اندیشه سیاسی

تاریخ عقاید که به تبیین و تحول ایده ها در طول تاریخ می پردازد، می تواند قرین و یا جزء تاریخ فکری تلقی شود. تفاوت «کوئنتین اسکینر» و «لاوجوی» در این است که اسکینر به ایده اصالت نمی دهد و برعکس، ایده ها را در دل شرایط تاریخی و اجتماعی ملاحظه می کند. این دو حوزه تحقیقاتی، هر چند در اصل به رشته تاریخ تعلق دارند، در فهم اندیشه سیاسی نیز کاربرد پیدا کرده اند. در این بین، مکتب کمبریج - و به ویژه اسکینر- توانسته اند مرز میان فلسفه تحلیلی و قاره ای را بردارند و از این طریق، بین زمینه گرایی و متن گرایی پل بزنند. راه حلی که ایشان ارائه کرده اند، راه حل سوم و بینابینی است که می توان از آن به همروی زمینه گرایی و متن گرایی تعبیر نمود. به نظر می رسد مطالعات سیاسی (اسلامی و ایرانی) علاوه بر نیاز به ملاحظه زمینه ها، می تواند با بهره بردن از مزایای این راه بینابینی، از کاستی های هر یک از دو روش فوق رها شود.

۱۰۰۴.

پیوند های معنوی «تصوف» با «تشیع»

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۲ شماره ۳۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۰۳۹

۱۰۰۵.

نسبت عقل و فقه

نویسنده: سید محمد روحانی

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۳ شماره ۴۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در اسلام

تعداد بازدید : ۲۰۴۰

ضرورت دانش فقه و نقش آن در منظومه معارف اسلامی و نسبت فقه و عقل از مضامین این مقاله است. بیشترین حجم این نوشتار به اثبات این نکته اختصاص یافته است که فقه نه در صدد بیان علل عقلی احکام است و نه عقلاً یا منطقا می‏توان به چنین احکامی دست یافت.

۱۰۰۶.

دین و دولت

نویسنده: علیرضا شجاعی زند

منبع: راهبرد ۱۳۷۵ شماره ۱۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی

تعداد بازدید : ۲۰۳۹

۱۰۰۷.

عقل، مبانی و اهداف جنبش مدنی و اصلاح طلبی دوم خرداد

نویسنده: سید هاشم آغاجری

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۷۹ شماره ۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از انقلاب اسلامی تا به امروز

تعداد بازدید : ۲۰۳۸

جنبش دوم خرداد چگونه شکل گرفت؟ نویسنده این جنبش را محصول شکاف میان دولت و ملت مى داند و معتقد است پیروزى انقلاب محصول گفتمان روشنفکرى دینى بود; اما وجود رهبرى کاریزمایى و ساختار توده اى جامعه مانع تحقق قانون اساسى; یعنى آرمان گفتمان روشنفکرى دینى بود و پس از امام نیز توجه به مدل توسعه آمرانه موجب جدایى دولت از ملت و ظهور جنبش اصلاح طلبى دوم خرداد شد.

۱۰۰۸.

تأملی انتقادی در باب نظریه انحطاط ایران و راه برون رفت از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: قدیر نصری مهدی روزخوش

منبع: راهبرد سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۷۱

کلیدواژه‌ها: فلسفه اندیشه سیاسی انحطاط اندیشه ایران شهری تجدد فلسفی نوزایش شرایط امتناع

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۳۷ تعداد دانلود : ۱۱۱۹

مقاله حاضر با اذعان به این امر که نظریه انحطاط تاریخی ایران از نظر تفحص در مبادی فکری و تاریخ اندیشه ایران زمین اهمیت به سزایی دارد، درصدد سنجش این نظریه از نظر انسجام درونی و قابلیت توضیح دهندگی تحولات تاریخی است. به عبارت دیگر با فرض اعتبار گزاره انحطاط به مثابه مفهومِ توضیح دهنده وضعیت ایرانیان در دو سده اخیر (که التزام به مبانی معرفتی تجدد و اصل پیشرفت و نگاه به تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران از سکوی تجدد اروپایی را به عنوان پیش فرض بنیادی پیش می کشد) به تأمل و نقد رویکرد و ره آورد نظریه انحطاط می پردازد. روش پژوهشی این مقاله، تفسیر متن است که بر خودبنیادی ذاتی متن به عنوان شرط لازم فهم آن تأکید دارد. نتیجه گیری مقاله آن است که اگرچه رهیافت طباطبایی در نظریه انحطاط (به جهت تأمل عمیق در تاریخ تفکر حوزه تمدنی ایران) بصیرت بخش است و بانی آن توانسته تاریخ اندیشه و به ویژه اندیشه سیاسی در ایران را در چارچوب یک طرح پژوهشی جامع به دقت مورد بررسی قرار دهد، با این حال، این نظریه فاقد انسجام درونی است و برخلاف مدعای واضع آن، در مواردی به تبیین های جامعه شناسانه راه می برد. این نظریه با ارائه روایتی کلان نگر از تاریخ، مشکلات امروزین جامعه ایران را به یورش مغولان در هشتصد سال قبل و زوال نظری فلسفه و اندیشه سیاسی متعاقب آن نسبت می دهد. نظریه انحطاط ایران ضمن کم التفاتی به مبنای نظری دین بنیاد حوزه تمدن ایرانی، فلسفه سیاسی را به عنوان عامل زیربنایی و تعیین کننده سایر عرصه های حیات اجتماعی می داند و راه رهایی را در تعابیر مناقشه برانگیزی چون \""تأسیس تجدد فلسفی از مجرای نقادی سنت\"" جستجو می کند. نتیجه گیری مقاله این است که روایت طباطبایی به لحاظ اتکا و ابتنای بر متن های کلاسیک، ارزش آکادمیک والایی دارد، اما از نظر ارائه راه عملی و ممکن، سخت ناتوان و مبهم به نظر می رسد. پیشنهاد مقاله این است که هر نوع تبیین نظریه انحطاط در مورد تاریخ ایران بیش از هر چیز باید فراز و فرودهای تفکر دینی را مدنظر قرار دهد

۱۰۰۹.

ارسطو از نگاه فیلسوفان مسلمان

نویسنده: محمدمهدی هادوی تهرانی

منبع: کیهان فرهنگی اردیبهشت ۱۳۸۳ شماره ۲۱۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۳۸ تعداد دانلود : ۱۱۰۶

۱۰۱۰.

رابطه جامعه مدنی و دولت: بررسی تطبیقی لاک و گرامشی

نویسنده: داوود غرایاق زندی

منبع: راهبرد ۱۳۷۶ شماره ۱۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۳۷ تعداد دانلود : ۱۱۱۱

۱۰۱۱.

جایگاه امام محمدباقر(ع) در تبیین نظریه امامت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدحسن احمدی

منبع: علوم سیاسی باقرالعلوم زمستان ۱۳۸۹ شماره ۵۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۳۷ تعداد دانلود : ۱۱۱۵

۱۰۱۲.

دیپلماسی رسانه ای آمریکا در قبال بیداری اسلامی سال 2011؛ تحلیل محتوای کیفی سایت فارسی صدای آمریکا (از 1 ژانویه 2011 تا 1 ژوئیه 2011)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن بشیر کاظم مؤذن

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: ایالات متحده آمریکا بیداری اسلامی دیپلماسی رسانه ای سایت فارسی صدای آمریکا

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۳۶ تعداد دانلود : ۱۳۰۴

هدف این مقاله شناسایی مؤلفه های دیپلماسی رسانه ای ایالات متحده آمریکا در قبال تحولات بیداری اسلامی در پنج کشور تونس، مصر، یمن، بحرین و لیبی است. بدین منظور سایت فارسی زبانِ شبکه صدای آمریکا با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، در فاصله زمانی 1 ژانویه 2011 تا 1 ژوئیه 2011 و در قالب سه نظریه دروازه بانی، برجسته سازی و بازنمایی مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. بررسی نتایج تحلیل محتوا و تفسیر آن در چارچوب مفهوم دیپلماسی رسانه ای نشان می دهد که ایالات متحده از طریق رسانه رسمی بین المللی خود یعنی صدای آمریکا، علی رغم اشتراکات فراوان، رویکرد واحدی نسبت به تحولات بیداری اسلامی در شش ماهه اول 2011 در خاورمیانه ندارد.

۱۰۱۳.

ارتباط جنگ و آنارشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالعلی قوام سید احمد فاطمی نژاد

منبع: پژوهش نامه علوم سیاسی ۱۳۸۸ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: جنگ کارگزار ساختار خرد وضعیت سلسله‌مراتب ساختار آنارشیک آنارشی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران

تعداد بازدید : ۲۰۳۸

هدف این مقاله بررسی رابطه جنگ و آنارشی است. بدین منظور، ابتدا مناظره بین متفکران روابط بین الملل در این رابطه نشان داده می شود. دوم، نگاه «هابزی» حاکم بر اندیشه روابط بین الملل، تصنع قرارداد، دووجهی سلسله مراتب ـ آنارشی و وضعیت ـ ساختار آنارشیک بر مبنای اندیشه فردوسی به چالش کشیده می شود. سوم، با بررسی مفهوم جنگ در شاهنامه و نمونه های آن نشان داده می شود که پیش از هر چیز نیت کارگزاران جنگ در آغاز آن اثرگذار است. چهارم، با تمرکز بر رویکرد کارگزارمحور فردوسی و تاکید وی بر مفهوم «خرد» تلاش می شود راهکاری برای تحدید جنگ ارایه شود. در پایان، با جمع بندی مطالب به احتمال و قابلیت کاربرد دیدگاه فردوسی در روابط بین الملل معاصر اشاره می شود.

۱۰۱۴.

سرزمین و مرز در بینش سیاسی و شیوه حکومتی ایران باستان

نویسنده: پیروز مجتهدزاده

منبع: اطلاعات سیاسی اقتصادی آذر و دی ۱۳۸۱ شماره ۱۸۳ و ۱۸۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران باستان

تعداد بازدید : ۲۰۳۵ تعداد دانلود : ۱۱۹۹

۱۰۱۵.

اراده الاهی و استقلال اخلاق (1) و (2)

نویسنده: انشاءالله رحمتی

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۶ شماره ۸۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی

تعداد بازدید : ۲۰۳۴

۱۰۱۶.

نسبت حکم حکومتی با احکام و فتاوای مجتهدین در نظام سیاسی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود کریمی سلمان مرتضوی

منبع: دانش سیاسی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلیدواژه‌ها: حکم حکومتی فتوا نظام سیاسی اسلام نقض حکم حکم فقیه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از انقلاب اسلامی تا به امروز

تعداد بازدید : ۲۰۳۱ تعداد دانلود : ۹۶۰

انقلاب اسلامی مسائل سیاسی و حقوقی زیادی را فراروی اندیشمندان قرار داده است. یکی از این مسائل چگونگی ارتباط مجتهدین با حاکم در نظام سیاسی اسلام است. دراین نظام فقیه جامع الشرایطی که در رأس جامعه اسلامی است حاکم شرعی جامعه است و مجتهدان جامع الشرایط دیگری در جامعه اسلامی هستند که به امر افتا مشغولند. حاکم جامعه اسلامی به عنوان نایب امام ، اختیاراتی از طرف معصوم دارد؛ از جمله این اختیارات حکم حکومتی است. گاهی حکمی حکومتی صادر می شود و این حکم با حکم یا فتوای مجتهدین دیگر در تعارض است. مقاله حاضر این مسأله را مورد بررسی قرار داده با تتبع در آراء فقهاء ، نسبت بین حکم حکومتی و فتاوا و احکام مجتهدین را تبیین کرده مشخص می کند در چه مواردی حکم حکومتی حاکم با احکام و فتاوای دیگر فقهاء قابل جمع است و مجتهدین و مقلدین می توانند هم به فتاوا و احکام خود و هم به حکم حکومتی حاکم عمل کنند و در چه مواردی امکان جمع بین فتاوا و احکام مجتهدین و حکم حکومتی وجود ندارد.

۱۰۱۷.

بازرگان در پیشگاه تاریخ

مصاحبه شونده: احسان نراقی محمدرضا تبریزی شیرازی عیسی خان حاتمی علی محمد ایزدی علی اکبر معین فر قاسم آذینی فر

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۵ شماره ۷۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی

تعداد بازدید : ۲۰۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۹۴

۱۰۱۸.

اندیشه: نبوت و سیاست در اندیشه ابن سینا

نویسنده: عظیم ایزدی اودلو

منبع: کیهان فرهنگی آبان ۱۳۸۵ شماره ۲۴۱

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۲۷ تعداد دانلود : ۱۱۷۲

۱۰۱۹.

دشواری های نظری تحقق مردم سالاری دینی

نویسنده: سید علیرضا حسینی بهشتی

منبع: بازتاب اندیشه ۱۳۸۱ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در اسلام تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در جهان اسلام

تعداد بازدید : ۲۰۲۸

مردم‏سالارى ایده‏اى است که در دوران تجدد و مبتنى بر عقلانیت انسان‏مدار شکل گرفته است . ازاین‏رو مردم‏سالارى دینى در مشروعیت، گستره‏ى حکومت و شکل حکومت‏با پرسش‏ها و ابهام‏هاى متعددى روبه‏رواست . شاید بهتر آن باشد که از «حکومت مردمى دینى‏» سخن بگوییم، که قابل دفاع‏تر و با توجه به اصطلاحات رایج در فلسفه‏ى سیاسى معاصر قابل فهم‏تر است .

۱۰۲۰.

طراحی و تبیین اهداف مطلوب انقلاب اسلامی (برنامه درسی دروس معارف اسلامی دانشگاه ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالفضل خوشی حسن ملکی ابراهیم کلانتری

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دهم بهار ۱۳۹۲ شماره ۳۲

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی دروس معارف اسلامی اهداف مطلوب

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی از انقلاب اسلامی تا به امروز

تعداد بازدید : ۲۰۲۶ تعداد دانلود : ۱۰۸۵

یکی از خلأ های مهم در برنامه درسی دروس معارف اسلامی دانشگاه ها با سابقه نزدیک به سه دهه فعالیت گروه های معارف اسلامی به عنوان اولین گام پژوهش، طراحی و تبیین اهداف مطلوب این دروس است که علاوه بر تأیید اسناد بالادستی در این زمینه مورد توافق صاحب نظران و دانشجویان با توجه به نیازهای روز جامعه باشد. با مطالعه اسناد و مدارک بالادستی اهداف مطلوب شناسایی گردید و داده ها موضوع بندی شد و به 385 کد اولیه تقسیم گردید و از طریق مقوله بندی و موضوعات اساسی (Theme) اهداف مطلوب براساس منابع پژوهش در هشت محور کلی جمع آوری و ارائه گردید که به دلیل مبسوط بودن پژوهش، اعتباربخشی اهداف مطلوب استخراج شده از روش فن دلفی انفرادی و جمعی و مصاحبه انفرادی نیمه ساختارمند از صاحب نظران و اساتید و پرسشنامه دانشجویان در دروس معارف اسلامی در مقاله جداگانه ای ارائه خواهد شد.

درخت حوزه‌های تخصصی