فضیلت وطن دوستی در شاهنامه و نظریه فضیلت ارسطو (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ادبیات حماسی، در تربیت اخلاقی جامعه نقشی مهم دارد و شاهنامه ی فردوسی به عنوان حماسه ای ملی، در پرورش فضائل اخلاقی، به ویژه در بین ایرانیان همواره نقش آفرین بوده است. یکی از این فضائل، وطن دوستی است. نمودهای فضیلت وطن دوستی در شاهنامه ذیل سه مورد قابل تقسیم است: نخست مقدم داشتن وطن بر روابط شخصی، دوم توصیف شاعرانه از ایران برای ترویج روحیه ی میهن دوستی و سوم جان فشانی درراه وطن است. برای تبیین این موارد از نظریه فضیلت اخلاقی ارسطو یا سه گانه ی دانش، عاطفه و اراده به عنوان چارچوبی تئوریک و فلسفی استفاده شد و برای هر یک از موارد سه گانه، شواهد کافی از شاهنامه انتخاب و نقل شد. یافته ها نشان می دهد که مفهوم وطن دوستی در هر سه حیطه ی ذکر شده، در شاهنامه به کار رفته است، بدین معنا که حماسه پردازی چون فردوسی با آگاهی دادن، ایجاد انگیزه و نمایش وطن دوستی در صحنه ی عمل، زمینه را برای ترویج و پرورش فضیلت وطن دوستی به مثابه کنشی اخلاقی فراهم کرده است و کار او در این خصوص مبنایی فلسفی و تربیتی دارد. روش ما در مطالعه و بررسی این پژوهش به شیوه ی تحلیل محتوای کیفی صورت گرفته است.