تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران

گفتمان «احیاگری اسلامی» مبین نخستین و مؤثرترین کنش فکری در یک سده اخیر است. توسل به سنت های دینی و طرح اسلام به عنوان ایدئولوژی و به مثابه مدلی از سازماندهی اجتماعی، نقطه محوری تجمع و صف آرایی فکری- سیاسی اندیشه پردازان آنان می باشد. آنها در تلاش بر می آیند تا با ایفای نقشی مؤثر، با طرفداری از عقلانیت، عدالت، حریت، مساوات، تحول تدریجی و اصلاح، شورا و حکومت پارلمانی، انطباق سیاست با شریعت اسلامی،... گفتمان خویش را وضع و تثبیت نمایند.گفتمان احیاگری در عصر مشروطه واجد سه خصیصه اصلی بود که ساختار اصلی مقاله حاضر را شکل می دهد: بصیرت و آگاهی عمیق دینی، «تحدید حدود سلطنت» از طریق «استقرار اساس قویم مشروطیت» با هدف حفظ اسلام، و رویارویی با غرب و محوریت دادن به ارزش های اسلامی. نظر به این که فهم این سه خصیصه می تواند چارچوب کلی اندیشه احیاگری اسلامی را مکشوف نماید در ادامه به بررسی آنها می پردازیم. در ادامه جهت تحلیل موردی اندیشه های حاملان گفتمان اصلاح، به بررسی یکی از محوری ترین واضعان این گفتمان، «آیت الله محمدحسین نائینی» می پردازیم.نویسنده در بخش نتیجه گیری، تلاش برای تبیین معرفت شناختی پارادایم هویتی اسلام، تبیین گفتمان مترقی اسلام، جست و جوی خستگی ناپذیر برای یافتن نشانه ها و دال های معنایی گفتمان اسلام حقیقی از لابلای متون اسلامی، و قرار دادن اسلام در متن سنت تاریخی پیشتاز، مترقی و متمدن را از خصیصه های بارز گفتمان احیاگری اسلامی معرفی می کند.

۳۶۳.

معرفی و بررسی کتاب: تجدد آمرانه: ترکیب ناهمساز

سایر: علی هنری

منبع: گفتگو مرداد ۱۳۸۶ شماره ۴۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۵۴ تعداد دانلود : ۱۱۸۹

۳۶۴.

بررسی نقش سرمایه اجتماعی در موفقیت جریان اسلام گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جلیل دارا

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال هفتم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی اعتماد شبکه روابط هنجار همیاری جریان اسلام گرا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ انقلاب اسلامی ایران (بررسی ریشه ها و عوامل)

تعداد بازدید : ۱۷۴۸ تعداد دانلود : ۷۴۱

از میان سه جریان سیاسی مخالف اسلام گرا، چپ و ملی گرا در دوران پهلوی دوم، تنها اسلام گراها بودند که توانستند با موفقیت، رهبری انقلاب را برعهده گرفته و نظام سیاسی مورد نظر خویش را مستقر کنند. در پاسخ به چرایی این موفقیت، باید گفت که جریان اسلام گرا، با دراختیارداشتن شبکه های قوی روابط همچون مساجد، هیئت های مذهبی و مدارس به عنوان سرمایه اجتماعی و همچنین با بهره گیری از باورها و ارزش های محکمی همچون شهادت و غیبت به عنوان هنجارهای قوی همیاری، قادر به جلب اعتماد سیاسی مردم شد و توانست با به راه انداختن مخالفت های مردمی، عملاً رهبری انقلاب را برعهده بگیرد و نظام سیاسی مورد نظر خویش، یعنی جمهوری اسلامی را حاکم کند.

۳۶۵.

تحلیل نقش انجمن های صدر مشروطیت در سقوط مجلس اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد سلطانی فر علیرضا باقری ده آبادی

منبع: دانش سیاسی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

کلیدواژه‌ها: قانون اساسی مطبوعات انقلاب مشروطه مجلس شورای ملی انجمن های صدر مشروطه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران دوره مشروطه

تعداد بازدید : ۱۷۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۳۶

: نقش انجمن های صدر مشروطه در تخریب ارکان نظام نوپای سیاسی در ایران و به ویژه سقوط مجلس اول از وسعت و ابعاد کافی در تاریخ معاصر برخوردار بوده و حتی نوعی انحصار نزد غالب تحلیل گران سیاسی برای این عامل بوجود آورده است. آنچه که مشخص است تحولات سال های آغازین مشروطه و به ویژه سقوط مجلس اول، ارتباط وثیقی با عملکرد انجمن های این دوره پیدا کرده است و از هر حیث قضاوت در خصوص کارنامه انجمن ها را تحت الشعاع قرار داده است. با وجود این، هر گونه تحلیل و ارزیابی در خصوص عملکرد انجمن های صدر مشروطه، بدون در نظر گرفتن واقعیت های موجود در صحنه سیاسی و اجتماعی کشور، آسیب جدّی به قضاوت نهایی وارد می کند. در نوشتار حاضر نویسندگان با پرسش از نحوه ارتباط مجلس با انجمن ها، تلاش نموده اند تا تفسیری جامع از چرایی سقوط مجلس اول با تأکید بر نقش انجمن ها ارایه نمایند. بررسی نویسندگان حکایت از آن دارد که: اگرچه انجمن ها و برخی جراید برآمده از نظام مشروطه، نقش به سزایی در رادیکالیزه کردن فضا داشتند، اما شواهدی نیز وجود دارد نشان می دهد نقش عوامل دیگر سازمانی و محیطی به مراتب بیشتر بوده است. به عبارت دیگر، انجمن ها عامل اصلی در سقوط مجلس اول نبوده اند

۳۶۶.