پژوهش های ارتباطی

تحولات سریع فناوری های رسانه ای و همچنین ذائقه مخاطبان، بر پیچیدگی و عدم قطعیت های پیش روی سازمان صداوسیمای ایران افزوده است. فرضیات این سازمان از منظر بازار و مخاطب با چالش های گوناگونی مواجه شده است. هدف از این پژوهش، شناسایی و تحلیل محیط پویای رسانه ای و عوامل مؤثر بر آینده سازمان صداوسیماست. ازاین رو، مقاله حاضر بر تحلیل ساختاری عوامل و شناسایی عدم قطعیت های آینده برای این سازمان متمرکز است. این پژوهش از نوع کیفی است و داده های آن از طریق مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان گردآوری شده ا ند. جامعه آماری نیز شامل استادان برجسته در حوزه های ارتباطات و رسانه، آینده پژوهی، کارشناسان خبره و مدیران سازمان صداوسیماست. 19 عامل کلیدی مؤثر بر آینده سازمان صداوسیما، با تأکید برسند تحول رسانه ملی، احصا شده ا ند و با استفاده از ماتریس آثار متقابل و نرم افزار میک مک، به روش تحلیل ساختاری مورد بررسی قرار گرفته اند. در پنل های خبرگی، پنج نیروی پیشران به عنوان مهم ترین عوامل مؤثر بر آینده سازمان معرفی شده ا ند. پنج نیروی پیشران پژوهش عبارت اند از رقابت های فزاینده رسانه ای و برندهای رقیب، گفتمان سیاسی حاکم، فناوری های جدید تولید و عرضه محتوا، انتظارات و فشارهای اجتماعی و سیاست های مرتبط با فضای مجازی.  

هدف: اجرایی نشدن سیاست های خودتنظیمی، منجر به نبود انعطاف و انطباق لازم میان نهادهای تنظیم گر و سینماگران و بروز برخی مشکلات ساختاری در روند توسعه بازار سینمای ایران شده است. هدف از این پژوهش، شناسایی و ارزیابی عوامل حیاتی در موفقیت سیاست های خودتنظیمی سینمای ایران بوده و برای دستیابی به این هدف، با تحلیل شرایط موجود و مطلوب، موانع اصلی اجرای این سیاست ها، بررسی شده است. روش شناسی: در این پژوهش که با استفاده از روش آمیخته کمی و کیفی انجام گرفته، به منظور ترسیم شرایط مطلوب و شناسایی عوامل حیاتی در موفقیت سیاست های خودتنظیمی، با تکیه بر مبانی نظری، به مقایسه زوجی و رتبه بندی کمی مهم ترین عوامل، در سه شاخص صنعتی، راهبردی و محیطی پرداخته شده و برای ارزیابی شرایط موجود سینمای ایران و نیز ارزیابی موانع و چالش ها، از داده های کیفی و نظر خبرگان استفاده شده است. داده های کمی از طریق پرسشنامه های مقایسه زوجی1 و داده های کیفی با مصاحبه های هدفمند جمع آوری شده اند و در نهایت تحلیل داده های کمی با بهره گیری از نرم افزار اکسپرت چویس2 و تحلیل دادهای کیفی بر اساس کدگذاری انجام گرفته است. یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش، عوامل مربوط به شاخص راهبردی در داده های کمی با مجموع رتبه 3528 و 46 درصد و در داده های کیفی با مجموع 90، مهم ترین شکاف میان شرایط موجود و مطلوب در سینمای ایران است. از این رو، برای برطرف ساختن موانع اجرای سیاست های خودتنظیمی در سینمای ایران، تقویت عواملی همچون گسترش خصوصی سازی، تأسیس شوراهای فیلم، افزایش خودمختاری اصناف سینمایی و سرمایه گذاری بر روی استعداد ها و منابع انسانی پیشنهاد می شود. نتیجه گیری: بر اساس داده های به دست آمده، چهار عامل: برقرای تعادل میان تنظیم گری دولتی و خصوصی، گسترش خصوصی سازی و توجه به فناوری های نوین و ظرفیت های بین المللی، مهم ترین راهکارهای اجرای سیاست های خودتنظیمی در سینمای ایران قلمداد می شوند.

پلتفرم رسانه اجتماعی X (توییتر) با وجود مسدود شدن در ایران، همچنان محل اظهار و تبادل نظر سیاستمداران و شهروندان است. باتوجه به اقبال عمومی، چهره های سیاسی و رسانه ای درباره فعالیت های سازمان یافته سیاسی در این رسانه اجتماعی هشدار داده اند. در این پژوهش تلاش شده است با تحلیل احساسات و داده های توییت هایی که طی دوره ای یک ماهه، خطاب به سیاستمداران ایرانی نوشته شده اند، به بررسی امکان وجود و تأثیر بالقوه چنین فعالیت هایی پرداخته شود. یافته ها نشان می دهند که حساب های کاربری با فعالیتی بیشتر از معمول، احساسات منفی شدیدتری نسبت به سیاستمداران ایرانی ابراز کرده اند. علاوه بر این، با تخمین موقعیت جغرافیایی تقریبی کاربران فعال تر و تقسیم آنها به سه گروه، مشاهده می شود که کاربران ساکن آمریکا و ایران، نسبت به کاربران ساکن اروپا، احساسات منفی شدیدتری به سیاستمداران ایرانی داشته اند. در نهایت، تمام کاربران صرف نظر از مکان یا میزان فعالیت، احساسات منفی بیشتری نسبت به دولت سیزدهم در مقایسه با دولت پیش  از آن نشان داده اند.

گسترش پلت فرم های جدید رسانه ای و تغییر جایگاه و کارکرد مخاطب منفعل به کاربر فعال، تلویزیون را در برابر رسانه های اجتماعی به واکنش واداشته است. هدف از این پژوهش تبیین ظرفیت های بومی و ایرانی هم گرایی رسانه ای بوده که سازمان صدا و سیما می تواند از آن در بازار رقابت با رسانه های اجتماعی بهره مند شود که به تبع این هدف تهدیدهای موجود در عدم استفاده از این فرصت ها به همراه موانع حاضر برای بهره مندی از این پتانسیل مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است.این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی تحلیل مضمون و با ابزار مصاحبه عمیق و با نمونه گیری نظری از سه دسته مختلف جامعه آماری شامل مدیران و مسئولین سازمان صداوسیما، اساتید دانشگاه و متخصصین فعال رسانه ای انجام شده و یافته های آن نیز با استفاده از نرم افزار تحلیل کیفی MAXQDA کدگذاری و تحلیل شد. با تحلیل کدهای استخراج شده از این تحقیق، ظرفیت های درون سازمانی و برون سازمانی شامل هشت فرصت قابل بهره مندی تبیین شد و موانع موجود در عدم کاربست از این ظرفیت ها نیز در سه حوزه موانع شناختی و تخصصی، موانع قانونی و فراسازمانی و همچنین موانع ساختاری و مدیریتی، در کنار تهدیدهای نرم افزاری و سخت افزاری شناسایی شده و مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفتند.

هدف از مطالعه حاضر، شناسایی و تحلیل تعیین کننده های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فراروی کنشگری رسانه ها در بحران پاندمی کرونا، از طریق تحلیل روایت ها، تجربه ها و دیدگاه های روزنامه نگاران حاضر در میدان این بحران بوده است. برای نیل به این هدف، از روش کیفی مطالعه موردی، تکنیک مصاحبه عمقی نیمه ساختارمند و نمونه گیری هدفمند بهره گرفته شده است. در مجموع با 30 نفر از روزنامه نگاران درگیر در بحران کرونا، مصاحبه عمقی صورت گرفته و برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل، از شیوه های تحلیل مضمون و کدگذاری کلایزی استفاده شده است. براساس نتایج، تعیین کننده های سیاسی و اجتماعی- فرهنگی کنشگری رسانه های جریان اصلی در بحران کرونا، پیچیده و چندعاملی هستند. در بعد سیاسی، تعیین کننده های کلان، شامل سه مؤلفه « بی اعتمادی اجتماعی تدریجی و انباشتی به کارآمدی و توان حکمرانی در مدیریت بحران»، « انکار، عادی انگاری و کوچک نمایی بحران از سوی دولت» و« کاهش ظرفیت تصمیم گیری و فقدان پاسخ بهنگام و مؤثر دولت به بحران» بودند و در بعد اجتماعی و فرهنگی، مؤلفه هایی نظیر« تبدیل شدن رسانه های اجتماعی به محور اطلاع رسانی و اطلاع یابی از کرونا»، «انتقال مرجعیت رسانه ای بحران به رسانه های فراملی فار سی زبان» و « رواج اینفودمی و ناهنجاری های گسترده اطلاعاتی در رسانه های اجتماعی» را در برمی گرفتند.

پیشرفت تحصیلی دانشجویان یکی از شاخص های مهم در ارزیابی نظام آموزش عالی است؛ بنابراین لازم است به نقش شبکه های اجتماعی مجازی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان توجه شود؛ بر این اساس هدف پژوهش حاضر فراتحلیل نقش استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان است. روش این پژوهش فراتحلیل است. جامعه آماری، کلیه مقالات در پایگاه های علمی در سال های 1403-1390 است که از بین آثار انجام شده 146 مورد انتخاب و بعد از بررسی های انجام شده 14 پژوهش به دلیل دارا بودن اطلاعات لازم (اندازه اثر، حجم نمونه، و واریانس) انتخاب شدند. به منظور فراتحلیل نقش شبکه های اجتماعی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان، عدم سوگیری انتشار و ناهمگنی، اندازه اثر، موردبررسی قرار گرفت. حساسیت اندازه اثر و ضریب اندازه اثر با به کارگیری نرم افزار CMA2 بررسی شد. یافته ها نشان داد اندازه اثر شبکه های اجتماعی مجازی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان در سه سطح بالا، متوسط و پایین قرار دارند؛ که بالاترین اندازه اثر (72/0) و پایین ترین اندازه اثر (01/0) است. نتیجه ترکیب و برآیند گیری مطالعات، نقش مثبت و عدم معنی دار شبکه های اجتماعی مجازی را بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان نشان داد (10/0r=). با توجه به اندازه اثر کل حاصل شده و معیار تفسیر کوهن، شدت اثر شبکه های اجتماعی بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان، اندازه کوچکی را نشان داد.