پژوهش و مطالعات علوم اسلامی

یکی از مهم ترین مباحث اسلامی، مبحث وحدت مذاهب می باشد که از صدر اسلام تاکنون مورد توجه بوده است. روایات و آیات متعددی به این مهم پرداخته اند و اصولی را یادآور شدند. پژوهش حاضر با روشی تحلیلی به اندیشه وحدت میان مذاهب تشیع و تسنن در گفتمان امامین انقلاب می پردازد. زیرا مهم ترین و بزرگ ترین مذاهب در اسلام، مذاهب تشیع و تسنن هستند. حال اگر میان این دو مذهب وحدتی محکم وجود داشته باشند، بدون شک دشمنان اسلام هرگز نمی توانند به بنیه اسلامی ضربه ای وارد کنند و به مقدسات اسلام و قرآن توهین کنند وکشورهای مسلمان را در این گوشه و آن گوشه جهان اشغال و تصاحب کنند؛ یکی از نیازهای کنونی در جوامع اسلامی، تأکید بر ایجاد وحدت بین شیعه و سنّی در تحکیم جامعه اسلامی است که محور اصلی تحقیق حاضر است. جامعه اسلامی، جامعه ای است که در همه امور خویش یک شریعت را حَکَم و داور قرار می دهند و فقط به اسلام گرایش دوستی دارند.

سازمان تروریستی مجاهدین خلق( منافقین) که به عنوان یک سازمان ضد استبدادی علیه حکومت پهلوی و ضد امپریالیستی علیه منافع آمریکا ایجاد شد، تا امروزکه به نیرویی وابسته و تحت الحمایه آمریکا و عربستان تبدیل شده است، مسیر درازی را پیموده و جنایات فراوانی را مرتکب و بیش از 17000 شهید بر جمهوری اسلامی ایران تحمیل نموده است. در 17 خرداد سال 1399خانم شهلا صافی ضمیر( ملقب به مرجان)که خواننده و بازیگر قدیمی ایرانی بوده در لس آنجلس آمریکا فوت نموده و حسب آنکه ایشان از لحاظ سیاسی وابسته به سازمان تروریستی مذکور بوده اند، سازمان یاد شده نام تعدادی از هنرمندان داخلی کشور را منتشر نموده که در مرگ یکی از اعضای این سازمان به سوگ نشسته و ابراز همدردی نموده اند. در کشور ایران، قانون مجازات اسلامی( تعزیرات و مجازاتهای بازدارنده مصوب 1375)ماده 500، برای فعالیت های تبلیغی به نفع گروه ها و سازمان های مخالف نظام جرم انگاری گردیده و برای این فعالیت های تبلیغی مجازات تعیین نموده است. لذا این مقاله با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی، مجازات یا عدم مجازات ابراز همدردی هنرمندان با مرگ خواننده قبل انقلاب را مورد بررسی قرار داده است.

نقش اخلاق در تثبیت و باورهای انسان اجتناب ناپذیر است،اگر این اخلاق همراه با سرشتی نیکو و پسندیده همراه با سرشتی نیکو و پسندیده همراه باشد می تواند جایگاه انسانی و اجتماعی فرد را به مراتب بالا ارتقا بدهد.بالاترین ارزش اخلاق این است که با دین،ایمان و اعتقادات راسخ شکل بگیرد و یکی از نیازمندی های اخلاق به دین این است که دین ارزش های اخلاقی را تعیین می کند و شخص با دین و ایمان حد و مرزهای کارهایش را متوجه می شود و راه درست سیر تکاملی خویش را طی می کند،وبی شک تحقق اخلاق مؤمنانه در افراد جامعه فواید ارزشمندی خواهد داشت.این مقاله با رویکرد توصیفی_تحلیلی و به صورت میان رشته ای در حوزه علوم انسانی به بررسی راهکارهای تحقق اخلاق مؤمنانه از منظر قرآن کریم و روایات می پردازد.از جمله موضوعاتی مانند:توکل،اخلاص،صبر،رضا،نیکی به پدر و مادر،صله رحم را بررسی می نماید.

علوم قرآنی که مبانی شناخت قرآن را در اختیار مفسر قرار می دهد و ابزاری برای فهم بهتر آیات می باشد، از دیرباز مورد توجه مفسران بوده است. علامه معرفت(ره) از قرآن پژوهان معاصر، در آخرین اثر خود بنام «التفسیر الاثری الجامع» که شامل شش جلد و تا آخر سوره بقره و به قلم توانای ایشان می باشد، در مقدمه و همچنین در خلال مباحث تفسیری، برخی از مباحث علوم قرآنی از جمله اعجاز، نسخ، اسباب نزول و ... را مورد دقت و کنکاش قرار داده اند. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و همچنین گردآوری و تحلیل و تبیین این مباحث، کوشیده است جایگاه هریک از این دانش ها را در فهم و درک آیات و سوره-های قرآن، واکاوی و ارائه کند. در بررسی تفسیر اثری جامع، این نتیجه حاصل شده است که علامه معرفت(ره) در این تفسیر منکر وجود هرگونه نسخ شده و آن را مردود اعلام می کند، همچنین نظریات و مطالب جدیدی در بحث اسباب نزول، حروف مقطعه، مکی و مدنی، قرائات و اعجاز را مطرح می کند؛ بحث تحدی قرآن و مراحل آن، از جمله مطالب جدیدی است که علامه معرفت(ره) به آن اشاره می کند.

در شرح مقدس اسلامی، یکی از شرایط اساسی برای بقای آن نکاح زوجین است و هرگاه بین زن و مردی نکاح منعقد شود و زوجیّت برقرار گردد، این امر منشأ آثار فراوانی خواهد بود. با توجه به این آثار اگر یکی از زوجین یا هر دو نفر آنان اقدام به عدم بارداری و فرزند آوری به هر کدام از روش های شرعی نماید، آثار و پیامدهایی برای شخص و جامعه خواهد داشت. پس لازم است که بررسی شود که این موضوع چه جایگاهی در مباحث فقهی و حقوقی دارد؛ از جمله شرط عدم بارداری و این که از کدام نوع شروط محسوب می شود؟ روش های جلوگیری از بارداری کدامند؟ ضرورت پاسخ به مسائل مذکور ایجاب می نمود که تا با رویکردی توصیفی و تحلیلی، زوایا و جوانب آن مورد بررسی قرار گیرد.

این تحقیق که به چگونگی برطرف نمودن مشکل پرخاشگری محمدرضا ،دانش آموزپایه پنجم ابتدایی به روش اقدام پژوهی پرداخته است.باتوجه به عنوان بیان شده،هدف تحقیق برطرف کردن یابهبودبخشیدن مشکل پرخاشگری دانش آموزی به نام محمدرضا است که داشتن زندگی آرامی رابرای خانواده اش به یک آرزو مبدل ساخته است. در این پژوهش از ابزارهای گوناگونی چون:مشاهده کردن،تهیه پرسشنامه باس-پری،مصاحبه کردن،مراجعه کردن به منابع مختلف اینترنتی به دنبال یافتن علل پرخاشگری محمدرضا بودم.باتشخیص این موضوع که ازیک طرف شرایط روحی وروانی حاکم برخانواده محمدرضا و از طرف دیگر عوامل بیرونی عامل ایجاداین مشکل بوده است.درپی ارائه راهکارهایی مانند:«تشویق کردن محمدرضا،مشاوره وگفتگو با خانواده محمدرضا،توجه به خواسته های وی و...»قدمی برداشتیم وازاین طریق درصدد برآمدیم که این مشکل را کاهش دهیم.

با توجّه به واردات بدون نظارت محصولات تراریخته به داخل کشور و نگرانی های مطرح شده از سوی برخی دانشمندان حوزه زیست فن آوری، مطبوعات و اقشار مختلف مردم نسبت به تاثیرات نامطلوب این محصولات بر سلامت انسان و محیط زیست، بررسی مستندات فقهی و تبیین حکم فقهی واردات این محصولات، اهمیّت ویژه ای دارد. در پژوهش حاضر، پس از بررسی سایتها، مقالات، و مجلّات مختلف مشخص گردید که عمده نگرانی ها در بحث واردات محصولات تراریخته مربوط به مسائل امنیتی، تسلط کفّار بر مسلمین و شبه تدلیس در اثرعدم نظارت و برچسب گذاری این محصولات می شود. بنابراین در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی سه نگرانی فوق پرداخته شد و در استناد به ادلّه عدم جواز، به قواعد فقهی حفظ نفس، قاعده نفی سبیل و قاعده تدلیس ، ودر استناد به ادلّه جواز واردات به قاعده عسر و حرج پرداخته شد. یافته ها حاکی از آن است که با توجّه به مستندات عدم جواز واردات و همچنین تنوع محصولات تراریخته، تا سلامت هر یک از این محصولات احراز نشده واردات آن ممنوع بوده و فقط در صورت شرایط عسر و حرج واردات آن مجاز می گردد.

مهمترین تجربه های انسانی که اساسی ترین عوامل شکل دهنده شخصیت اش محسوب می شود، در درون خانواده نمود پیدا می کند و آموختن زبان، آداب و رسوم و برقراری روابط اجتماعی، ظهور افکار و اندیشه ها و هم چنین جهت دهی به شخصیت انسان هم از خانواده شروع می گردد. به همین دلیل خانواده تأثیر عمیقی بر دیگر نهادهای اجتماعی خواهد گذاشت. پژوهش حاضر ضمن بررسی مؤلفه های تشکیل دهنده محرومیت اجتماعی زوجین عهد شکن در منطقه22 تهران، با هدف تحلیل جامعه شناختی و ابعاد محرومیت اجتماعی و تأثیر آن بر عهدشکنی زنان به بررسی عوامل مؤثر محرومیت اجتماعی در میان این افراد پرداخت. در این مقاله با استفاده از روش داده بنیاد، مصاحبه، مشاهده و بحث گروهی با 18 نفر از افراد مورد مطالعه استفاده گردیده و با روش گزینشی نسبت به انتخاب نمونه های آماری تا مرحله اشباع نظری در داده ها پرداخته و پس از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده در میدان از طریق کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) مقوله مرکزی «محرومیت اجتماعی»، استخراج گردید و در یک مدل پارادایمی قرار داده شد و تحلیل گردید. بر اساس این مطالعه ابعاد محرومیت اجتماعی عبارت اند از: بعد مادی محرومیت، بعد آموزشی محرومیت، محرومیت از اوقات فراغت، محرومیت از شبکه روابط اجتماعی و محرومیت از مشارکت اجتماعی، که این عوامل موجب عهد شکنی زنان مورد مطالعه گردیده است. در پایان عناصر محرومیت اجتماعی به دست آمده از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از میدان پژوهش با مطالعات موجود مقایسه گردید.

یکی از مسائل چالش برانگیز برای زوجین جوان در عصر کنونی، که گاهی منجر به بروز اختلافات عمیقی فیمابین آنها می گردد، موضوع داشتن یا نداشتن فرزند می باشد. سؤالی که از نظر حقوقی قابل طرح می باشد، این است که آیا فرزند آوری از آثار نکاح است، به گونه ای که هر نکاحی این اثر را به دنبال دارد یا این که نکاح به خودی خود چنین اثری را ندارد، مگر این که شرط استیلاد در ضمن نکاح درج شده باشد. در این خصوص، دو نظریه وجود دارد: 1. فرزند آوری از آثار نکاح بوده و اگر زوجین قصد باروری ندارند، باید عدم استیلاد را در ضمن نکاح به طور صریح یا ضمنی ذکر کنند. 2. نکاح به خودی خود، اثری در خصوص فرزندآوری ندارد، مگر این که طرفین شرط استیلاد را در ضمن عقد صریحاً یا ضمناً بگنجانند. مقاله حاضر، با رویکرد فقهی حقوقی در صدد اثبات این نظریه است که اگر چه عقد نکاح به خودی خود اثری در خصوص فرزند آوری ندارد، ولی هر نکاحی به صورت شرط ارتکازی مشروط به استیلاد می باشد. به عبارت دیگر، استیلاد نیاز به تصریح در نکاح ندارد، بلکه عرفاً در ارتکاز طرفین عقد نکاح استیلاد شرط می باشد، مگر این که صریحاً یا ضمناً شرط عدم استیلاد شده باشد.

با توجّه به اختلاف نظر دانشمندان در مزایا و مضرّات تکنولوژی محصولات تراریخته و واردات بدون نظارت این محصولات به کشور، جامعه به اطمینان خاطر جهت مصرف این محصولات نرسیده است. از آن جایی که احکام شرع مبنای قوانین موضوعه در جامعه ماست، بررسی مستندات فقهی مصرف محصولات تراریخته، اهمیّت ویژه ای دارد. در بررسی سایتها، مقالات، و مجلّات مختلف مشخص گردید که عمده مطالب فقهی در این رابطه درباره بحث تولید این محصولات است. در پژوهش حاضر با نگاه توصیفی- تحلیلی ادله جواز و عدم جواز فقهی مصرف این محصولات مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسید که برای مصرف کننده در صورت عدم آگاهی از نوع محصول، اصل اباحه موجب جواز و در صورت آگاهی، قاعده دفع ضرر محتمل موجب عدم جوازمصرف می شود. در شرایط عسر وحرج نیز قاعده دفع ضرر محتمل بی اثر می گردد.

اجتهاد تلاشی علمی و روش مندی است که در جهت استنباط و استخراج حجت بر وظایف شرعی مربوط به موضوعات و پدیده های فرعی، اصول و قواعد و منابع شرعی و عقلی کاربرد دارد و بر همین اساس در تحقق اجتهاد و مطلوبیت اجتهاد، به خصوص در حکومت اسلامی شرایطی لازم است، بنابراین دغدغه ما از نوشتن این مقاله بررسی شرایط اخلاقی و رفتاری است که در اجتهاد مطلوب دخالت دارند. به نظر می رسد برای تحقق اجتهاد مطلوب لازم است مجتهد علاوه بر داشتن قوه قدسیه، دارای صفات و فضایل اخلاقی چون عدالت، تواضع علمی، ساده زیستی و به دور از تعصب و خودپسندی و ... باشد. برای پردازش این مقاله، از روش توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، و بیشتر از کتب و مقالاتی که به موضوع صفات اخلاقی مجتهد مربوط می شود، استفاده شده است که با بررسی ادله این کتب و مقالات به این نتیجه رسیدیم مجتهدی که دارای صفات اخلاقی چون عدالت، تواضع علمی، ساده زیستی است تاثیر بسزایی در مطلوبیت اجتهاد دارد چنانچه مجتهدی دارای صفت عدالت باشد، استنباطش موافق با واقعیت است نسبت به کسی که از روی تعصب فتوا داده است.