۱.
مقدمه: زلزله به عنوان یکی از مهم ترین ناملایمات طبیعی زمین در زمان کوتاهی، خسارات بسیاری بر پیکره سکونتگاه های بشری وارد می کند و بحران های مختلفی ایجاد می شود که یکی از بحران های بعد از زلزله، بحران زنده یابی و امدادرسانی به مناطق آسیب دیده است. در لحظات اولیه بعد از زلزله، بحث مربوط به اختصاص نیروهای امدادی و امکانات به مناطق آسیب دیده اهمیت ویژه ای دارد. با توجه به بررسی ها، زمان، عامل حیاتی در کاهش میزان تلفات و قربانیان حادثه پس از زلزله است، به طوری که 24 ساعت اولیه پس از زلزله، زمان طلایی کمک به حادثه دیدگان است، زیرا در این ساعات بیشترین احتمال زنده ماندن قربانیان وجود دارد. بنابراین تخصیص بهینه گروه های امداد ونجات به مناطق آسیب دیده از اهمیت بالایی برخوردارست. روش: در این پژوهش برای مسیریابی امدادرسانی به منطقه آسیب دیده، ابتدا نزدیک ترین پایگاه امداد به منطقه حادثه دیده مشخص شد و توسط کارشناسان مربوطه، 4 مسیر با بالاترین مطلوبیت انتخاب شد. در مرحله بعد، این مسیرها باید براساس پارامترهای موردنظر اولویت بندی شده و مسیر بهینه شود. بررسی میزان مطلوبیت مسیرها براساس پارامترهای عرض، طول، نوع و ترافیک خیابان ها، کاربری پارسل ها، تعداد طبقات، و نوع اسکلت ساختمان های موجود در هر خیابان بررسی شد. با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، سیستم اطلاعات مکانی (GIS) و نرم افزارهای موجود به وزن دهی هر یک از معیارها و زیرمعیارها پرداخته شد. در نهایت براساس ارزش پارامترها و زیرمعیارهایشان، وزن نهایی مسیرها مشخص شد و با توجه به این ارزش ها، اولویت بندی مسیرها صورت گرفت. یافته ها: با توجه به نتایج، پارامتر نوع اسکلت ساختمان (مصالح) با وزن 325/0 مهم ترین عامل و پارامترهای تعداد طبقات، ترافیک، عرض مسیر، نوع مسیر، طول مسیر و کاربری های موجود در مسیر با وزن های 320/0، 175/0، 071/ 0، 045/0، 041/0 و 023/0 از نظر اولویت و ارزش به ترتیب بعد از این پارامتر قرار می گیرند. نتیجه گیری: با توجه به ارزش های به دست آمده برای هر یک از پارامترها، این نکته قابل ذکر است که برای جلوگیری از خسارات بیشتر پس از زلزله، باید در ساخت سازه ها و ساختمان ها، از مصالح مقاومی چون بتن و فلز استفاده شود و تمامی نکات ایمنی و استانداردهای ساخت رعایت شود.
۲.
مقدمه: هدف این مطالعه بررسی تأثیرات آموزش های سرپایی براساس برنامه ملّی خادم در میزان آمادگی و آگاهی خانواده های استان خراسان شمالی در مورد بلایای طبیعی می باشد. روش: این مطالعه نیمه آزمایشی و جامعه آماری شامل 2185 خانواده شرکت کننده در طرح خادم استان خراسان شمالی (بجنورد و اسفراین) می شود. ابتدا نمونه گیری به روش خوشه ای چندمرحله ای انجام شد که درنهایت 60 خانوار انتخاب شدند. خانواده ها قبل و بعد از آموزش سرپایی (طرح خادم) به پرسشنامه سنجش آگاهی و آمادگی در مورد بلایای طبیعی (داگسن، 2010) پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t جفتی، خی دو، مقایسه میانگین ها و آزمون مک نمار استفاده شد. یافته ها: نتایج آزمون t جفتی بین مؤلفه شناخت از ابعاد مقیاس سنجش آگاهی و آمادگی در مورد بلایای طبیعی (26/1=t) و مؤلفه فعالیت به موقع (14/2=t) و مؤلفه آموزش (09/3=t)، مؤلفه همکاری (07/2=t) نشان داد تفاوت معنی داری بین دو گروه (پیش آزمون- پس آزمون) وجود دارد. به این معنا که خانواده هایی که در دوره های آموزشی سرپایی طرح خادم شرکت کردند از نظر این چهار مؤلفه، میانگین بالاتر کسب کردند، اما در مؤلفه اهمیت رسانه از ابعاد مقیاس سنجش آگاهی و آمادگی در مورد بلایای طبیعی با توجه به 79/0=t تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین با توجه آزمون مک نمار در فرم ارزیابی آمادگی بین خانواده ها بعد از آموزش دوره های آموزشی تفاوت معنادار به وجود آمده است و آزمون مجذور خی دو نیز نشان داد که آموزش های سرپایی طرح خادم میزان تماشای برنامه های تلویزیونی و کتاب را در ارتباط با بلایای طبیعی افزایش می دهد. نتیجه گیری: براساس نتایج، آموزش های گروهی دوره سرپایی در افزایش آمادگی و آگاهی خانوار در برابر بلایای طبیعی مؤثر است و استفاده از این آموزش ها (طبق طرح خادم) در کنار دیگر آموزش ها میزان آسیب و بحران ناشی از بلایا را کاهش می هد.
۳.
مقدمه: وقوع سیلاب و طغیان رودخانه یکی از فراوان ترین و مهم ترین مخاطرات محیطی است که می تواند به خسارت شدیدی از قبیل مرگ ومیر منجر شود و آثار اقتصادی و اجتماعی طولانی مدتی را بر جای گذارد و حتی ممکن است باعث تخریب املاک، ایجاد اخلال در نظام ارتباطی و شستن زمین های کشاورزی شود. قرار گرفتن شهر تبریز در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، موقعیت دشتی آن و عبور دو رودخانه اصلی آجی و قوری چای از بافت شهر باعث شد که بارها سیلاب های ویرانگر در آن رخ دهد و ویرانی های زیادی بر جای بماند. روش: این تحقیق با رویکردی توصیفی-تحلیلی درصدد توصیف شرایط جغرافیایی شهر تبریز و تحلیل نحوه رفتار آن در مقابل سیلاب های شهری است. برای ارزش گذاری معیار های تحقیق از مدل تاپسیس - فازی و نرم افزار ARCGIS10.5 استفاده شده است. یافته ها: پس از بررسی ادبیات تحقیق و مطالعات انجام شده در این زمینه، 5 معیار به عنوان معیار های اصلی تحقیق انتخاب شد. سپس با استفاده از مدل تاپسیس- فازی فاصله از ایده آل های مثبت و منفی برای معیار ها تعیین و در نهایت طبقه بندی مکانی معیار ها با استخراج نقشه هریک از معیار ها انجام شد. نتیجه گیری: بر اساس نقشه نهایی که نشان دهنده پهنه های آسیب پذیر شهر تبریز در مقابل خطر سیلاب است، 6 درصد محدوده شهر در پهنه خطر بسیار بالاست که این مساحت، جمعیتی بالغ بر 91277 نفر را در خود جای داده است. با احتساب محدوده های خطر بسیار بالا تا متوسط می توان گفت 33 درصد از محدوده شهر یعنی 46 درصد از جمعیت شهر در معرض خطر سیلاب قرار دارند که این مطلب نشان می دهد نواحی با خطر بالای سیلاب مراکز تجمع جمعیتی و مناطق پرتراکم شهر هستند.
۴.
مقدمه: هلال احمر و اورژانس در کشور در زمینه ارائه خدمات در حوادث جاده ای با مشکلات متعددی روبه رو هستند. هدف پژوهش حاضر تحلیلی بر خدمات امدادرسانی پایگاه های جاده ای هلال احمر و اورژانس 115 در استان کرمان از دیدگاه مدیران دو سازمان است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی است و در انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری آسان استفاده شد. افراد موردمطالعه 44 نفر از مدیران ارشد هلال احمر و اورژانس 115 شاغل در استان کرمان بودند. ابزار گردآوری داده ها چک لیست و پرسشنامه محقق ساخته بود که برای تأیید روایی آن از نظر تخصصی اساتید دانشگاه و کارشناسان خبره استفاده شد و پایایی درونی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ معادل 76/0تخمین زده شد. چک لیست ها با مشاهده مستقیم پژوهشگر از پایگاه های دو سازمان تکمیل و پرسشنامه به صورت حضوری بین پاسخگویان توزیع و جمع آوری شد. داده ها توسط آزمون های آماری توصیفی و با نرم افزار 18- SPSS تحلیل شد. یافته ها: براساس یافته ها، 95 درصد مدیران توانایی امدادگران هلال احمر در فوریت ها پزشکی در حوادث را کم می دانند. 5/54 درصد نیز با واگذاری امور امدادرسانی به تصادفات جاده ای به یک سازمان دیگر موافق بودند.84 درصد، تغییر ماهیت پایگاه ها از داوطلبی به خدماتی- اورژانسی و استخدام امدادگران با فرصت ارتقای سطح علمی را مهم دانستند. همچنین، 63 درصد مدیران هر دو سازمان بر این عقیده بودند که آموزش مردم و رانندگان در کاهش میزان تلفات ناشی از تصادف جاده ای بسیار مؤثر است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که نیروهای امدادگر پایگاه های هلال احمر در زمینه اقدامات پیش بیمارستانی متخصص نیستند، آمبولانس های هلال احمر فاقد تجهیزات پزشکی کافی می باشند و اورژانس 115 فاقد تجهیزات نجات می باشد. از این رو، تغییر ماهیت پایگاه ها از داوطلبی به خدماتی و استخدام امدادگران با فرصت ارتقای سطح علمی به عنوان راهکارهای بهبود توصیه می شود.
۵.
مقدمه: مسئولیت امدادگران ناشی از حیوان یکی از اقسام مسئولیت ناشی از اشیاء است. هر چند به صورت اشاره در قوانین مدنی و مجازات اسلامی ایران مطرح شده است، اما در حقوق کشورمان مورد تفقه مستقل واقع نشده است. با توجه به استفاده از حیوانات در برخی از عملیات های امدادی، این مقاله به مطالعه تطبیقی مبنای مسئولیت ناشی از حیوانات در فقه و حقوق ایران می پردازد. روش: این تحقیق با روش کتابخانه ای و اسنادی انجام شد. به این شکل که تمامی کتب و مقالات مربوطه جمع آوری و سپس تجزیه و تحلیل گردید. نتیجه گیری: نتیجه ای که از این پژوهش حاصل شد این بود که در مواردی خاص، این مسئولیت مبتنی بر تقصیر امدادگر نیست. مبانی دیگر مسئولیت نیز در مسئولیت مدنی ناشی از حیوان امدادی حاکم است که با توجه به قاعده احسان باید مسئولیت امدادگر مطالعه شود. در پایان پیشنهاد می شود که در صورت بروز زیان از سوی امدادگران که محسن هستند دولت مسئولیت مدنی ایشان را تقبل کند.
۶.
مقدمه: امروزه در سازمان ها وجود خرد سازمانی می تواند بر فرایند مدیریت دانش تأثیرگذار باشد زیرا خرد سازمانی برپایه دانش و تجربه بنا شده است. همچنین این پدیده با اشکال مختلف فرهنگی در سازمان ها گره خورده و تحت تأثیر فرهنگ های سازمانی قرار می گیرد. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر فرهنگ سازمانی بر خرد سازمانی با توجه به نقش میانجی مدیریت دانش در جمعیت هلال احمر ایران انجام شد. روش: این پژوهش برحسب هدف کاربردی، از نظر روش گردآوری داده توصیفی- همبستگی و از نظر نوع داده کمّی بود. جامعه آماری پژوهش جامعه آماری پژوهش تمامی کارکنان جمعیت هلال احمر واقع در ساختمان صلح (714 نفر) بود که با استفاده از جدول مورگان و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، 256 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از سه پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی دنیسون (2000)، مدیریت دانش لاوسون (2003) و خرد سازمانی براون و گرین (2006) استفاده شد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، توصیف داده ها از طریق میانگین، انحراف معیار و... با استفاده از نرم افزار SPSS-21 و استنباط آماری داده ها از طریق مدل سازی معادلات ساختاری و به کمک نرم افزار LISREL-v8.80 انجام پذیرفت. ویژگی های فنّی پرسشنامه شامل پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا بررسی شد. همچنین ضرایب مسیر و ضرایب معناداری نرم افزار برای بررسی فرضیه های پژوهش استفاده شدند. یافته ها: با توجه به یافته ها، درجه تناسب مدل ارائه شده با توجه به مؤلفه های پژوهش مناسب بود و فرهنگ سازمانی بر خرد سازمانی (41/0) و بر مدیریت دانش (38/0) تأثیر داشت. همچنین مدیریت دانش بر خرد سازمانی (42/0)تأثیر داشت. و در نهایت، فرهنگ سازمانی بر خرد سازمانی با نقش میانجی مدیریت دانش (57/0)تأثیر داشت. نتیجه گیری: برای دستیابی خرد سازمانی مناسب در بین کارکنان هلال احمر باید فرهنگ سازمانی کارکنان تقویت و دانش در میان کارکنان تسهیم شود، زیرا عوامل بروز خرد سازمانی در داشتن عواملی مانند مشارکت، خلق دانش و انعطاف پذیری ریشه دارند.
۷.
مقدمه: با توجه به اهمیت بالای منابع بهداشتی- درمانی برای ارتقای تاب آوری سکونت گاه ها در برابر سوانح طبیعی، مدیران و برنامه ریزان باید رویکردی ویژه نسبت به تأمین امکانات و زیرساخت های بهداشتی- درمانی داشته باشند. لذا در این پژوهش به ارزیابی تاب آوری بهداشتی-درمانی شهرستان های استان سمنان در برابر سوانح طبیعی پرداخته شده است. روش: هدف این پژوهش ارزیابی شهرستان های استان سمنان براساس شاخص های بهداشتی- درمانی مؤثر در تاب آوری است. شاخص های موردنظر این پژوهش با استفاده از مدل ویکور ارزیابی شدند. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که شهرستان های شاهرود، دامغان، گرمسار، آرادان و سرخه در زمان وقوع حوادث طبیعی با داشتن امکانات و زیرساخت های مناسب درمانی، عملکرد کارآمدتری در ارائه خدمات دارند. به عبارت دیگر در مواجهه با حوادث تاب آوری بهداشتی-درمانی مطلوبی خواهند داشت. در مقابل، شهرستان های مهدی شهر، میامی و سمنان با عدم تناسب مطلوب بین میزان جمعیت و امکانات و زیرساخت های درمانی، در زمان مواجهه با حوادث، تاب آوری پایینی را به نسبت سایر نقاط استان خواهند داشت. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که با ارزیابی و تحلیل این فرایند در استان سمنان و راهبردهای تاب آوری، باتوجه به ظرفیت های موجود و مزیت های رقابتی مدیران و برنامه ریزان می توانند شهرستان های استان را به سمت تقویت تاب آوری در برابر مخاطرات طبیعی سوق دهند.
۸.
مقدمه: مراقبت پیش بیمارستانی نقش مهمی در مدیریت بیماران اورژانس دارد، زیرا هرچقدر مدیریت بیماران مناسب تر، صحیح تر و سریع تر باشد میزان بیماری زایی و مرگ و میر کمتر خواهد شد. روش: پژوهش حاضر توصیفی، تحلیلی است که به صورت مقطعی در سال 1395 در تمامی پایگاه های اورژانس شهر شهرکرد انجام شد. در این پژوهش، داده های مربوط به کارکنان و تجهیزات موجود در پایگاه ای اورژانس شهرکرد با استفاده از چک لیست به دست آمد. همچنین، 742 گزارش مأموریت ثبت شده در پایگاه مرکزی بررسی شد. در ادامه، وضعیت نیروی انسانی با استاندارد تدوین شده وزارت بهداشت، وضعیت تجهیزات با استاندارد ارائه شده توسط مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و در نهایت، زمان پاسخ محاسبه شده با استاندارد زمان پاسخ مدون وزارت بهداشت و نیز استاندارد آمریکای شمالی مقایسه گردید. یافته ها: براساس یافته ها، هیچ یک از پایگاه ها، از نیروی انسانی کافی برخوردار نیستند، هیچ کدام از آمبولانس های اورژانس مجهز به تمامی تجهیزات موردنیاز نبودند. بیشترین کمبود، مربوط به تجهیزات مدیریت درمانی- حیاتی بود که فقط 4/57 درصد از آمبولانس ها این تجهیزات را داشتند. بهترین وضعیت مربوط به تجهیزات تهویه تنفس بود که در 9/95 درصد از آمبولانس ها وجود داشت. نکته دیگر اینکه، 81/5 درصد از درخواست ها در زمان کمتر از 6 دقیقه پاسخ داده شده بود. نتیجه گیری: هرچند زمان پاسخ، عاملی بسیار مهم در کاهش تلفات بیماری ها و حوادث اورژانس است، اما کاستی های موجود در نیروی انسانی و تجهیزات آمبولانس می تواند باعث کاهش اثربخشی مأموریت های انجام شده شود. لذا، رفع کمبودهای نیروی انسانی و تجهیزات ضروری به نظر می رسد.
