باورهای اعتقادی عبدالرزاق سمرقندی در مطلع السعدین و مجمع البحرین(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه تاریخ اسلام سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۸
91 - 112
حوزه‌های تخصصی:
مذهب از مهم ترین مؤلفه های تأثیرگذار بر بینش و روش تاریخ نویسی است. برخی مورخان گزارش های تاریخی را با باورهای اعتقادی خود هم سو می کنند. با بررسی مطلع السعدین و مجمع البحرین معلوم می شود که کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی (887-816)، مورخ عصر تیموری از جمله مورخانی است که پایه و اساس بینش تاریخی وی مبتنی بر مؤلفه های مذهبی است. پرسش اصلی مقاله این است که باورهای اعتقادی سمرقندی چه تأثیری بر گزارش های تاریخی او داشته است؟ حاصل پژوهش که با رویکرد توصیفی- تحلیلی انجام شده حاکی از این است که سمرقندی تفسیر تاریخ را در پرت و باورهای اعتقادی به گونه ای معنادار روایت کرده است. او با استفاده از آیات قرآن و مفاهیم مذهبی، پیوند فرهنگ ایرانی با هویت اسلامی، مفاهمه بین اهل تسنن و تشیع، احترام به سادات و خلفای راشدین، توجه به اندیشه ظل اللهی، پیوستگی دین و سیاست، مشیت گرایی، عدالت و دادگری اسلامی به تفسیر روایات تاریخی و توصیف حاکمان تیموری پرداخته است. سمرقندی با ارادت و اعتقاد به سنت تیموری تاریخ نویسی کرده است؛ از این رو او در گزارش های تاریخی خود به توجیه حکمرانی تیموریان پرداخته و به آنها مشروعیت مذهبی-سیاسی داده است.