شکل گیری مفهوم ایران در دوره باستان محصول تاریخ و تحولات پر فراز و نشیبی است که بخش اعظم آن مربوط به عصر اساطیری و حماسی بوده و از طریق انتقال شفاهی خاطره های مشترک و یادمان های حماسی به دوران تاریخی، زمینه های تکوین و تکامل هویت ایرانی را فراهم کرده است. این مفهوم به طورکلّی دارای سه حوزه جغرافیایی، سیاسی و فرهنگی است که ویژگی های هر کدام شاخصه های هویّت ایرانی را شامل می شود. سرزمین و مرزهای مشخص، مبارزات و حماسه های تاریخی،تداوم وتحوّل زبان فارسی و آیین و شیوه فرمانروایی بخشی از این ویژگی ها را تشکیل می دهند. در سیر تکوین و تکامل مفهوم ایران و شکل گیری هویّت ایرانی، دوره ساسانیان در تاریخ باستان بی بدیلی است. ساسانیان به عنوان آخرین مرحله تاریخی ایران باستان با تقویت و تکامل مفهوم ایران و ابداع مفهوم ایران شهر نقش اساسی در انتقال و تداوم آن به سراسر دوران اسلامی ایفا کردند.