درخت حوزه‌های تخصصی

فلسفه و منطق

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
توضیحی درباره چارت حکمت و فلسفه شرق فلسفه غرب گروه های ویژه منطق
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۹۴۱ تا ۲٬۹۶۰ مورد از کل ۱۴٬۵۸۲ مورد.
۲۹۴۱.

شانس و مسئولیت اخلاقی در نگاه مایکل جِی.زیمرمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متافیزیک سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 45 - 62

کلیدواژه‌ها: مایکل جِی.زیمرمن شانس اخلاقی مسئولیت اخلاقی اختیار یا اراده آزاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲ تعداد دانلود : ۳۴۴
پژوهشِ حاضر به تحلیل و ارزیابی دیدگاه مایکل جِی.زیمرمن درباره رابطه شانس اخلاقی و مسئولیت اخلاقی می پردازد. این رابطه در فلسفه اخلاق از دو جنبه مفهومی و موضوعی مطرح می شود. به لحاظِ مفهومی، شانس اخلاقی، قضاوت اخلاقی انسان ها درباره یکدیگر را مبتنی بر اعمال غیراختیاری و شانسی دانسته است؛ درحالی که مسئولیت اخلاقی، این قضاوت را مبتنی بر اعمال مختارانه می داند ؛ اما به لحاظ موضوعی، بحث شانس اخلاقی با معضلی روبه روست که مشکل دیرینه تعارض جبرگرایی با اراده آزاد و مسئولیت اخلاقی را فرامی گیرد و فراتر از آن نیز می رود . زیمرمن از فیلسوفان بنام و نادری است که با پذیرش اختیار درمعنای داشتن اراده و خواست در عمل و ابتکار اختلاف بین درجه و دامنه مسئولیت اخلاقی، شانس اخلاقی را انکار و از مسئولیت اخلاقی دفاع می کند . او همچنین مدعی است که دو معضل شانس اخلاقی و مسئولیت اخلاقی را حل کرده است. این پژوهش، پس از اشاره به معنا و رابطه مسئولیت و شانس اخلاقی، دیدگاه زیمرمن را درباره مسئولیت اخلاقی و اختیار و نفی شانس اخلاقی توضیح می دهد . درنهایت، ارزیابی این دیدگاه نشان خواهد داد که باوجود نوآوری های زیمرمن، افراط او در دفاع از مسئولیت اخلاقی، پذیرفتن دیدگاه وی را دشوار کرده است.
۲۹۴۲.

ساخت گشایی و هستی زدایی از سوژه و هویت جنسیتی: دوبوار و باتلر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متافیزیک سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 131 - 146

کلیدواژه‌ها: اجراگری باتلر دوبوار جنس جنسیت سوبژکتیویسم شدن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۷ تعداد دانلود : ۵۳۶
دوبوار و باتلر از برجسته ترین متفکرانی هستند که بر ضرورت خوانشی مجدد از سوژه و هویت جنسیتی تأکید کرده اند . تلاش آنها در یافتن معنای سوبژکتیویسم با ضرورت ساخت گشایی معانی جنس و جنسیت همراه بوده است. بر همین اساس، با محورقراردادن مفهومِ شدن (دوبوار) و اجراگری (باتلر) به جست وجوی تغییر ذهنیت جنسیتی (دوبوار) و تکثر هویت جنسیتی (باتلر) پرداخته اند . باتلر در آغاز با نظرهای مشترکی با دوبوار شروع کرده است و وام دار برخی از مهم ترین مفاهیم اندیشه وی است؛ اما تفاسیر و نتایج اندیشه اش گسترده تر و متفاوت تر از دوبوار است. دوبوار با تبیین ماهیت برساخت گرایانه هویت جنسیتی، تغییر ذهنیت را به قصدِ پایان دادن به تقابل های دوگانه مردانه زنانه ارائه کرده است. باتلر با اذعان به ماهیت فرهنگیِ هویت جنسیتیْ اَشکال مختلف قدرت و تقابل های دوگانه آن را افشا کرده و تکثر هویت جنسیتی را به قصدِ پایان دادن به ایدئولوژی جنسیت مطرح کرده است. به زعمِ باتلرْ اگرچه نگرش های برساخت گرایانه دوبوار در حوزه هویت جنسیتی و شکل گیری سوژه زن تأثیر بسزایی را در تدوین آرای وی داشته است، درنهایتْ نگرش وی درباره هویت جنسیتی تقلیل گرایانه است و در همان چهارچوب دوگانه انگاری نفس بدن دکارت ارائه شده است.  
۲۹۴۳.

تبیینِ «کثرت گرایی فرهنگی» در پرتو فلسفه فرهنگ هردر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: غرب شناسی بنیادی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 1-19

کلیدواژه‌ها: فلسفه فرهنگ یوهان گُتفرید فُن هردر تکینگیِ فرهنگی کثرت گرایی فرهنگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۴۹۵
هرچند فلسفه فرهنگ، در معنای مشخصِ آن، شاخه ای نوپا و میان رشته ای است که مستقلاً از اواخر قرن بیستم در آلمان مطرح شد و بسط یافت، اما مفسران نخستین اندیشه های فلسفی درباره فرهنگ در معنای مدرن آن را به یوهان گُتفرید فُن هردر (1744-1803) نسبت می دهند که آثارش الهام بخش فرهنگ پژوهان پس از او بوده است. یکی از مهمترین میراث های هردر، «کثرت گرایی فرهنگی» است. او این کثرت گرایی را به عنوان ابزاری علیه تمامیت خواهیِ خودبرتربین و استعمارگرِ حاکم بر روشنگری به کار گرفت و نه تنها به برتری فرهنگ اروپایی بر سایر فرهنگ ها باور نداشت، بلکه تعریف و درک نوینی از فرهنگ را مطرح کرد که بر اساس آن می شد از فرهنگ های سایر بخش های جهان، به ویژه فرهنگ های شرقی دفاع کرد. مقاله حاضر با هدف تبیین ایده «کثرت گرایی فرهنگی» نزد هردر، خواهد کوشید تا این ایده را ذیل سه زیرعنوان کلیدی «تکینگیِ فرهنگی»، «داوریِ درونی» و «مفهومِ نیرو» ساماندهی و تبیین نماید و امکانات آن را برای مقابله با تصور تمامیت خواهانه اروپامحور یا همان «اروپامحوریِ فرهنگی» نشان دهد. نهایتاً به کمک تحلیلِ کارکردِ مفهوم «نیرو» نزد هردر، بخش مختصری به بحث از اتهام نسبی گرایی علیه «کثرت گرایی فرهنگی» اختصاص خواهد یافت.
۲۹۴۴.

استعاره و تمثیل در تحویل گرایی با تکیه بر تمثیل زیست شناسی سیستم ها(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن تابستان ۱۳۹۹ شماره ۸۲ 51 - 80

کلیدواژه‌ها: استعاره تمثیل تحویل گرایی تبیین زیست شناسی سیستم ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۴۷۴
 استعاره و تمثیل در مهم ترین حوزه های معرفتی و در عرصه علوم تجربی از جمله زیست شناسی و تکامل کاربرد دارند. زیست شناسی و فلسفه زیست شناسی دامنه وسیعی از مباحث معرفتی و فلسفی را به وجود آورده است. تحویل گرایی و ضد تحویل گرایی، از آموزه های مهم قابل بحث در فلسفه زیست شناسی اند. کلر و دوپره دو تن از نمایندگان این دو مکتب اند. کلر با به کارگرفتن استعاره و تمثیل، برای تحویل تبیین ها در زیست شناسی به تبیین ها در فیزیک و شیمی کوشیده است؛ اما دوپره با این تحویل گرایی مخالف است. افراد با رویکردهای مختلف که گاه ممکن است رویکردها در تقابل با یکدیگر نیز باشند، از استعاره ها و تمثیل ها کاربردهای مختلفی مراد می کنند. تمثیل زیست شناسی سیستم ها نمونه ای از این دست است که کاربرد وسیع استعاره و تمثیل را در علم نشان می دهد.
۲۹۴۵.

تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئله تناهیِ حقیقت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نشریه فلسفه سال ۴۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 43 - 65

کلیدواژه‌ها: هرمنوتیک تناهی حقیقت رویدادگی رویداد پوشیدگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۲ تعداد دانلود : ۷۴۲
در این نوشتار کوشیده ایم رویکرد انتقادی هرمنوتیک فلسفی گادامر به هایدگر را درباره سنت و زبان متافیزیک از طریق بنیادیابی آن در تلقی متفاوت این دو متفکر از مسئله تناهی حقیقت تفسیر کنیم. مقصود از تناهی حقیقت در اینجا، تأکید بر دسترس ناپذیری بنیاد پدیداریِ پدیدار و عدم امکان بنیان گذاریِ حقیقتِ هستی شناختی بر حضور مطلق در بی واسطگی یا وساطت تام است. در این نوشتار می کوشیم بر اساس تفسیری اجمالی از تناهی رویداد حقیقت در اندیشه متأخر هایدگر ذیل مفهوم رویدادگی، نشان دهیم که گادامر چگونه ایده محوری هایدگر، یعنی بی بنیادی و پوشیدگیِ رویداد حقیقت و به ویژه دسترس ناپذیریِ آن را برای مفاهیم متافیزیکی ذاتاً متحول ساخته است و با نفیِ آغازگاه فرارونده اندیشه هایدگر از متافیزیک، آن را چگونه به مفاهیم متافیزیکی بازمی گرداند؛ از این طریق که گادامر مفهوم رویدادگی هایدگری را با رجوع به فلسفه هگل، بر اندیشه این همانی میان حقیقت و کل، و نیز با تفسیر کل به مثابه تاریخ روح، ذیل نظریه تاریخ تأثیر و تأثر تفسیر می کند و با رجوع به بحث چشم انداز و افق در پدیدارشناسی ادراک حسی هوسرل، تناهیِ حقیقت را به منزله وحدت بخشیِ تام شونده همواره اتمام ناپذیر در گفت وگو میان فهم و سنت می فهمد. 
۲۹۴۶.

تحلیل مقایسه ای- انتقادیِ جایگاه «وساطت روحی»در زیست معنوی مدرن و شهود در عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهایی در فلسفه و کلام سال پنجاه و دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۵ 53 - 74

کلیدواژه‌ها: معنویت گرایی جدید باطن گرایی غربی عصر جدید وساطت روحی کشف و شهود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۲۶۳
«معنویت گرایی مدرن» پس از پایان جنگ جهانی به مدد انسان مدرن خسته از علم گرائی ماتریالیستی آمد تا با تغییر «زیست معنوی» به او آرامش و امید در زندگی مادی اعطا کند و دست کوتاه شده و ناتوان او را به دامن عالم فوق طبیعیات گره زند. در این میان، جنبش «عصر جدید» از شاخه های معنویت گرائی، با ارائه سازوکار «وساطت روحی» و بهره گیری از پیشینه تاریخی پیشامسیحی اروپا و آمریکای شمالی، مدعی داشتن طریقت باطنی و ارتباط با عالم ماوراء و تبیین آن گردید. مقاله عهده دار تبیین نسبت «شهود عرفانی و وساطت روحی ( (Channelingاست. در واقع پرسش اصلی این است که آیا وساطت روحی همان شهود عرفانی است؟ این انگاره که «وساطت روحی بدیل و جایگزین شهود عارفان در دنیای مدرن است» با مبانی عرفان اسلامی سازگار است؟ پس از تعریف، بیان پیشینه و انواع وساطت روحی به مقایسه و تحلیل انتقادی آن از منظر شهود عرفان اسلامی پرداخته ا یم. به دلیل تمایز در غایت شناسی، سنجه شناسی و جنبه های معرفت شناسانه و هستی شناسانه، انگاره این همانی وساطت روحی با شهود، صحیح ارزیابی نمی شود .
۲۹۴۷.

چیستی و امکان کلام وجودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فلسفه دین سال هجدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۶) 27 - 50

کلیدواژه‌ها: علم کلام کلام مابعدالطبیعی کلام وجودی خدا معتقدات دینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۳۰۲
در علم کلام دو رویکرد از یکدیگر قابل تفکیک اند: رویکرد مابعدالطبیعی که محصول تفکر انتزاعی و مفهومی در باب خدا و معتقدات دینی است و رویکرد وجودی که مبتنی بر تفکر انضمامی درباره این امور است. بر این اساس، پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که آیا کلام اسلامی می تواند از ظرفیت رویکرد وجودی در فهم، تفسیر و تبیین اعتقادات دینی بهره گیرد یا نه. مبنای کلام وجودی در تفکر اسلامی این است که در قرآن و حدیث، تعاببیر و مضامین فراوانی به چشم می خورند که بیشتر با رویکرد وجودی متناسب اند تا رویکرد مابعدالطبیعی. در این صورت، به نظر می رسد که می توان از چیستی و امکان کلام وجودی در تفکر اسلامی سخن گفت. در جهان غرب، الهیات اگزیستانس عملاً در قرن بیستم تحقق یافته است؛ اما در عالَم اسلام، کلام وجودی، هرچند امری ممکن به نظر می رسد، لیکن تا کنون تحقق نیافته است. نوشتار حاضر به مباحثی همچون چیستی، مختصات و روش کلام وجودی، تفاوت آن با دانش های مشابه، تعابیر و مضامین آن، عوامل مقوّم و عوامل مؤثر آن، امکان و فرآیند تحقق آن، و نهایتاً کارآمدی و اثربخشی آن پرداخته است. روش تحقیق، از حیث گردآوری داده ها، کتابخانه ای و از حیث ماهیتْ عقلی-فلسفی است.
۲۹۴۸.

خلاقیت به مثابه فهم اصیل و دلالت های آن برای تعلیم و تربیت بحثی در هرمنوتیک فلسفی گادامر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت و فلسفه سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 150 - 179

کلیدواژه‌ها: تعلیم و تربیت خلاقیت فهم گادامر هرمنوتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۹ تعداد دانلود : ۴۱۰
پرورش خلاقیت یکی از عالی ترین اهداف نظام های آموزشی است. اما ماهیت و چگونگی خلاقیت امری پیچیده و مبهم است. هدف این پژوهش آن بوده که تا حدودی این ابهام را برطرف کند. گادامر یکی از مهم ترین فیلسوفان هرمنوتیک فلسفی است که فهم و شرایط امکان آن را مورد تأمل قرار داده است. در این پژوهش در چارچوب نظریه هرمنوتیک فلسفی گادامر یک تبیین جدید از خلاقیت ارائه شده است. بر اساس این تبیین خلاقیت نوع خاصی از فهم دانسته شده، فهمی که در چارچوب نظریه گادامر معنا می یابد؛ لذا با به کارگیری روش تحلیلی-استنباطی، ضمن تبیین دیدگاه گادامر درباره فهم، خلاقیت به عنوان اصیل ترین نوع فهم و به عنوان مصداقی از حکمت عملی مورد نظر گادامر، معرفی شده است.  بر حسب این تبیین از خلاقیت، اصول راهنمای عمل مربیان برای پرورش خلاقیت عبارتند از: اصل پرورش پذیربودن خلاقیت، اصل آموزش ناپذیر بودن خلاقیت، اصل اختصاصی بودن خلاقیت و اصل سنجش نا پذیربودن خلاقیت. دلالت های دیگر تربیتی که ناظر به هدف آموزش و پرورش، شکل نظام آموزشی، روش تدریس، برنامه درسی، یادگیری، ارزشیابی، انگیزش و روش تحقیق بود نیز استخراج گردید.
۲۹۴۹.

مداخلات به هنگام آموزش اجتماعی-هیجانی در کودکان دبستانی: مطالعه مروری نظامند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفکر و کودک سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 283-308

کلیدواژه‌ها: مهارت های اجتماعی-هیجانی کودکان دبستان مطالعه مروری نظامند الگوی پریسما

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۳۰۶
هدف مطالعه حاضر بررسی مروری نظامند مداخلات به هنگام آموزش مهارت های اجتماعی هیجانی در کودکان دبستانی بود. در پژوهش حاضر از طریق پژوهش مروری نظامند و جستجوی کلیدواژه های تخصصی در ارتباط با آموزش مهارت های هیجانی-اجتماعی در کودکان دبستانی در پایگاه های اطلاعاتی تخصصی ایران و جهان بین شامل ) Pupmed, Springer, ProQuest, Scopus, Elsevier, Science direct, Google Scholar, Magiran)سال های 2019-2007 و سال های 1395-1390یافته ها و داده های موردنظر برای دستیابی به هدف پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از روش پریسما مورد تحلیل قرار گرفت. از 18 پژوهش انجام شده، بیشتر پژوهش ها (14 پژوهش) بر روی آزمودنی های دارای کودکان عادی دبستانی از سن 10 تا 11 و در پایه 5-4 انجام شده است. اغلب پژوهش های انجام شده از نوع مطالعات آزمایشی می باشند (با فراوانی 16 پژوهش). نتایج مداخلات به هنگام آموزش مهارت های اجتماعی-هیجانی در کودکان دبستانی در مؤلفه های کنترل خود، خودآگاهی، آگاهی اجتماعی، روابط اجتماعی، تصمیم گیری مسئولانه و خودتنظیمی برابر با 6،10،15،13،13،17 مطالعه مورد ارزیابی قرارگرفته است. نتایج این پژوهش ها نشان می دهد در بهبود شایستگی های آموزش اجتماعی-هیجانی ( کنترل خود، خودآگاهی و خودتنظیمی) و عدم تأثیرگذاری در مؤلفه های شایستگی های اجتماعی( آگاهی اجتماعی، روابط اجتماعی و تصمیم گیری مسئولانه پذیر) نمایان است.
۲۹۵۰.

نسبت میان نظر و عمل در ارسطو بنا بر تفسیر هیدگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جاویدان خرد بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 59 - 84

کلیدواژه‌ها: ارسطو کیاست درایت نظر عمل نگاهِ پیرامون نگر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۳۳۸
ارسطو به نسبت نظر و عمل در دفتر ششم از کتاب اخلاق نیکوماخُس در طی تعریف دو مفهوم کیاست (phrónesis) و درایت (sophía) می پردازد. این دو مفهوم هر دو از فضایل عقلی اند و با مفهوم عقل (noûs) ارتباطی تنگاتنگ دارند. البته قرار گرفتن کیاست در کنار دیگر فضایل عقلی شامل درایت (sophía)، فن (techne) و معرفت (episteme) و بشمار آوردن آن چون یکی از انحاء ناپوشیده سازی (aletheuein) برای هیدگر این امکان را فراهم می آورد تا مانع از ورود این مفهوم به حوزه مباحث اخلاقی شود. او سه صفت برای مفهوم phrónesis قائل است: یکم دیدِ پیرامون نگر (umsichtig) داشتن؛ دوم مصمم (entschlossen) بودن و بالاخره وجدان یا شعورِ باطن (Gewissen) داشتن. بنا بر نظر هیدگر آنچه در نسبت میان phrónesis و sophía آشکار می شود، پیوند فلسفه با دانشی است که ما را در کارهای روزمره راهبر است.
۲۹۵۱.

شناسایی و تدوین الگوی برنامه درسی آموزش فلسفه به کودکان (پژوهش ترکیبی اکتشافی متوالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفکر و کودک سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 303-326

کلیدواژه‌ها: الگوی برنامه درسی آموزش فلسفه دانش آموزان پژوهش ترکیبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۳۶۵
هدف تحقیق حاضر شناسایی و تدوین الگوی برنامه درسی آموزش فلسفه به کودکان بود. این پژوهش ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی بود که جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی کلیه خبرگان دانشگاهی و صاحب نظران آموزش و پرورش بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 21 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در بخش کمی، جامعه آماری شامل کلیه معلمان مقطع ابتدایی آموزش وپرورش شهر تهران بودند که از بین آنها با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی 420 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها در بخش کیفی از مصاحبه ی نیمه ساختار یافته و در بخش کمی، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. روش تحلیل داده ها در بخش کیفی کدگذاری نظری برگرفته از روش نظریه پردازی داده بنیاد بود و در بخش کمی، همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی بود که با استفاده از نرم افزارهای SPSS-v21، Smart Pls-v3 و Lisrel-v8 تحلیل شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که آموزش فلسفه به کودکان شامل سه بعد کلی عوامل تشکیل دهنده(ذهنیت فلسفی، گفت و گوی فلسفی و تعلیم تربیت فلسفی)، عوامل تاثیرگذار(برنامه درسی، معلم و مدیریت) و عوامل تاثیرپذیر(تفکر انتقادی، خردمندی و خودکارآمدی) است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که مدل ارائه شده از برازش مطلوبی برخوردار است.
۲۹۵۲.

Open Totality of Hegel’s Absolute Knowing(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هستی و شناخت جلد هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 35-53

کلیدواژه‌ها: Totality openness absolute Absolute Knowing

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۲۵۹
Abstract: Hegel’s absolute knowing is an immanent subjectivity since all the knowledge and human history are included within it as the absolute subjectivity. Some Hegelians stressed the sufficiency of the absolute’s totality; contrariwise, others interpreted absolute’s immanent openness in terms of ongoing negativity, which renders human history an ongoing movement. The article attempts to propose a new conception of the absolute knowing in which there is a totality of conceptuality and openness to the future not only as negativity but also as a prospective totality. It would be entitled “open totality of the absolute knowing”, and the article explains the two characteristics focusing on Hegel’s Phenomenology of Spirit and Hegel’s Science of Logic in addition to some crucial and prominent commentaries. My interpretation of Hegel’s absolute knowing is based on the openness of the knowing process, which is a part of my PhD thesis entitled Hegel’s Absolute: Suspension of Perspectives.
۲۹۵۳.

گفتگوی توافقی عقل و دین در سه مسئله حقیقت علم، حقیقت علیّت و حرکت جوهری از دیدگاه ملاصدرا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های عقلی نوین سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 29 - 44

کلیدواژه‌ها: حقیقت علم حقیقت علیت حرکت جوهری گفتگوی توافقی ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۳۵۲
یکی از ویژگی های هرمنوتیک فلسفی گادامر، ارائه رویکردی جدید در قرائت متون با تکیه بر گفتگوی توافقی میان مفسّر و متن است. اگرچه این رویکرد به نام گادامر ثبت شده است، اما می توان چنین رویکردی را از قرآن و روایات نیز به دست آورد. بر اساس این رویکرد، نقش متن و مفسّر در فرآیند معنایابی و فهم، کاملاً برابر است به گونه ای که هر دو به یک اندازه در حصول آن نقش دارند. بر این اساس می توان از موضع برابر میان عقل و دین به تحلیل و تبیین آراء اندیشمندان مختلف از جمله ملاصدرا پرداخت و این پرسش را مطرح کرد که «آیا ملاصدرا در آراء ویژه خود، رویکرد گفتگوی توافقی میان عقل و دین را اتخاذ نموده است؟» با بررسی آراء ویژه ملاصدرا به ویژه در سه مسئله «حقیقت علم»، «حقیقت علیّت» و «حرکت جوهری» می توان به این نتیجه دست یافت که وی چنین رویکردی داشته است، بنابراین فیلسوفی ترکیبی و گفتگویی به شمار می آید. نویسنده در این مقاله با روش پژوهشی «تحلیل عقلی» و همچنین روش «نقلی» به بررسی و اثبات این مسئله می پردازد.
۲۹۵۴.

جسمانیت سراى جاویدان از منظر قرآن و فیلسوفان مسلمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت فلسفی سال هجدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶۹) 89-106

کلیدواژه‌ها: قرآن فیلسوفان معاد جسمانى معاد روحانى بدن مثالى بدن جسمانى مادى بدن جسمانی غیرمادى

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۳۱۱
براساس نص صریح قرآن، سرای آخرت از ویژگی های جسمانی نیز برخوردار است؛ ولی در میان متفکران و فیلسوفان مسلمان، در این باره دیدگاه هایی با گونه های گوناگون ارائه شده است؛ دیدگاهی آخرت را صرفاً روحانی می داند، برخی آن را جسمانی محض می پندارند. در این میان کسانی سرای جاویدان را هم جسمانى و هم روحانى می دانند، به باور برخى بدن آن سرا بدن مثالى است و برخى دیگر از بدن مادى عنصرى سخن رانده اند و بعضی دیگر به وجود بدن جسمانى غیرمادى رأى داده اند. در راستاى این بحث، از تفاوت هاى بدن دنیوى و اخروى سخن به میان آمده است. صاحبان این دیدگاه ها چه بسا به آیات قرآنى نیز استناد جسته اند. در این نوشتار پس از گزارش این دیدگاه های متنوع، و نقد و بررسی آنها، دیدگاه صواب تبیین شده است .
۲۹۵۵.

ناسازگاری مفهومی اراده آزاد از دیدگاه حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نشریه فلسفه سال ۴۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 175 - 196

کلیدواژه‌ها: اراده آزاد برهان پیامد برهان شانس تعین گرایی حکمت متعالیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۳ تعداد دانلود : ۴۸۳
مسئله اراده آزاد به لحاظ تاریخی تطورات گوناگونی داشته است. آنچه در دوره معاصر با برجسته شدن علم تجربی مشاهده می شود، نسبت اراده آزاد و تعیّن گرایی فیزیکی است. با وجود اینکه تعیّن گرایی فیزیکی در بعضی رویکردهای علم تجربی تضعیف شده است، همچنان این مسئله در فضاهای فلسفی به قوّت خود باقی مانده است. آنچه در این مقاله درباره آن بحث شده است، به صورت برهان زیر می توان نشان داد: 1. تعیّن گرایی یا درست است یا نادرست؛ 2. اگر تعیّن گرایی درست باشد، گذشته، آینده را و در نتیجه اراده ما را متعیّن می کند و بنابراین، اراده آزاد نداریم؛ 3. اگر تعیّن گرایی نادرست باشد، در یک جهان نامتعیّن، اراده انسان از روی بخت و تصادف است و آزاد نیست؛ 4. بنابراین، در هر صورت اراده آزاد نداریم. مقدمه اول، گزاره بدیهی و صادق است؛ مقدمه دوم، مفاد برهان پیامد است و مقدمه سوم، ادعای برهان شانس است؛ بند چهارم هم نتیجه منطقی مقدمات است. بررسی های تطبیقی این مقاله نیز نشان داد که حکمت متعالیه هم با وجود پذیرش برهان شانس و عدم ارائه پاسخ پذیرفتنی به برهان پیامد، عملاً باید نتیجه نهایی این استدلال را که رد اراده آزاد است، بپذیرد. در مجموع به نظر می رسد تاکنون راه حل نظری قابل قبولی برای مسئله اراده آزاد معاصر یافت نشده است و باید در عقل عملی به دنبال راه حلی برای این مسئله بود.
۲۹۵۶.

حکایتی در سرگشتگی انسان

نویسنده:
منبع: پرسش دوره جدیدبهمن ۱۳۹۹ شماره ۵ «انفعال و سرگشتگی» 6-7
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۱ تعداد دانلود : ۳۱۱
آن ومی ی ا ب ی هنج اری م ف ه ومی است که ن خس تی ن ب ار ب ه وسی ل ه دورکیم در جامعه شناسی، کاربرد فراگیری پیدا کرد و به وضعیتی اطلاق می شود که در آن هنجارهای اجتماعی نفوذ خود را بر رفتار فرد از دست می دهد. در چنین شرایطی است که افراد دچار سردرگمی شده و نهایتاً بی نظمی و سقوط اخلاق ونابسامانی، چه در عرصه فردی و چه در عرصه اجتماعی، به وضوح خود را نشان می دهد. در شرایط آنومیک که قوانین و مقررات تعمیم یافته و مورد قبول جامعه از سوی افراد مورد تعرض قرار می گیرند و نقض می شوند، دیگر نمی توان بر اساس هنجارهای معمول پیش بینی کرد که افراد چگونه رفتار خواهند کرد. مرتن دو نوع رفتار انحرافی دیگر را نیز در چنین شرایطی شایع می بیند که عبارت است از: بوروکراسی مخرب و پیدایش و شیوع انواع مشاغل و فعالیت های غیرقانونی یا شیوه های ابداعی متنوع کسب موفقیت (بخوانیم فساد اداری و اقتصادی). جامعه سیاست گریز سیاست زده، برایندی از انفعال، یأس، سرگشتگی و نا امیدی از تغییر به سمت بهبود.
۲۹۵۷.

شهرهای نامرئی

نویسنده:
منبع: پرسش دوره جدیدبهمن ۱۳۹۹ شماره ۵ «انفعال و سرگشتگی» 48-49
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۵ تعداد دانلود : ۲۸۷
شهر ترکیبی فوق العاده از زندگی جمعی است که از جهات مختلف متنوع است. شکل ویژه ای از «پیچیدگی» درباره شهرها وجود دارد که اندیشیدن درباره آن ها را شکل می دهد. فهمیدن اینکه شهرها و محیط های شهری چطور کار می کنند، نیازمند اندیشیدن درباره این است که چطور زنجیره ای از ارتباطات هم زمان با هم کار می کنند. در محلات فرادست شکلی از پولی سازی با ساختن مال ها، مراکز تجاری و تفریحی و حتی فعالیت های فرهنگی به ویژه در سال های اخیر قدرت گرفته است. این روند نه تنها منجر به اخراجِ بخش بزرگی از فضاهای عمومی شده است که باقی مانده فضاها را نیز تهدید می کند. در محلات فرودست ولی قصه دیگر است. تراکم آسیب در فضاهای عمومی شهری از خیابان تا پارک ها و بوستان ها و دیگر فضاهای تعاملات اجتماعی، عملاً این فضاها را برای حضور ساکنان ناامن کرده و آن ها را به خانه ها می رانَد. در یک اجتماع شهریِ روادار، ساکنان یک شهر بر اساس شکل زندگی، مصرف، مذهب یا قومیت برتری بر دیگری ندارند؛ حکمروایی در پی ساختن انسان هایی مطلوب و یک شکل نیست. سرخوردگی های مکرر از مطالبه گری در حوزه های مختلف حکمروایی شهری درنهایت کُنش افراد در مطالبه گری از نهادهای عمومی را عملاً بی معنی می کند.
۲۹۵۸.

مبانی نظام طبقاتی هندو و جنبش های عرفانی منتقد آن (ناینمارها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال هفدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۴) 443 - 465

کلیدواژه‌ها: جنبش بَهکتی شیواپرستی ناینمارها نظام طبقاتی وَرنه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۷ تعداد دانلود : ۳۹۷
جامعه هند از دیرباز تحت سلطه نظام طبقاتی سختگیرانه ای قرار داشت که در متون دینی و آموزه های دوره «وِدَه ای» ریشه دارد. اهمیت و تأثیر این سلسله مراتب اجتماعی تا حدی بود که تقریباً همه جریان ها و فِرَق دینی و فکری هندو در همین ساختار رشد کرده و به نوعی آن را پذیرفته بودند. اما معدود اندیشه هایی این ساختار را باور نداشتند و از آن تخطی کردند؛ مانند طریقت «بَهکتی» سنت شیواپرستی جنوب هند که توسط شصت وسه تن از قدیسین شیوایی یا «ناینمارها» شکل گرفته بود و یکی از تأثیرگذارترین جریان های مردمی در سده های میانه بود. بسیاری از این قدیسین از طبقات پایین جامعه بودند و طی حدود سه سده آموزه هایی را ترویج کردند که به شکل گیری «جنبش بَهکتی» منجر شد. از بارزترین ویژگی های آنان می توان به عدم پایبندی به ساختار طبقاتی و برابری انسان ها اشاره کرد. بررسی مبانی کاست باوری و دیدگاه های مخالف، آن به ویژه «بَهکته ها» و «ناینمارهای شیوایی»، پرسش های اصلی این نوشتار را تشکیل داده است.
۲۹۵۹.

انسان شناسی پدیدارشناسانه ماکس شلر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: غرب شناسی بنیادی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 267-289

کلیدواژه‌ها: انسان شناسی فلسفی پدیدارشناسی کین توزی عشق شخص

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲ تعداد دانلود : ۳۵۹
انسان شناسی فلسفی با تأمل در ماهیت انسان یکی از حوزه های خاص مورد توجه «ماکس شلر» است. رویکرد پدیدارشناسانه وی متأثر از ایده آلیسم، فلسفه زندگی و مسیحیت، درصدد ارائه تصویری جامع از انسان است. بدین منظور شلر وجوه واقعی و تجربی انسان را در کنار ارزش های معنوی و روحانی وی و با اذعان به استقلال آنها از یکدیگر و در عین حال تعامل و پیوندشان مورد توجه قرار می دهد. ماکس شلر تحت تأثیر بحران زمانه خود، از سویی توجه خود را به جنبه های مغفول مانده آدمی از جمله عواطف و احساسات به ویژه عشق و نفرت معطوف نموده و از سوی دیگر ضمن تلاش برای ارائه معرفتی یقینی در مورد انسان با اجتناب از ذات گرایی، امور مربوط به انسان را از منظری پدیدارشناسانه و بر اساس نحوه آشکارگی آنها بررسی می کند. همزمان وی ضمن داشتن تعلّقاتی فلسفی، بر اساس دغدغه های جامعه شناسانه به مسائل انضمامی و واقعی انسان نیز توجهی خاص دارد. شلر در باب انسان افزون بر ویژگی های عام و مشترک وی با بقیه، به تشخّص انسان بهای زیادی می دهد و البته بر آن است که نمی توان انسان را به شیوه ای عینی مورد شناسایی قرار داد و تنها باید بر اساس رویکردی پدیدارشناسانه با وی مواجه گردید.
۲۹۶۰.

سوبژکتیوته بدن مند اخلاقی: فوکو و لویناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۳ 354 - 369

کلیدواژه‌ها: فوکو لویناس سوژه بدن مند اخلاقی دیگری میل رنج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۷۷۰
فوکو و لویناس از برجسته ترین و مهم ترین متفکرانی هستند که بر ضرورت انتقاد بنیادی از سوبژکتیویسم عقلانی تأکید کرده اند. جریانی که به زعم این دو متفکر از زمان دکارت تا عصر حاضر، توانایی اخلاقی بدن را به نفع آگاهی سرکوب کرده است. فوکو و لویناس به بررسی و تحلیل معیار اخلاقی سوژه بدن مند پرداخته و در همین راستا توصیف اساسی و بدیعی از بدن و اخلاق ارائه کرده اند. بر همین اساس پیوند سوژه و دیگری را از منظری نو واسازی کرده اند. پرسش های راهبر ما در این مقاله عبارتند از: لویناس و فوکو چگونه بر پایه مختصات اندیشه-شان، سوبژکتیوته بدن مند اخلاقی را ترسیم کرده اند؟ وجوه اشتراک و اختلاف این دو در باب سوبژکتیوته بدن مند اخلاقی چیست؟ مدعای اصلی مقاله این است که اگرچه فوکو و لویناس روش ها و دریافت های متفاوتی از اخلاقی بودن ارائه کرده اند، اما هر دو بر اهمیت بدن به عنوان شرط ضروری و ذاتی بازسازی سوبژکتیوته اخلاقی تأکید دارند. هر دومعنای خاصی از اخلاق ارائه کرده اند و به نقد نظریه های مربوط به عمل اخلاقی و مجموعه قوانین کلی پرداخته اند. همچنین با تأکید بر اهمیت توانایی اخلاقی زبان، به تبیین رابطه اساسی بین سوژه و دیگری پرداخته اند و با انتقادهای جدی به زبان سوبژکتیوسم عقلانی به تولد سوژه حقیقت گو و سوژه پاسخ گو همت گماشته اند. به طور کلی سوژه بدن مند اخلاقی فوکو و لویناس دارای جنبه های مشترک اخلاقی، جسمانی، زبانی، زیبایی شناختی و تاریخی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان