سید مرتضی ضیاءبخش

زمینه و هدف: اختلال بیش فعالی کاستی توجه، یک اختلال عصب روانشناختی شایع در دوره کودکی است. این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی توانبخشی شناختی بر توجه یکپارچه دیداری شنیداری است. روش: این پژوهش مطالعه ای آزمایشی با طرح پیش آزمون–پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه شامل کودکان دارای اختلال بیش فعالی کاستی توجه در شهر کرج بود. نمونه پژوهش به روش نمونه گیری در دسترس و با شیوه نمونه گیری هدفمند انجام شد. شرکت کنندگان شامل ۳۴ دانش آموز دبستانی پسر دارای اختلال بیش فعالی کاستی توجه مراجعه کننده به کلینیک های روانشناسی شهر کرج بودند. این افراد به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. در پیش آزمون هر دو گروه با استفاده از آزمون توجه یکپارچه دیداری شنیداری ارزیابی شدند. گروه آزمایشی ۱۲جلسه توانبخشی شناختی با ابزار پژوهشگر ساخته دریافت کردند. درنهایت در مرحله پس آزمون گروه های موردمطالعه با استفاده از آزمون توجه یکارچه دیداری شنیداری مورد ارزیابی دوباره قرار گرفتند. داده ها در نرم افزار SPSS-۲۲ با روش تحلیل کوواریانس تحلیل شد. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که روش توانبخشی شناختی بر بهبود توجه یکپارچه دیداری شنیداری در دانش آموزان دبستانی دارای اختلال بیش فعالی کاستی توجه روشی اثربخش (۰/۰۵>p) بوده است. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پروش می توان نتیجه گرفت توانبخشی شناختی بر توجه یکپارچه دیداری شنیداری دانش آموزان دبستانی دارای اختلال بیش فعالی کاستی توجه اثربخش است.

اختلال نقص توجه و بیش فعالی، به عنوان شایع ترین اختلال دوران کودکی شناخته شده است از سوی دیگر نوروفیدبک به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی بخوبی مورد استقبال قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر فراتحلیل پژوهش های انجام شده در مورد تأثیر نوروفیدبک در کاهش اختلال نقص توجه با تأکید بر پژوهش های ایرانی بود. با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی داخلی (نورمگز، مگیران، سیویلیکا و SID ) به یافتن و جمع آوری تمام گزارش های پژوهشی اقدام شد. نمونه مطالعات مورد استفاده شامل ۱۰ مطالعه انجام شده از ۱۳۹۵ تا ۶ ماهه اول ۱۳۹۸ در سراسر ایران بود که ۱۱۱۸ نفر آزمونی را در بر می گرفت. داده های حاصل از این ۳۱ مطالعه با روش اندازه اثر تفاوت میانگین استاندارد شده یا d کوهن (۱۹۸۸؛ هومن، ۱۳۸۷) برای مدل اثرهای ثابت مورد فرا تحلیل قرار گرفتند. تمام عملیات آماری با استفاده از ویرایش دوم نرم افزار جامع فراتحلیل CMA انجام شد. یافته ها نشان دادند که میانگین اندازه اثر کلی مطالعات مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت برابر ۰/۵۷۴ و برای اثرات تصادفی برابر ۱/۲۱۴ هست که هر دو در سطح ۰/۰۰۱= P معنادار هستند. درمان های غیر دارویی در جلسه های متعدد و در سنین پایین می تواند نشانه های اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی افراد را بهبود ببخشید و کاهش دهد.

هدف: اختلال بیش فعالی/کاستی توجه، فراون ترین اختلال دوران کودکی است این پژوهش با هدف مقایسه اثر بخشی دونوع درمان در انواع توجه دیداری است. روش پژوهش: یک مطالعه شبه آزمایشی دارای پیش آزمون –پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه مورد مطالعه از روش نمونه گیری در دسترس شامل مراجعه کننده به کلینیک های روانپزشکی شهرکرج و 50 دانش آموز دبستانی پسر دارای اختلال کاستی توجه انتخاب شدند این افراد به صورت تصادفی در سه گروه تقریبا مساوی شامل دوگروه آزمایش و یک گروه کنترل گمارده شدند. از هرسه گروه پیش آزمون با استفاده از تست IVA صورت گرفت. یکی از گروه های آزمایشی به مدت 14 جلسه مورد توانبخشی با ابزار محقق ساخته قرار گرفت. گروه آزمایش دیگر به مدت 18 جلسه تحت درمان با روش نوروفیدبک با پروتکل بتا قرار گرفتند. گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. سپس هرسه گروه با استفاده از تست IVA مورد پس آزمون قرار گرفتند. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS19 و روش تحلیل کوواریانس (MANCOVA) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که روش توانبخشی شناختی بر بهبود انواع توجه دیداری نسبت به روش نوروفیدبک در دانش آموزان دبستانی دارای اختلال کاستی توجه اثربخشی بهتری دارد. نتیجه گیری: روش توانبخشی بکار گرفته شده بر انواع توجه دیداری در مقایسه با روش نوروفیدبک در دانش آموزان دبستانی دارای اختلال کاستی توجه اثربخشی بهتری دارد.