همواره توجه زیادی از سوی مدیران، برنامه ریزان شهری، ساکنان و بازدیدکنندگان به آن معطوف شده و کیفیت آن بر زیست ساکنان تأثیر به سزایی دارد. بی برنامگی و توسعه بی رویه به ویژه در شهرهای بزرگ موجب شده کیفیت کالبدی موجود نیازهای ساکنان را برآورده نکند و انتقادات مختلفی به آن وارد باشد که نمونه آن شهر اهواز است. این مقاله با هدف بررسی و تحلیل فضای کالبدی شهر اهواز و نقاط ضعف و قوت آن در برآوردن نیاز ساکنان نوشته شده است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با رویکرد کیفی است. مقاله در مقیاس کل نگر و با تکیه بر نظریه ساخت اصلی شهر نوشته شده است. در راستای دستیابی به اهداف تحقیق در بررسی اولیه سه فرضیه مبتنی بر پذیرش تنوع به عنوان مهم ترین توانمندی و فقدان انسجام به عنوان مهم ترین ناکارآمدی فضای کالبدی و نیز انطباق این فضا با مکتب مدرنیسم تدوین شد. سپس اطلاعات مورد نیاز در مورد ادبیات موضوع از طریق مطالعات کتابخانه ای، گردآوری، با گزینش مجموعه ای از شاخص ها از بین شاخص های تشریح شده، با استفاده از شناخت حاصل از مشاهدات میدانی و داده های اسنادی به بررسی نمونه هایی از توانمندی ها و کاستی های فضای کالبدی شهر اهواز پرداخته شد. نتایج نشان می دهد تنوع مهم ترین توانمندی در کالبد شهر اهواز بوده و مؤلفه های زیست محیطی و نیز فقدان انسجام و کلیت در شهر مهم ترین ناکارآمدی آن است. در مجموع شهر در معیار هویت قوی بوده و در نظم به ویژه محیط زیست ضعف نشان می دهد، مؤلفه های کالبدی شهر با مکتب مدرنیسم مشابهت بیشتری نشان می دهد.
۳.

تبیین ارتباط بین فضای شهری و احساس امنیت اجتماعی در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره ششم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلیدواژه‌ها: امنیت احساس امنیت فضای شهری فضای کالبدی تعلق محله ای

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی شهری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ برنامه ریزی و مهندسی فرهنگی
تعداد بازدید : ۱۱۶۲ تعداد دانلود : ۶۳۸
افراد با زمینه های اجتماعی و فرهنگی متفاوت، تصورات گوناگونی از امنیت و احساس امنیت دارند. پژوهش حاضر، به دنبال تبیین و توضیح شکل گیری این تصورات است. این پژوهش، پیمایشی است و در آن، اطلاعات به وسیله پرسشنامه جمع آوری شده است. برای تعیین چارچوب نظری تحقیق، از نظریه های دو حوزه احساس امنیت و تحلیل فضای شهری بهره گرفته شد. جامعه آماری تحقیق شامل شهروندان ساکن شهر تهران است که 650 نفر از آن ها به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و با آن ها مصاحبه صورت گرفت. برای تعیین پایایی پژوهش از آزمون آلفای کرونباخ و برای روایی، از تکنیک گروه های شناخته شده استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار spss صورت گرفت. مطابق یافته ها، پنداشت از امنیت، با توجه به متغیرهای جنسیت، محل سکونت، تأهل و سن پاسخگویان متفاوت است. همچنین بین منطقه سکونت افراد و پنداشت از امنیت، رابطه وجود دارد. بدین معنا که در مناطق مختلف شهر تهران، پنداشت های متعددی از امنیت وجود دارد. درنهایت اینکه رابطه میان تعلق محله ای و پنداشت از امنیت معنادار است. بدین معنا که هرچه تعلق محله ای افزایش پیدا می کند، پنداشت ناامنی کاهش می یابد.
۴.

تحلیل نشانه شناسی نظام آموزش و پرورش ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۹ 65-84

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی آموزش و پرورش محتوای آموزشی روش تدریس شیوه های ارزشیابی فضای کالبدی فضای فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹۹ تعداد دانلود : ۱۴۱۵
هدف پژوهش حاضر، تحلیل نشانه شناختی نظام آموزش و پرورش ایران است که بر اساس مطالعه تحلیلی مروری و با رویکرد «سوسور» تهیه شده است. اگر چه مطالعه و تحلیل نشانه شناسی آموزش و پرورش کمتر مورد توجه محققان مسائل آموزشی و تربیتی قرار گرفته، اما این موضوع می تواند دریچه های تأمل و بازاندیشی را در سیاست ها، اهداف و نظام آموزشی، برنامه های آموزشی و درسی و نیز شیوه های تدریس در کلاس های درس بگشاید. این مقاله با اتخاذ چنین نگاه و رویکردی کوشیده است تا به بررسی و تحلیل نشانه شناسی پنج نشانه یا عنصر محوری نظام های آموزشی بپردازد. نتایج مؤید آن است که نظام آموزشی از حیث محتوای آموزشی (فاقد تأثیر سازنده در رشد و پرورش ابعاد مختلف دانش آموز و تحقق اهداف آموزش و پرورش)، فضای کالبدی و فیزیکی (فاقد جلوه های تصویری و زیبایی شناختی)، روش های تدریس معلمان (دارای رکود به دلیل یادگیری یک طرفه معلم محور)، شیوه های ارزشیابی (یادگیری سطحی و زودگذر) و فضای فرهنگی و ارتباطی حاکم بر مدارس و نهادهای آموزشی (دارای انفعال، فاقد مشارکت، پاسخگویی و ریسک پذیری) است و همخوانی چندانی با اهداف و جهت گیری اصلی آموزش و پرورش ندارند. در واقع این تحلیل بیانگر آن است که متأسفانه در حال حاضر نظام آموزشی کشور در عمل به ایجاد و بازتولید مجموعه ای از پیام ها، معانی و آثاری اقدام می کند که با وظایف و کارکردهای ذاتی آن در تعارض است.
۵.

ارزیابی مؤلفه های مؤثر بر میزان رضایت دانشجویان دختر از سکونت در خوابگاه های دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روانشناسی کاربردی سال ۱۳ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۴۹)

کلیدواژه‌ها: خوابگاه دانشجویی رضایت سکونتی روان شناسی محیطی فضای کالبدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۷ تعداد دانلود : ۵۶۶
هدف: هدف پژوهش یافتن معیارهایی برای ارتقای کیفیت فضای کالبدی خوابگاه های دانشجویی بود. روش: روش پژوهش از نوع همبستگی در یک مقطع زمانی و جامعه آماری کلیه ساکنان خوابگاه دختران دانشگاه شهید بهشتی تهران به تعداد 1648 نفر در پاییز سال 1397 بود. حجم نمونه بر اساس نظر کلاین (2015)، 5/2 تا 5 برابر تعداد گویه های پرسشنامه تعداد 172 نفر تعیین و به روش نمونه گیری خوشه ای از 24 رشته مختلف در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری از دانشکده های علوم انسانی، علوم اجتماعی و رفتاری، علوم پایه و فنی و مهندسی انتخاب شد. در راستای سنجش اولویت بندی نیازهای کیفی، دانشجویان دخترِ ساکن خوابگاه به پرسشنامه 29 گویه ای پژوهشگر ساخته رضایت سکونتی دانشجویان پاسخ دادند. پس از حذف 22 پرسشنامه مخدوش، تحلیل اطلاعات 150 آزمودنی با روش تحلیل عاملی انجام و پنج عامل رضایت سکونتی در خوابگاه ها بر اساس دیدگاه دانشجویان استخراج شد. نتایج: نتایج نشان داد که رابطه بین رضایت سکونتی با عوامل کالبدشناختی فضاهای داخلی و عملکردها (361/0 =r، 01/0 =P)، مدیریت و بهداشت خدمات (475/0 =r، 01/0 =P)، زیبایی شناسی و نورگیری طبیعی (498/0 =r، 01/0 =P)، امنیت و ارتباطات اجتماعی (141/0 =r، 05/0 =P) و ارتباط با طبیعت (225/0 =r، 01/0 =P) مثبت است. بحث و نتیجه گیری: از آنجا که ارزیابی معیارهای مؤثر بر میزان رضایت از فضاهای خوابگاهی می تواند در تصمیم طراحان برای ارتقای کیفی فضاهای سکونتی دانشجویان راهگشا باشد؛ بنابراین با تبدیل این معیارهای کیفی به پیشنهاد های طراحی توسط معماران، می توان تا حد زیادی معضلات موجود در خوابگاه های دانشجویی را کاهش داد.
۶.

مؤلفه های مؤثر بر رضایتمندی استفاده کنندگان از کتابخانه های دیجیتالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال پنجم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۷ 297 - 319

کلیدواژه‌ها: کتابخانه های دیجیتال رضایتمندی پژوهشگران زیرساخت نرم افزاری فضای کالبدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۴۶۴
در عصر دیجیتال، حضور فعال دانشجویان در کتابخانه های دانشگاهی ایران، کمرنگ شده است. این پژوهش با هدف یافتن معیارهایی برای ارتقای کیفیت فضای کالبدی کتابخانه های دانشگاهی صورت گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل مراجعه کنندگان به کتابخانه های مرکزی هفت دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی سطح یک کشور واقع در شهر تهران بود. با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تعداد 246 استفاده کننده انتخاب شدند و به پرسشنامه محقق ساخته رضایتمندی پژوهشگران از کتابخانه پاسخ دادند. پس از حذف 36 پرسشنامه مخدوش، تحلیل اطلاعات 210 آزمودنی با استفاده از روش تحلیل عاملی صورت گرفت. یافته ها نشان داد بین رضایتمندی کتابخانه با عوامل حس تعلق و عملکرد فضاهای داخلی و زیرساخت نرم افزاری رابطه مستقیم وجود دارد که از لحاظ آماری معنی دار می باشد (0/01>P). همچنین نتایج نشان داد که بین رضایتمندی با آسایش محیطی و زیبایی شناسی (0/193=r) رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد (0/05>P). بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که ارزیابی معیارهای طراحی کتابخانه های دیجیتال در ایران و اعتبارسنجی آنها به عنوان نهادهای مهم آموزشی و پژوهشی کشور می تواند براساس استانداردهای بین المللی انجام گیرد. با تبدیل این معیارهای کیفی به پیشنهادات طراحی توسط معماران می توان تا حد زیادی معضلات موجود در کتابخانه ها را کاهش داد.
۷.

تعاملات اجتماعی در محوطه های کارگری دوره هخامنشی و معماری شهرک های صنعتی نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱۱ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 231 - 248

کلیدواژه‌ها: تعاملات اجتماعی فضای کالبدی محوطه های کارگری هخامنشی شهرک صنعتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۳۹۵
از مهمترین ویژگی های فضا، فراهم نمودن فرصت هایی در جهت تعاملات اجتماعی است. هنگامی که مردم یک اجتماع با یکدیگر در تعامل هستند، رابطه احساسی قوی تری با مکان و فضای اجتماعی خود برقرار می کنند. این تعامل نه تنها بر روان اجتماعی آن جمع تاثیرگذار است که موجب رشد و پیشرفت اقتصادی اجتماعات حاضر در آن فضاها همچون محوطه/ شهرک های کارگری- صنعتی نیز می شود. از همین رو، هدف این پژوهش، بررسی و تببین تعاملات اجتماعی در محوطه کارگری دوره هخامنشی و معماری شهرک صنعتی نوین است. نگارندگان، از میان عوامل کالبدی، کارکردی و معنوی معماری، عامل فضا/کالبد را مورد توجه قرار داده اند. روش این پژوهش توصیفی– تحلیلی و تاریخی، به شیوه اسنادی و براساس مطالعه کتابخانه ای است. پس از بررسی اسناد دیوانی پارسه در ارتباط با کارگران و متخصصان حاضر در محدوده اطراف پارسه/ تخت جمشید و همچنین کندوکاو در متون مختلف مرتبط با تعاملات اجتماعی این نتیجه دست آمد: کیفیت محیط کالبدى محوطه / شهرک های کارگری- صنعتی براى جذب افراد، به عوامل گوناگونی بستگی دارد که یکی از این عوامل مرتبط به ساختار کالبدى محیط مانند ایمنى و امنیت، تنوع و سازگارى کاربرى ها، آسایش اقلیمی، تراکم و ظرفیت مناسب، دسترسی، زیبایی و سرزندگی است. باتوجه به اسناد ارایه شده، محوطه های کارگری دوران هخامنشی با امکانات و اندیشه های منطبق بر آرای زمان خویش، نه تنها توانستند موجب تعاملات اجتماعی بین کارگران ایرانی و غیرایرانی شوند، بلکه محیطى سرزنده و جذاب را نیز برای کارگران خلق نمودند که انعکاس آن را می توان در اسناد دیوانی پارسه – الواح خزانه و بارو- به نظاره نشست؛ اما در شهرک های صنعتی نوین، متاسفانه به علت عدم توجه و کم توجهی به مولفه های بالا، آنها فضاهایی تعامل پذیر برای کارگران نیستند. بنابراین، باتوجه به اهمیت و نقش انسان در فضا، یکی از کارهای مهم در طراحی معماری شهرک های صنعتی توجه به فضاهای تعامل پذیر است که اگر به درستی این امر در طراحی لحاظ شود، موجب رشد و توسعه اقتصادی در آن شهرک صنعتی و به تبع در کل کشور خواهد شد.
۸.

تدوین چارچوبی جهت ارتقای تعاملات اجتماعی در معماری شهرک های صنعتی نواحی روستایی استان تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 440 - 450

کلیدواژه‌ها: تعاملات اجتماعی فضای کالبدی شهرک صنعتی نواحی روستای تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۶ تعداد دانلود : ۵۲۳
 یکی از مهم ترین ویژگی های فضا، ایجاد فرصت های لازم در جهت تعاملات اجتماعی است. هنگامی که مردم با سایر افراد جامعه در تعامل هستند، رابطه قوی تری با مکان و جامعه خود احساس می کنند. این تعامل نه تنها بر روحیات اجتماعی آن ها تأثیرگذار است بلکه موجب رشد و پیشرفت اقتصادی اجتماعات حاضر در آن فضاها می گردد. امروزه به فراخور شرایط اقتصادی و اجتماعی، فضاهای متفاوتی در راستای سکونت انسانی شکل گرفته است که شهرک های کارگری- صنعتی یکی از این مکانهاست. با توجه به تازگی و شاخصه های خاص این سبک از معماری، چگونگی تعاملات اجتماعی در آن ها یک مسئله است. در نواحی روستایی اطراف تهران نیز چنین شهرک هایی وجود دارد. این پژوهش بر آن است  تا از طریق روش توصیفی - تحلیلی و  با تکیه بر رویکردهای کمی و کیفی به بررسی وضعیت تعامل اجتماعی در شهرک های صنعتی اطراف تهران بپردازد و چگونگی ارتقای فضای تعامل در آن ها را بررسی کند. به همین جهت دو شهرک صنعتی «عباس آباد » و «پیشوا » از میان شهرک های صنعتی استان تهران انتخاب شدند. نمونه مورد مطالعه، قرار گرفت و پرسشنامه خبره براساس مدل ال ساعتی، تدوین و به متخصصان ارائه شد. یافته های پژوهش حاکی از این است  که افزایش کیفیّت فضاهای عمومی شهرک ها، طرّاحی مناسب به ویژه مسیرهای رفت و آمد کارکنان و کارمندان، وجود فعالیت های گردهمایی، فضاهای کانونی جهت تجمع مانند زمین بازی و یا غذاخوری ها، امکان حضور افراد در فضا و لحظاتی کنار هم بودن و ایجاد تجربه هایی مشترک را در شهرک های صنعتی چند برابر می کند و موجب ارتقا تعاملات اجتماعی و فرهنگی در شهرک های صنعتی می شود. اهداف پژوهش 1.بررسی و تبیین چگونگی ارتقای تعاملات اجتماعی از طریق طراحی و بهسازی فضاهای عمومی در معماری شهرک های صنعتی.2. ارائه چارچوبی جهت ارتقای تعاملات اجتماعی در معماری شهرک های صنعتی نواحی روستایی تهران. سؤالات پژوهش 1.برای ارتقای تعاملات اجتماعی در شهرک های صنعتی چه راه کارهایی وجود دارد؟2.چه اقداماتی می توان برای ارتقای تعامل اجتماعی در فضای شهرک های صنعتی نواحی روستایی تهران انجام داد؟
۹.

سنجش اثرگذاری قلمروهای سه گانه فضای کالبدی بر سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: شهرک اکباتان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۳) 91 - 110

کلیدواژه‌ها: قلمرو فضای کالبدی سرمایه اجتماعی اکباتان تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۱۸۸
فضاهای کالبدی امروزه محیط مناسبی برای شکل گیری و تقویت روابط اجتماعی متقابل و مشارکت در قالب گروه های اجتماعی نیست، زیرا روابط اجتماعی تحت تأثیر ویژگی های مختلف ساماندهی محیط مانند هم پیوندی، نفوذپذیری، خوانایی و مقیاس بر رفتار و سرمایه اجتماعی به وجود آمده میان انسان ها، بسیار موثر است. در واقع کیفیت حضور و فعالیت اجتماعی انسان ها، فارغ از کالبد فضا نبوده و از رابطه ای دو سویه برخوردار است. اخیرا تلاش های متعددی در جهت ارتقای تعاملات اجتماعی صورت گرفته اما سطح سرمایه اجتماعی، تغییر قابل توجهی نیافته است. در این تحقیق با بررسی ادبیات موضوع در حوزه محیط کالبدی، شکاف مطالعاتی را بی توجهی به قلمروهای فضایی تبیین می کند، لذا هدف این تحقیق به صورت سنجش ارتباط قلمروهای فضایی (خصوصی، نیمه خصوصی و عمومی) با سرمایه اجتماعی در محله تدقیق شده است. این تحقیق به روش مطالعه موردی با تجزیه و تحلیل داده های نظرسنجی حاصل از پیمایش 382 نفر در شهرک اکباتان تهران انجام شده، انتخاب جامعه آماری براساس نتایج خوشه بندی فرهنگی اجتماعی محلات تهران (1397)، مطالعات علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا و مشاهدات میدانی نگارنده صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل های آماری پرسش نامه های پالایش شده نشان می دهد که رضایت از قلمروی خصوصی، کیفیت محیطی مناسب در قلمروی عمومی و عزت نفس به عنوان یکی از ویژگی های فردی با سرمایه اجتماعی همبستگی دارند. همچنین وجود فعالیت ها و رفتار مشترک مهم در فضاهای عمومی خدماتی در ارتقای سرمایه اجتماعی تأثیرگذار است. یافته های حاصل از این تحقیق نشان می دهد توجه به مسکن ساکنان و بهبود کیفیت کالبدی قلمروهای نیمه خصوصی و عمومی باید در برنامه ریزی محلی در اولویت قرارگیرند.
۱۰.

عوامل مؤثر بر هویت محله ای در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 1 - 16

کلیدواژه‌ها: هویت محله ای سرمایه اجتماعی سبک زندگی اقتصاد سرمایه داری معاصر فضای کالبدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۳ تعداد دانلود : ۲۳۵
این مقاله با هدف مطالعه عوامل مؤثر بر هویت محله ای در شهر تهران آغاز شد و رابطه متغیرهای سرمایه اجتماعی، سبک زندگی، اقتصاد سرمایه داری معاصر، فضای کالبدی، امنیت اجتماعی و ارتباطات از راه دور با هویت محله ای سنجش شد. چارچوب نظری این تحقیق بر اساس آرای ایمری و همکاران، چپ من، لوفور، جیکوبز، هاروی، تی هال و جنکینز تنظیم و مدل نظری نیز ترسیم گردید. روش تحقیق، پیمایش و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ساخت یافته بود. جمعیت جامعه آماری شامل محله های حصارک، وحیدیه و ولنجک، برابر با 56060 نفر بود و نمونه گیری با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر برآورد شد. محقق برای پوشش دادن پاسخ های غیرمعتبر 428 پرسشنامه توزیع نمود. داده های گردآوری شده در قالب آمار توصیفی، استنباطی و تحلیل مسیر تحلیل شدند. متغیرهای مستقل تحقیق به جز ارتباطات از راه دور رابطه معناداری با هویت محله ای در سطح اطمینان 95 درصد داشتند. میانگین هویت محله ای در بازه 11 تا 55 در حصارک برابر با 80/33، ولنجک 14/33 و در وحیدیه 32/31 بوده است. تحلیل مسیر نشان داد از میان متغیرهای مستقل، سرمایه اجتماعی به میزان 555/0، سبک زندگی به میزان 470/0، اقتصاد سرمایه داری معاصر به میزان 239/0، امنیت اجتماعی به میزان 147/0، ارتباطات از راه دور به میزان122/0 و فضای کالبدی به میزان 063/0 در سطح اطمینان 95 درصد تغییرات هویت محله ای را تبیین نموده اند. به علاوه 6/53 درصد از تغییرات متغیر هویت محله ای به وسیله متغیرهای درون مدل تبیین گردید.
۱۱.

تحلیل توان، قابلیت و جذابیت فضاهای تجاری-اقامتی در راستای توسعه صنعت گردشگری شهری (مطالعه موردی: مجموعه تجاری –اقامتی امید شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال هفتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 103 - 114

کلیدواژه‌ها: جذابیت راهبردهای طراحی فضای کالبدی مجموعه تجاری- فرهنگی تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۰
خدمات و امکانات گردشگری به عنوان یکی از بنیادی ترین اشکال عرضه در صنعت فراغت و تفریح، بیشترین حجم درآمدزایی را برای جوامع میزبان پس از صنعت حمل ونقل و جابجایی گردشگران به وجود می آورد. بررسی تجارب مقاصد توسعه یافته ی گردشگری داخلی و خارجی نشان می دهد که مقاصدی در این عرصه درخشیده اند که در نظام عرضه محصولات گردشگری خود، مجهز به سیستمی سامان یافته و توانا در بعد تسهیلات و خدمات گردشگری به ویژه در زمینه تأسیسات تجاری و اقامتی هستند. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی می باشد. روش های گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای و میدانی می باشد. با توجه به سیال بودن جمعیت بازدید کننده از مرکز تجاری- اقامتی امید شهر مشهد در این پژوهش امکان محاسبه جامعه آماری وجود ندارد، از این رو از فرمول های تعین حجم نمونه خاصی بهره گیری نشده و به صورت پیش فرض تعداد 200 پرسشنامه در محدوده مورد مطالعه پخش و جمع آوری گردیده است. در این راستا با بهره گیری از پرسشنامه اقدام به جمع آوردی داده ها شده است. جهت تجزیه وتحلیل داده ها نیز از نرم افزار 18 spss و تحلیل های T.test، آزمون همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون بهره گیری شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشانگر آن است که بین شاخص های قابلیت و جذابیت فضاهای تجاری-اقامتی امید شهر مشهد و گردشگری آن به میزان 0.417+ درصد رابطه و همبستگی وجود دارد که این امر بیانگر رابطه مستقیم بین دو متغیر است. در ادامه با استفاده از تحلیل رگرسیون به تأثیرات هرکدام از شاخص ها در این همبستگی پرداخته شد. نتایج حاصل از این آزمون نشان داد که شاخص کالبدی و فضایی با امتیاز 0.291 بیشترین ضریب تأثیر و سایر شاخص های پژوهش به ترتیب با میزان بتای 0.219 برای شاخص کاربری و فعالیت، بتای 135/0 برای شاخص زیست محیطی، بتای 116/0 برای شاخص فرهنگی و اجتماعی و بتای 107/0 برای شاخص ادراکی و شناختی در محدوده موردمطالعه تأثیرگذار می باشند.
۱۲.

ارزیابی مدل تحلیل مسیر در مطالعه هویت محله ای ولنجک، حصارک و وحیدیه شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: هویت محله ای سرمایه اجتماعی سبک زندگی فضای کالبدی اقتصاد سرمایه داری معاصر امنیت اجتماعی ارتباطات از راه دور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۲۶
این پژوهش با هدف ارزیابی برازندگی مدل تحلیل مسیر برای مقایسه هویت محله ای سه محله با ویژگی های متفاوت در شهر تهران انجام شد. ولنجک در منطقه یک، حصارک در منطقه 5 و محله وحیدیه در منطقه 8 مورد مطالعه قرار گرفته اند. هویت محله ای متغیر وابسته و سرمایه اجتماعی، سبک زندگی، کیفیت فضای کالبدی، اقتصاد سرمایه داری معاصر، امنیت اجتماعی و ارتباطات از راه دور به عنوان متغیرهای مستقل پیش بینی شده اند . روش تحقیق، پیمایش است و داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه که اعتبار آن با پیش آزمون تأیید شد، گردآوری گردیده است. نمونه آماری این تحقیق بر اساس سرشماری سال 1390 با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر برآورد شد و به منظور اطمینان بخشی و پوشش پاسخ های نامعتبر، 428 پرسشنامه توزیع گردید. نمونه گیری به شیوه طبقه بندی به نسبت جمعیت محلات از کل جامعه آماری به تعداد 56060 نفر انجام شد. انتخاب نمونه ها نیز به شیوه تصادفی بود و از نرم افزار Spss برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که براساس مدل رگرسیون چند متغیره، 9/30 درصد تغییرات هویت محله ای در محله ولنجک، 8/53 درصد در محله حصارک و 4/62 درصد این تغییرات در محله وحیدیه توسط متغیرهای مستقل درون مدل تبیین شده اند. در هر سه محله مورد مطالعه سرمایه اجتماعی بیشترین تأثیر را بر تغییرات هویت محله ای داشت که میزان تبیین کنندگی آن در ولنجک برابر با 366/0، در حصارک معادل 654/0 و در وحیدیه نیز 522/0 در سطح اطمینان 95 درصد بوده است. متغیر سبک زندگی نیز بیشترین تأثیر را در تغییر سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر واسط درتبیین هویت محله ای داشت. نهایتاً تاثیرات کل هریک از متغیرهای معنادار در تبیین هویت محله ای در محلات سه گانه مورد مطالعه در جداول مربوطه به نمایش گذاشته شده است.  
۱۳.

سنجش نقش محور عبادی در شکل گیری مساجد یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال نوزدهم شهریور ۱۴۰۱ شماره ۱۱۱ 51 - 58

کلیدواژه‌ها: مناسک دینی فضای کالبدی مسجد یزد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۴ تعداد دانلود : ۱۵۰
بیان مسئله: نوع سازماندهی مساجد، نشان دهنده تفکرات سازندگان آن است که در قالب فرم کلی، سازماندهی نقشه، جایابی فضاها، تزئینات و از این دست قابل بیان است. از دیرباز توجه به جهت قبله و نحوه شکل یابی مسجد در نقشه سکونت گاه، یکی از مهم ترین مسائل شکل دهنده به کالبد مساجد بوده است. هدف پژوهش: هدف تحقیق بیان روش هایی است که در طی آن قبله نه تنها براساس جایگاه محراب بلکه به لحاظ سامانه حرکت و نسبت توده و فضا در شکل حجمی مساجد نشان داده شده است. در واقع می توان گفت که هدف تحقیق شناخت نحوه ترکیب محور عبادی و عرفی در مساجد یزد است. روش پژوهش: این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و موردکاوی به بررسی نقشه مساجد یزد بر مبنای تبیین نسبت آن با سلسله مراتب و مناسک عبادت، پرداخته است. اطلاعات لازم از طریق اسناد و مدارک کتابخانه ای و آرشیو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد، کتب و مقالات موجود در این زمینه و همچنین مطالعات و بازدید های میدانی به دست آمده است. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد، هندسه مساجد یزد، با تأثیرپذیری از محور قبله به سه دسته شامل تک محوری، دومحوری و چندمحوری و از دیدگاه شکلی به هندسی منظم و ترکیبی از اشکال هندسی منظم-غیرمنظم تقسیم شده که معمار در هر کدام از مساجد، بر اساس پیرامون بنا، تمهیداتی مانند الحاق فضاهای جانبی به بنا و یا چرخش در نقشه را اندیشیده و در نهایت فضایی خالص و دارای هندسه منظم را به عنوان نتیجه طراحی حاصل کرده است. در نتیجه علی رغم حل نقشه در کالبد پیرامون، محور عبادی، مهم ترین جهت در سازماندهی نقشه مساجد حفظ شده است.
۱۴.

مطالعه تطبیقی فضای کالبدی کلیسا و مسجد بر پایه مبانی انسان شناختی مسیحیت و اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت ادیان سال ۱۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 25-46

کلیدواژه‌ها: فضای کالبدی کلیسا مسجد مسیحیت اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
بناهای مذهبی در ادیان گوناگون یک هدف مشترک دارند: ایجاد فضایی معنوی برای نیایش. این کار در سایه پشتوانه ها و اعتقادات مذهبی هر دین صورت می پذیرد و در اشکال منحصربه فردی بروز می یابد. هدف پژوهش حاضر مقایسه فضای کالبدی کلیسا و مسجد بر پایه مبانی انسان شناختی ادیان مسیحیت و اسلام است. مسئله اصلی در اینجا یافتن رابطه ای معنادار میان جایگاه انسان در معارف دین مسیحیت و اسلام با فضای کالبدی کلیسا و مسجد است و اینکه چگونه می توان از برقراری این ارتباط، در جهت آشکار ساختن عوامل و وجوه پنهان و مؤثر بر شکل گیری فضای کالبدی کلیسا و مسجد بهره برد؟ روش پژوهش توصیفی تحلیلی است و اطلاعات به صورت کتابخانه ای و از میان متون مقدس و منابع دینی دو آیین جمع آوری شده است. همچنین فضای کالبدی کلیساهای «گوتیک» و مساجد «مکتب اصفهان» به عنوان نمونه هایی از شاخص ترین مکاتب معماری دینی، پیکره مطالعاتی این پژوهش را می سازند. براساس یافته های پژوهش، معماری کلیسا بر فاصله و عظمت پروردگار و سلطه او بر بنده خاطی و آلوده سرشت تأکید می ورزد، درحالی که معماری مسجد این عظمت را در وحدت میان معبود با عابدِ پاک سرشت جست وجو می کند.
۱۵.

تبیین مدل کیفیات کالبد معماری فضای همسایگی جهت ارتقا سرمایه اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 192-181
تعداد بازدید : ۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۰۵
فضای کالبدیِ محله بستر فعالیت های اجتماعی در روابط اجتماعی همسایگی است. این فضا در خلال روابط اجتماعی نیز شکل می گیرد. بنابراین، معماری فضای کالبدی و روابط اجتماعی در ارتباطی دوسویه قرار دارند. ازسوی دیگر، روابط اجتماعی هسته اولیه شکل گیری و تقویت سرمایه اجتماعی است؛ لذا فضای کالبدی در تقویت سرمایه اجتماعی مؤثر است و عدم توجه به کیفیات فضا به معضلات اجتماعی نظیر کاهش مشارکت، عدم امنیت، افزایش جُرم پذیری و در نهایت ازبین رفتن رضایتمندی و حسّ تعلق می انجامد. هدف این پژوهش تبیین مدلی از کیفیات فضای کالبدی در مقیاس همسایگی است که سرمایه اجتماعی را ارتقا و معضلات اجتماعی را کاهش دهد. در این راستا، چارچوب نظری از یافته های به دست آمده متون نظری مرتبط با سرمایه اجتماعی و کالبد معماری فضا تدوین می شود؛ بر اساس این یافته ها، روابط اجتماعی در قالب گروه های اجتماعی با فعالیت های مشترک هدفمند، مؤلفه کلیدی ارتقای سرمایه اجتماعی است. لذا در روش تحقیق، سنجش سطح سرمایه اجتماعی با بررسی مؤلفه رابطه اجتماعی گروهی در ایستگاه های منتخب که با نمونه گیری طبقه ای تصادفی گزینش شده اند، به شیوه شمارش روابط گروهی انجام می شود. در ادامه، تحلیل کیفیات فضای کالبدی به شیوه برداشت میدانی و ارزیابی چگونگی ارتباط این متغیرها به شیوه استدلال منطقی به مدلِ نهایی پژوهش می انجامد: خلق عرصه های عمومی با مقیاس خُرد در فضای همسایگی اعم از محورهای پیاده و مکان های توقف (متغیر مستقل)، ضمن تأکید بر حضور افراد (متغیر میانجی) به جای عبور، به ارتقای سرمایه اجتماعی محلی (متغیر وابسته) منجر می شود؛ ضمن اینکه کیفیات عرصه های عمومی در مدل نهایی بحث می شوند.
۱۶.

بررسی فاکتورهای ارزیابی کیفیت فضای کالبدی مجموعه مسکونی با توجه به مفاهیم کلیدی روانشناسی محیط(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معماری و شهرسازی ایران دوره ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲۵ 151 - 169

کلیدواژه‌ها: کیفیت فضا مجموعه های مسکونی آپارتمانی فضای کالبدی شاخص های کالبدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۴۹
بررسی کیفیت و شرایط مطلوب فضای زندگی در آپارتمان های مسکونی شهرهای بزرگ، یکی از مسائل مهم به شمار می آید. تشخیص کیفیت مانا و کاربردی توسط کاربران در میان فراوانی، تنوع و در بعضی مواقع ظواهر زیبا برای کاربران بسی دشوار می باشد.کیفیت فضا از طریق شناخت کیفیت زندگی در دو بُعد ذهنی و عینی قابل بررسی است. مقاله حاضر با هدف بررسی کیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی آپارتمانی، در سه مقیاس فضای داخلی واحدهای مسکونی، فضاهای بینابینی و مشاع مجموعه مسکونی و فضای ارتباطی آن با محله وفضای شهری توسط کارشناسان ،پیش از اسکان، به منظور سهولت انتخاب محل زندگی توسط کاربران، شکل گرفته است. از آنجا که احساس مطلوبیت عینی و ذهنی زندگی و فضا به نوع رابطه انسان ومحیط ارتباط دارد، مقاله حاضر به تعیین فاکتورهای ارزیابی و شاخص های کالبدی آپارتمان های مسکونی در هر سه مقیاس فضایی ازدیدگاه روان شناسی محیط براساس نظرکارشناسان پرداخته است. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی، از نوع کاربردی- توسعه ای است. جامعه آماری این پژوهش، کارشناسان ساختمان شهر شیراز می باشند. تحلیل داده ها، به وسیله نرم افزار SPSS انجام گرفت و نتایج ذیل حاصل شد: شاخص های کالبدی با تاثیر بر مفاهیم کلیدی روانشناسی محیطی شامل استرس، قلمرو، فضای شخصی، ازدحام و خلوت به طور غیرمستقیم برکیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی تاثیرگذار می باشند. بیش از90درصد از تغییرات کیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی توسط تغییرات در متغیرهای شاخص های کالبدی مجموعه های مسکونی و با تاثیرآن ها بر فاکتورهای روانشناسی محیطی قابل توضیح است. لذا، می توان کیفیت فضای کالبدی مجموعه های مسکونی را متأثر از شاخص های کالبدی موثر بر مولفه های روانی و ذهنی روانشناسی محیطی ذکر نمود. همچنین می توان مولفه های روانشناسی محیط موثر بر هر مقیاس را براساس شاخص های موثر برآن ها، اولویت بندی نمود وکیفیت کالبدی یک مجموعه مسکونی آپارتمانی را در سه مقیاس بر اساس شاخص های اولویت بندی شده توسط کارشناسان ارزیابی نمود.
۱۷.

فضای کالبدی و کارکردهای نارین قلعه اردبیل در دوره قاجار

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۲۴ 909 - 925

کلیدواژه‌ها: نارین قلعه اردبیل فضای کالبدی کارکرد امنیتی و دفاعی دارالحکومه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۵۸
با سقوط حکومت صفویه، اردبیل رونق و جایگاه قبلی خود را از دست داد. با شکل گیری حکومت قاجار و آغاز جنگ های ایران و روسیه، اردبیل به خاطر نزدیکی به صحنه های نبرد موردتوجه عباس میرزا حکمران ایالت آذربایجان قرار گرفت و قلعه این شهر توسط مهندسان فرانسوی تعمیر و بازسازی شد. از این زمان به بعد، این قلعه که به نارین قلعه معروف بود، به کانون تحولات داخل شهر اردبیل تبدیل شد. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این پرسش هستیم که ساختار معماری نارین قلعه در دوره قاجار چگونه بود و این قلعه چه کارکردهایی داشت؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که نارین قلعه اردبیل به عنوان یک دژ مستحکم شهری در دوره قاجار به حساب می آمد و مساحت وسیعی را شامل می شد. این قلعه اگرچه در ابتدای این دوره کارکرد دفاعی- امنیتی داشت، اما از دوره محمدشاه به بعد به عنوان مکانی برای حبس شاهزادگان یاغی تبدیل شد. در دوره های بعدی علی رغم این که همچنان از بخش هایی از این قلعه به عنوان زندان استفاده می شد، اما مقرّ حکومتی و مکان برگزاری مراسم های مختلف هم بود.