مسعود صفایی مقدم

مسعود صفایی مقدم

مدرک تحصیلی: استاد فلسفه تعلیم وتربیت، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران.
پست الکترونیکی: safaei_m@scu.ac.ir

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۹ مورد.
۱.

بررسی تحلیلی ایده بیلدونگ هردر و استنتاج مؤلفه های مفهومی تربیت بر پایه آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فلسفی تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۳ 176 - 198

کلید واژه ها: هردر بیلدونگ فرهنگ انسانیت مؤلفه های مفهومی تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۲۵
هدف اصلی این پژوهش بررسی تحلیلی مفهوم بیلدونگ مورد نظر هردر می باشد که با مبنا قراردادن آن بتوان برای نظام تعلیم و تربیت مؤلفه های مفهومی نوینی ارائه داد. هردر با عنایت به تاریخ و فرهنگ غایتی را برای انسان ها ترسیم می کند که این غایت در پرتو فرهنگ ها و کثرت اقوام و ملل به نقطه مشترکی می رسد و معنا می یابد و آن، مفهوم انسانیت است. این پژوهش با روش تحلیل مفهومی به تبیین مفهوم بیلدونگ، فرهنگ و انسانیت پرداخته و انسانیت را به عنوان غایت تربیت و مفهوم فرهنگ و عناصر آن را به عنوان راهی برای رسیدن به این غایت دانسته و در نهایت با نظر به مفهوم بیلدونگ به استنتاج مفاهیم اساسی تربیت می پردازد. نتیجه پژوهش حاضر مبتنی بر این نکته است که مفهوم بیلدونگ در شکل گیری تعلیم و تربیتی انسانی، فرافرهنگی، جامع و هماهنگ نقشی اساسی دارد؛ به گونه ای که انسانیت در اندیشه هردر هدف متعالی خلقت انسان به طور کلی و تعلیم و تربیت است و مفاهیم فرهنگ و بیلدونگ ما را در رسیدن به کمال مطلوب انسانی یاری می رسانند. فرهنگ در اندیشه هردر هم بافت و زمینه و هم محتوای تربیت است؛ به این معنا که فرهنگ در جایگاه بافت و زمینه، تاریخ و نظریه تربیت است و در جایگاه محتوا، همان بیلدونگ است که وی آن را پرورش فرهنگی می داند. بنابراین نوعی رابطه دیالکتیکی می توان میان مفاهیم فرهنگ، بیلدونگ و غایت تربیت یعنی انسانیت یافت؛ به گونه ای که یکی بدون حضور دیگری امکان پذیر نمی گردد. در نهایت مفاهیم اساسی تربیت که بر اساس مفهوم بیلدونگ و مؤلفه های آن استنتاج گردید، شامل تعلیم و تربیت آزادی بنیاد، تعلیم و تربیت تاریخمند، تعلیم و تربیت فرافرهنگی، تعلیم و تربیت پیشرفت گرا و تعلیم و تربیت زیبایی شناسانه است.
۲.

ایده هومبولتی بیلدونگ و دلالت های تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 5 - 31

کلید واژه ها: ایده هومبولت بیلدونگ انسان شناسی دلالت تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۷۶
هدف اصلی این پژوهش بررسی تحلیلی ایده هومبولتی بیلدونگ و دلالت های تربیتی آن است. امروزه بیلدونگ به عنوان مفهومی بنیادین در تعلیم وتربیت مطرح است و این امر بدان جهت است که بیلدونگ چهارچوبی فلسفی برای مفهوم پردازی در باب رشد و تکامل انسان فراهم می آورد و این تکامل را به صورت هنجارین با تعلیم وتربیت مرتبط می سازد. یک تقریر از مفهوم بیلدونگ، تقریر هومبولتی آن است که این پژوهش با بهره گیری از روش تفسیر مفهومی و مفهوم پردازی و در نهایت تحلیل فلسفی، نخست شروط تحقق بیلدونگ و مؤلفه های آن از نگاه هومبولت را تبیین می کند؛ سپس با نشان دادن ارتباط این مؤلفه ها، مبانی و اصول تعلیم وتربیت را روشن می سازد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است در اندیشه هومبولت، انسان به عنوان یک غایت، از ابتدا تحقق یافته نیست و نیازمند شدن است و این شدن درگرو عمل از روی اراده هدفمند و بی پایان است. تحقق بیلدونگ در این فرایند مستلزم آزادی، تعامل اجتماعی، تعدد و تنوع موقعیت ها، تعامل فراگیر با جهان و همچنین دستیابی به شخصیتی هماهنگ، همگون و متجانس است که به اعتقاد هومبولت هدف و غایت بیلدونگ هست. مبانی انسان شناختی ایده هومبولتی بیلدونگ نشان داد انسان موجودی پویاست و صرفاً جسم نیست؛ بلکه وحدتی از حقیقت روح به همراه جسم است. او موجودی منحصربه فرد است که در متن جامعه و در تعامل با اجتماع به خود-تحققی دست می یابد و سرانجام غنای شرایط و موقعیت های متنوع است که استعدادهای نهفته انسان را شکوفا می سازد. اصول منتج از مبانی انسان شناختی ایده هومبولتی بیلدونگ شامل اصول «عاملیت انسانی»، «تأثیرپذیری دوسویه نیروهای درونی و بیرونی»، «تعامل اجتماعی» و «دیگری» است.
۳.

پیش برنده ها و بازدارنده های دانشگاه ایرانی در دوره معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش عالی ایران سال چهاردهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ ۵۶-۳۷

کلید واژه ها: دانشگاه بازدارنده ها پیش برنده ها دانشگاه ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۵۲
هدف: شناسایی پیش برنده ها و بازدارنده های دانشگاه ایرانی و شناخت علل ساختاری و بافتاری در تحقق یا عدم تحقق آن در ادوار تاریخی قاجار، پهلوی (اول و دوم) و انقلاب اسلامی است. روش شناسی: این پژوهش ازنظر سنت پژوهشی، کیفی و از نظرگاه هدف، کاربردی و از جنبه ماهیت، (کتابخانه ای) اسنادی مبتنی بر مطالعات تاریخی است. یافته ها: نتایج نشان داد مهم ترین پیش برنده ها و بازدارنده ها در دوره قاجار: حضور استادان خارجی، مواجهه با ملل اروپایی، انتشار روزنامه ها، ترجمه متون علمی-ادبی (پیش برنده) و درباری بودن، فن گرایی و تک نهادی بودن (بازدارنده) در دوره پهلوی اول: رویکرد نخبه گرا، اعزام دانشجو به خارج (پیش برنده) و بی توجهی به خلق خرد در اجتماع علمی، چیرگی نظرگاه پوزیتیویستی، امکانات ناکافی برای تکاپوهای دانشی (بازدارنده) در پهلوی دوم: تبادل دانش با دانشگاه های داخل و خارج، کوشش در دانشگاه سازی (پیش برنده) و ناهماهنگی گسترش کمی-کیفی، غلبه الگوی ناپلئونی بر ساختار دانشگاه (بازدارنده). انقلاب اسلامی: مشارکت در رتبه بندی های داخلی و بین المللی، حضور گسترده زنان، بین المللی سازی، آگاهی موشکافانه از سیر تاریخی و سابقه غنی دانش (پیش برنده) و توسعه یافتگی سنتی، مقاله گرایی و توده ای شدن (بازدارنده) بوده است. نتیجه گیری: ایده دانشگاه ایرانی با تغییر در قواعد، الگوها، ساختارها و هنجارهای موجود دانش، می تواند دانشگاه و عمل دانشگاهی را با سرمشق های نوین ِدانشگاه مدار، سازگار کند. به گونه ای که علاوه بر همسویی با ضرورت های جامعه ی دانش محور، نقش رهایی بخشی را با هویتی نو به تجلی برساند. الزامات تحقق این ایده به شناخت دقیق پیش برنده ها و بازدارنده هایی وابسته است که بتوان پس از با تبیین های مستدل تاریخی- علمی، ضرورت برساخت آن را در ایران معاصر محقق کرد.
۴.

الگوی مفهومی تغییر درونی مطلوب بر پایه قرآن کریم: استنتاج اصول تربیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 31-7

کلید واژه ها: تحلیلی استنتاجی اصول تربیتی تغییر تغییر درونی مطلوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۱۵۹
هدف : گام نخستین در بهبودبخشی به وضعیت نامطلوب و نابسامان یک جامعه، تغییر در سیستم آموزش و پرورش آن جامعه و تحول در اساس آن سیستم یعنی انسان است. بدین منظور پژوهش حاضر به استنتاج اصول تغییرات درونی مطلوب در ساحات درونی شخصیت افراد (باورها، احساسات و خواسته ها) پرداخته است تا افراد بتوانند با دریافت این آموزش ها و قرار دادن آنها به عنوان راهنمای عمل خویش، وضعیت مطلوبی در سطح فردی و اجتماعی فراهم آورند. روش: این پژوهش با بکارگیری صورت بازسازی شده ی الگوی استنتاج عملی فرانکنا انجام شد. جامعه مورد تحلیل، منابع اصیل اسلامی یعنی قرآن کریم به همراه تفاسیر (نور و المیزان) بود که پس از متن خوانی و فیش برداری اطلاعات مورد نظر هدفمندانه گردآوری شدند. یافته ها: مطابق یافته های حاصله، برپایه قرآن کریم انسان به عنوان موجودی آزاد و مختار قادر است با انتخاب آگاهانه و مشتاقانه مسیر تغییر خود در جهت مطلوب را فراهم آورد و به قرب الی الله (هدف غایی) نائل آید. نتایج: اصول مستخرج عبارتند از: باور به وجود خدای آگاه، اعتقاد به معاد، تغییر تدریجی و گام به گام، عاملیت معیارمند، آزادی، تکریم شخصیت انسان، مسئولیت پذیری، توجه جدی و فعالانه به فطرت، عبرت گیری، زمینه سازی برای تغییر و رشد مطلوب، بکارگیری ابزار معرفت
۵.

رویکرد نواندیشی اسلامی در حوزه زنان، مبانی و اهداف تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 132-109

کلید واژه ها: اسلام نواندیشی اسلامی زنان مبانی اهداف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۲۷
هدف: هدف اصلی این پژوهش، بررسی دیدگاه های نواندیشی اسلامی در حوزه زنان و استخراج مبانی و اهداف تربیتی آن است. روش: روش انجام این پژوهش تحلیلی- استنتاجی است. یافته ها: آنچه در این پژوهش بر اساس مبانی نظری نواندیشان اسلامی در حوزه ی زنان در زمینه تعلیم و تربیت استنتاج گردید عبارتند از: پنج مبنای تربیتی، یک هدف کلی و پنج هدف واسطی. مبانی تربیتی استخراج شده شامل: جایگاه والای عقلانیت در فهم دین ، عدالت به مثابه مفهومی سیال و پویا، رویکرد هرمنوتیکی به دین، تاکید بر تساوی بنیادین انسانها در حقوق، تاکید بر آزادی می باشد. اهداف نیز شامل یک هدف کلی یعنی تساوی بنیادی زن و مرد بر اساس کرامت ذاتی انسان ها و پنج هدف واسطی شامل: برابری حقوقی، برابری آموزشی، پرورش عقلانی، آزادی زنان و استقلال زنان می باشد. نتیجه گیری: نواندیشی اسلامی با عبور از تقسیمات جنسیتی، سیما، هویت، حقو ق زنان و تعلیم و تربیت آنها را بر اساس نشان ه هایی مانند اخلاق، انصاف، عرف گرایی، تأویل گرایی نصوص دینی، و تغییر بر اساس مقتضیات زمان ترسیم می کند.
۶.

بررسی رویکرد اخلاقی تفکر مادرانه با تاکید بر دیدگاه رودیک و استنتاج دلالت های آن در تعلیم و تربیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی سال ۲۹ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 1 - 20
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۱۲۲
پژوهش حاضر با هدف بررسی رویکرد تفکر اخلاقی مادرانه با تاکید بر دیدگاه رودیک و استنتاج دلالت های آن در تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفت.سارا رودیک از اخلاق شناسان مراقبت فمنیستی رویکرد تفکر مادرانه را مطرح کرد.روش پژوهش حاضر از نوع تحلیلی و استنتاجی است.براین اساس ابتدا رویکرد تفکر مادرانه مورد تحلیل واقع شد و عناصر اساسی ان مورد برررسی قرار گرفت. هستی شناسی مادرانه از نوع ارتباطی است و تجربه اساس معرفت شناسی آن بوده که در ان تفکر و عمل لازم و ملزوم یکدیگرند.اخلاق شناسی مادرانه مبتنی بر ترجیح دیگری بر خود است.از دیدگاه رودیک اعمال مادرانه ، شامل سه هدف؛حفاظت،رشد و آموزش می باشد.از نظر این رویکرد،مادران در اجرای نقش های مراقبتی از اصل عشق بهره می گیرند.از نظر رودیک مادران عشق مادران شامل؛ عشق توجه،عشق محافظتی (عشق نگهدارنده)،عشق موشکافانه و فروتنی می باشند.با توجه به عناصر اصلی رویکرد تفکر مادرانه ،محققان به استنتاج دلالت هایی تربیتی پرداختند.تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در اموزش و پرورش مبتنی بر تفکر مهرورزانه و مادرانه؛ هدف کلی آموزش و پرورش "آموزش صلح "می باشد .معلم در این رویکرد دارای خصوصیاتی همچون؛عشق ورزی،تامل، توانایی انتظار ،توجه،آگاهی،اعتدال و تواضع می باشد.دانش اموز دارای تفکری همراه با سبک شناختی و تاملی همراه با توانایی های نامحدود است.محیط آموزشی هم باید محیطی توام با امنیت ،نشاط و شادابی باشد. رویکرد تفکر مادرانه قابلیت ان را دارد که به عنوان یک الگو در مناسبات اجتماعی و تربیتی مورد توجه قرار بگیرد
۷.

The Lived Experience of Students in Facing the Educational-Moral Challenges of Depression and Suicide(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دست آوردهای روان شناختی سال ۲۹ آبان ۱۴۰۱ ویژه نامه انگلیسی 37 - 48

کلید واژه ها: Challenge Education ethics Phenomenology

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۳
Background: Challenges in the field of education show their deconstructive presence and have a dramatic and sometimes negative impact on students' psyche, ethics and behavior. The impact of methods, practices and changes, the education system faces many challenges in various fields such as educational-ethical challenges. Objectives: The present study examines students' experiences of facing the educational-ethical challenges of depression and suicide. Methods: The research method is qualitative and has been done using phenomenological method. The statistical population of this study includes all female high school students in Ahvaz. After identifying the educational-ethical challenges, 20 students were purposefully selected for the interview according to the available samples in the field of depression challenges and suicide (suicide attempt). In the field of saturation depression challenge after 12 people and in the suicide challenge (suicide attempt) after 13 people saturation. Identification of educational-ethical challenges is in accordance with the reports sent by Ahvaz District 2 school counselors to the counseling core of that district. The three-step recour method was used to analyze the interview data. The steps include raw reading or simple comprehension, structural analysis, and total interpretation. Results: Includes 5 main themes of causes of depression, methods of coping with depression, main causes of suicide, pretending to attempt suicide, students' feelings about suicide and 14 sub-themes. Conclusion: Students face many educational-ethical challenges. Challenges that are not rooted in their subconscious thoughts, but are rooted in untested assumptions and misconceptions.
۸.

واکاوی رویکرد «گفت وشنود میان فرهنگی» در اندیشه علامه طباطبایی و ارائه دلالت های تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۵) ۱۶۶-۱۴۱

کلید واژه ها: گفت وشنود میان فرهنگی علامه طباطبایی دلالت های تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۱۲۷
هدف: هدف از این پژوهش، واکاوی و تبیین رویکرد «گفت وشنود میان فرهنگی» در اندیشه علامه طباطبایی و ارائه دلالت های تربیتی آن است. روش: روش به کاررفته در این پژوهش توصیفی – استنتاجی است. یافته ها: پس از تبیین رویکرد گفت و شنود میان فرهنگی، نخست به مبانی انسان شناختی و معرفت شناختی، به عنوان پشتیبانان نظری این رویکرد، اشاره شده، و سپس به اصول و روش های تربیتی برآمده از این مبانی به عنوان دلالت های تربیتی رویکرد گفت وشنود میان فرهنگی پرداخته شد. مبانی انسان شناختی رویکرد گفت وشنود میان فرهنگی در آثار و نگاه علامه از این قرار هستند: انسان موجودی است استخدام گر و کمال گرا، و در ذیل مبنای معرفت شناختی رویکرد نیز به اعتبار سازی انسان اشاره شده است. اصول و روش های تربیتی که از این مبانی استنتاج شده اند همه معطوف به رویکردی هستند که از آن با عنوان "گفت وشنود میان فرهنگی" نام برده ایم. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که در دین مبین اسلام و در اندیشه ی متفکران اسلامی از جمله علامه طباطبایی نگاه به دیگری، به خرده فرهنگ ها و فرهنگ های متکثر در جهان نگاهی مبتنی بر انسانیت انسان هاست و ازاین رو جهت زیست مسالمت آمیز، روابط صلح- محور و مبتنی بر گفت وشنود نیازمند مبانی، اصول و روش های تربیتی منتج از اندیشه ی این متفکران می باشیم و در این بین نظام آموزش و پرورش به عنوان نهاد متولی تربیت در جامعه نیازمند بهره گیری از این رویکرد انسانی در سیاست گذاری های تربیتی می باشد.
۹.

«همه روان انگاری» تامس نیگل به عنوان مبنایی برای رویکرد «عصب-تربیت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 67 - 85

کلید واژه ها: عصب - تربیت فیزیکالیسم تامس نیگل همه روان انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۵۰
این پژوهش به بررسی دیدگاه تامس نیگل درباره ی همه روان انگاری می پردازد تا معلوم دارد که آیا این رویکرد در مقایسه با رویکردهای فیزیکالیستی مبنای مناسب تری برای رویکرد عصب-تربیت است یا خیر. در این پژوهش از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. مبنای فیزیکالیستی رویکرد عصب-تربیت به جای حل مسأله رابطه ذهن و بدن و همچنین تبیین حالات ذهنی، با طرح دیدگاه های حذف گرایانه و تقلیل گرایانه و حذف صورت مسأله و بدون توجه به ویژگی های پدیداری و اول شخص ذهن (با حذف یا تقلیل آگاهی پدیداری به رخدادها و فرایندهای مغزی) از منظر عینی و سوم شخص به حالات ذهنی نظر می کند. نیگل تصور بیرونی/عینی از جهان را ناتمام می داند و به منظور پر کردن شکاف تبیینی ذهن و بدن، و تبیین خاستگاه آگاهی و عقل، «همه روان انگاری» را پیش فرض می گیرد. رویکرد همه روان انگاری تامس نیگل در مقایسه با رویکردهای فیزیکالیستی، برای حوزه کلی تعلیم و تربیت، و بخصوص برای حوزه ویژه یاددهی-یادگیری، از جهت توجه به کلَیت وجود آدمی و ذهنیت و عینیت درهم تنیده ، مناسب تر می باشد. با این همه، از آنجایی که همه روان انگاری نیگل در مواجهه با مسأله ترکیب تبییین مناسب به دست نداده است، نمی تواند یک راه حلِ فاقد اشکال در تبیین علیَت ذهنی و آگاهی باشد و در نتیجه رابطه ذهن و بدن همچنان به عنوان یک مسأله سخت گشوده باقی می ماند.
۱۰.

ارائه الگوی قرآنی تغییر درونی مطلوب در انسان به روش نظریه پردازی داده بنیاد متنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۸۹) 1216 - 1201

کلید واژه ها: تغییر درونی مطلوب الگوی قرآنی روش داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵ تعداد دانلود : ۳
هدف: این پژوهش با هدف ارائه الگوی قرآنی تغییر درونی مطلوب در انسان انجام شد . روش : روش پژوهش، نظریه پردازی داده بنیاد متنی بود. یافته ها و نتایج : در الگوی قرآنی به دست آمده تغییر درونی مطلوب، عوامل علّی عبارتند از: هدایتگر دانستن قرآن، عقل ورزی، اطاعت از خدا و پیامبران، ایمان و عمل صالح و مسئولیت عاملیت خویش. مسئولیت تغییر درونی مطلوب در شرایط زمینه ای خاصی همچون: انجام فرایض و مستحبات توسط انسان، پناه بردن به خدا، داشتن فضایل اخلاقی، سعه وجودی، بیداری فطرت، وجود رهبران صالح در جامعه، و مسئولیت پذیری خود رخ می دهد. شرایط عام و تعدیل کننده و تشدیدکننده مسئولیت انسان در ایجاد تغییر درونی مطلوب در خود، شامل مسئولیت آگاهی یافتن و غفلت زدایی، تبختر و جانبداری غیر منطقی، همنشینی با نااهل، مادی گرایی، قلب مریض و قساوت قلب، تبعیت از هوای نفس و ظلم به خود، عصیان و سرکشی است. انسان مسئولیتش را برای ایجاد تغییر درونی مطلوب با انجام اعمال و راهبردهایی نظیر پندپذیری برای اصلاح رویّه زندگی و امید به وعده ها، جستجوی الگو، عبرت گیری و درس آموزی، تعمیق آگاهی، مجاهده، مسئولیت رشد و تحول دائمی خود را آشکار می کند که اینها پیامدهای نیکویی شامل بهره مندی از امداد الهی، سیر تکاملی انسان، نیل به فوز و سعادت، سکینه و آرامش یافتن، پیوند انسان با حق و نیل به حیات طیبه را در پی دارند.
۱۱.

شناسایی مؤلفه های آموزش اخلاق و میزان توجه به آن در مدارس ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های برنامه درسی دوره یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 133 - 156

کلید واژه ها: آموزش اخلاق کرامت انسانی مدارس ابتدایی اهداف اجتماعی شجاعت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۴۶
پژوهش حاضر با رویکرد ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی با هدف شناسایی مؤلفه ها و بررسی میزان توجه به آموزش اخلاق در مدارس ابتدایی انجام شده است. در بخش کیفی با روش استنتاجی-پدیدارشناسی، با 14 استاد و محقق حوزه آموزش اخلاق و مؤلفان کتب درسی که به صورت هدفمند و با روش زنجیره ای انتخاب شده بودند تا حد اشباع نظری، مصاحبه نیمه ساختارمند انجام شد. روایی و پایایی مصاحبه با پیاده سازی متن، بازنگری سؤالات و پاسخ ها  و تطبیق  برخی مضامین، توسط دو تحلیل گر مستقل تأیید شد.سپس هشتاد مضمون پایه وسیزده مضمون سازمان دهنده، در قالب چهار بعد (اهداف فردی، اهداف اجتماعی، روش، چالش ها و نارسایی های آموزش اخلاق)، دسته بندی شدند و پرسش نامه ای با محوریت چهار بعد اصلی برای بخش کمّی (توصیفی - پیمایشی) تحقیق تنظیم شد. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه به تأیید ده تن از استادان دانشگاه رسید. ضریب آلفا کرانباخ به دست آمده حاکی از پایایی مطلوب پرسش نامه است. طبق نتایج کمی، دبیران، در بعد اهداف فردی، مضامین بهداشت فردی، رابطه فرد با خدا، پاکدامنی و خویشتن بانی؛ و در بعد اهداف اجتماعی، مضامین رابطه فرد با دیگر انسان ها و رابطه فرد با طبیعت را ، به صورت معناداری از میانگین مطلوب بالاتر ارزیابی کردند که نشانه توجه کافی به آنها در مقایسه با سایر مضامین است. مضامین اخلاق فردی (شجاعت، معنویت نه به معنای پرورش دینی، کرامت انسانی، انضباط شخصی و خود راهبری) و نیز برنامه درسی منسجم در قالب تحقق اهداف سطوح بالای شناختی، عاطفی و عملی نیازمند توجه و برنامه ریزی فکورانه تری هستند. رشد توانمندی معلمان در فهم شفاف تر مضامین اخلاقی و بکارگیری اثربخش آموزش اخلاق از پیشنهادات مهم این پژوهش است.
۱۲.

کاوشی در یزدان شناختِ گات های زرتشت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و زبان های باستانی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 215 - 236

کلید واژه ها: یزدان شناخت دو بن گرایی یگانه باوری گات ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۲۵۲
دو بُن گرایی یا دوگانه باوری، اعتقاد به وجود دو مبدأ خیر و شر در نظام هستی، از باورهای قدیم آریاییان به شمار می آید. درگات ها یا سرودهای زرتشت که کُهن ترین بخش اوستا است، دوبُن گرایی به صورت تقابل دو روانِ همزاد جلوه گر گشته است ؛ سپندمینو یا روان مقدس در برابر انگر ه مینو یا روان پلید قرار می گیرد. چگونگی آفرینش این دو روانِ همزاد به عنوان مبانی یزدان شناسی در دینِ زرتشت و حدِ مسئولیت اهورامزدا در ایجاد این دو روحِ مقدس و پلید از جمله مسائلی است که همواره محل اختلاف صاحب نظران بوده است؛ چنان که برخی به دو بُنی بودن کیش زرتشت باور دارند و برخی دیگر آن را کیشی یگانه باور می دانند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تأمل در اندیشه ها و دلایل صاحب نظران مختلف در مورد چگونگی ایجاد روان پلید، یگانگی یا عدم یگانگی اهورامزدا و روحِ مقدس و نیز تضاد و ستیز این دو روان می پردازد. اگرچه زرتشت، اهورامزدا را به عنوان خدای برتر که یگانه منشأ آفرینش است معرفی می کند، اما از اندیشه دوگانه باوری آریاییان چندان فاصله نمی گیرد و این دوباوری را در نظام اخلاقی نوین خود به کار می گیرد؛ آن چنان که در بُعد نظری دینی یگانه باور است و تنها در عمل که اساس آن انتخاب میان نیک و بد است به دوگانگی گرایش دارد.
۱۳.

بررسی تطبیقی ایده دانش فضیلت بنیان در اندیشه اسلام و غرب و کاربردهای تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۹ 39-62

کلید واژه ها: دانش فضیلت دانش فضیلت بنیان کاربردهای تربیتی روش تحلیلی تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۴۵۴
هدف این پژوهش، بررسی تطبیقی ایده دانش فضیلت بنیان در اندیشه اسلام و غرب و کاربردهای تربیتی آن است. جنس پژوهش کیفی و نوع آن تحلیلی تطبیقی است. دراین راستا نخست دو مفهوم دانش و فضیلت مورد تحلیل قرار گرفت و سپس نسبت میان آنها بررسی شد. از تحلیل و بررسی ها به دست آمد که این ایده درصورتی در صحیح ترین معنای خود به کار می رود که جوهر اصلی آن که همانا فضیلت و فضیلت گرایی است، به عنوان روح اصلیِ دانش، تمامی فعالیت های دانشی را تحت پوشش و حمایت خود داشته باشد. در بخش دوم مقاله به مقایسه تطبیقی میان ایده دانش فضیلت بنیان در اندیشه اسلامی و اندیشه غربی پرداخته شد. تطبیق صورت گرفته نشان می دهد که ایده دانش فضیلت بنیان در غرب برخلاف اسلام با کاستی های مواجه است؛ زیرا، در جهان بینی اسلامی، اصل توحید سبب شده است که قرب الی الله هدف غایی ایده دانش فضیلت بنیان در اسلام شناخته شود. درنهایت، کاربرد اخلاقی دانش، درک جنبه ارزشی دانش، کاربرد عملی و فناورانه دانش و کسب علم نافع به عنوان کاربردهای تربیتی ایده دانش فضیلت بنیان شناسایی شدند.
۱۴.

بررسی تحلیلی اخلاق پیچیدگی و توسعه مفهومی آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۳ بهار ۱۳۹۹ شماره ۶ 69 - 94

کلید واژه ها: اخلاق پیچیدگی پارادایم پیچیدگی بودنِ همبسته دستور موقت خیرخواهی سیاره ای ترکیب محتوایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲ تعداد دانلود : ۷
اخلاق پیچیدگی، مجموعه نظریه هایی مبتنی بر جهان بینی پیچیدگی است که به بررسی رابطه و تأثیر این جهان بینی با و بر اخلاق می پردازد. طرح این نظریه ها با انتقاد از تأثیر جهان بینی سادگی بر نظریه های اخلاقی سنّتی و رایج آغاز شد و شامل مجموعه دیدگاه های گونه گونی هستند که به ارائه تمهیداتی برای مواجهه با مسائل و موقعیت های اخلاقی می پردازند. این دیدگاه ها و نظریه ها ضمن داشتن اشتراکات مفهومی ، تفاوت هایی نیز با هم دارند و در هر کدام از آنها می توان جنبه های قابل اعتنا و یا مغفولی را یافت که این مسئله ، توجه ویژه به «اخلاق پیچیدگی» و توسعه آن را ضروری می نماید. در این مقاله - ضمن معرفی «اخلاق پیچیدگی » - تلاش شده تا در یک صورت بندی جدید ، اخلاق پیچیدگی را توسعه دهیم. این توسعه به کمک مفاهیم مشترک و قابل اتکا در نظریه هایِ مطرح شده و از طریق یک ترکیب محتوایی ، در پرتو فرازبان های اخلاق و پیچیدگی ارائه شده و دارای دو سطح است. سطح نخست، شامل اندیشه پیچیده و عقلانیت خود۔انتقادی در حوزه کلان پیچیدگی است و در واقع ، بستر و لازمه سطح دومی است که «اخلاق پیچیدگی» را تشکیل می دهد. سطح دوم مجموعه تمهیداتی شامل سه اصل «بودنِ همبسته» ، «دستور موقت» و «خیرخواهی سیّاره ای» است که با هم رابطه متعامل و مکملِ دارند.
۱۵.

بررسی ماهیت فضایل فکری از نگاه زگزبسکی و تبیین دلالت های آن در آموزش تفکر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه های نوین تربیتی دوره شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 145 - 166

کلید واژه ها: فضایل فکری زگزبسکی دلالتها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۲۱۸
«فضایل فکری» ویژگی های پایدار نفس هستند که در بررسی حقیقت (مشغله ی مطلوب ذهن) به کار می آیند. زگزبسکی فضایل فکری را خصوصیات شخصیتی فکری قابل تحسین دانسته که دارای دو مؤلفه ی انگیزش و موفقیت قابل اعتماد اند. این مقاله درصدد است با رویکرد تحلیلی از منظر زگزبسکی به ماهیت فضایل فکری و دلالت های تربیتی آن در آموزش تفکر بنگرد. در حالی که تحلیل ها نشان می دهند با فرض ساختارهای متفاوت برای فضلیت های مختلف از جنبه ی هر دو مؤلفه ی انگیزش و موفقیت و به تبعِ آن کارکردها و مهارت های متفاوت نسبت به یکدیگر، نمی توان آن ها را در یک قالب یکسان بسانِ بیانِ زگزبسکی تحلیل نمود بهتر که بپذیریم چنین فضیلت هایی به عنوان ویژگی های شخصیتیِ قابلِ تحسین که به میزان کافی اکتسابی و تحت کنترل عامل شناختی هستند فی نفسه ارزشمندند و باید با اصولی چون مراجعه مستقیم به نمونه ها، تأکید بر ساختار روانی- انگیزشی افراد و تحسین آن ها، رشد تفکر انتقادی و فلسفه ورزی، رشد خلاقیت و ابتکار و روش هایی چون خوگیری، گفتن و بازگو کردن روایات، تقلید مستقیم از نمونه ها و شخص فضیلت مند در افراد آموزش داد.
۱۶.

بررسی مبانی فضایل فکری با تاکید بر آراء لیندا زگزبسکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های معرفت شناختی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۹ 213-229

کلید واژه ها: فضایل فکری موثق گرایی شناختی مسئولیت گرایی شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۹ تعداد دانلود : ۳۷۱
«فضایل فکری» ویژگی های پایدار نفس هستند که در دستیابی به معرفت به کار می آیند در رویکرد نوینِ معرفت شناسی فضیلت محور، بر ارزش معرفتی فضایل فکری بسیار تأکید شده است. معرفت شناسان فضیلت محور معتقدند که جایگاه شناختی یک باور ویژگی های معینی (فضایل فکری) از عامل است و در فرآیند معرفت تنها با کاربرد آن ها می توان به حقیقت دست یافت. با وجود این در بینِ نظریه پردازان آن در خصوص ماهیت عمومی فضایل فکری اختلاف نظر وجود دارد، به گونه ای که برخی، همچون سوسا آن را قوای معرفتی می دانندکه افراد در اثر کاربردِشان به نحو قابل اعتمادی می توانند باورهای صادق به دست آورند و برخی دیگر چون زگزبسکی آن ها را خصوصیات شخصیتی فکری دانسته که زیر مجموعه ای از فضایل اخلاقی اند. این مقاله درصدد است با رویکرد تحلیلی از منظر هر دو نگرش به ماهیت فضایل فکری بنگرد. در حالی که وثوق گرایان شناختی، فضایل فکری را نوعی توانایی های شناختی طبیعی تلقی می کنند؛ تحلیل ها نشان می دهند که تا جایی که مفهوم تحسین در تحلیل شناختی عامل ها ضروری است، و برخورداری از فضیلت و توسعه آن عمدتاً خارج از کنترل عامل شناختی است، نظریه فضیلت به عنوان مهارت، و فهم فضیلت ها به عنوان توانایی های شناختی طبیعی را بهتر که رد کنیم و بپذیریم رویکرد شخصیت محور با قائل شدن دو مؤلفه انگیزش و قابلیت اعتماد برای فضایل فکری و وجود فضیلت به عنوان یک ویژگی شخصیتی قابل تحسین که به میزان کافی تحت کنترل عامل شناختی است، تبیین مناسب تری از ماهیت فضایل فکری باشد.
۱۷.

بررسی هستی شناسی متون پهلوی و استنتاج آموزه های تربیتی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۵ 49-76

کلید واژه ها: هستی شناسی متون پهلوی آموزه های تربیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳ تعداد دانلود : ۴۹۴
دوگانه باوری در یزدان شناسی مَزِدِیَسْنا مفهومی بنیادین است که از لحاظ فلسفی حائز اهمیت می باشد. دوگانه باوری در گات های زرتشت با پیکار میان سپندمینو و انگره مینو آغاز می شود و سپس در خلال اوستای پَسین، به صورت تقابل میان اهورامزدا و اهریمن سازمان می یابد. در متون پهلوی، دوگانه باوری با هستی شناسی پیوند می خورد و جهان بینی دو بُن گرای زرتشت در قالب آفرینش و تکوین جهان هستی بر اساس پیکار میان اورمزد و اهریمن شکل می گیرد؛ این پیکار طی چهار دوره ادامه می یابد و سرانجام با پیروزی اورمزد و شکست اهریمن پایان می پذیرد. در این پژوهش، نخست بر اساس گزارش های سُنتی از آفرینش، مبانی دوگانه هستی شناسیِ متون پهلوی بررسی شد؛ سپس با استفاده از روش تحلیلی استنتاجی، آموزه های تربیتی موجود در این هستی شناسی استخراج شد. پرورش هوش هستی نگر (معنوی)، خردگرایی و نیک ورزی، پرورش توانایی داوری اخلاقی بر اساس دیالکتیک موجود در هستی، یگانگی انسان با جهان هستی و پاسداشت طبیعت و پدیده های طبیعی از جمله آموزه های تربیتی برگرفته از هستی شناسی متون پهلوی هستند.
۱۸.

خلاقیت به مثابه فهم اصیل و دلالت های آن برای تعلیم و تربیت بحثی در هرمنوتیک فلسفی گادامر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت و فلسفه سال شانزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۶۱) 150 - 179

کلید واژه ها: تعلیم و تربیت خلاقیت فهم گادامر هرمنوتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۳۰۳
پرورش خلاقیت یکی از عالی ترین اهداف نظام های آموزشی است. اما ماهیت و چگونگی خلاقیت امری پیچیده و مبهم است. هدف این پژوهش آن بوده که تا حدودی این ابهام را برطرف کند. گادامر یکی از مهم ترین فیلسوفان هرمنوتیک فلسفی است که فهم و شرایط امکان آن را مورد تأمل قرار داده است. در این پژوهش در چارچوب نظریه هرمنوتیک فلسفی گادامر یک تبیین جدید از خلاقیت ارائه شده است. بر اساس این تبیین خلاقیت نوع خاصی از فهم دانسته شده، فهمی که در چارچوب نظریه گادامر معنا می یابد؛ لذا با به کارگیری روش تحلیلی-استنباطی، ضمن تبیین دیدگاه گادامر درباره فهم، خلاقیت به عنوان اصیل ترین نوع فهم و به عنوان مصداقی از حکمت عملی مورد نظر گادامر، معرفی شده است.  بر حسب این تبیین از خلاقیت، اصول راهنمای عمل مربیان برای پرورش خلاقیت عبارتند از: اصل پرورش پذیربودن خلاقیت، اصل آموزش ناپذیر بودن خلاقیت، اصل اختصاصی بودن خلاقیت و اصل سنجش نا پذیربودن خلاقیت. دلالت های دیگر تربیتی که ناظر به هدف آموزش و پرورش، شکل نظام آموزشی، روش تدریس، برنامه درسی، یادگیری، ارزشیابی، انگیزش و روش تحقیق بود نیز استخراج گردید.
۱۹.

بررسی تحلیلی مبانی رویکرد برساخت گرایی اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روش شناسی علوم انسانی سال ۲۶ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۳ 39 - 55
تعداد بازدید : ۱۵۱۹ تعداد دانلود : ۸۳۰
این پژوهش با هدف دستیابی به مبانی رویکرد برساخت گرایی اجتماعی صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی−تحلیلی است. برای رسیدن به این هدف، نخست به تعریف برساخت گرایی اجتماعی، تفاوت آن با سازنده گرایی، انواع برساخت گرایی و مشخصه ها و سرچشمه های آن پرداخته شد. سپس تحلیل مبانی این رویکرد مدنظر قرار گرفت. یافته ها نشانگر آن است که گرچه برساخت گرایی در زمینه هستی شناسی واقع گراست، امّا باور دارد که به محض سخن گفتن درباره واقعیت، آن به امری برساخته مبدل می شود. در نتیجه، موضعی انتقادی و تکثرگرایانه نسبت به واقعیت اتخاذ می کند. در این رویکرد، معرفت امری برساخته و محصول تعاملات اجتماعی است. در حوزه اخلاق و ارزش ها، به احترام برای ارزش های سایر فرهنگ ها (نسبیت گروی فرهنگی) و مدارا کردن با آنها باور دارد. ازاین رو، برساخت گرایی اجتماعی مبتنی بر یک هستی شناسی، معرفت شناسی و ارزش شناسی نسبی گرا و تکثرگراست. برساخت گرایی اجتماعی در زمینه انسان شناسی ضد ذات باور و ضد فرد باور می باشد. دست آخر اینکه در این رویکرد فرد و جامعه هر دو منشأ اثر هستند.
۲۰.

بررسی دیدگاه برساخت گرایی اجتماعی درباره کودکی، و آموزه های آن برای برنامه آموزش تفکر به کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفکر و کودک سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 69-94

کلید واژه ها: برساخت گرایی اجتماعی کودکی کودک آموزش تفکر روش فلسفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۰ تعداد دانلود : ۵۹۳
هدف این پژوهش بررسی دیدگاه برساخت گرایی اجتماعی در باره کودکی است و آنچه این دیدگاه برای برنامه آموزش تفکر به کودکان دارد. پژوهش با روش فلسفی صورت گرفته است. برساخت گرایی اجتماعی دیدگاهی است که کودک و دوره کودکی را برساخته ای اجتماعی-فرهنگی می داند و نه امری طبیعی. بر این اساس، کودک از ویژگی های رشدیِ طبیعیِ ثابت برخوردار نیست، در عین حال صلاحیت کافی برای این که به عنوان عامل اجتماعی به حساب آید را دارا می باشد. برخلاف باورهای سنتی، در این دیدگاه کودک نه ارزش ابزاری، بلکه ارزش ذاتی دارد. برساخت گرایی اجتماعی تفکر کودک را مستقل از بزرگسال و برخوردار از سرشتی اجتماعی می داند. این مکتب بر گفتمان های چندگانه پست مدرنیسم، فمینیسم پساساختارگرا، پسااستعمارگرایی و جامعه شناسی جدید کودکی مبتنی است. برخی از آموزه های منتج از برساخت گرایی اجتماعی کودکی در زمینه آموزش تفکر به کودکان از این قرار هستند: بافت و زمینه های فرهنگی و اجتماعی در آموزش تفکر به کودکان اهمیت می یابد، آموزش تفکر به صورت گروهی برجسته می شود. بر روابط تعاملی، یادگیری مشارکتی، دوستی ها و بازی های نمایشی کودکان تأکید می شود. نقش نهادهای غیر رسمی در کنار نهاد رسمی آموزش و پرورش در جریان رشد تفکر کودک بیش از پیش اهمیت می یابد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان