پژوهش های ارتباطی

نظر به اهمیت مفهوم سازی و تبیین خط مشی گذاری رسانه ای و فقدان مطالعات جدی در این زمینه، پژوهش حاضر، با هدف مفهوم سازی و ایجاد یک چارچوب نظری صورت گرفت تا تلاشی در جهت درک چیستی خط مشی رسانه ای و شناسایی عناصر و مؤلفه های آن باشد. برای دستیابی به این هدف، پژوهشگر با انجام مصاحبه های عمیق و نیمه ساخت یافته با گروهی از خبرگان شامل پنج عضو هیئت علمی و هجده دانشجوی دکترا که از تخصص در زمینه های خط مشی گذاری عمومی، رسانه و ارتباطات، مدیریت استراتژیک و علوم سیاسی برخوردار بودند و با تلفیق دیدگاه های آنان با ادبیات موضوع، به طراحی چارچوبی نظری برای مفهوم سازی خط مشی گذاری رسانه ای پرداخت. بر اساس اطلاعات به دست آمده، ضمن ارائه تعریف جدید و جامعی از خط مشی رسانه ای، جایگاه آن در سلسله مراتب خط مشی گذاری ها مشخص و گام های تدوین آن شناسایی شد. همچنین عناصر و عوامل تشکیل دهنده مورد بررسی قرار گرفت و در پایان، پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی و شناسایی ابعاد گسترده تر این پدیده ارائه گردید.

این مقاله قصد دارد پس از معرفی سه منظر و گفتمان حاکم بر مدیریت استراتژیک رسانه (رادیکال، جانبدارانه و اصلاحی)، به تأثیر آنها بر مفهوم و مراحل مدیریت استراتژیک رسانه بپردازد و از یک سو، به این پرسش ها پاسخ دهد که آیا می توان از همان رویکردهای مرسوم مدیریت استراتژیک که تاکنون در سایر صنایع و مؤسسات بازرگانی مورد استفاده قرار گرفته اند، در سازمان های رسانه ای نیز بهره برد؟ و در صورت ضرورت داشتن ارائه مدل جدید، چه ملاحظات، الزامات و اصلاحاتی باید اعمال شود؟ به منظور اعتبار بخشیدن به یافته های تحقیق، با بهره گیری از دیدگاه های خبرگان مدیریت استراتژیک و مدیران رسانه در کشور و با استفاده از روش گروه کانونی و مرور مطالعات پیشین ، الزامات و ملاحظات به کارگیری مدل مطلوب مدیریت استراتژیک برای سازمان های رسانه ای، با تأکید بر رسانه های عمومی ارائه شد. جمع بندی دیدگاه های مختلف نشان داد، دیدگاه اصلاحی و تطبیقی، مورد پذیرش اکثریت گروه کانونی قرار گرفت و در نهایت، بر اساس این دیدگاه و پارادایم تلفیقی مدیریت استراتژیک و با رعایت ملاحظات و الزامات مطرح در این تحقیق، الگوی مدیریت استراتژیک در رسانه ارائه شد.

رسانه ها و مدیریت حاکم بر آنها، در حال حاضر از الگوهای سازمانی تبعیت می کنند. این سازمان های رسانه ای، فاقد راهبردی جامع در خصوص نقش و جایگاه خود در تراز یک جامعه آرمانی هستند. برای نقش آفرینی مؤثر و متناسب، لازم است الگویی هنجاری برای مدیریت رسانه ها ترسیم شود تا کارکردهای کلان فرهنگی و اجتماعی، در سطح ملی و فراملی، مد نظر قرار گیرد. به این منظور، در مقاله حاضر با تحلیل گفتمان حوزه رسانه و ترسیم مؤلفه های درگیر در نظام ارتباطی در قالب یک مدل مفهومی، الگوی یک فرهنگ ارتباطات رسانه ای به عنوان یک راهبرد گذار به جامعه دانایی معرفی می شود. شکل گیری و استمرار این فرهنگ ارتباطی، بستر ساز نقش آفرینی سازنده رسانه های جامعه دانایی در سه حوزه کلان اجتماعی، فرهنگی و زبانی است. برای تحقق این استمرار، یک الگوی مدیریت کلان پیشنهاد می شود تا با استقرار نظمی سیاره ای، اقمار رسانه ای در مدارهای معین و مکمل اجتماعی در یک منظومه ارتباطی، ایفای نقش کنند. جدول تناوبی عناصر، استعاره کارآمد دیگری در بیان این نظم غایی در حوزه رسانه هاست.

امروزه در سازمان های یادگیرنده و پیشرو، توانمندسازی منابع انسانی به عنوان یک فرایند الزامی و مستمر، دنبال می شود. با توجه به تفاوت و تنوع تعاریف و تعابیر موجود در ادبیات حوزه توانمندسازی منابع انسانی، برخورداری از الگویی معتبر و اجرایی، از جمله نیازهای اساسی سازمان های هزاره سوم به شمار می رود. پژوهش حاضر، با هدف طراحی الگویی مناسب برای توانمندسازی منابع انسانی و به منظور ایجاد ارتباط منطقی میان عواملی همچون؛ زمینه های محیطی، ارزش های اسلامی، ادراکات و نگرش ها، زمینه های سازمانی، تفاوت های فردی، محیط کار داخلی و توانمندسازی روانی انجام شده است. برای طراحی الگوی مفهومی پژوهش، ابتدا ادبیات نظری در حوزه توانمندسازی منابع انسانی مرور شد و سپس با مطالعه مهم ترین الگوهای مطرح شده در زمینه توانمندسازی و در نظر گرفتن شرایط بومی رسانه ملی در ایران، با تکیه بر الگوی ارائه شده از سوی رابینز و همکاران، دو رکن اصلی، یعنی زمینه محیطی و ارزش های اسلامی به آن افزوده شد. همچنین برای آزمون الگوی یاد شده تأیید عوامل مؤثر و درک چگونگی تأثیر متقابل متغیرها، از تحلیل عاملی تأییدی (با استفاده از نرم افزار لیزرل) استفاده شد. الگوی معرفی شده در این پژوهش می تواند نوعی شناخت کاربردی از موانع و احتمالاً مسیرهای فرایند موفقیت آمیز توانمندسازی فراهم آورد.

ارزیابی و تعیین اهمیت و جایگاه هر یک از راهبردهای سازمانی، تأثیر به سزایی در تصمیم گیری های راهبردی، تخصیص منابع و طرح های توسعه رسانه ملی دارد، در این میان، اگر چه روش ها و الگوهای متعددی برای سنجش و ارزیابی عملکرد سازمان وجود دارد، مسئله مهمی که در استفاده از آنها مطرح می شود، این است که کدام روش نزدیک ترین تخمین به واقعیت را در اختیار کاربران و مدیران رسانه قرار می دهد. روش سنجش متوازن (بی.اس.سی) را می توان از جمله روش های نوین ارزیابی یکپارچه عملکرد سازمان دانست که با رویکردی متوازن به ابعاد مختلف سازمان ، راهبردهای سازمانی را به راهکارهای اجرایی ترجمه می کند . بر همین اساس، در این پژوهش ضمن معرفی مدلی جامع برای سنجش متوازن عملکرد رسانه ملی، ترکیب بهینه ای از شاخص های کمی ارزیابی عملکرد به روش سنجش متوازن ارائه شده و در چارچوب نظرسنجی از خبرگان، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، شاخص های ارزیابی متوازن شبکه خبر سیما رتبه بندی شده اند. نتایج نشان داد که بین بخش های سه گانه مدل سنجش ارزش عمومی در ارزیابی عملکرد شبکه خبر تفاوت معنی داری وجود دارد ، در این میان، شاخص های مربوط به خلق ارزش عمومی بیشترین اهمیت را دارند ، شاخص های مربوط به ظرفیت عملیاتی در رتبه دوم و در نهایت، شاخص های مربوط به توسعه پشتیبانی در رتبه سوم قرار می گیرند.

مقاله حاضر، مطالعه ای اسنادی درباره نقش ارتباطات و رسانه های جمعی در توسعه و به طور خاص سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران است. نظر به اهمیت زیاد، تأثیر قابل ملاحظه و پیامدهای نقش حمایتی رسانه ها از راهبردهای توسعه، وظایف رادیو و تلویزیون در این میان، برجسته و منحصر به فرد معرفی شده و توجه به سازوکار های تأثیر رسانه ها، ارزش ها و نگرش های حاکم بر افکار عمومی، دین و نهادهای دینی و نیز آگاهی از محتوای سند چشم انداز و ضرورت جلب مشارکت عموم و صاحبنظران، مورد تأکید قرار گرفته است. در این مقاله، نویسنده تلاش کرده است ضمن پرداختن به این مباحث، حوزه نظری بحث را به حوزه عملی نزدیک کند تا از مجموع مطالب، نتایجی کاربردی برای همکاری رسانه در توسعه پایدار و تحقق سند چشم انداز بیست ساله کشور به دست آید.