مطالب مرتبط با کلیدواژه

مشاهده


۲۱.

خطاپذیری علم حضوری و مکاشفات عرفانی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های عقلی نوین سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 9 - 29

کلیدواژه‌ها: علم حضوری علم حصولی مشاهده مکاشفه خطاپذیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷۰ تعداد دانلود : ۹۷۷
این مسئله که آیا علم حضوری که از آن به عنوان سنگ بنای معرفت بشری یاد می شود، قابل اتصاف به صدق و کذب هست و می توان روزنه هایی برای ورود خطا بدان، یافت یا نه، معمولا با پاسخ منفی از سوی فیلسوفان مسلمان روبه رو است، اما در این نوشته بر خلاف دیدگاه مشهور حکما که علم حضوری را به دلیل فقدان واسطه و فاصله، خطاناپذیر می دانند، با روش تحلیلی، مورد بررسی قرار می گیرد و در گام نخست با اثبات حضوری بودن مشاهدات و مکاشفات عرفانی و در گام بعد با اثبات وجود خطا در مشاهدات عرفانی و در برخی موارد وجود خطا در خود علم حضوری، خطاپذیر بودن این علم دست کم در مورد انسان اثبات می شود، اما اثبات این مسأله موجب اسقاط حجیت و اعتبار علوم حضوری نمی شود، بلکه معیار حجیت در این ساحت از معرفت بشری عبارت است از رعایت شرط روش مندی و سلوک عقلایی که مورد پذیرش دانشمندان این علم است.
۲۲.

مهارت های تفکر هنرمند در ارتقای حسن بینی با بهره مندی از آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قبسات سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸۸ 151 - 173

کلیدواژه‌ها: هنرمند فرایند خلق اثر هنری حسن بینی مهارت تفکر مشاهده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۵۳۶
ارتقای تفکر غایت نگر در هنرمند از مهم ترین مؤلفه های مؤثر در ارتقای حسن بینی اوست. خداوند در قرآن همواره هدایت کننده انسان به سمت چنین تفکری است و بدین جهت برای دستیابی به کارآمدترین مهارت های ارتقادهنده تفکر هنرمند، کلام الهی می تواند به عنوان بهترین شاخص در ارایه الگوی تفکر صحیح و شایسته نسبت به موضوعات مد نظر قرار گیرد. برای این منظور چنانچه هر یک از آیات قرآن، بر مبنای مؤلفه های ساختاری تفکر مورد تحلیل قرار بگیرند، شیوه خاصی از تفکر صحیح در موضوعات را به دست می دهند که این شیوه ها به تناسب نوع نیاز، غرض و رویکرد به موضوع، از هم متمایز می شوند و بدین ترتیب با در اختیار قرار گرفتن انواع متفاوتی از شیوه ها، تفکر هنرمند در فرایند خلق اثر هنری، می تواند متناسب با نیازهای حقیقی جامعه مخاطب ساماندهی شده و به سمت حسن بینی در موضوع سوق یابد.
۲۳.

کشف و شهود در مشرب عرفانی روزبهان بقلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه دینی دوره هجدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶۹ 29 - 52

کلیدواژه‌ها: کشف و شهود روزبهان بقلی مشاهده رؤیت الهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۷۳۲
علوم مختلف مانند فلسفه، کلام، حکمت و عرفان همه در جستجوی راهی برای دست یابی به معرفت الهی هستند، اما آن چه عرفان را از آن ها متمایز می کند؛ استفاده از روش کشف و شهود به عنوان ابزار به کارگرفته شده، برای رسیدن به مقصد نهایی عارف است.، روزبهان بقلی عارفی است که تجارب عرفانی خود را به طور مستقل در کتابی به نام کشف الاسرار به تفصیل بیان کرده است و این کتاب از این جهت منحصر به فرد است. او بیش تر از عارفان دیگر بر کشش و جذبه الهی و کمتر از دیگر عارفان بر کوشش تأکید دارد. علاوه بر موضوعات بحث برانگیزی که در کشف الاسرار خود بیان می کند، دیدگاه او در مورد مسئله کشف و شهود نیز قابل توجه است. در این مقاله مبانی نظری و دیدگاه روزبهان در مورد کشف و شهود بررسی شده است. تقسیم بندی مکاشفه توسط روزبهان به سه دسته مکاشفه ذات و صفات و افعال الهی و مصادیق و نشانه های آن و پس از آن طرح مبحث مشاهده و مقدمات و نتایج آن از مهم ترین مسایل مطرح در این تحقیق است. هم چنین مقوله رؤیت خداوند از دیدگاه روزبهان مورد توجه قرار گرفته و ابزارهای رؤیت یعنی روح و قلب و نفس و سرّ و سرّ السرّ و محل رؤیت هر یک از آن ها مطرح شده است.
۲۴.

بررسی فقهی حقوقی شروط لازم جهت تحقق معافیت بند (ث) ماده 302 قانون مجازات اسلامی

نویسنده:
منبع: آموزه های حقوقی گواه سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: قتل در فراش زوجیت مشاهده مواقعه تمکین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶۲ تعداد دانلود : ۶۷۶
قتل در فراش که موضوع ماده 630 قانون مجازات اسلامی 1370 و بند ث ماده 302 قانون مجازات اسلامی 1392 است، در ماده 179 قانون مجازات عمومی 1304 منعکس شده بود و دال بر معافیت شوهر از مجازات قتل، ضرب و جرح زانی و زانیه می باشد. در مورد شروط لازم جهت تحقق این معافیت، برخی فقها اصل اجرای این حکم را محل اشکال و بلکه ممنوع می شمرند، قریب به اتفاق فقهای شیعه و سنی قائل به جواز قتل زانی و زانیه توسط شوهر هستند و معدودی نیز احصان زانی یا زانیه را لازم می دانند. در تبیین شروط لازم جهت تحقق این معافیت باید به مسأله 28 کتاب تحریرالوسیله دقت نمود که شرایط ضروری حکم از آن قابل کشف است. شروطی همچون وجود علقه زوجیت میان مرتکب جرم و زانیه، مشاهده زن با مرد اجنبی توسط شوهر، وقوع مواقعه، علم به تمکین زن توسط شوهر و ارتکاب جرم توسط شوهر در حین مشاهده زنا که دلالت بر ارتکاب قتل، ضرب و جرح صرفاً در زمان مشاهده دارد.
۲۵.

« مشاهده» کلینیکی به مثابه عملی سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: مشاهده زیست سیاست سیاست سلامت پزشکی رده بندی قدرت تاریخ کلینیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۴۷۹
است. فیلسوفان تحلیلی « مشاهده » یکی از مباحث مهم و مناقشه برانگیز فلسفه علم عمل علم از منظرهای گوناگون این موضوع را مورد بررسی قرار دادهاند. آنان نشان داده اند آنچه که در امور طبیعی مشاهده می شود متاثر از اهداف و تجرب ههای پیشین مشاهد هگر م یباشد از این رو مشاهده متاثر از عوامل معرف تشناختی، معناشناختی، روانشناختی یا جامعه شناختی است. اما مشاهده تنها مورد توجه فیلسوفات تحلیلی نبوده است بلکه فیلسوفان قاره ای نیز بدان پرداخت هاند. یکی از این فیلسوفان میشل فوکو می باشد که در کتاب تولد کلینیک به چگونگی اُبژه مشاهد هشدن بدن انسان در پزشکی می پردازد. او نشان می دهد که علاوه بر عوامل تاثی رگذار بر مشاهده که توسط فیلسوفان تحلیلی بیان شده اند باید به این نکته توجه کرد که مشاهده اساسا فعلی سیاسی است. هدف این مقاله نشان دادن این وجه سیاسی برای مشاهده است. بدی نمنظور از آرای فوکو درای نباره استفاده می کنیم. گرچه فوکو در آثار گوناگون خود به این موضوع اشاره کرده است اما م ی توان گفت که مشاهده موضوع محوری در کتاب تولد کلینیک است. از ای ن رو با بررسی این مورد می کوشیم تا نشان دهیم که منظور از سیاسی بودن عمل مشاهده چیست . بدین گونه سعی م یکنیم تا نشان دهیم که فیلسوفان علم در بررسی های خود درباره مشاهده باید وجه سیاسی آ نرا نیز در نظر بگیرند.
۲۶.

مفهوم جذبه در نظام معرفتی عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال ۵۰ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 29 - 46

کلیدواژه‌ها: جذبه جذبه خاص جذبه عام مجذوب مشاهده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹۱ تعداد دانلود : ۴۵۵
نظر به گستردگی تعاریف و مفاهیمی که از جذبه در متون عرفانی مطرح است، این پژوهش به بررسی، طبقه بندی و تحلیل موضوع جذبه در متون نثر عرفانی تا قرن هفتم هجری می پردازد. نتایج این بررسی نشان می دهد که جذبه در متون عرفانی همیشه به یک معنا به کار نرفته است؛ برخی از این مفاهیم عبارتند از: مشاهده و معاینه، وجد و اخذ، سیر در احوال، اجتبا و اصطفا، طلب، توفیق و عنایت و آزاد شدن از بندگی نفس. در اغلب این تعاریف جذبه کششی از جانب حق تعالی است و در برخی تعاریف هم جذبه کشش بنده به سمت حق و به مفهوم طلب تعبیر شده است. بررسی سیر مفهوم جذبه نشان می دهد اگرچه جذبه موهبتی الهی است، بدون مقدمه بر فرد وارد نمی شود. در واقع بنده با پاک سازی درون، زمینه دریافت جذبه الهی را فراهم می کند، همچنین جذبه در کلام عرفا درجات مختلفی دارد؛ به گونه ای که در هر مقامی نوعی از جذبه بر فرد وارد می شود. در یک تقسیم بندی کلی جذبه به انواع عام و خاص تقسیم می شود. از دیگر اقسام جذبه کششی است که حق تعالی در روز ازل نصیب ذریّه انسان می کند و آن را بر فطرت خداجو می آفریند.
۲۷.

بررسی و نقد کتاب آموزش معلمان زبان خارجی برای یک جامعه جهانی: مدل چندواحدی کسب دانش، تحلیل، شناخت، اجرا و مشاهده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال نوزدهم شهریور ۱۳۹۸ شماره ۶ (پیاپی ۷۰) 109-127
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۲۴۴
در دورانی که جهانی شدن اقتصادی، فرهنگی، و آموزشی روزبه روز درحال رشد و توسعه است، ضرورت دست رسی به چهارچوبی منسجم و جامع برای آماده سازی و آموزش معلمان به وضوح احساس می شود. در کتاب حاضر، چهارچوبی بدیع و کاملاً نو معرفی شده است که با استناد به آن معلمان آینده نگر را می توان به نیروهای متفکر راه بردی، پژوهش گران اکتشافی، و معلمان تحول آفرین تبدیل کرد. مهم ترین انگیزه نویسنده برای ارائه این مدل چندواحدی اشاره به توان مندی معلمان برای نظریه پردازی آن چه در عمل انجام می دهند و به مرحله عمل رساندن نظریه هایشان بوده است تا با استناد به آن ها بتوانند به شناختی کلی درباره رویدادهای کلاس های درس زبان خارجی برسند. مؤلفه ها و ویژگی های ارزش مندی مثل اهداف صریح و آشکار، دانش تخصصی، قدرت تحلیل، ساختار مدون، و اصطلاح های مرجع، و نثر سلیس این اثر را به منبعی مستند و معتبر در حوزه آموزش معلمان زبان خارجی برای مقاطع تحصیلات تکمیلی، پژوهش گران، دانشجویان، معلمان فعال، و مدرسان برجسته می کند. باوجوداین، مدل حاضر به مسائلی هم چون هوش هیجانی، هوش چندگانه، هوش اجتماعی، تمایل به برقراری ارتباط، نوازه، کاربردشناختی اجتماعی و کاربردشناختی زبانی، نیازهای تکنولوژی محور، و انگلیسی برای اهداف ویژه اشاره نکرده است. نکات دیگری درمورد جنبه های ظاهری، ساختاری، و محتوایی این اثر قابل ذکر است.
۲۸.

تأثیر روش های مختلف تمرین یک روتین قبل از اجرا بر بازنمایی ذهنی و سطوح اجرایی سرویس چکشی والیبال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات روان شناسی ورزشی پاییز ۱۳۹۸ شماره ۲۹ 88-104

کلیدواژه‌ها: تصویرسازی روتین پیش از اجرا مشاهده بازنمایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۳۵۸
هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر روش های مختلف تمرین روتین قبل از اجرا بر بازنمایی ذهنی و سطوح اجرایی سرویس چکشی والیبال بود. به این منظور 80 دختر (سن= 2/2±19) به صورت تصادفی به هشت گروه شامل جسمانی، ذهنی، مشاهده ای و ترکیب های مختلف این حالت ها تقسیم شدند. شرکت کنندگان به مدت یک هفته بر اساس گروه بندی انجام شده تکلیف موردنظر را تمرین کردند. یک هفته بعد آزمون یادداری انجام شد. دقت اجرا و ساختار بازنمایی ذهنی شرکت کنندگان به عنوان متغیر وابسته سنجیده شد. نتایج نشان داد در متغیر دقت حرکت گروهی که از ترکیب هر سه نوع اجرا استفاده کرده است بالاترین دقت را داشت و گروه تصویرسازی و مشاهده پایین ترین دقت را داشت. بااین حال در ساختار بازنمایی ذهنی گروه تصویرسازی بازنمایی قوی تری نسبت به سایر گروه ها داشت. این نتایج بر اساس دیدگاه سیستم های پویا و اهمیت بازخورد آنلاین در فرایند یادگیری توجیه شدند.
۲۹.

تأثیر آموزش مستقیم مهارت های تفکر بر تفکر نقادانۀ دانش آموزان دختر پایۀ پنجم ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفکر و کودک سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: تفکر نقادانه آموزش مستقیم قیاس استقرا مشاهده اعتبار و هماهنگی مفروضات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۴۲
هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین تأثیر آموزش مستقیم مهارت های تفکر بر تفکر نقادانۀ دانش آموزان دختر ابتدایی است. روش تحقیق از نوع روش نیمه تجربی و طرح دوگروهی با پیش آزمون و پس آزمون بوده است. آزمودنی ها شامل 32 دانش آموز پنجم ابتدایی شهر مراغه بودند که 17 نفر به عنوان گروه آزمایش برای آموزش مستقیم مهارت های تفکر و 15 نفر به عنوان گروه شاهد برای آموزش با برنامۀ جاری مدرسه که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار به کار گرفته شده در پژوهش آزمون تفکر نقادانه کرنل بوده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد آموزش مستقیم مهارت های تفکر نقادانه موجب افزایش مهارت های تفکر نقادانه (مؤلفۀ قیاس) در گروه آزمایش شد. اما در مؤلفه های استقرا، مشاهده، اعتبار، هماهنگی و مفروضات مؤثر نبود.
۳۰.

افق های تجربه گرایانه در تاریخنگاری اسلامی؛ تاریخنگاری ابوریحان بیرونی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هشتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۹ 27-51

کلیدواژه‌ها: تاریخ‌نگاری اسلامی ابوریحان بیرونی تجربه گرایی مشاهده نقد تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۹ تعداد دانلود : ۲۶۲
یکی از مشخصه های اصلی سنت تاریخنگاری اسلامی تعدد و تنوع اشکال، انواع، روش ها، موضوعات، و مکاتب آن است. باوجوداین، امروزه تاریخنگاری اسلامی بیشتر به روش ها و مکاتب صرفاً نقلی و روایی آن، که تنها بخشی از این سنت گسترده را دربرمی گیرد، شناخته می شود. به دیگرسخن، جنبه نقلی و روایی تاریخنگاری اسلامی دیگر جنبه های آن را تحت الشعاع قرار داده است. ازهمین رو، پژوهشگران این عرصه نیز عمدتاً در توصیف تاریخنگاری اسلامی تنها بر همین جنبه تأکید می کنند. مقاله پیشِ رو، ضمن تأکید بر وجود انواع، روش ها، و مکاتب غیر نقلی-روایی، و با تأکید بر تاریخنگاری ابوریحان بیرونی، در جستجوی افق های تجربه گرایانه در تاریخنگاری اسلامی است. پرسش اصلی تحقیق این است که آیا گرایش ها و روش های تجربه گرایانه و مشاهده گرانه در سنت تاریخنگاری اسلامی وجود داشته است. پیش فرض اصلی تحقیق نیز آن است که با بررسی سنت تاریخنگاری اسلامی و تدقیق در آن می توان به افق های تجربه گرایانه (به معنای رویکردهای مبتنی بر مشاهده، معاینه، و انتقاد تاریخی) در آثار برخی از بزرگ ترین مورخان مسلمان، که از برجسته ترین آن ها ابوریحان بیرونی است، دست یافت.
۳۱.

تأیید و پارادوکس آن از دیدگاه همپل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت فلسفی سال هفدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 119-130

کلیدواژه‌ها: مشاهده قانون تجربی اثبات گرایی ابطال گرایی تأییدگرایی پارادوکس تأیید همپل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱ تعداد دانلود : ۵۴۲
یکی از مسائلی که از دیرزمان در منطق مطرح بوده، زمانی در معرفت شناسی مسئله شده و امروزه در فلسفه علم مطرح است، این مسئله است که چه ارتباطی بین مشاهدات پژوهشگران و قانون کلی تجربی وجود دارد. البته در هریک از این سه علم، به این مسئله از زاویه ای خاص نگاه شده و این مسئله با بیانی متفاوت ارائه شده است. در فلسفه علم، در پاسخ به این مسئله سه دیدگاه مطرح شده: یکی دیدگاه اثبات گرایی، دیگری ابطال گرایی و سومین دیدگاه، تأییدگرایی است. ما در این مقاله، ابتدا دو دیدگاه اثبات گرایی و ابطال گرایی را مروری می کنیم، آن گاه دیدگاه تأییدگرایی را به طور مفصل تر مطرح کرده، سپس پارادوکسی را که از این دیدگاه پدید آمده، بررسی می کنیم و در پایان نیز به چند راه حل برای رهایی از پارادوکس تأیید خواهیم پرداخت؛ چراکه اگر این پارادوکس حل نشود، مسئله ارتباط مشاهدات با کشف قانون علمی که براساس دو دیدگاه مقدم بر تأییدگرایی پاسخ پیدا نکرده بود، طبق دیدگاه تأییدگرایی هم بی پاسخ باقی می ماند.
۳۲.

مقایسه تحلیلی روش های مشاهده در پژوهش های کمی و کیفی

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 69-90

کلیدواژه‌ها: مشاهده تکنیک های مشاهده ابزارها محدودیت های مشاهده خطای مشاهده کنترل خطا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۳ تعداد دانلود : ۴۸۴
هدف این مقاله ارائه یک چهارچوب نظام مند از مشاهده، به عنوان یک ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات در پژوهش-های کیفی و کمّی از طریق مطالعه تطبیقی و تحلیل منابع علمی است. به همین منظور، پس از بیان اهداف و تعاریف مشاهده علمی، مراحل مشاهده، انواع و تکنیک های مشاهده، ابزارهای کمکی، روش های جمع آوری و ثبت داده های حاصل از مشاهده، و محدودیت ها و خطاهای معمول در مشاهده و روش های کنترل خطا، از دیدگاه های مختلف مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. همچنین پانزده مقاله پژوهشی ایرانی و چهارده مقاله پژوهشی خارجی - که بر اساس اعلام پژوهشگران، داده های مورد نیاز را از طریق مشاهده جمع آوری کرده بودند- مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفتند. نتایج این مقایسه نشان داد پژوهش های داخلی در استفاده از ابزارهای دیجیتالی و کمک اعضای جامعه مورد مطالعه برای انجام مشاهده، محدودیت های بیشتری داشتند؛ ولی پژوهش های خارجی از مشارکت بیشتر شرکت کنندگان برخوردار بودند و برخلاف مقاله های ایرانی، جزئیات و محدودیت های فرایند مشاهده را به تفصیل توضیح داده اند.
۳۳.

تحقیق میدانى (چیستی و چرایی)

نویسنده:
منبع: عیار پژوهش در علوم انسانی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 55-74

کلیدواژه‌ها: پژوهش میدان روش کیفی مشاهده اکتشاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۴ تعداد دانلود : ۳۴۸
تحقیق میدانى (Field Research/ field study)، یا اجرای تحقیق در یک میدان و قلمرو فرهنگی اجتماعی مشخص، نمونه ای از پژوهش موردی است که گاه به صورت سطحی و پهنانگر وگاه به صورت عمقی و ژرفانگر صورت می پذیرد. تحقیق میدانی از نوع تحقیقات کیفى و تکنیک غالب آن، در مقام شناخت عناصر موجود در میدان و گرد آوری اطلاعات مورد نظر، مشاهده همراه با مشارکت محقق است. در این نوع تحقیق، محقق مستقیماً با افراد مورد مطالعه ارتباط برقرار کرده، شخصاً در محیط حضور می یابد تا در یک محیط و فضای طبیعی، به مشاهده و ثبت وقایع و رویدادها بپردازد. این نوع پژوهش، در رشته های مختلف علوم اجتماعى، به ویژه در مطالعات مردم شناختى، روان شناسی اجتماعی، ارتباطات گروهی، آسیب شناسی اجتماعی، و برخى مطالعات کاربردى همچون مددکارى اجتماعى کاربرد فراوان دارد. این نوشتار در صدد است تا توصیفی نسبتاً جامع از این نوع پژوهش، ابعاد مختلف، اقتضائات و الزامات و فرصت ها و محدودیت های آن به دست دهد.
۳۴.

روش های کسب معرفت در تربیت عقلانی از منظر فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 93 - 117

کلیدواژه‌ها: فارابی کسب معرفت آموختن علم مشاهده کسب تجربه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۳۱۸
هدف این پژوهش تبیین روش های کسب معرفت در تربیت عقلانی از منظر فارابی است. روش پژوهش شیوه استنتاجی فرانکنا است. پس از گردآوری اطلاعات بر اساس روش تحلیل محتوای قیاسی، مفاهیم مربوط به موضوع تبیین شده است. به این منظور ابتدا معانی و مفاهیم مربوط به اهداف تربیت عقلانی در اندیشه فارابی را توصیف کرده ایم. سپس، مفاهیم هم دسته شده و در مقوله های مجزا قرار گرفته و گزاره های واقع نگر فلسفی مربوط به آن مشخص شده است، و در آخر به روش استنتاجی فرانکنا اهداف، اصول و روش های کسب معرفت در تربیت عقلانی از منظر فارابی مشخص شده است. نتایج مبین آن است که در نگاه فارابی کسب معرفت یکی از روش های مؤثر در تربیت عقلانی است و از سه راه می توان به معرفت دست یافت: آموختن علم، مشاهده، و کسب تجربه. توجّه دقیق تر مؤلفان کتب درسی، برنامه ریزان آموزشی و معلمان به این روش ها می تواند در برنامه ریزی و ایجاد زمینه لازم برای تحقّق تربیت عقلانی مفید باشد و مدرسه به عنوان واحد اجتماعی کوچکی می تواند در این زمینه نقش ویژه ای داشته باشد.
۳۵.

چگونه توانستم مشکل پرخاشگری محمدرضا، دانش آموز پایه ی پنجم ابتدایی را بهبود ببخشم؟

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم خرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 69 - 58

کلیدواژه‌ها: پرخاشگری شخصیت پرسش نامه باس-پری مشاهده اعمال پرخاشگرانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۱ تعداد دانلود : ۶۰۹
این تحقیق که به چگونگی برطرف نمودن مشکل پرخاشگری محمدرضا ،دانش آموزپایه پنجم ابتدایی به روش اقدام پژوهی پرداخته است.باتوجه به عنوان بیان شده،هدف تحقیق برطرف کردن یابهبودبخشیدن مشکل پرخاشگری دانش آموزی به نام محمدرضا است که داشتن زندگی آرامی رابرای خانواده اش به یک آرزو مبدل ساخته است. در این پژوهش از ابزارهای گوناگونی چون:مشاهده کردن،تهیه پرسشنامه باس-پری،مصاحبه کردن،مراجعه کردن به منابع مختلف اینترنتی به دنبال یافتن علل پرخاشگری محمدرضا بودم.باتشخیص این موضوع که ازیک طرف شرایط روحی وروانی حاکم برخانواده محمدرضا و از طرف دیگر عوامل بیرونی عامل ایجاداین مشکل بوده است.درپی ارائه راهکارهایی مانند:«تشویق کردن محمدرضا،مشاوره وگفتگو با خانواده محمدرضا،توجه به خواسته های وی و...»قدمی برداشتیم وازاین طریق درصدد برآمدیم که این مشکل را کاهش دهیم.
۳۶.

ایده «تجربه گرایی مستقل از مشاهده» گرنت در مواجهه با تدابیر کیمیایی شامل تجربه های طلسماتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 169-191

کلیدواژه‌ها: طلسمات تجربه گرایی تاریخ نگاری علم مشاهده فلسفه طبیعی کیمیا ادوارد گرنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۱۷۰
در روی کردهای فلسفی به تاریخ نگاری که با پرسش از ماهیت «تجربه» در علوم سده های میانه مواجه می شوند، ارجاع به چارچوب های نظری و تجارب علمی دوره اسلامی، جایگاهی مهم دارد. بعضی از مورخان علم ریشه و اصل نظریات و روش های وابسته به آن در علوم سده های میانه و حتی دوره انقلاب علمی را برآمده ازاین چارچوب ها دانسته و بعضی دیگر، بخشی از استنادات تجربی دانشمندان این دوره را بازگویی و روایتی مجدد از تجارب ذکرشده در دیگر متون از جمله متون علمی دوره اسلامی تشخیص می دهند. کیمیا و صورت های تغییرشکل یافته آن در سده های میانه و پس از آن در دوره انقلاب علمی، رشته ای است که به جد، به محلی برای ظهور چالش میان روی کردهای تاریخ نگارانه به مفاهیم قوام دهنده تجربه گرایی علمی تبدیل شده است. در این میان ایده ادوارد گِرنت(Edward Grant)، مورخ علم معاصر، درباره نسبت این مفاهیم با علوم سده های میانه یکی از ایده های مهم به شمار می آید. دراین مقاله ضمن بررسی ایده گرنت در بستر تاریخ نگاری معاصر کیمیا، نسبت آن در برابر آنچه «تدابیر کیمیایی شامل تجربه های طلسماتی» در کیمیای دوره اسلامی نام گرفته، تحلیل شده است. این بررسی و تحلیل نشان می دهد که مواجهه اینگونه تجارب با ایده گرنت، مواجه ای متفاوت و چالش برانگیز برای آن است.
۳۷.

بررسی تطبیقی آرای مولوی و ابن عربی در باب احوال مشاهده و یقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا) سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۶) 119 - 136

کلیدواژه‌ها: مشاهده مکاشفه تجلی یقین ابن عربی مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۴ تعداد دانلود : ۲۰۰
«مشاهده و یقین» از احوال عرفانی است. عارفان، شهودِ تجلی ذات را مشاهده، و طمأنینه دل بر حقیقت اشیاء را، بدون هیچ شک و ظنی، یقین می نامند. نگارندگان در این پژوهش، به بررسی نوعِ تلقی ابن عربی و مولانا از احوال عرفانیِ مشاهده و یقین پرداخته اند؛ نیز اندیشه ها، باورها و تجربه های مشترک و متفاوتِ این دو اندیشمندِ حوزه تصوف و عرفان اسلامی را در این باب بازنموده اند. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، مبتنی بر تبیین وجوه اشتراک و اختلاف ساختاری و کلی است. براساس یافته های پژوهش، ابن عربی و مولوی مشاهده را در ارتباط با تجلّی به کار می برند و بر آن اند که منظور از مشاهده، مشاهده تجلّیات حق است، نه خود حق؛ ولی ابن عربی بحثی متفاوت از مکاشفه نیز ارائه می دهد و عقیده دارد مکاشفه از مشاهده بالاتر است. مولوی در توصیف مراتب اول و دوم یقین، دو وجهِ دانش و بینش را مطرح می کند. هر دو اندیشمند بر آن اند که یقین چیزی است که انسان در آن بر بصیرت و بینش باشد و حق الیقین زمانی پدید می آید که خداوند، عارف را در نفس الأمر و واقعِ حکمی واجب بر او و یا در خطاب به خود قرار دهد. ابن عربی می کوشد در تبیین یقین شناسی، خارج از دایره شریعت قدم برندارد؛ به همین علت است که یقین در نظر او ارزشی دینی و عرفانی دارد که شرط دستیابی به آن در گرو عبادت است.
۳۸.

رابطه تفکر هنرمند با حُسن بینی و ارتقای کارآمدی او در فرایند خلق اثر برمبنای جهان بینی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی هنر سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۲ ۲۵-۱۵

کلیدواژه‌ها: حسن هنرمند حسن بینی مشاهده تفکر غایت مندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۱۳۰
از گام های اساسی هنرمند در فرایند خلق اثر، معرفت به حسن و زیبایی است که بر آفرینش هنر او تأثیرگذار خواهد بود. زیبایی که در دیدگاه اسلامی با عنوان حسن مطرح است، فارغ از بود و نبود ادراک انسان در عالم هستی تجلی می یابد. هنرمند به ویژه از جهت رسالتی که درقبال انتقال جلوه های حسن به جامعه مخاطب دارد، باید توانایی دریافت و مشاهده حسن را در فرایند خلق داشته باشد. در این راستا محققان بر لزوم ارتقای نگاه هنرمند و رسیدن از مرتبه بصر به بصیرت تأکید داشته و یکی از راه های مؤثر بر این ارتقا را تهذیب نفس دانسته اند. نظر به اینکه خداوند بصر را از مهم ترین ابزارهای تحصیل علم برای انسان برشمرده، درکنار تزکیه مسیر دیگری که کمتر بدان توجه شده، ارتقای مشاهده از راه تحصیل علم است که نیازمند ارائه راهکار است. مقاله حاضر که از نوع تحقیق بنیادی است، با هدف تبیین مبانی لازم و دست یابی به دستگاهی با مؤلفه های مشخص جهت فراهم ساختن مقدمات ورود به تدوین راهکارهای ارتقای مشاهده هنرمند، ضمن محوریت قراردادن آیات و روایات و بهره مندی از آرای علامه طباطبایی با مجموعه ای از روش های توصیفی- تحلیلی و استدلال قیاسی مسئله فوق را موردپژوهش قرار داده است. در این راستا با مبنا قراردادن مسیر تحصیل علم در انسان، تفکر را عامل مؤثر در ارتقای مشاهده دانسته و تلاش کرده است تا با تجزیه و تحلیل تفکر، به ساختار و مؤلفه های مؤثر آن دست یابد. یافته ها نشان می دهند که تفکر هنرمند در ساختار خود 3 نوع مواجهه را دربرمی گیرد: مواجهه با نیاز، مواجهه با موضوع بیرونی و مواجهه با معلومات قبلی. اینها مؤلفه های ضروری ای هستند که در ارائه هرگونه راهکار جهت ارتقای مشاهده حسن در هنرمند باید موردتوجه قرار گیرند.
۳۹.

تبیین رویت ناپذیری اعضا در تشریح اخلاطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه علم سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 129-152

کلیدواژه‌ها: تشریح مشاهده نظریه ی اخلاطی طب اخلاطی تشریح اخلاطی فیزیولوژی اخلاطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۱۹
بررسی عناوین اعضای بدن و نیز شمارش آنها در متون تشریحی طب اخلاطی، نشانگر یک مساله ی مهم است. اینکه در این متون و در مقایسه با متون آناتومی مدرن، به تعداد درخور توجهی از اعضای بدن اشاره نشده است. این، در حالی است که این دو نتیجه ی متفاوت، حاصل مشاهدات یک عمل یکسان هستند: تشریح جسد. جز این، برخی از این اعضا، با چشم غیر مسلح نیز قابل رویت هستند که رگ های لنفاوی از جمله ی همین موارد به شمار می رود. بنابراین، طبیب اخلاطی در فرآیند عمل تشریح، برخی از اعضا را دیده است، اما ندیده است. به دیدگاه نویسندگان این مقاله، علت رویت ناپذیری این اعضا، در پیوند مشاهده با نظریه نهفته است. بطور خلاصه، مشاهده ی عمل تشریح طبیب اخلاطی، برخلاف مشاهده ی عمل تشریح آناتومیست مدرن، بر نظریه ی اخلاطی استوار بوده است. از این رو، طبیب اخلاطی، در فرآیند عمل تشریح، اعضایی را دیده است که کارکرد اخلاطی داشته اند. بقیه ی اعضای بدن، یا دیده نشدند یا به یک زایده ی گوشتی تقلیل یافته اند.
۴۰.

چگونگی سلوک عرفانی از منظر ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال بیست و یکم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۷ 133 - 154

کلیدواژه‌ها: ابن سینا سلوک عرفان مقامات مشاهده مراحل سیر وسلوک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۱۴۴
روش سلوک عرفانی و چگونگی وصول عارفان بدان یکی از مباحث مهم و از دغدغه های عمده و اساسی اهل عرفان است. روش سلوک بر خلاف حالت جذبه که به صورت آنی بر عارف عارض می گردد، مبتنی بر مجاهدت، تلاش و کوشش فراوان است و از طریق ریاضت نفس به روش تدریج حاصل می شود و عارف سالک در راه به دست آوردن آن سختی و رنج ها را بر خویش هموار می کند. هدف اصلی این مقاله این است که با استناد به متون و آثار ابن سینا و با بهره گیری از تحلیل گفتار برخی از شارحان وی اثبات کنیم که وی علاوه بر پایبندی به سیر وسلوک عقلی که مقتضای روش فلسفی وی است، در اواخر عمر خویش و در برخی از آثارش از روش رسمی مشاییان که روش بحثی وعقلی محض است، عدول کرده است و به روش شهودی و اشراق حضوری که بعدها سهروردی آن را گسترش داد؛ روی آورده است. شاهد این ادعا، آثار بر جای مانده اوست. البته چنانچه اثر نفیس او با عنوان «حکمت المشرقیین» به طور کامل باقی می ماند، با شفافیت بیشتری می توانستیم درباره بعد عرفانی او گفتگو کنیم. یافته های ما از آثار ابن سینا اثبات می کند که آن حکیم بزرگ علاوه بر مشی مشایی، اهل سیر وسلوک و ریاضت هم بوده است و برخی از اعمال ناشایستی که به وی نسبت داده اند، از سوی دشمنان و مخالفانش می باشد. روش به کار رفته در این پژوهش، روش تحلیلی توصیفی و بعضا پدیدار شناسی است.