پژوهش های ارتباطی

هدف از پژوهش حاضر، بررسی عملکرد سیمای جمهوری اسلامی ایران در حوزه علم و فناوری و شناسایی مؤلفه های اصلی برنامه سازی تلویزیونی با رویکرد ترویج علم بوده است. در این پژوهش، با روش مطالعه میدانی، عملکرد رسانه ملی در حوزه علم و فناوری، بررسی گردید و با روش مصاحبه اکتشافی، عناصر اساسی برنامه سازی با رویکرد ترویج علم استخراج و تحلیل شده است. یافته ها نشان می دهد که برنامه های علمی، به طور متوسط 4 درصد از برنامه های سیما را در ده سال گذشته، به خود اختصاص داده اند. از طرفی، بالاترین میزان پخش برنامه های علم و فناوریِ از شبکه های ملی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران مربوط به سال 1390 بوده است. همچنین نتایج حاکی از آن است که در برنامه سازی فاخر با رویکرد ترویج علم، مواردی همچون پژوهش فراگیر برنامه ای، انتخاب عوامل و بویژه تهیه کنندگان آشنا با ترویج علم و نیز مؤلفه هایی همچون توجه به ساده سازی مفاهیم پیچیده، اتقان و استحکام مباحث علمی، پرهیز از شبه علم و ضدعلم و به روز بودن موضوع برنامه باید رعایت شود.

اطلاع رسانی سرگرم کننده که به نحوی فزاینده در حال تبدیل شدن به یک پدیده مهم در عرصه سیاسی و رسانه ای دنیاست، در سال های اخیر در تلویزیون های فارسی زبان نیز رواج پیدا کرده است. در این مقاله به گونه شناسی ساختاری و محتوایی شش برنامه «شبکه نیم»، «دکتر کپی»، «آنتن»، «پارازیت»، «صرفاً جهت اطلاع» و «حساس نشو» در سه رسانه من وتو، صدای امریکا و صداوسیما با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی پرداخته شده است. بر اساس نتایج تحلیل، سه گونه کلان ساختاری قابل تفکیک است: سرگرمی محور، اطلاعات محور و ترکیبی. این برنامه ها اجزای ساختاری مشترکی نظیر استفاده از ادبیات خودمانی و پیگیری آگاهی بخشی در قالب های غیر سرگرم کننده دارند. به لحاظ محتوایی نیز سه نوع گونه شناسی قابل ارائه است: نوع جهت گیری سیاسی و انتقادی، سطوح نقد و میزان توجه به جنبه های ساختاری و ریشه ای و میزان پیگیری موضوعات غیرسیاسی. این برنامه ها به طور عمده، ویژگی های محتوایی مشترکی نظیر توجه و تأکید بر مشکلات اقتصادی و رفاهی مردم و توجه و تأکید بر رفتارهای نادرست و سخنان متناقض مسئولان کشور دارند.

با تعدد روزافزون رسانه ها، مخاطبان سعی دارند رسانه ای را انتخاب کنند که ضمن متناسب بودن با معیارها و علاقه مندی هایشان دارای تنوع و جاذبه بیشتری باشد. نظر به اهمیت و تأثیرگذاری تبلیغات در جلب نظر مخاطبان و لزوم سنجش میزان اثرگذاری آن، هدف از مقاله حاضر ارزیابی اثر تبلیغات تلویزیونی بانک رفاه بر مخاطبان سیما بوده است؛بنابراین، مسئله این است که چگونه می توان مدلی جامع را با ابعاد مورد نظر به منظور اندازه گیری اثربخشی تبلیغات تلویزیونی ارائه کرد؟ روش پژوهش برحسب هدف و روابط بین ابعاد اثربخشی تبلیغات تلویزیونی، از نوع پژوهش کاربردی و همبستگی علّی بوده و به دلیل آزمون مدل خاصی از رابطه بین متغیرها، از مدل یابی علی یا مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. اطلاعات لازم نیز بر اساس پرسشنامه محقق ساخته، جمع آوری شده است. در این مطالعه مشتریان بانک به عنوان نمونه ای از مخاطبان سیما مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته های پژوهش، بیانگر تأثیر ابعاد سرگرمی، ارتباطی، محتوایی و اطلاع رسانی تبلیغات به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق واکنش های عاطفی به تبلیغات بر گرایش مخاطبان به تبلیغات تلویزیونی است.

کودکان در موقعیت های ترافیکی آسیب پذیرند اما در زندگی شهری، حضور آنان در موقعیت های ترافیکی اجتناب ناپذیر است. بنابراین آموزش مهارت های ترافیکی برای حفظ ایمنی آنان ضرورت دارد. آموزش ترافیک به لحاظ آماده ساختن کودکان برای ایفای نقش به عنوان شهروندان مسئول در بزرگسالی نیز حائز اهمیت است. نظر به ظرفیت برنامه های کودک تلویزیون برای آموزش ترافیک، در مقاله حاضر، متونی از دو برنامه تلویزیونی مختص کودکان (رنگین کمان و هزار و شصت و شونزده) بر اساس سه رویکرد عمده در آموزش ترافیک بررسی شده است. تحلیل نشانه شناسی متون حاکی از آن است که هرچند پیام های آموزشی صریح، توصیه هایی را برای ایمنی کودکان در موقعیت های ترافیکی ارائه می کنند، اما بازنمایی تصویری انفعالی و ناتوان از شخصیت های کودک و کمبود آموزش های عملیاتی، توانمندسازی آنان را در کنش های ترافیکی تحت الشعاع قرار می دهد. همچنین تأکید بر ایمنی شخصی، بعد مسئولیت اجتماعی را در آموزه های مربوط به جامعه پذیری تضعیف می کند.

نظر به اینکه جامعه ایران، جامعه ای مذهبی است، پایبندی به فرهنگ ملی و مذهبی و ارزش های برآمده از این فرهنگ در تبلیغات تلویزیونی ضرورتی انکار ناپذیر است، اما در حال حاضر، تبلیغات تهیه شده در کشور، تطابقی با مسائل فرهنگی و اجتماعی کشور ندارد و بسیاری از تبلیغات تولیدی تنها کپی برداری از تبلیغات معروف و پرفروش دنیاست؛ بنابراین، هدف از پژوهش حاضر، پاسخ به دو پرسش است، نخست، کدهای اخلاقی موجود در تبلیغات تلویزیونی در کشور ایران کدام اند؟ و سپس اولویت بندی این کدهای اخلاقی از نظر متخصصان صنعت و مصرف کنندگان چگونه است؟ روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر جمع آوری داده ها، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش در یک بخش، خبرگان صنعت تبلیغات و در بخش دیگر، دانشجویان دانشکده مدیریت شهر تهران را در برمی گیرد. حجم نمونه نیز در بخش خبرگان 30 نفر و در بخش دانشجویان 384 نفر است. نتایج نشان داده است که کد اخلاقی «صداقت و راستی» بالاترین میزان اهمیت را هم از دیدگاه دانشجویان و هم از دیدگاه متخصصان داشته است و در نهایت، کدهای شناسایی شده در قالب 9 شاخه اصلی دسته بندی شده اند.

بسیاری از افکار آینده اندیشانه و تصمیم گیری های ما درباره تحولات و راهبرد های نیل به آنها تحت تأثیر تخیل و تصویر ما از آینده است، همچنین اینکه به آینده خوش بین یا بدبین باشیم، به نوعی گویای تصور ما از آینده خواهد بود. این مطالعه پس از بیان مسئله و اهمیت پژوهش در خصوص تصاویر آینده، به ارزیابی چیستی آنها از دید متفکران و آینده پژوهان می پردازد. سپس به سازوکارهای ساخت این تصاویر اشاره می کند و جایگاه رسانه های جمعی در فرایندهای مؤثر بر این سازوکارها تبیین می شود. این پژوهش در ادامه به مورد پژوهی رفراندوم خروج کشور انگلستان از اتحادیه اروپا (برکسیت) می پردازد و نقش برخی رسانه های جمعی بریتانیا را در تعامل با بازیگران موافق و مخالف خروج که منجر به ساخت تصاویر شخصی مردم آن کشور از جهان پس از برکسیت شده است، مورد ارزیابی قرار می دهد؛ تصاویری از آینده که به لحاظ رفتار رأی دهی، خود را در رأی به خروج از اتحادیه اروپا نشان داد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی با روابط همسالان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان سال سوم متوسطه انجام شده است. نوع پژوهش، توصیفی و روش آن همبستگی بوده است. مشارکت کننده ها، دانش آموزان پسر سال سوم متوسطه اول دولتی منطقه 2 آموزش وپرورش شهر تهران در سال تحصیلی 95-96 به تعداد 162 نفر بوده اند که با روش نمونه گیری تصادفی خوش ه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. داده های مربوط به متغیر میزان استفاده از شبکه های اجتماعی، با پرسشنامه سلیمانی (1394) برای دانش آموزان دبیرستانی و اطلاعات کیفیت دل بستگی به همسالان، به کمک سیاهه دل بستگی به همسالان (آرمسدن و گرینبرگ، 1987) جمع آوری شده اند. شاخص عملکرد تحصیلی مشارکت کننده ها نیز از طریقِ معدل تحصیلی ترم گذشته دانش آموزان استخراج شده است. برای تحلیل آماری داده های پژوهش از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. نتایج نشان می دهد هرچه میزان استفاده فرد از شبکه های اجتماعی بیشتر باشد، ارتباط و اعتمادش به همسالان، کمرنگ تر و در نتیجه، کیفیت و سطح روابطش با آنان ضعیف تر می شود. همچنین نتایج حاکی از وجود رابطه منفی و معنادار بین متغیر میزان استفاده از شبکه های اجتماعی با عملکرد تحصیلی است. در نهایت، آزمون مدل نظری پژوهش نشان داد که متغیرهای میزان استفاده فرد از شبکه های اجتماعی و ارتباط با همسالان می توانند تغییرات عملکرد تحصیلی دانش آموزان را پیش بینی کنند (7/75%=R2).