"امروزه وسایل ارتباط جمعی، بویژه تلویزیون، بر همه وجوه زندگی انسان سایه افکنده است. این وسایل از جمله عوامل مهم و اثرگذار بر شیوه و سبک زندگی فردی و گروهی هستند. دو نهاد مهم «خانواده» و «رسانه» دارای وظایف خاص و تعریف شده‌ای هستند، اما رابطة بین این دو نهاد به نوبة خود از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. تلویزیون به عنوان یکی از مهم‌ترین وسایل ارتباط جمعی، همچون یکی از اعضای خانواده بر آن تأثیر گذارده و ساخت آن را متحول می‌سازد. زندگی خانوادگی آن چنان که در تلویزیون نمایش داده می‌شود، بر دیدگاه‌های کودکان دربارة زندگی خانوادگی در عالم واقع و دریافت‌هایشان از انگاره‌های زناشویی و سازگاری و ناسازگاری خانوادگی تأثیر می‌گذارد.
نظر به اهمیت و جایگاه رفیع خانواده، بویژه در جامعه ایران و نقشی که در تربیت فرزندان و انتقال هنجارها و ارزش‌ها به نسل بعد ایفا می‌کند و با توجه به اثرات تکاملی، فراگیر و عمیقی که رسانه‌ها، بویژه تلویزیون بر ساختار و روابط اعضای خانواده دارند، هیئت تحریریه فصلنامه «پژوهش و سنجش» پرداختن به موضوع «رسانه و خانواده» را واجد اولویت تشخیص داد و نظر به اهمیت موضوع و استقبال درخور توجه اصحاب رسانه از آن دست‌اندرکاران فصلنامه بر آن شدند دو شماره را به این موضوع اختصاص دهند. از همه اندیشمندان و پژوهشگران حوزه‌های جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و ارتباطات که ما را در تهیه و تدارک این شماره یاری کردند صمیمانه سپاسگزاریم."
"این مقاله برگرفته از پژوهشی است که در سال 1386، در مرکز تحقیقات سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با هدف بررسی میزان و نحوه نظارت والدین بر استفاده کودکان و نوجوانان از انواع رسانه‌های تصویری، با تأکید بر تلویزیون انجام شده است.
نتایج این تحقیق نشان داد:
ـ 70% والدین برای نظارت بر نحوه استفاده فرزندانشان از تلویزیون، از روش نظارت فعال استفاده می‌کنند.
ـ 68% والدین بر محتوای برنامه‌های مورداستفادة فرزندانشان در رسانه‌های مختلف تصویری (غیر از تلویزیون) در حد «زیاد و خیلی زیاد» نظارت دارند.
ـ 42درصد والدین پس از خرید یا کرایه لوح‌های فشرده بازی برای فرزندانشان به بازبینی این نوارها و لوح‌های فشرده می‌پردازند."
"با توجه به اهمیت و نقش تلویزیون در رشد عقلانی، تغییر نگرش‌ها و جامعه‌پذیری مخاطبان، اساس مقالة حاضر، پژوهشی با هدف پاسخگویی به این پرسش است: نقش و منزلت زنان و مردان، در سریال‌های تلویزیونی ایرانی و خارجی (پخش شده از سیمای جمهوری اسلامی ایران) چگونه به نمایش در آمده است؟ در بخش نخست مقاله، خلاصة نتایج مطالعات داخلی و خارجی مشابه و در بخش دوم، نتایج به دست آمده از این پژوهش ذکر شده است. از نتایج جالب این بررسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ در سریال‌های خارجی هیچ نقش فرهنگی از سوی بازیگران نقش اول ایفا نشده است.
ـ در سریال‌های ایرانی در تمام صحنه‌ها زنان منفعل و وابسته به نمایش درآمده‌اند.
ـ کلیة زنان در سریال‌های ایرانی از لحاظ اقتصادی به پدر یا برادر خود وابسته بوده‌اند.
ـ کلیة زنان در سریال‌های خارجی دارای پایگاه اقتصادی مستقل و اکتسابی بوده‌اند.
" "نقش، منزلت، زنان و مردان، حیطة عمومی، حیطة خصوصی، نمونة آرمانی، نقش‌های قالبی شده.
"
"مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی است که هدف آن بررسی شیوه‌های تربیتی نمایش داده شده در تلویزیون و میزان اثرگذاری این روش‌ها بر مخاطبان بوده است. برای بررسی موضوع از میان سریال‌های خانوادگی ایرانی و خارجی به نمایش درآمده در شش ماهه دوم سال 1383، ابتدا چند نمونه انتخاب شد و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا، میزان و چگونگی نمایش انواع روش‌های تقویتی و تنبیهی به کار گرفته شده در مورد کودکان و نوجوانان در هر یک از آنها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد:
ـ ارایه رفتارهای مطلوب و نامطلوب در سریال‌های ایرانی تقریباً به یک اندازه بوده است.
ـ در سریال‌های ایرانی، روش‌های کاهش رفتار نامطلوب (روش‌های تنبیهی) بیشتر از روش‌های تشویقی به نمایش درآمده و در سریال‌های خارجی، روش‌های افزایش رفتار مطلوب (روش‌های تشویقی) بیشترین استفاده را داشته است.
ـ به کارگیری روش‌های تشویقی و تنبیهی در سریال‌های خانوادگی ایرانی نسبت به سریال‌های خارجی با دقت علمی (روان‌شناسی) کمتری همراه بوده است.
" "والدین، روش‌های تقویتی، روش‌های تنبیهی، کودکان و نوجوانان، رفتارهای مطلوب و نامطلوب، سریال‌های خانوادگی.
"
"این مقاله برگرفته از پژوهشی است که در سال 1385 در مرکز تحقیقات صداوسیما انجام شده و اثرات منفی تلویزیون را بر کودکان 7 تا 12 ساله (از نظر والدین آنها) در دو گروه «اثرات آموزشی منفی و مستقیم تلویزیون» و «اثرات رفتاری منفی و غیرمستقیم تلویزیون» مورد بررسی قرار داده است.
در گروه اثرات آموزشی منفی و مستقیم تلویزیون، آثار این رسانه بر کودکان در زمینه‌هایی مانند خوردن مواد کم ارزش، استفاده از تکیه کلام‌ها و اصطلاحات نامناسب، تقلید رفتارهای پرخاشگرانه، ایجاد انتظارات بیجا، بدآموزی نمایش مصرف مواد مخدر، تقلید رفتارهای بی‌ادبانه و انجام رفتارهای خطرناک مورد توجه بوده است.
در گروه اثرات رفتاری منفی و غیرمستقیم تلویزیون نیز، اثرات تلویزیون بر دیر خوابیدن و دیر بیدار شدن، کم شدن مطالعه، کم شدن تحرک و فعالیت بدنی، بی‌دقتی در انجام تکالیف مدرسه، دیر انجام دادن تکالیف مدرسه، کم حرف زدن با خانواده، ارتباط کم با همسالان، ترسیدن از گزارش‌های مربوط به جنگ و مشکلات جسمی مورد نظر بوده است.
" "کودک، تلویزیون، اثرات آموزشی تلویزیون، اثرات رفتاری تلویزیون.
"
"مقاله حاضر برگرفته از پژوهشی است که در مرکز تحقیقات صداوسیما انجام شده و حاوی نتایج تحلیل محتوای سریال‌های تلویزیونی ایرانی از نظر روش‌های تربیتی است. برخی از مهم‌ترین نتایج به دست آمده از این پژوهش عبارتند از:
ـ روش تربیتی اقتداری بیش از سایر روش‌ها در سریال‌ها نمایش داده شده است.
ـ والدین برای تربیت پسران خود به طور معنی‌داری بیشتر از دختران از روش استبدادی استفاده کرده‌اند.
ـ برای حل اختلاف‌ها و مشکلات مطرح شده بین پدر، مادر و فرزندان روش انطباق بیش از روش‌های دیگربه کار برده شده است.
"
"این مقاله، برگرفته از پژوهشی است که نگارند‌گان، در مرکز تحقیقات صداوسیما انجام داده‌اند. محور پژوهش بررسی تصویر ارائه‌شده از خانواده در سریال‌های ایرانی («جاده‌های سبز شمالی»، «همسایه‌ها»، «جوانی»، «آتش دل»، «غریبه»، «خانه پدری»، «پرونده‌های مجهول»، «رستوران خانوادگی») با روش تحلیل محتوا بوده است.
پژوهشگران، خانواده‌های به تصویر کشیده‌شده در سریال‌ها را از نظر متغیرهای: ترکیب اعضای خانواده، مشخصات سنی، تحصیلی و شغلی والدین و فرزندان، پایگاه اجتماعی، طبقة اقتصادی، شهری یا روستایی بودن، ساختار، بافت، استحکام و تیپ خانواده، رابطة اعضا، تعدد نقش اجتماعی والدین، اعتقادات مذهبی، تحکیم خانواده، نوع پوشش زنان خانواده، نوع تعامل و ... بررسی کرده و به نتایج جالب توجهی دست یافته‌اند.
"
"اساس مقاله حاضر پژوهشی است که در مرکز تحقیقات صداوسیما انجام شده است. هدف این پژوهش دستیابی به نظر والدین درباره تأثیر آگهی‌های تبلیغاتی تلویزیون بر فرزندانشان بوده است. از نتایج جالب توجه پژوهش می‌توان به این موارد اشاره کرد:
ـ با بالا رفتن تحصیلات والدین از میزان اعتماد به آگهی‌های تبلیغاتی کاسته می‌شود.
ـ کودکان به آگهی‌های آموزشی تلویزیون بیش از آگهی‌های بازرگانی علاقه دارند.
ـ در حدود کودکان کالاهای تبلیغ‌شده در آگهی‌ها را از والدین خود درخواست می‌کنند.
ـ تنقلات عمده‌ترین کالای تبلیغ‌شده درخواستی کودکان است.
ـ توضیح دادن به کودک درباره اهداف سازندگان آگهی‌ها از بهترین شیوه‌های نظارتی است
"
