ششم ابتدایی

رشد و توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه و عجین شدن آن با زندگی مردم، موجب تبدیل شدن جامعه به جامعه­ای الکترونیک شده است. کشور ما نیز برای این که بتواند، همگام با جامعه الکترونیک گام بردارد، باید به مقوله آموزش شهروند الکترونیک بیش از پیش توجه کند و در این میان، نظام آموزشی و برنامه درسی نقش کلیدی بر عهده می­گیرند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی جایگاه شهروند الکترونیک در کتاب کار و فن آوری ششم دبستان بود. این پژوهش، از نوع مطالعات کاربردی و با روش کمی و از نوع تحلیل محتوا بود و واحد تحلیل جمله و تصویر انتخاب شد. سیاهه جمع­آوری اطلاعات در این پژوهش استاندارد مهارتی و آموزشی شهروند الکترونیک گروه برنامه­ریزی درسی فن آوری اطلاعات سازمان آموزش فنی و حرفه­ای کشور بود. این استاندارد از 3 مؤلفه اصلی: الف) دانش و مهارت­های رایانه­ای پایه، ب) دانش و مهارت جست وجوی اطلاعات و ج) مشارکت الکترونیکی و شهروندی تشکیل شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها از آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی و جدول) استفاده شد. نتایج نشان داد که 05/80% کل جملات و تصاویر کتاب مربوط به دانش و مهارت­های رایانه­ای پایه و 22/10% مربوط به دانش و مهارت جست وجوی اطلاعات است. هم چنین، در این کتاب به مؤلفه مشارکت الکترونیکی و شهروندی پرداخته نشده و جمله یا تصویری به این مؤلفه اختصاص داده نشده است. مؤلفه های غیرمرتبط نیز 73/9% کل جملات و تصاویر را در این کتاب به خود اختصاص داده است.

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر استفاده از اینترنت بر رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان دوره ابتدایی بوده است. این پژوهش در سال تحصیلی 93-1392 به روش شبه تجربی و با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری را کل دانش آموزان پسر پایه ششم ابتدایی منطقه سرچهان، به تعداد 185 نفر تشکیل داده است. با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 120 نفر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی بود. پایایی آزمون از طریق آلفای کرونباخ 0/87 به دست آمد. روایی ابزار نیز توسط 5 نفر از متخصصان علوم تربیتی و روان شناسی و هم چنین، با استفاده از نظرات 20 نفر از آموزگاران و مدیران تأیید شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از آزمون t گروه های مستقل و با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته های پژوهش حاکی از آن بود که استفاده از اینترنت موجب افزایش رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان می شود. هم چنین، نتایج نشان داد که استفاده از اینترنت موجب افزایش مهارت های احترام گذاشتن به دیگران، مسؤولیت پذیری، دوست یابی و مشارکت در فعالیت های گروهی شده است.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف آموزش فلسفه برای والدین و تعیین اثربخشی آن با برنامه آموزش فلسفه برای کودکان در تحول اخلاقی و خودمهارگری دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی انجام شد. روش کار: روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی (پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل) است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر مدارس دوره ششم ابتدایی و مادران آنان در شهر ایلام بود. تعداد 100 نفر از دانش آموزان به همراه مادران آنان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از پرسشنامه تحول اخلاقی (لیند، 200 ۴ و 2005) و مقیاس خودمهارگری (200 ۴) برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده های جمع آوری شده به کمک شاخص های آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل کواریانس چند متغیره) با نرم افزار SPSS.22 تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که گروه به طور معناداری روی نمره خودمهارگری (54/0 = 2 partial ƞ و 0001/0 > P ، 31/36 = (90 و 3) F ) و تحول اخلاقی (45/0 = 2 partial ƞ و 0001/0 > P ، 25/25 = (90 و 3) F ) تأثیر دارد. میانگین نمرات تحول اخلاقی و خودمهارگری مادران گروه آزمایش در مقایسه با مادران گروه کنترل در پایان آموزش بیشتر بود (01/0 > P ). همچنین، میانگین نمرات دانش آموزان گروه آزمایش در تمامی مقیاس ها بالاتر از دانش آموزان گروه کنترل بود (01/0 > P ). در هیچ یک از مقیاس ها در مادران و دختران گروه کنترل تفاوت معناداری مشاهده نشد (05/0 < P ). با این حال، در دو مقیاس خودمهارگری و تحول اخلاقی، نمرات مادران گروه آزمایش از دختران گروه آزمایش به طور معناداری بالاتر بود (01/0 > P ). نتیجه گیری: نتیجه این که برنامه آموزش فلسفه بر تحول اخلاقی و خودمهارگری والدین و دختران دانش آموز تأثیر داشت. بنابراین، می توان از این برنامه برای بهبود تحول اخلاقی و خودمهارگری دانش آموزان و والدین شان استفاده کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مدیریت کلاس درس بر اساس رویکرد مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی در درس علوم تجربی انجام گرفت. روش پژوهش، شبه تجربی و از نوع طرح پیش آزمون- وپس آزمون با دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهر پیرانشهر در سال تحصیلی ۹۶ ۹۷-و حجم نمونه تحقیق 120 نفر بود که 60 نفر در گروه های آزمایش (2،1)، و 60 نفر در گروه های کنترل (2،1)، قرار گرفتند. در گروه های آزمایش، از مدیریت کلاس درس به شیوه همیاری استفاده شد و در گروه های کنترل، کلاس ها به شیوه سنتی (روش سخنرانی)، اداره شدند. ابزارهای تحقیق شامل آزمون های پیشرفت تحصیلی محقق ساخته بود که کلیه ی آزمون ها از لحاظ روایی و ضریب پایایی (91%)، مورد تایید قرار گرفتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، علاوه بر روش های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، از روش آمار استنباطی (ANCOVA)، نیز استفاده شد. نتایج نشان داد که پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که با مدیریت کلاس به شیوه همیاری به یادگیری پرداخته بودند بیشتر از دانش آموزانی بود که بر اساس روش معمول (سخنرانی)، مشغول یادگیری بودند. در گروه های همیاری میان دو گروه تفاوت معنی داری دیده نشد.

هدف کلی از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیل مؤلفه های گفتمان مدار کتاب فارسی ششم دبستان بر اساس الگوی تحلیل انتقادی گفتمان بود که از الگوی نظری تحلیل انتقادی گفتمان ون لیوون استفاده شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، کمّی و از نوع توصیفی است. جامعه مورد نظر کتاب فارسی پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 92-91 و نمونه مساوی جامعه است. نتایج نشان داد که مؤلفه اظهار آشکار بیش از مؤلفه های حذف و اظهار پنهان تصویرسازی شده است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اعتباربخشی چارچوب نظری برنامه درسی پژوهش محور و تحلیل آن در محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی، به شیوه اسنادی به همراه اعتباربخشی گروه های کانونی و نیز تحلیل محتوی، انجام شد. نتایج نشان داد؛مهم ترین ابعاد برنامه درسی پژوهش محور را می توان در چهارده بعد ؛ پویایی، ساخت دانش، معلم پژوهنده، آزمون پذیر بودن، تمرین و فعالیت محوری، تعاون و همکاری، پرسشگری، تفکر انتقادی، مساله مداری، خودانگیختگی، ارزیابی، کاوشگری، اکتشاف و یادگیری خو تنظیمی تدوین نمود. از میان این ابعاد چهارده گانه از منظر متخصصان ، مولفه مساله مداری دارای بالاترین و مولفه تعاون و همکاری دارای پایین ترین رتبه بوده است. علاوه بر این، میزان انطباق ابعاد برنامه درسی پژوهش محور با محتوای کتاب علوم تجربی بسیار متفاوت است. به طوری که بیشترین اهمیت مربوط به مولفه پرسشگری و کمترین اهمیت مربوط به مولفه یادگیری خودتنظیمی است. همچنین نتایج نشان داد بین محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی با ابعاد برنامه درسی پژوهش محور اعتباربخشی شده از منظر خبرگان، انطباق وجود ندارد. بر اساس نتایج بدست امده پیشنهاد می شود برنامه ریزان ومولفان در ویراست های اتی کتاب علوم تجربی مولفه های کمتر پرداخته شده را مورد تاکید بیشتر قرار داده و از طریق برگزاری کارگاههای اموزش ضمن خدمت معلمان را با مولفه های شناسایی شده در این پژوهش بیشتر اشنا کنند.

جامعه پذیری از هدف های آشکار تعلیم وتربیت می باشد که به طور رسمی از راه مدارس صورت می گیرد و کتاب های درسی تأثیر بسزایی در جامعه پذیر کردن متعلمین دارد. در واقع مؤلفه های جامعه پذیری از طریق مکانیسم هایی ارائه می شود و روی متعلمین اثر می گذارد که روشن کردن شیوه های تأثیرگذاری آن ها مهم می باشد. در این راستا تحلیل گفتمان انتقادی شیوه ای است که مکانیسم های تأثیر گذاری را آشکار می سازد و در پی نمایاندن ارتباط میان زبان، قدرت و ایدئولوژی است. هدف کلی از انجام این پژوهش نیز، بررسی و تحلیل مؤلفه های گفتمان مدار کتاب تفکر و پژوهش بر اساس الگوی تحلیل انتقادی گفتمان بود. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع کمّی و جامعه مورد مطالعه، کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 99-98 بود. لازم به ذکر است بر اساس روش کل شمار، نمونه همان جامعه است. در این پژوهش، محتوای کتاب با استفاده از الگوی ون لیون و اضافه نمودن مؤلفه های جامعه پذیری شامل ارزش ها، هنجارها، نقش ها و مهارت های زندگی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که نقش های سنتی جنسیتی، نقش های سنی کودک و نوجوان، قانون و مقررات اجتماعی و میثاق اجتماعی، ارزش نظری و مهارت تصمیم گیری دارای بیشترین فراوانی می باشد. ارزش های دینی، سیاسی، ملی و خانوادگی درون گفتمان ها پنهان شده بودند. رسومات، تشریفات، شعائر و سنت های اجتماعی و شیوه های قومی و مهارت های ارتباط مؤثر و نه گفتن و تحمل برای موفقیت از گفتمان های کتاب حذف شده بودند. فراوانی پنهان سازی کمتر از آشکارسازی، تشخص زدایی کمتر از تشخص بخشی، نامشخص سازی کمتر از مشخص سازی، نام دهی کمتر از طبقه بندی و پیوند زدایی کمتر از پیوند زدن بودند.

توجه به هویت ملی دانش آموزان، بسیار حائز اهمیت است و یک برنامه کامل و جامع، در این زمینه، موردنیاز است. پژوهش حاضر، باهدف بررسی میزان توجه، به موضوع هویت ملی، در کتب مطالعات اجتماعی پایه های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، اجرا شد. این پژوهش، توصیفی_تحلیلی بوده و با روش آنتروپی شانون است. جامعه آماری، کتب مطالعات اجتماعی پایه های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، در سال تحصیلی 1401_1400، بود. نمونه آماری نیز، برابر با جامعه آماری، در نظر گرفته شد. همچنین، با استفاده از فهرست وارسی از ابعاد هویت ملی، با 9 بعد و 37 مؤلفه، داده ها، جمع آوری شدند. نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون، نشان داد که از بررسی کتب مطالعات اجتماعی پایه های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، از مجموع 283 واحد شمارش شده مربوط به هویت ملی، از کل 1331 واحد گزاره (متون، تصاویر، فعالیت ها و پرسش های) موجود در جامعه آماری، بعد فرهنگ و میراث فرهنگی با 108 مورد، بیش ترین و بعد سیاسی با 5 مورد، کم ترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. بیش ترین ضریب اهمیت نیز با مقدار (179/0)، مربوط به بعد اجتماعی و کم ترین ضریب اهمیت با مقدار (112/0) مربوط به بعد ملیت بود. نتایج نشان داد که میزان توجه به ابعاد هویت ملی، در این کتب، متفاوت است و به بعضی ابعاد و مؤلفه ها، کم توجه شده است. همچنین به ابعاد و مؤلفه های هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعی پایه های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه اول، به طور متعادل و متوازن اشاره نشده است.

کتاب درسی ابزاری است که معلم آن را برای برانگیختن دانش آموزان و دادن حداکثر آگاهی، درک و فهم درباره یک مسئله یا موضوع مورد استفاده قرار می دهد؛ بنابراین کتاب درسی یکی از عناصر اصلی انتقال پیام های آموزشی در فرایند تعلیم و تربیت است. از ویژگی های اساسی کتاب های درسی این است که محتوای تدوین شده برای هر پایه تحصیلی با شرایط رشد شناختی مخاطبین خویش هماهنگ باشد. یکی از روش های تحلیل محتوای کتاب های درسی استفاده از فرمول های خوانایی است. فرمول های خوانایی به تجزیه و تحلیل محتوای یک نوشته یا متن برای اندازه گیری درجه خوانایی آن می پردازند این تجزیه و تحلیل با استفاده از فرمولی خاص، درجه سختی متن را تعیین می کند. همچنین، درجه تناسب نوشته ها را با سن و سطح کلاسی یا سطح توانایی خواندن دانش آموزان مشخص می سازد. هدف این پژوهش، ارزیابی و سنجش سطح خوانایی کتاب درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی بر اساس سه فرمول تحلیل محتوای مک لافلین،گانینگ فوگ و هارتلی است. در این مطالعه از روش تحلیل محتوا و بر اساس ماهیت از روش های عینی – کمی استفاده شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و جامعه پژوهش، محتوای کتاب درسی علوم تجربی پایه ششم ابتدایی است. یافته های تحقیق نشان داد، متن هایی که بر اساس روش های مک لافلین و گانینگ فوگ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، از نظر سطح توانایی کلاسی در سطحی بالاتر از پایه ششم ابتدایی قرار دارند.بر اساس روش هارتلی، محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی با پایه تحصیلی و سن فراگیران مناسب نیست و دارای سطحی ساده است.

توسعه مهارت های هوش هیجانی در دانش آموزان، بسیار حائز اهمیت است و نیاز به یک برنامه کامل و جامع، در این زمینه وجود دارد. پژوهش حاضر، باهدف بررسی میزان توجه به موضوع هوش هیجانی، در کتب مطالعات اجتماعی پایه های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه، اجرا شد. این پژوهش، توصیفی_تحلیلی و با استفاده از روش آنتروپی شانون انجام شده است. جامعه آماری، کتب مطالعات اجتماعی پایه های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه در سال تحصیلی 1401_1400 بود. نمونه آماری نیز، برابر با جامعه آماری، در نظر گرفته شد. همچنین، با استفاده از چک لیستی از معیارهای هوش هیجانی با 5 بعد و 26 مؤلفه، داده ها جمع آوری شدند. نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون نشان داد که از بررسی کتب مطالعات اجتماعی پایه های ششم ابتدایی و هفتم متوسطه، از مجموع 239 واحد شمارش شده، بعد مهارت اجتماعی با 69 مورد، بیش ترین و بعد آگاهی اجتماعی با 23 مورد، کم ترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. بیش ترین ضریب اهمیت نیز با مقدار (264/.)، مربوط به بعد خودآگاهی و کم ترین ضریب اهمیت با مقدار (071/.)، مربوط به بعد آگاهی اجتماعی بود. نتایج نشان داد که میزان توجه به ابعاد هوش هیجانی، در این کتب متفاوت است و به بعضی ابعاد کم توجه شده است.