۱.
مقدمه: یکی از مسائل قابل تأمل در مدیریت سوانح، مسأله حوادث و سوانح جاده ای می باشد که از موارد مهم آن شاخص های انتخاب محل استقرار مراکز امدادی در جاده است. در کشور ما به سبب تعدد و تفکیک مسئولیت ها در سوانح جاده ای، سازمان های زیادی به عنوان پاسخگو به چنین سوانحی دارای وظیفه قانونی هستند که از جمله آن ها می توان به جمعیت هلال احمر، اورژانس، راهداری، پلیس راه اشاره کرد. تحلیل مکانی مراکز امدادی در طول جاده ها، باتوجه به ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی، فاکتور مهمی در کاهش آسیب پذیری مدیریت سوانح جاده ای به شمار می رود. تحقیق حاضر سعی دارد تا به این سؤال پاسخ دهد که آیا مکان استقرار مراکز امدادی براساس شاخص های متناسب صورت پذیرفته است یا خیر؟ روش: نوع پژوهش حاضر کاربردی و روش مطالعه پژوهش اسنادی، تحلیلی و پیمایشی است. ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها منابع کتابخانه ای، آماری، اینترنت و نقشه ها می باشد که به شیوه ترکیبی با استفاده از مدل های کاربردی مورد مطالعه قرار گرفته اند. مدل های استفاده شده در این تحقیق AHP و سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که بخش بسیار مهم و دارای اولویت در محورهای مورد بررسی فاقد پوشش امدادی است. مطابق اولویت بندی به دست آمده، به جز در محور تهران- هراز در دو محور دیگر توسعه پایگاه های امداد و نجات هلال احمر ضروری به نظر می رسد. خلاء پایگاه بین شهری اورژانس در هر سه محور به ویژه محورهای تهران- هراز و تهران- فیروزکوه نیز مشهود است. در ادامه، نتایج تحقیقات نشان داد که بخشی از منتهی الیه محور تهران- فیروزکوه نیازمند احداث راهداری و همچنین محدوده شهر فیروزکوه تا مرز استان مازندران و محور تهران- ورامین نیز نیازمند مطالعه و بررسی در خصوص احداث پاسگاه پلیس راه می باشد
۲.
مقدمه: مدیریت بلایای طبیعی نیازمند شناخت ماهیت، ارزیابی های دقیق، برنامه ریزی و سپس ارائه راه کار مناسب می باشد. امروزه اکثر برنامه ریزی های صورت گرفته در زمینه مدیریت زلزله به بازه زمانی حین و بعد از وقوع بحران محدود شده است و کمتر به برنامه ریزی های پیش از وقوع زلزله توجه می شود. از میان برنامه های کاهش مخاطرات می توان تاب آوری را برنامه ای دقیق تر وموفق تر به دلیل توجه آن به ابعاد اجتماعی و اقتصادی از دیگر ابعاد قابل ارزیابی یک شهر دانست. طبق آیین نامه طراحی ساختمان، شهر بجنورد واقع در استان خراسان شمالی جزء شهرهایی با آسیب پذیری زیاد می باشد و همچنین پیشینه شهر نشان می دهد که درطول سالیان شاهد زمین لرزه های گسترده ای بوده است. هدف از انتخاب پژوهش ارزیابی میزان تاب آوری معیارهای اجتماعی و اقتصادی شهر بجنورد و نیز شناسایی ضعف های زیرمعیارهای مورد ارزیابی در پژوهش می باشد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه انجام، توصیفی- تحلیلی است؛ بدین صورت که با استفاده از مطالعات کتابخانه ای همه تعاریف و معیارهای مورد ارزیابی مناسب شهر بجنورد استخراج گردید، سپس در روش میدانی میزان تاب آوری شهر با استفاده از روش سلسله مراتبی و SPSS سنجیده شد. در پایان برای سنجیدن معناداری میان تاب آوری شهر و پایداری، با استفاده از روش همبستگی پیرسون میزان معناداری در معیارهای اجتماعی و اقتصادی ارزیابی شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد شهر بجنورد با وجود 3 منطقه موجود، میانگین تاب آوری اجتماعی در مناطق1، 2 و مهر به ترتیب 03/89 درصد ، 04/87 درصد، 53/86 درصد و در کل شهر 67/87 درصد می باشد؛ همچنین میانگین تاب آوری اقتصادی در مناطق1، 2 و مهر به ترتیب مساوی است با 31/49 درصد ، 69/47 درصد ، 59/39 درصد و در کل شهر 50/45 درصد می باشد. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد شهر بجنورد با ضریب همبستگی در معیار اجتماعی 020/0- باSig 936/0 فاقد معناداری و در معیار اقتصادی با ضریب همبستگی 632/0 با Sig05/0 دارای معناداری می باشد.
۳.
مقدمه: از جمله اقداماتی که سعی دارد تهدیدات خارجی متوجه آسیب پذیری های داخلی نشود پدافند غیرعامل است. در طراحی و معماری نوین علاوه بر نظر داشتن به شرایط محیطی و فیزیکی، توجه به اصول دفاعی و پدافند اعم از عامل و غیرعامل نیز مهم است. اهمیت این موضوع در مناطق مرزی با توجه به شرایط خاص جغرافیایی و سیاسی این مناطق دو چندان می شود. سئوالی که در اینجا مطرح می شود این است که چه معیارهایی را باید در مکان یابی کاربری ها مدنظر قرار داد تا امنیت لازم تأمین گردد؟ هدف از این پژوهش اولویت بندی بین مناطق مناسب برای مکان یابی نقاط سکونتی جدید یا سایر زیرساخت های شهری براساس شناسایی معیارهای مؤثر بر این اولویت بندی است. روش: بر این اساس در چارچوب روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، در مرحله جمع آوری اطلاعات و داده های اولیه، از مطالعات کتابخانه ای، برداشت های میدانی، مصاحبه با صاحب نظران و توزیع پرسشنامه بین خبرگان مربوطه استفاده شد و پس از تحلیل اطلاعات وضع موجود شهر اسلام آباد غرب با کمک روش SWOT، معیارهای اصلی مؤثر در فرایند مکان یابی این شهر تعیین گردید. در مرحله بعدی اقدام به وزن دهی این معیارها با استفاده از روش[1]AHP شد و با استفاده از تکنیک مقایسه زوجی محدوده های امن شهر اسلام آباد اولویت بندی شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که سه معیار به عنوان عوامل اصلی مؤثر در فرایند مکان یابی شهر اسلام آباد غرب وجود دارد. این معیارها عبارتند از 1) چگونگی دسترسی به زیرمعیارهایی مانند شریان های اصلی، تأسیسات زیربنایی و روبنایی؛ 2) نبود دید هوایی مستقیم؛ 3) موقعیت محدوده با زیرمعیارهای پستی و بلندی زمین، دوری از مکان های مخاطره آمیز و سیل گیر، دوری از کاربری های ناسازگار. نتیجه گیری: نتایج نشان داد معیارهای دسترسی و موقعیت محدوده بین سایرمعیارهای مکان یابی مناطق امن این شهر مرزی بیشترین میزان تأثیرگذاری را دارند و در واقع از اهمیت بیشتری برخوردارند. [1] Analytic Hierarchy Process
۴.
مقدمه: بیمارستان ها علاوه بر اینکه دارایی های بسیار با ارزشی هستند، نمایانگر رفاه و سلامت جوامع نیز می باشند. تخریب یک بیمارستان یا آسیب به آن در اثر حریق، ممکن است باعث آسیب دیدن بیماران و کارکنان و سلب اعتماد مقامات محلی شود و به موجب آن خدمات سلامت به صورت صحیح ارائه نگردد. این تحقیق با هدف بررسی ارزیابی ریسک حریق به صورت کمّی و تأثیر تیم مدیریت بحران آموزش دیده بر سطح ریسک حریق انجام شد. روش: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، ابتدا با استفاده از روش ارزیابی ریسک حریق برای مهندسان (FRAME)، ریسک حریق برای 15 بخش بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) فریدونشهر محاسبه شد. تیم مدیریت بحران بیمارستان تشکیل و آموزش دیدند، بعد از آن میزان تأثیر تیم مدیریت بحران در سطح ریسک محاسبه شد. داده ها به وسیله نرم افزار SPSS-20 در سطح معنی داری 05/0P< با آزمون ویلکاکسون تحلیل شد. یافته ها: به طور میانگین، ریسک حریق ساختمان ها و محتویات آنها 51 /±0 57/0، ریسک حریق برای ساکنان 37 /±2 60/4 و ریسک حریق فعالیت ها 56 /±1 81/1 بود. با توجه به حد غیرقابل قبول در روش FRAME، ریسک حریق فعالیت ها و ساکنان در محدوده غیر قابل قبول نامطلوب بود. وجود تیم مدیریت بحران آموزش دیده، ریسک حریق را به طور متوسط 04/31 درصد کم کرده بود و این تأثیر در کاهش ریسک حریق معنی دار بود. (05/0P<) نتیجه گیری: با توجه به وضعیت نامطلوب ایمنی حریق در بیمارستان مورد مطالعه، در صورت ایجاد و سازمان دهی تیم مدیریت بحران در بیمارستان می توان تا حد نسبتاً زیادی ریسک حریق را کاهش داد
۵.
مقدمه: زلزله به عنوان یکی از مهم ترین ناملایمات طبیعی زمین، همواره در زمان کوتاهی، خسارات غیرقابل جبرانی را به پیکره سکونت گاه های بشری وارد می کند. تحقیقات نشان می دهد 24 ساعت اولیه پس از وقوع زلزله، ازاین جهت که در این ساعات بیشترین احتمال زنده ماندن قربانیان حادثه وجود دارد، فرصتی طلایی برای کمک به حادثه دیدگان است. بنابراین تخصیص بهینه گروه های امداد و نجات به مناطقی که از میزان آسیب پذیری بیشتری برخوردارند، در کاهش تعداد تلفات مؤثر است. برای نیل به این هدف لازم است که نقشه آسیب پذیری مربوط به منطقه موردمطالعه مشخص شود تا نیروهای امداد در صورت بروز زلزله با آگاهی قبلی از آسیب پذیری مناطق، در سریع ترین زمان ممکن به منطقه موردنظر اعزام شوند. روش: این مقاله رهیافت تصمیم گیری چندمعیاره مبتنی بر سیستم اطلاعات مکانی را با هدف شناسایی مهم ترین عوامل تشدیدکننده آسیب رسان حاصل از زلزله در منطقه 1 تهران و تهیه نقشه آسیب پذیری به کار می گیرد. چارچوب تصمیم گیری چندمعیاره، عوامل محیطی و انسان ساخت را دربر می گیرد. پس از انتخاب شاخص های تأثیرگذار در مکان یابی مناطق آسیب پذیر، نقشه های پایه ورودی که بر اساس آسیب پذیر یا عدم آسیب قسمت های مختلف منطقه به صورت باینری به دست آمده اند، تهیه گردید. درنهایت برای تلفیق لایه ها از دو روش بولین و هم پوشانی شاخص استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که حدود 12 درصد از مساحت کل منطقه مطالعاتی در گروه آسیب پذیری زیاد، 45 درصد در گروه متوسط و بقیه منطقه که حدود 43 درصد از مساحت را شامل می شود، در دسته آسیب پذیری کم طبقه بندی می شوند. همچنین با توجه به اینکه این تحقیق در دو روش بولین و هم پوشانی شاخص صورت گرفت، نتایج حاصل از هر دو روش نمایانگر این بود که منطقه دربند و خیابان های اطراف آن به عنوان آسیب پذیرترین قسمت های منطقه 1 شهر تهران پس از وقوع زلزله می باشند، و این بدین جهت است که در این منطقه تمامی شاخص های درنظرگرفته شده برای تعیین آسیب پذیری، نامطلوب هستند. با توجه به نقشه آسیب پذیری به دست آمده بر اساس عرض معابر، نیاز به تعریض خیابان ها در بخش های مرکزی منطقه و به دلیل کمبود راه های مواصلاتی در شمال منطقه موردمطالعه، ایجاد راه های استاندارد و با عرض مناسب در بخش های شمالی منطقه یک شهر تهران احساس می گردد. همچنین با توجه به نقشه زمین شناسی تهیه شده و آسیب پذیر بودن بخش اعظمی از این منطقه، در هنگام ساخت وساز باید تمامی استانداردهای ساختمان سازی رعایت گردد تا از بروز حادثه جلوگیری شود. نتیجه گیری: در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت، باید قبل از وقوع زلزله برنامه های مدیریتی برای کاهش آسیب پذیری در مناطق با آسیب پذیری بالا انجام شود؛ ازجمله این اقدامات می توان به جانمایی درست و بهینه مراکز امدادرسانی و درمانی نسبت به مراکز بحران و آسیب پذیر و همچنین رعایت استانداردهای ساختمان سازی به ویژه در مناطق مجاور گذرگاه ها اشاره کرد. در مرحله بعد، پس از وقوع زلزله با اطلاع قبلی از منطقه آسیب دیده و با کمک نقشه آسیب پذیری، باید نیروهای امدادی به مناطق آسیب پذیرتر اعزام گردند.
۶.
مقدمه: حوادث آتش سوزی از دیرباز یکی از تهدیدات مهم برای انسان محسوب می شده و منجر به جان باختن و آسیب جسمی و روانی تعداد زیادی از افراد، از دست رفتن اموال و دارایی ها، و نیز آثار سوء اقتصادی بر دولت ها شده است. در سال های اخیر حوادث آتش سوزی به دفعات در کشور اتفاق افتاده است که یکی از تأثیرگذارترین این حوادث، حادثه آتش سوزی ساختمان پلاسکو می باشد. این مطالعه به منظور بررسی و تحلیل آمادگی و پاسخ خدمات پیش بیمارستانی به این حادثه انجام گرفته است. روش: این تحقیق یک مطالعه موردی است که در سال 1395 انجام شد. به منظور جمع آوری داده ها از مستندات و گزارشات موجود در پایگاه های خبری و انجمن های علمی، گزارش ملی حادثه و نیز مشاهدات عینی کارکنان پیش بیمارستانی حاضر در صحنه استفاده گردید. یافته ها: بر اساس آمار اورژانس تهران، تعداد کلی مصدومان 235 نفر بودند که شامل 180 مورد درمان سرپایی و 55 مورد انتقال به بیمارستان بود. از 55 مورد نیز یک نفر فوت شد و سایر مصدومان پس از درمان ترخیص گردیدند. مهم ترین عامل مصدومیت مشکلات تنفسی گزارش شد و غالب مصدومان نیز از کارکنان بخش عملیات آتش نشانی، جست وجو و نجات و آواربرداری بودند. کارکنان پیش بیمارستانی در منطقه امن مستقر نبودند و از وسایل و تجهیزات حفاظت شخصی به درستی استفاده نشد. به علاوه، توزیع مصدومان در مراکز درمانی نیز مناسب نبود. نتیجه گیری: در این حادثه فراخوان نیروها و تجهیزات بر اساس مشاهدات عینی بدون ارزیابی دقیق صورت گرفت. وجود رویکرد سنتی و غیرعلمی در برآورد میزان نیرو و تجهیزات مورد نیاز به دنبال بروز حادثه و نبود دستورالعمل مدون در این خصوص یکی از بزرگ ترین چالش های پاسخگویی خدمات پیش بیمارستانی می باشد
۷.
مقدمه: با توجه به افزایش اهمیت خدمات در سال های اخیر، از آنجایی که نظام مدیریت سلامت نوعی فعالیت خدماتی محسوب می شود و آگاهی از مفهوم زنجیره تأمین خدماتی در بیمارستان ها کم است، هدف این پژوهش ارائه مدلی پویا از زنجیره تأمین خدمات سلامت بخش اورژانس بیمارستان بر اساس رویکرد پویایی های سیستم و تجزیه و تحلیل رفتار آن با توجه به اثر شلاق چرمی می باشد. روش: پژوهش حاضر شامل سه بخش مطالعه مروری، کیفی و کمّی می باشد. در بخش مطالعه مروری با استفاده از مطالعات کتابخانه ای عوامل مؤثر بر زنجیره تأمین خدمات بخش اورژانس شناسایی و سپس در بخش کیفی به منظور استخراج، تعدیل و تصدیق عوامل شناسایی شده از نظر 8 نفر از خبرگان به صورت مصاحبه هدایت شونده استفاده شده است. در بخش کمّی، جامعه آماری اطلاعات بیماران پذیرفته شده بیمارستان روحانی بابل در بازه زمانی 500 ساعت به صورت سرشماری کامل معادل 1780 نفر می باشد که شامل اطلاعات بیمار، ارزیابی پرستاران، تشخیص بیماری توسط پزشک، داروهای تجویز شده می باشد. یافته ها: مدل پویای زنجیره تأمین خدمات بخش اورژانس براساس رویکرد پویایی های سیستم طراحی و با آزمون های تأیید ساختار، شرایط حدی و مقایسه با مدل های خانواده اعتبارسنجی شده است. با اجرای مدل مشخص گردید هیچ کدام از چهار عامل اثر شلاق چرمی علامت دهی تقاضا، دسته کردن سفارشات، نوسانات قیمت و کمبود عرضه، نمی تواند عاملی برای خدمات اورژانس باشد. نتیجه گیری: تقاضا و دسته کردن سفارشات نمی تواند به عنوان عامل تقویت کننده اثر شلاق چرمی در عملیات خدمات عمل کند. عامل نوسانات قیمت نیز نمی تواند به عنوان عامل مؤثر باشد زیرا انسان، نیاز جدّی به سلامت را حس می کند. همچنین، به دلیل طبیعت غیرقابل پیش بینی نیاز به خدمات اورژانس عامل کمبود عرضه نیز نمی تواند برای این بخش مناسب باشد.
۸.
مقدمه: یکی از مشکلات شهرهای امروزی، عدم مکان گزینی مناسب فعالیت های شهری می باشد که حیات شهرها را با مشکل مواجه ساخته است. ایستگاه های آتش نشانی که به عنوان یکی از فعالیت های خدمات شهری به حساب می آیند از این قاعده مستثنی نیستند. با توجه به افزایش سریع جمعیت و رشد غیرمنطقی شهرها، سیستم ایمنی شهر نیز باید بهبود پیدا کند تا بتواند پوشش کافی را بر کل شهر داشته باشد. مکان یابی درست ایستگاه های آتش نشانی در نحوه دسترسی سریع و به موقع خودروهای آتش نشانی به محل حادثه بسیار مهم است. رسیدن به موقع آتش نشانان به محل حادثه باعث می شود که خسارت کمتری به بار آید، لیکن تحقق این امر نیازمند توزیع بهینه ایستگاه های آتش نشانی است. روش: روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهده میدانی، مصاحبه، مطالعه طرح های صورت گرفته در رابطه با شهر اصفهان و نقشه 2000/1 این شهر به دست آمده است. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که ایستگاه های آتش نشانی موجود فقط 03/52 درصد از فضاهای فعال شهری را در زمان استاندارد تحت پوشش مفید خود قرار می دهند و برای ارتقای سطح دسترسی عادلانه شهروندان و بهبود الگوی توزیع فضایی ایستگاه ها بر اساس استانداردها و ضوابط، مکان یابی ایستگاه های جدید ضرورت دارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، با جمع آوری داده های مؤثر در قالب لایه های اطلاعاتی نظیر شبکه ارتباطی، تراکم جمعیت مناطق و فضاهای مستعد بروز حوادث و سوانح، کاربری اراضی و غیره با استفاده از GIS و مدل تحلیل سلسله مراتبی معکوس، مکان های مناسب برای باز توزیع ایستگاه های موجود و احداث ایستگاه های آتش نشانی جدید مکان یابی و پیشنهاد شده است.
