۱.
مقدمه: با افزایش جمعیت شهری و به تناسب آن افزایش ترافیک معابر، یکی از مهم ترین مسائل یافتن راه حلی برای کم کردن زمان امدادرسانی درون شهری است. ازآنجاکه زمان، در پاسخگویی به بحران بسیار حائز اهیمت است، مسیریابی تیم های ارزیابی به عنوان یک مسئله مطرح شده است. بررسی ادبیات موضوعی نشان می دهد، پژوهش های اندکی در داخل کشور به مبحث مدل سازی ریاضی در مدیریت بحران پرداخته اند. هدف این تحقیق، یافتن کوتاه ترین مسیر ممکن بین تمام نقاط اصلی یک منطقه آسیب دیده برای تیم ارزیابی خسارات است، به طوری که تیم ارزیابی، همه نقاط اصلی یک منطقه را فقط یک بار بازدید و درنهایت به نقطه مبدأ بازگردد. روش : در این پژوهش با استفاده از مدل های تحقیق در عملیات برای مسیریابی تیم های ارزیابی خسارات زلزله ، منطقه بهمنی شهر بوشهر به عنوان نمونه انتخاب شد. در این ناحیه، میدان ها، چهارراه ها، سه راه ها و همچنین نقاط پرجمعیت، به عنوان نقاط اصلی (جمعاً نوزده گره) انتخاب شدند. یک گره به عنوان ایستگاه، در خارج از ناحیه و بقیه گره ها به عنوان نقاط حادثه دیده در نظر گرفته شد. یافته ها: مسئله مسیریابی تیم های ارزیابی خسارات با استفاده از نرم افزار لینگو با 18 گره و 28 مسیر موجود بین این گره ها کدنویسی و کوتاه ترین مسیر دستیابی به همه گره ها مشخص شد. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها می توان گفت که این تحقیق راهنمای مؤثری برای مدیریت بحران استان به شمار می آید، زیرا با مشخص شدن کوتاه ترین مسیر، امدادرسانی سریع تر و درنتیجه تلفات جانی کاهش می یابد.
۲.
مقدمه: طرح محب سازمان بهزیستی از سال 86 بر تشکیل گروه های محلی مدیریت بحران در محله و روستا تمرکز یافت. به دلیل برخی کاستی های طرح اولیه محب، این طرح طی سال های 1390 تا 1392، به وسیله مؤسسه تخصصی کارامدیران بحران ایرانیان بازمهندسی گردید تا ساختار و ارتباط تیم های محلی محب با بهزیستی شهرستان و استان در شرایط اضطرار بهبود یابد. هدف تحقیق حاضر، ارزیابی اثربخشی بازمهندسی طرح محب در قالب سازماندهی، توجیه و برگزاری مانور برای کارکنان اداره بهزیستی بود. روش : این مطالعه از نوع طرح های مورد شاهدی است که گروه های مداخله و کنترل را با هم مقایسه می کند. در این مطالعه که از 1393 تا 1394 اجرا شد، دانش و نگرش کارکنان بهزیستی و آمادگی ادارات بهزیستی در چهار استان که طرح بازمهندسی محب در آن اجرا شده بود با چهار استان که طرح در آنها اجرا نشده بود مقایسه گردید. یافته ها: با توجه به یافته ها، دانش کارمندان گروه مداخله به طور معنی دار بیشتر از گروه کنترل بود (001/0>p-value). اختلاف مشاهده شده میان نمره نگرش کارمندان در گروه مداخله و کنترل از نظر آماری معنی دار نبود. (110/0p-value=) اختلاف میزان آمادگی اداره بهزیستی استان در گروه مداخله با کنترل، معنی دار نبود، اما آمادگی ادارات بهزیستی شهرستان های مداخله به طور معنی داری بیشتر از آمادگی ادارات شهرستان های کنترل بود. (029/0p-value=) نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اقدامات توانمندسازی انجام گرفته شامل سازماندهی اضطراری، جلسات توجیهی و آموزشی و مانور طرح بازمهندسی شده محب، به جز حوزه نگرش، در بخش آمادگی سازمانی و ارتقای دانش تأثیر معناداری داشته است.
۳.
مقدمه: تأمین تمهیدات لازم به منظور مواجهه با بحران های محیطی و سوانح طبیعی از مسایل اساسی در کاهش تلفات انسانی و خسارات اقتصادی در مدیریت بحران محسوب می شود. هدف این مقاله شناسایی چالش های مدیریت راهبردی در مقابله با بحران های طبیعی در شهر های بزرگ است. در این خصوص، توجه به مسئله آمادگی و آشنایی و آگاهی از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید پیش روی مدیریت بحران در سازمان های شهر رشت ضرورتی ویژه دارد. سؤالات اصلی مقاله درباره شناسایی عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید سازمان ها و ارائه راهبردهای مناسبی برای آمادگی این سازمان ها در مواجهه با بلایای طبیعی است. روش: در این مطالعه، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، شیوه اجرای آن پیمایشی و نوع تحقیق کاربردی است. در بخش تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل SWOT استفاده شده است. بدین منظور، فهرستی از نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدهای سازمان ها در زمینه آمادگی در مواجهه با بلایای طبیعی شناسایی و با طراحی پرسشنامه از کارشناسان و متخصصان نظرخواهی شد و با توجه به عوامل چهارگانه SWOT استراتژی های SO-ST-WO-WT ارائه شد. از 60 نفر افراد مایل به همکاری و صاحب نظر در شهر رشت، 522 نفر اعم از کارکنان مدیریت بحران و حوادث استان، هلال احمر، شهرداری، بانک، راه و شهرسازی و آموزش و پرورش بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند. یافته ها: با ترکیب عوامل چهارگانه در تولید استراتژی های WO, WT,SO,ST آنها بدین شکل رتبه بندی شدند: استراتژی های WO با میانگین 374/3 در رتبه اول، استراتژی های SO با میانگین 351/3 در رتبه دوم، استراتژی هایWT با میانگین 308/33 در رتبه سوم و استراتژی های STبا میانگین 285/3 در رتبه چهارم قرار دارند. یافته های تحقیق نشان داد که کشیدگی نمودار به طرف فرصت ها و به راهبردهای بازنگری نزدیک است. نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، مسئولان باید برای کسب آمادگی سازمان ها در هنگام وقوع حوادث تلاش کنند و با کاستن از ضعف ها حداکثر استفاده را از فرصت های موجود ببرند.
۴.
مقدمه: سوانح و حوادث، عمده ترین همه گیری غیرواگیر در قرن حاضر است و از دیرباز به عنوان عاملی مخرب و مرگ زا برای انسان شناخته شده اند. با توجه به گستردگی خسارت ناشی از حوادث و نبود آمار دقیق در استان خوزستان، این پژوهش با هدف تعیین الگوی اپیدمیولوژیک آسیب های ناشی از حوادث در مصدومان مراجعه کننده به بخش اورژانس بیمارستان های استان خوزستان در سال 1387 انجام گرفت. روش: مطالعه حاضر از نوع توصیفی و مبتنی بر اطلاعات جمع آوری شده در برنامه ثبت مصدومان ناشی از سوانح و حوادث بود که در سال 1387 به بخش اورژانس بیمارستان های استان خوزستان مراجعه کرده بودند. یافته ها: از مجموع 86235 مصدوم ثبت شده در 20 شهرستان خوزستان، بیشترین فراوانی مربوط به گروه سنی20 تا 29 سال با 7/33 درصد و بیشترین سوانح و حوادث 5/70 درصد مربوط به مردان است. بر اساس نوع حادثه، حوادث ضربه با 8/17 درصد و بر اساس منطقه وقوع حادثه، 5/76 درصد حوادث در مناطق شهری رخ داده بود، همچنین بر اساس محل وقوع حادثه، بیشترین فراوانی مصدومیت مربوط به منزل با 4/42 درصد و کوچه و خیابان با 5/33 درصد بود. همچنین بین جنس و نوع حادثه، رابطه آماری معنی داری به دست آمد. نتیجه گیری: سوانح و حوادث در جوامع امروزی به عنوان یک پدیده تصادفی تلقی نمی شوند، بلکه فرایندی است که با انجام برنامه ریزی می توان از میزان آنها کاست. در این مطالعه، الگوی سوانح و حوادث در استان خوزستان بررسی شد که اطلاعات آن را می توان به عنوان پایه ای برای انجام برنامه ریزی برای کاهش آنها به کار برد
۵.
مقدمه: محیط پیرامونی بشر همواره مستعد وقوع انواع بحران ها و تهدیدات است و ضرورت اتخاذ تصمیم صحیح در این شرایط که مستلزم به کارگیری دانش می باشد امری انکارناپذیر است. با توجه به اینکه امروزه پدافند غیرعامل نقش مهمی در کاهش آسیب پذیری ایفا کرده است هدف این پژوهش بررسی تأثیرمؤلفه های مدیریت دانش بر پدافند غیرعامل در سازمان جمعیت هلال احمر استان سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از سازمان های تأثیرگذار در این حوزه است. روش: این پژوهش با داشتن یک رویکرد علّی، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که روایی و پایایی آن به ترتیب با نظرخواهی از متخصصان امر و محاسبه آلفای کرونباخ (8/0) تأیید شد. 310 نفر از جامعه 1600 نفری امدادگران به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. از آزمون آماری کولموگروف- اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای آماری 19-SPSS و AMOS استفاده شد. یافته ها: با توجه به مطلوب بودن سطوح معناداری و تأیید فرضیه های پژوهش مشخص شد که مدیریت دانش بر پدافند غیرعامل در سازمان جمعیت هلال احمر استان سیستان و بلوچستان تأثیر معناداری دارد و مقدار ضریب این تأثیر برابر با 843/0 است و مؤلفه های مدیریت دانش نیز به ترتیب با ضرایب خلق دانش (749/0)، جذب دانش (809/0)، سازماندهی دانش (808/0)، ذخیره دانش (804/0)، انتشار دانش (918/0) و به کارگیری دانش (717/0) بر پدافند غیرعامل تأثیر معناداری دارند. به بیان دیگر در ازای هر واحد افزایش یا کاهش در مدیریت دانش و مؤلفه های آن، پدافند غیرعامل به اندازه ضرایب فوق تأثیر می پذیرد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مدیریت دانش و مؤلفه های آن بر پدافند غیرعامل تأثیر معناداری دارند به گونه ای که تقویت هر کدام از عوامل فوق باعث اجرای بهتر پدافند غیرعامل می شود، از این رو، مدیران سازمان ها باید سعی کنند مدیریت دانش را (که امروزه جزئی جدایی ناپذیر از وظایف مدیریتی آنها در تمام سطوح است) همواره مد نظر قرار دهند و محیط و ابزار را به گونه ای پای کار آورند که تمام مؤلفه های مدیریت دانش در سازمان اجرایی شود. از طرفی امروزه توجه به پدافند غیرعامل درتمام دنیا رشد چشمگیری داشته است و با گذشت زمان نیاز بیشتری به این علم احساس می شود، لذا وجود یک رویکرد دانشی باعث اجرای بهتر پدافند غیرعامل می شود.
۶.
مقدمه: امروزه افزایش جمعیت شهرها موجب افزایش نیاز به خدمات شهری شده است و در این میان نکته حائز اهمیت، توزیع بهینه مراکز ارائه دهنده خدمات است. ایستگاه های آتش نشانی از جمله عناصر و کاربری های خدماتی اورژانسی شهرهاست که نقش مهم و حیاتی در حفاظت از جان و مال مردم در برابر حوادث مختلف به ویژه آتش سوزی ها دارند. یکی از دل مشغولی های برنامه ریزان شهری در فضاهای شهری، طراحی و مکان یابی فضاهای خدماتی مناسب و مطلوب است. هدف اصلی تأسیس ایستگاه های آتش نشانی تأمین بخشی از امنیت شهر در راستای برنامه های از قبل تعریف شده آنهاست. لازمه رسیدن به این هدف، اعمال دید سیستماتیک و یکپارچه به عناصر شهری به صورت میکرو و جهت دهی ساختار شهر به صورت ماکرو می باشد. روش: دیدگاه اصلی در این مقاله، توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی است. اطلاعات مورد نیاز آن از طریق مشاهدات میدانی، منابع کتابخانه ای، سالنامه های آماری، مطالعه طرح های جامع و تفصیلی شهر نجف آباد، نقشه 1:5000 وضع موجود و تفصیلی این شهر به دست آمد، سپس با استفاده از نرم افزار GIS و نوار ابزار الحاقی AHP به این نرم افزار و پس از طی مراحل ورود اطلاعات، مدیریت داده ها، تجزیه و تحلیل و پردازش داده ها، مکان های مناسب برای ایجاد ایستگاه های آتش نشانی جدید مشخص و اولویت بندی گردید. در این پژوهش از توانایی های تحلیلی سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل های مکان یابی گنجانده شده در این نرم افزار و وزن دهی و عملیات بافرینگ و غیره استفاده شد. یافته ها: یافته های حاصل نشان می دهد که با توجه به شعاع عملکردی، 1500 تا 2000 متر برای هریک از ایستگاه های موجود، قسمت هایی از شهر، خارج از محدوده عملکرد بوده است. بر همین اساس، مناطق 5، 2 و6 به ترتیب بالاترین میزان اولویت را داشتند، ازاین رو، 3 ایستگاه جدید برای احداث در مناطق مذکور پیشنهاد داده شده است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج باید گفت که شعاع عملکرد ایستگاه های آتش نشانی موجود، پاسخگوی نیاز جمعیت شهر نبود، لذا مکان یابی ایستگاه های جدید با درنظرگرفتن پارامترهای مختلف ضروری به نظر می رسد
۷.
مقدمه: تعیین اولویت های پژوهشی نقش مهمی در جلوگیری از اتلاف منابع دارد و باعث می شود اجرای پژوهش ها بر اساس نیازهای واقعی باشد. در این مطالعه برآنیم تا با تعیین اولویت های تحقیقاتی نظام مدیریت بلایا در استان کرمان در اثربخش تر کردن مدیریت بلایا در این استان قدم برداریم روش: پژوهش حاضر، از نوع کیفی و کاربردی است و جامعه مورد بررسی نیز سازمان های مسئول در مدیریت بحران بوده اند. داده ها به دو صورت میدانی و مطالعه اسناد گردآوری شدند که برای تحلیل آنها از روش تحلیل محتوا و آمار توصیفی استفاده شده است. یافته ها: مهم ترین اولویت های پژوهشی به دست آمده شامل نقش آموزش در کاهش خسارات ناشی از بلایا، تهیه نقشه راه های مناطق مختلف استان، تشکیل بانک اطلاعاتی شهری، روش های بهینه هماهنگی بین سازمانی و درون سازمانی، بررسی میزان رعایت استانداردهای ساختمان سازی در استان، بررسی خطرپذیری شهرستان ها و روستاها در برابر سوانح و ارائه راهکارهای حل معضل کم آبی بود. نتیجه گیری: لازم است فرایند اولویت گذاری به صورت دوره ای به عنوان مثال به صورت سالانه انجام گیرد تا اجرای پژوهش ها بر اساس نیازهای واقعی باشد. همچنین اولویت های تعیین شده، پس از داوری و پایش دقیق به مرحله اجرا درآورده شوند
۸.
مقدمه: هدف پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی- رفتاری بر فرسودگی شغلی و رضایت زناشویی کارکنان هلال احمر بود. روش: پژوهش از نوع نیمه آزمایشی است که در آن از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان هلال احمر (ستاد مرکزی) تشکیل می دهند. افراد نمونه در وهله اول به صورت نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب و پس از تکمیل پرسشنامه های رضایت زناشویی و فرسودگی شغلی برای ورود به تحقیق با استفاده از نمونه گیری تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل (15 نفر برای هر گروه) برگزیده شدند. گروه آزمایش، در 10 جلسه گروهی آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی- رفتاری شرکت کرد، درحالی که گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. در نهایت، داده های جمع آوری و با استفاده از تحلیل کواریانس تحلیل شدند. یافته ها: براساس یافته ها، بین میانگین نمرات پس آزمون گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری وجود دارد و آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی- رفتاری به طور معناداری موجب کاهش فرسودگی شغلی و افزایش رضایت زناشویی کارکنان شده است. (01/0>P) نتیجه گیری: با توجه به نتایج، انجام مداخلات بر اساس آموزش مدیریت استرس به شیوه شناختی- رفتاری می تواند در بهبود وضعیت شغلی و زناشویی کارکنان هلال احمر مفید باشد
۹.
مقدمه: در مقالات پیشین با عنوان «کسب نشان هلال احمر توسط ایرانیان» و «جمعیت هلال احمر از تشکیل تا تثبیت» و «جمعیت هلال احمر در دوران تثبیت» به بررسی دوران تاریخی تشکیل جمعیت هلال احمر (شیر و خورشید سابق) و حضور جمعیت هلال احمر در زلزله تربت، بررسی اولین نظامنامه، اولین مجمع عمومی، اعلان تشکیل بین المللی جمعیت و مسائل مربوط به دوران مدیریتی جمعیت هلال احمر بین سال های 1302 تا 1320 و نیز زلزله های سلماس و شیروان به لحاظ تاریخی پرداخته شد . در شماره قبل، بخش اول دوران مدیریتی جمعیت هلال احمر از 1320 تا پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با موضوع اساسنامه، ساختار و فعالیت های امدادی به ویژه در زلزله های لار، بویین زهرا، کاخک و طبس بررسی شد. در این شماره به برخی دیگر از فعالیت های این دوران و همچنین نقش کارکنان جمعیت در دوران پیروزی انقلاب با تکیه بر اسناد ساواک پرداخته می شود.
