پژوهش های ارتباطی

بر مبنای نظریه توسعه ساختاری سازمان صدا وسیما، افزایش رقابت در فضای رسانه ای، پیشرفت فناوری های رسانه ای و تحولات اجتماعی فرهنگی ازجمله عوامل محیطی هستند که در مدیران و متولیان صداوسیما احساس نیاز به تغییر و توسعه ساختار را به وجود آورده اند. همچنین برخی عوامل درون سازمانی مانند تغییر مؤلفه های راهبردی سازمان و لزوم پاسخگویی به انتظارات ذی نفعان نیز منجر به تغییر و توسعه ساختار شده است. بر اساس نظریه توسعه ساختاری سازمان صداوسیما، احساس نیاز به تغییر در ساختار، منجر به توسعه منطقی یا غیرمنطقی ساختار می شود. حاکمیت داشتن یا نداشتن دیدگاه کارشناسی در توسعه ساختار، درجه اختیار واحدها، میزان اختیارات ریاست سازمان و نگرش مدیران عالی به توسعه ساختار از عوامل زمینه ای تأثیرگذار بر توسعه ساختار هستند. ضعف نگاه سیستمی در توسعه ساختار، فقدان طرح جامع توسعه رسانه ای و ماهیت دولتی سازمان صدا و سیما از جمله عواملی هستند که مانع از اجرای توسعه منطقی ساختار می شوند. تکثر شرکت های وابسته، تورم ساختاری و فقدان توازن و تناسب ساختار سازمان صدا و سیما از جمله پیامدهای نامطلوب توسعه ساختاری طی سال های مورد مطالعه بوده است.

پژوهش حاضر به دلیل پرداختن به ویژگی های نمایشنامه رادیویی و نحوه تنظیم داستان های قرآنی دارای اهمیت فراوانی است. این پژوهش با توجه به ضرورت تولید و عرضه آثار نمایشی، بویژه تولیدات رادیویی فاخر دینی بر مبنای قرآن کریم و لزوم آشنایی نویسندگان رادیو با اصول اقتباس از این منبع ارزشمند دینی، تهیه و تألیف شده است. روش پژوهش، اسنادی، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و ابزار گردآوری اطلاعات، فیش بوده است. درصدد پاسخگویی به سؤال های زیر می باشد: اصول تنظیم در آثار نمایشی رادیو کدام است؟ شیوه های تنظیم داستان های قرآن برای متون نمایشی رادیو کدامند؟ تفاوت اصول تنظیم متون نمایشی داستان های قرآنی و سایر آثار نمایشی چیست؟ نتیجه کلی تحقیق حاضر نشان از شفاهی، ساده و همه فهم بودن قصص قرآن (از جهت محتوا) است. نمایش رادیویی به دلیل درگیر نکردن حواس مخاطب با تصاویر، در انتقال پیام و اثرگذاری و در استیفاء کامل و جامع و مانع مفاهیم معرفتی وحی، قالب مناسب تری برای طرح داستان های قرآنی است، اولین گام تنظیم قصص قرآن برای متون نمایشی رادیو، مشخص کردن نوع اقتباس است. گام دوم، شناخت ویژگی های دراماتیک روایت قصص و کشف رابطه ی درونی کنش روایت و اشخاص قصه است. گام سوم، یافتن الگوی مناسبی است که با کمک آن بتوان قصص قرآن را برای نمایش رادیویی، آماده کرد، تا علاوه بر جذابیت و درست بودن روایت، وجه دینی و معنوی نمایش نیز آشکار شود.

با توجه به حضور صداوسیما در عرصه داخلی و بین المللی لازم است که این سازمان در آینده نیز برای رقابت با سایر رسانه ها و دستیابی به اهداف و تعالی خود در محیط رقابتی، به شناخت مسیر حرکت براساس تغییر و تحولات رسانه ای جهان بپردازد. بنابراین، در پژوهش حاضر، با استفاده از روش دلفی و با بررسی دیدگاه های 20 صاحبنظر آینده های محتمل رسانه ملی در فضای اینترنت با توجه به روندهای محیطی و محاطی اثرگذار بر این رسانه، به ترتیب ، حضور موازی در فضای اینترنت با 35 /86 درصد امتیاز در رده اول، حضور مکمل در فضای اینترنت با 59/64 درصد امتیاز در رده دوم، حضور مطلق در فضای اینترنت با 31/60 درصد امتیاز در رده سوم و حضور سایه ای در فضای اینترنت با 23/37 درصد در رده چهارم اولویت بندی شده اند. در بحث «آینده مطلوب» از نظر خبرگان پژوهش نیز، در میان آینده های محتمل در ده سال آینده، حضور موازی در فضای اینترنت برای رسانه ملی با امتیاز 44/94 انتخاب شده است. با توجه به این آینده نگری، لازم است رسانه ملی طی ده سال آینده در کنار رسانه های سنتی به بهره مندی مستقل و یکسان از اینترنت برای جذب مخاطب مبادرت بورزد.

به طور کلی شکل گیری رسانه های محلی در ایران، از دیرباز حساسیت برانگیز بوده است. این امر بیشتر از دو عامل تنوع قومی کشور و ساختار نظام سیاسی حاکم در قبل و بعد از انقلاب ناشی می شود. استان آذربایجان غربی از جمله مراکزی است که به سبب همجواری با دو قومیت کرد و ترک و نیز شرایط سیاسی خاص حاکم بر آن، حوزه قابل مطالعه ای محسوب می شود. تولید و انتشار اخبار برای مخاطبان اقوام، بسیار حساس و مهم است و با توجه به سوابق تاریخی این موضوع ، کمترین غفلت در این خصوص می تواند بحران زا باشد. هدف اصلی این پژوهش شناخت دقیق چگونگی انتشار اخبار قومیت های ترک و کرد در سیمای استان آذربایجان غربی است. به این منظور، بخش های خبری به زبان ترکی و فارسی در بازه زمانی سه ماهه بهار 91 با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که با در نظر گرفتن نسبت جمعیتی اقوام ترک و کرد استان آذربایجان غربی، تفاوت معنا داری در پوشش خبری اقوام کرد و ترک از نظر متغیرهای زمان اختصاص داده شده، رویدادمداری و فرایندمداری، رویکرد و محتوای مطالب و محل گزارش رویداد وجود دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عدالت توزیعی (زمان)، رویه ای (رویداد و فرایند مداری ) و اطلاعاتی (ارزش های خبری) در مورد دو قومیت کمتر رعایت شده است.

اینترنت یکی از با نفوذ ترین فناوری های جدید ارتباطی است که همه ابعاد زندگی بشر را تحت تأثیر عظمت و نفوذ خود قرار داده است. سؤالی که در این مقاله در پی پاسخگویی به آن هستیم، این است که اصولاً در تحقق دستیابی به توسعه سیاسی، اینترنت چه جایگاهی دارد؟ به عبارت دیگر، آیا ارتباطات رایانه ای در اینترنت می تواند زمینه توسعه سیاسی را فراهم سازد؟ در این پژوهش از روش اسنادی کتابخانه ای استفاده شده است. صاحبنظران علوم سیاسی معتقدند که اینترنت در بعد توسعه سیاسی آثار مثبتی مانند انتشار و کسب آزادانه اطلاعات، تأثیر گسترده بر افکار عمومی و جهت دهی به آن، اصلاحات ساختاری کلی و جزئی در جوامع، دموکراسی الکترونیکی، ساماندهی انتخابات و ... به دنبال داشته است. در مجموع می توان دریافت که اینترنت با توجه به ویژگی هایی چون تعاملی بودن، همزمان بودن ارتباط، همه جایی بودن، فقدان کنترل مرکزی، فقدان مالکیت بر شبکه و سانسورگریزی، می تواند فضای مساعدی برای احیای ابعاد از دست رفته مشارکت سیاسی و دموکراسی را فراهم آورد و به این ترتیب، بستری مناسب برای گسترش مشارکت سیاسی به شمار می رود.

در مقاله حاضر، به این موضوع پرداخته می شود که چطور با وجود دور بودن فضای فرهنگی سریال های اخیر ماهواره ای از جامعه ایران، مخاطبان آنها توانسته اند در بسیاری از موارد با این سریال ها ارتباط نزدیک و حس همجواری برقرار کنند. در این پژوهش، با تقسیم افراد به سه گروه شمال شهر تهران، جنوب تهران (حومه) و روستا، هفده نفر از میان جوانان استان تهران به شیوه نمونه گیری تدریجی انتخاب شده اند و مورد مصاحبه های گروهی متمرکز قرار گرفته اند. نتایج حاصل از مصاحبه نشان می دهد که دو گروه با عقایدی از دو قطب مخالف، رو به روی هم قرار داشتند: مصاحبه شوندگان گروه شهری و مصاحبه شوندگان گروه روستایی. گروه حومه هم تقریباً جایی در بین این دو گروه، و البته متمایل به سمت دیدگاه های شمال شهری ها، قرار گرفته بودند. مصاحبه شوندگان متعلق به گروه شمال شهر بیشتر بر مشابهت های محیطی و فرهنگی خود با مضامین این سریال ها تکیه داشتند و نوعی همجواری ارزشی و ظاهری با این سریال ها نشان می دادند همجواری ملی و محلی. اما افراد متعلق به گروه روستایی بیشتر به تضاد فرهنگی و محیطی خود با این سریال ها اشاره می کردند و احساس همجواری آنها فقط به لحاظ ژانری بود.

بررسی شبکه های اجتماعی که زمان چندانی هم از پیدایش آنها نمی گذرد، موضوع مورد علاقه بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران حوزه علوم ارتباطات اجتماعی است. کاربرد این شبکه های نوظهور در طیف وسیعی از روابط شخصی گرفته تا روابط جهانی، این پدیده را تبدیل به یک سوژه تمام عیار در پژوهش های اجتماعی و رسانه ای کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد منطقه9 مشهد و عوامل مؤثر بر آن بوده است. روش پژوهش، توصیفی، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را دانشجویان دانشگاه آزاد منطقه 9 مشهد تشکیل می دهند و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است. یافته های پژوهش نشان داد، 3/55درصد دانشجویان دانشگاه آزاد منطقه 9مشهد در حد کمی از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده می کنند. همچنین نتایج حاکی از آن است که بین متغیرهایی چون تنوع و گستردگی، میزان اعتماد، اطلاع رسانی و ارتباط آسان، جنسیت و رشته تحصیلی دانشجویان و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی رابطه وجود دارد.