مطالب مرتبط با کلیدواژه

زن


۴۴۱.

ریخت شناسی قصه های ایرانی با تمرکز بر نقش زن و قصه های منطقه آذربایجان

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال دوم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۵) 47 - 63

کلیدواژه‌ها: قصه ریخت شناسی ویلادیمیر پراپ زن آذربایجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۲۳
در سال 1920ویلادیمیر پراپ با عرضه ی نظریه ی ریخت شناسی باب جدیدی را به روی قصه پژوهان سراسر جهان گشود. نگاه او به ساختار قصه ها امکان مطالعه ی آن ها را به شیوه ای علمی و کاربردی به پژوهشگران می داد. در این شیوه پژوهشگر با مطالعه ی ساختار قصه به الگوهای مشخصی دست می یابد که در همه ی قصه ها یکسان است. این الگوها وجود نظامی سازمانی را نشان می دهد. این نظام از اجزای مشخصی تشکیل می شود که شامل شخصیت های قصه، نوع ورود ایشان به قصه و کارکردهایشان در طول قصه است. نظام مذکور در همه ی قصه ها تکرار می شود اما نکته ی قابل توجه در این مورد چگونگی به کارگیری عناصر دنیای واقعی در این قالب و سازمان توسط راویان قصه هاست. برای مثال، قهرمان در همه ی قصه ها وجود دارد، ولی این که او چه کسی باشد و چه بکند نشان دهنده ی نوع نگاه راوی و جامعه ایست که او به آن تعلق دارد. هدف این مقاله ریخت شناسی قصه های ایرانی است. قصه های انتخاب شده به عنوان نمونه ی آماری این مقاله از قصه های روایت شده در منطقه ی آذربایجان است که شامل استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، زنجان و اردبیل است. این نمونه ی آماری شامل صد قصه ی غیر تکراری است که به شکل تصادفی انتخاب شده است. با بررسی ساختار این قصه و چگونگی پردازش شخصیت زن در قصه ها می توان به الگویی از نقش او در جامعه دست یافت.
۴۴۲.

بازتاب حضور زن در منظومه های عامیانه رایج در شهرستان سوادکوه

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی و بلاغی سال هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 57 - 76

کلیدواژه‌ها: زن منظومه های عامیانه شهرستان سوادکوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۴ تعداد دانلود : ۴۸۴
زن، بزرگ- مادر، بزرگ- الهه، اصل مادینه که با ماه، زمین و آب ها نمادین می شوند؛ نیروهای غریزی در مقابل نظام معقول نرینه است. منظور از منظومه در ادبیات عامیانه، داستان های روایی است که در آن موضوعات مختلفی نظیر؛ عشق، حماسه، سوگ سرود، یاغی گری و...روایت شده است. این منظومه ها اغلب اشعاری ساده و بی تصویرند.این پژوهش تلاش می کند تا با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی حضور زن را در منظومه های عامیانه شهرستان سوادکوه بررسی کند و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که حضور زن در منظومه های عامیانه رایج در سوادکوه به چه اشکالی بازتاب یافته است؟این منظومه ها عبارتند از: شاه باجی، تقی و معصومه، زینب جان، هژبر سلطان، حجت غلامی، تقی یاغی و رشیدخان. براساس یافته های پژوهش می توان گفت حضور زن در منظومه های عامیانه شهرستان سوادکوه، به عنوان استفاده ابزاری برای خواهش های نفسانی، ابزار تهدید و تحذیر، نفرین، تمسخر، ابزاری برای جلوگیری از چشم زخم، منفعل در عاشقی، چند همسری، ترساننده عاشق و ستاننده انتقام، نمود داشته است.
۴۴۳.

مطالعه تطبیقی سنجش تمایل ورزشکاران زن به استفاده از حجاب در ایران و کشورهای عربی منتخب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش دوره هفتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۲۷) 107 - 116

کلیدواژه‌ها: حجاب زن ورزشکاران ایران کشورهای عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۱۳۶
هدف از پژوهش حاضر مطالعه تطبیقی سنجش تمایل ورزشکاران زن به استفاده از حجاب در ایران و کشورهای عربی منتخب بود. پژوهش حاضر توصیفی از نوع مقایسه ای بود که روش میدانی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش شامل ورزشکاران زن در ایران و کشورهای عربی بود. تعداد 195 نفر در ایران و 187 نفر از کشورهای عربی ( عراق، امارات متحده عربی، اردن، بحرین، قطر) از طریق نمونه گیری در دسترس به عنوان نمونه پژوهش انخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه تمایل به استفاده از حجاب، خواجه نوری و همکاران (1391) بود. روایی پرسشنامه مورد تائید قرار گرفت و پایایی آن در یک مطالعه مقدماتی از طریق آلفای کرونباخ 80/0 بدست آمد. پرسشنامه در ایران به زبان فارسی و برای کشورهای منتخب به عربی ترجمه شده، بصورت الکترونیک و از طریق فضای مجازی در اختیار مشارکت کنندگان قرار گرفت. در نهایت 382 پرسشنامه جمع آوری گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیره Manova با استفاده از نرم افزارspss22 بهره گرفته شد. یافته های پژوهش در نشان داد در موئلفه های پوشش ظاهری، پیامدهای فردی، عوامل ورزشی و پیامد های اجتماعی ورزشکاران زن ایرانی به طور معنی داری دارای میانگین بالاتر، در موئلفه پوشش مطلوب و شناخت فلسفه و احکام شرعی تفاوت معنی داری مشاهده نشد.
۴۴۴.

تحلیل زبان زنان در هشت داستان شاهنامه فردوسی و مقایسه آن با هشت داستان از مثنوی مولانا (بر پایه چندزبانی باختین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب حماسی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 267 - 298

کلیدواژه‌ها: شاهنامه فردوسی مثنوی مولانا زن چندزبانی باختین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۵۵
    شاهنامه فردوسی و مثنوی معنوی از تأثیرگذارترین آثار ادب فارسی هستند که ساختار داستانی دارند و از این رو می توانند در جای گاه مقایسه با یک دیگر قرار گیرند. باختین، نظریه پرداز روس، چندزبانی را در حوزه داستان زیرساخت چندصدایی معرفی می کند؛ اما نوع حماسه و قالب شعر را در این مقوله جای نمی دهد؛ مسأله پژوهش حاضر آن است که در صورت وجود لایه های زبانی در این دو اثر داستانی منظوم، میزان بهره مندی هر یک از چندزبانی چقدر بوده و این ویژگی چه تأثیری بر آن ها داشته است. در این پژوهش، بررسی زبان زنان هشت داستان از مثنوی معنوی و هشت داستان از شاهنامه فردوسی از دیدگاه چندزبانی نشان داده است که برخی از گونه های زبانی باختین در زبان تعدادی از این زنان یافت می شود، اما زنان شاهنامه بیش تر از زنان مثنوی از این ویژگی برخوردارند و فردوسی بیش تر از مولانا از چندزبانی در شخصیت پردازی زنان داستان ها بهره برده است. هم چنین این بررسی، تفاوت دیدگاه این دو شاعر بزرگ و خاست گاه داستان ها را درباره زن نمایان می کند؛ زن در شاهنامه شخصیتی گفت وگو محور است، اما در مثنوی بیش تر سکوت می کند.
۴۴۵.

بررسی مقایسه ای نقش زنان در نزاع های درون خانوادگی اسطوره های ایرانی و یونانی و رومی (برپایه شاهنامه فردوسی و متون اساطیری یونان و روم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن شناسی ادب فارسی سال چهاردهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 1 - 20

کلیدواژه‌ها: زن نزاع خانوادگی اساطیر ایران اساطیر روم اساطیر یونان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۷ تعداد دانلود : ۲۶۰
هدف این پژوهش بررسی میزان نقش زنان در اسطوره ها ازنظر ارتباط با عناصر درون خانوادگی است. میان آثار بررسی شده ازنظر مضامین و گره خوردگی حوادث و شخصیت ها، همسانی ها و گاه ناهمسانی هایی وجود دارد. در این پژوهش کوشش می شود با تطبیق و مقایسه، به تحلیل تطبیقی و مقایسه ای محتوای این آثار و نیز مشخص کردن میزان همانندی ها یا ناهمسانی های دو جامعه شرقی و غربی در مقوله نقش زنان در نزاع های درون خانوادگی پرداخته شود. نگارندگان با توجه به پژوهش های ادبیات تطبیقی و بر مبنای مکتب امریکایی با روش تطبیقی توصیفی تحلیلی درپی آن اند تا تأثیرگذاری زنان را در نزاع های درون خانوادگی اسطوره ها و حماسه ها تحلیل کنند. دستاورد پژوهش بیانگر آن است که در اساطیر ایرانی، به ویژه در نزاع میان گشتاسب و اسفندیار، زنان نقش منفعلی دارند؛ چندان توجه برانگیز نیستند و حتی در سایه مردان قرار می گیرند. این امر می تواند با حاکمیت مردسالاری در فرهنگ ایرانیان پیوند داشته باشد؛ اما در اساطیر یونانی و رومی، زنان نقش توجه برانگیزی دارند و به نوعی یا نقش تحریک کننده دارند و یا اینکه عامل بازدارندگی هستند؛ حتی در این میان قربانی هم می شوند. حسادت، گریختن و فرار با جانان، عصیان و تمرّد و خیانت از وجوه مشابه و همسان روایت ها و کاهش زمینه و بافت اساطیری، شرط گذاشتن برای خواستگاران دختر، گروگان گیری، قابلیّت جادوگری، ایجاد دیوانگی و جنون، شهوت پرستی و کامجویی، جان بازی و جان نثاری برای وطن، عشق به همسر، خردمندی و حق طلبی و دعوت به سکوت و آرامش از وجوه تفاوت و ناهمسانی روایت ها بود. شاهدهای متن فارسی از کتاب شاهنامه فردوسی است و شاهدهای مربوط به یونان و روم از کتاب های مدیا و هکاپ ، ایفی ژنی در اولیس ، اسطوره های یونان و فرهنگ اساطیر یونان و روم بیان شده است.
۴۴۶.

بررسی، تحلیل و مقایسه سرمایه های فرهنگی شخصیّت های زن در داستان های جلال آل احمد و سیمین دانشور؛ بر اساس نظریّه پی یر بوردیو(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: جستارنامه ادبیات تطبیقی سال پنجم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 25 - 36

کلیدواژه‌ها: جلال آل احمد سیمین دانشور پی یر بوردیو سرمایه فرهنگی زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۰۷
داستان ها با انعکاس هنجارها و ارزش های جامعه، نقش بسزایی در بازتولید هویّت و جایگاه جنسیّتی ایفا می کنند. نقد متون ادبی از چنین منظری، به بازنمایی جایگاه زنان در جامعه بر مبنای دارا بودن انواع سرمایه کمک شایانی می کند. پژوهش حاضر، با استناد به منابع کتابخانه ای و رویکردی مقایسه ای و نیز، به روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی داستان های «سمنوپزان» و «گنج» از جلال آل احمد با داستان های «سرگذشت کوچه» و «شهری چون بهشت» از سیمین دانشور پرداخته و  انواع سرمایه فرهنگی زنان را در این داستان ها طبق رویکرد انواع سرمایه پی یر بوردیو تحلیل و تفسیر کرده است تا به این پرسش پاسخ داده شود که سرمایه های فرهنگی شخصیّت های زن در داستان های آل احمد و دانشور چگونه بازتاب داده شده اند؟ یافته های این تحقیق، با اشاره به سرمایه فرهنگی ناچیز زنان، بازنماینده فضای مردسالار جامعه ایرانی است و نشان می دهد که زنان در این داستان ها، از روی جهالت و فقدان سرمایه فرهنگی، در هر مسیری قدم برمی دارند تا از مردان (حتّی مردان نابکار و مبتذل) دور نشوند و در همان جایگاه محقّر خود باقی بمانند. این زنان به همان اندک سرمایه فرهنگی خود قانع هستند و هیچ علامتی از خودشکوفایی در آنها دیده نمی شود.
۴۴۷.

سیمای زن در تمثیل های عامیانه هرمزگان (بر مبنای قصه های گردآوری شده توسط محمدصالح امیری)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۱ 28 - 53

کلیدواژه‌ها: زن قصه های تمثیلی فرهنگ هرمزگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۳۷
این مقاله، تحقیقی در باره جایگاه زنان در فرهنگ عمومی هرمزگان، براساس قصه های عامیانه هرمزگان می باشد. تمثیل های عامیانه به عنوان روایت هایی مهم، در بسیاری از جوامع به وسیله زنان نقل می شوند. در این قصه های تمثیلی، تصویری روشن از کارکرد، نقش و وضعیت زنان ترسیم شده است؛ بنابراین بررسی آنها می تواند ما را به شناخت هرچه بیشتر وضعیت زنان و زندگی آنها رهنمون گردد. در این مقاله اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری و با استفاده از روش تحلیل کیفی، تمثیل ها بررسی  می شوند. ضرورت این پژوهش از آن  جهت است که دریابیم بازتاب تصویر زنان در فرهنگ عامه هرمزگان چگونه است. پرسش اصلی این پژوهش این است که: زنان در نگاه راویان این تمثیلات از چه جایگاه و کارکردی برخوردار هستند؟ این پزوهش در دو بخش، فعالیت های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زنان را در تمثیل های عامیانه بررسی می کند. نتایج این بررسی نشان می دهد اگرچه فرهنگ هرمزگان، فرهنگی مردسالار است و نابرابری جنسیتی نیز محدود کننده فعالیت های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی زنان می باشد، اما در بسیاری موارد به ویژه در حوزه های فرهنگی و اجتماعی، زنان موضعی فعالانه تر دارند. ازدواج برای زنان قصه ها از اهمیت بالایی برخوردار است و گاهی در انتخاب همسر نیز آزاد اند. ذهن اسطوره ای راویان این دست از تمثیل ها، سبب شده است تا نقش زنان در کارکردها و ژرف ساخت های متضاد و متناقض دیده شود.
۴۴۸.

واکاوی آرای تمدنی سید قطب و نوع مواجهه ی وی با مدنیت غرب

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۵ 7 - 27

کلیدواژه‌ها: سید قطب تمدن زن عدالت اجتماعی جنگ آمریکا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۲ تعداد دانلود : ۲۳۸
سید قطب یکی از مؤثرترین اندیشمندان معاصر جهان اسلام و از مهم ترین نمایندگان مکتب فکری بازگشت به اسلام اصیل است. این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی، مهم ترین نظریات تمدنی سید و نوع مواجهه او با مدنیت غرب را بررسی کرده و به این پرسش پاسخ داده است که مباحث تمدنی سید قطب، حول چه محورهایی هستند. یافته های تحقیق نشان می دهد، کلیدواژگان سید در تصویرسازی از تمدن، در نظامی زنجیروار قابل تفسیر هستند؛ چنانکه «زن» به عنوان عامل حیاتی در بالندگی بشر، با حضور در یک بستر اجتماعی درست می تواند از حقوق خود منتفع شود و در قامت عنصری تعیین کننده برای تحقق آرامش جامعه، متضمن شمه ای از «عدالت اجتماعی» مورد تأکید اسلام نیز باشد، اما مقاومت سرسختانه زورمندان و زیاده خواهان جهان در برابر استقرار عدالت، گریز از جنگ مشروع را برای طرفداران حاکمیت الهی ناممکن کرده و تقابل همه جانبه مسلمانان با حکومت هایی را که تجسمی از جاهلیت مدرن هستند اجتناب ناپذیر و ضروری کرده است؛ چنانکه سید قطب، «آمریکا» یعنی مظهر مدنیت نوین غرب را مصداقی از همین حاکمیت های فزون طلب و ویرانگر می داند. همچنین با اتخاذ رویکردی مقاوم در برابر آن، بر ضرورت مرزبندی مسلمانان با ارزش های غربی و مقابله ایشان با تمدن برتری جویانه و غیراخلاقی آمریکایی تأکید دارد و هر مسلمانی را به مبارزه با عموم حکومت های غیرالهی برای برقراری حاکمیت مشروع اسلامی مکلف می داند.
۴۴۹.

زنان خاندان سلطنتی در دوره سلوکی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 27-53

کلیدواژه‌ها: سلوکی زن ملکه سکه خاندان سلطنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۳۵۶
زنان خاندان سلطنتی در دوره سلوکی مژگان خانمرادی[1] چکیده دانسته های موجود درباره زنان جامعه سلوکی، ناقص و پراکنده است و حتی در خصوص زنان سطوح مختلف این جامعه به یک اندازه نیست. با این حال، به نظر می رسد که زنان خاندان سلطنتی در این دوره شناخته ترند و آثار برجای مانده، آگاهی هایی درباره آنان ارائه می دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع تاریخی و شواهد باستان شناختی موجود از جمله سکه، کتیبه، مهر و اثر مهر، به بررسی جایگاه و وضعیت زنان خاندان سلطنتی در دوره سلوکیان پرداخته است. هدف از این پژوهش، بررسی جایگاه زنان سلطنتی در دوره سلوکیان و حضور آنان در عرصه های سیاسی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی است. مطالعات انجام شده نشان داد که تعدادی از زنان خاندان سلطنتی در عرصه های مختلف بسیار قدرتمند ظاهر شده اند. تجهیز و هدایت سپاه در مواقع ضروری، اداره کشور در کنار فرزند در مقام نایب السلطنه و، یا تکیه زدن بر تخت سلطنت، برخی از فعالیت های آنان در این دوره است. پرستش و نام گذاری شهرها به نام زنان نامدار این دوره همچون آپامه، استراتونیکه و لائودیسه و درج تصویر آنان به تنهایی و، یا در کنار شاهان بر روی سکه و مهرها، نشان دهنده جایگاه زن درباری در این دوره است. کلیدواژگان: سلوکیان، زنان درباری، نایب السلطنه، شواهد باستان شناختی، منابع تاریخی. [1]. استادیار گروه باستان شناسی، دانشگاه تهران mkhanmoradi@ut.ac.ir
۴۵۰.

قیاس تطبیقی جایگاه زن در هنر هند و ایران باستان

نویسنده:
منبع: دانش هنرهای تجسمی دوره ۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۳)

کلیدواژه‌ها: زن الهه هنر ایران هند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۱۷۵
 فرهنگ و هنر ایران و هند دارای ویژگی های مشترکی بوده اند که هم به سبب ریشه های نژادی مشترک بعضی از اقوام ساکن در این دو سرزمین و هم به دلیل همسایگی دو کشور و تبادلات فرهنگی بین آن ها بوده است. این مشترکات البته باعث نشده است که اختلافات چشم گیری نیز در زمینه های مذهبی و اجتماعی وجود نداشته باشد. زنان در این دو فرهنگ یکی از نقاط اختلاف هستند. این اختلاف در هنر به شکلی و در جامعه به شکلی دیگر ظاهر می شود. هدف از انجام این پژوهش قیاس تطبیقی جایگاه زن در هنر هند و ایران باستان است. پرسش اصلی تحقیق این است که چه اشتراکات و چه افتراقاتی در این زمینه میان این دو فرهنگ وجود دارد؟ تحقیق بر این نظریه استوار است که آثار هنری مربوط به زنان، مشخص کننده ی نوع نگاه جامعه به ایشان است. روش تحقیق تاریخی - توصیفی است و نتایج تحقیق نشان می دهد که با وجود وفور تصاویر و آثار هنری زنانه در هند و پرستش ایزدبانوان بسیار، جامعه ی ایرانی احترام بیشتری نسبت به مقام زن داراست و تصویرگری زنان در هند نتوانسته به کسب حقوق اجتماعی برای ایشان کمک کند.
۴۵۱.

جایگاه ارزشی زن در قرآن کریم و بررسی شبهات پیرامون آن

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ 46 - 12

کلیدواژه‌ها: جایگاه ارزشی قرآن کریم زن برابری زن در یهودیت زن در مسیحیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۱۸۷
مقاله حاضر، ضمن اشاره به جایگاه ارزشی زن در یهودیت و مسیحیت و دوران جاهلیت جزیره العرب و دیدگاه های متفاوت در این زمینه، آن را از منظر قرآن کریم مورد مطالعه قرار داده و برخی از مهم ترین شبهاتی که در راستای احیا و تثبیت جایگاه ارزشی زن در قرآن کریم مطرح شده را نیز با استفاده از نظرات اندیشمندان و مفسران اسلامی مورد بررسی کرده است. برحسب این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است، قرآن کریم برخلاف ادیان تحریف شده دیگر و دوران جاهلیت که به طور کلی زن را موجودی بی ارزش تلقی می کردند، با صراحت تمام ضمن برشمردن مجموعه ای از فضایل مشترک بین مرد و زن، از جایگاه آنان دفاع کرده و نه تنها تفاوتى بین زن و مرد از نظر ارزش انسانی و پیمودن مسیر کمال و دستیابی به قرب الهی قائل نشده، بلکه تنها معیار برتری نزد خداوند را پرهیزگاری دانسته است. از دیدگاه قرآن کریم، زن این قابلیت را دارد که در کسب ارزش های انسانی و فضایل معنوی تا بدانجا پیش رود که همچون مریم و آسیه (علیهماالسلام) از سوی خداوند به عنوان الگوی همه مردان و زنان معرفی گردد. همچنین هیچکدام از شبهات مطرح شده در این زمینه، مانند آفرینش زن از مرد، آفرینش زن برای مرد، اختصاص نبوت و امامت به مردان، اختصاص خطابات قرآنی به مردان و... توانایی مخدوش کردن جایگاه ارزشی زن در قرآن کریم و رعایت عدالت و تساوی در بین زن و مرد را ندارند.
۴۵۲.

بررسی تفاوت قصاص و دیه در خصوص زن و مرد از منظر فقه و حقوق ایران

نویسنده:
منبع: تحقیقات حقوق قضایی دوره دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 145-168

کلیدواژه‌ها: قصاص دیه زن مرد تفاوت فقه حقوق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۱۷۲
دیه و قصاص در اسلام بر معیار ارزش معنوى انسان مقتول نیست، بلکه یک دستور خاصى است که ناظر به مرتبه بدن انسان کشته شده مى باشد، نشانه آن این است که اسلام بسیارى از افراد اعم از زن و مرد را که داراى اختلاف علمى یا عملى اند متفاوت مى بیند و تساوى آنها را نفى مى کند، و در عین حال دیه آنها را مساوى مى داند. در قانون مجازات اسلامی ایران تفاوت هایی در اعمال مقررات کیفری بین زن و مرد وجود دارد، که حداقل در یک برداشت ظاهری چنین به نظر می رسد که به جنس ذکور امتیاز و برتری داده شده است. همچنین تعارض این احکام با اصول مسلمی چون مساوات و عدالت در اسلام مشهود است. لذا چنین احکام و قوانینی را که حداقل برای ناظر بیرونی با برخی از مبانی پذیرفته شده ناهم خوانی و ناسازگاری می نماید را مورد کاوش و تحقیق قرار داده ایم تا دریابیم که مبانی و اساس این احکام و همچنین علل و حکمت آنها چه بوده است. و ادله ی فقها و حقوق دانان در این زمینه چیست. همچنین بررسی کنیم که آیا موضوع تفاوت زن و مرد در دیه و قصاص تابع شرایط و مقتضیات زمان و مکان بوده است. و با تغییر شرایط و حضور زن در همه ی عرصه های سیاسی اجتماعی، اقتصادی و بحث حقوق بشر می توان به عنوان احکام ثانوی، مقررات جدیدی در آن بوجود آورد، و یا اینکه نه این احکام جزء قوانین ثابت و لایتغیر بوده و برای همه زمان ها شامل می گردد. در این پژوهش با تکیه بر آراء و نظریات فقها و حقوق دانان به بررسی آیات و روایات و ادله ای که در زمینه دیه و قصاص زن و مرد وارد شده است، پرداخته ایم با این امید که بتوان به تحلیل همه جانبه از این موضوع دست یافت.
۴۵۳.

واکاوی حکم احرام زنان معذور با نذر پیش از میقات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: میقات حج دوره ۲۹ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۱۶) 73 - 91

کلیدواژه‌ها: حج نذر زن احرام میقات اذن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۱۱۶
یکی از اعمال حج احرام قبل از میقات است و از آنجا که توقف حایض و نفسا به مسجد شجره (میقات اهل مدینه) ممنوع است و ورود به نحو عبور از یک درب و خروج از درب دیگر مسجد به جهت شلوغی جمعیت، عادتاً امکان پذیر نیست ضروری است با بررسی فتوای فقها و ادله مستند ایشان تکلیف زن مشخص گردد که از کجا و به چه نحو باید محرم گردد؛ آیا واجب است قبل از میقات با نذر، محرم گردد و از میقات بگذرد و برای صحت نذرش اذن شوهر لازم است یا نه؟پاسخ به این پرسش، موجب تسهیل امر احرام به عنوان اولین عمل مناسک حج بر زنان معذور (حائض و نفسا) است.در این نوشتار با بررسی فتوای فقها و ادله مورد استناد ایشان، تنها جواز نذر قبل از میقات با رعایت شروط نذر به فتوای مشهور فقها برای زنان معذور  به دست آمده و وجوب نذر احرام قبل از میقات اثبات نمی شود؛ هرچند برخی نیز به عدم جواز احرام قبل از میقات فتوا داده اند.
۴۵۴.

نقش زن در تحکیم نهاد خانواده از منظر قرآن و حدیث

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال پنجم فروردین ۱۴۰۱ شماره ۴۶ 32 - 25

کلیدواژه‌ها: زن تحکیم نهاد خانواده قرآن حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷۳ تعداد دانلود : ۳۴۹
نهاد خانواده، اصلى ترین رکن جامعه و بستر فرهنگ هاى گوناگون و زمینه ساز خوشبختى و یا بدبختى انسان ها و امت ها است و از این رو، اسلام که برنامه سعادت و تکامل بشر است، عنایت ویژه اى به سلامت، رشد و پویایى این نهاد سرنوشت ساز دارد. موضوع خانواده به طور کلى در سه محور، قابل بحث و بررسى است: تشکیل خانواده، عوامل تحکیم و تعالى خانواده و نیز آسیب ها و عوامل فروپاشى آن. اسلام در هر سه زمینه، رهنمودهاى بسیار مهم و سازنده اى دارد. ما در این پژوهش به روش توصیفی -تحلیلی و باکنکاش در آیات و روایات درصددیم تا نقش زن را به عنوان یکی از عوامل تحکیم نهاد خانواده مورد بررسی قرار دهیم. با توجه به بررسی های صورت گرفته می توان گفت نقش زن در تحکیم نهاد خانواده بسیار مهم است و مجموعه ای از ویژگی های او مانند خوش زبانی، مهر ورزیدن و محبت کردن، خوش اخلاق و خوش رفتار بودن، دیندار بودن او، انجام مطلوب وظایف مادری خود و پاسداشت حقوق اعضای خانواده، می تواند موجبات تحکیم نهاد خانواده را فراهم سازد.
۴۵۵.

از فمینیسم تا فرافمینیسم در نگرگاه فراساختارگرایی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین ادبی (شیرین و شکر) سال اول بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 253 - 270

کلیدواژه‌ها: زن فرازن فمینیسم فرافمینیسم فرااومانیسم فراسنت ادبیات طبیعت گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۲۳
در ادبیات سنتی، مدرن و پست مدرن، همواره بامقوله ای به نام زن روبه رو بوده ایم. زن در ادبیات کلاسیک ما معشوقی بود با قدی هم چو سرو، ابروانی کمان و... که در بهترین حالات عاشق او را در می خانه و خرابات ملاقات می کرد. در دوره مدرن و به نسبت کمتر از آن در دوره پست مدرن، زنان شاعر رویکردهایی انتقادی را نسبت به جایگاه زن در ادبیات و جامعه در پیش گرفتند. نکته حائز اهمیت آنکه جامعه و به تبع آن ادبیات، از دیرباز زن را به عنوان ابزاری در دست جامعه و شعر پنداشته و همواره درباره آن نگاشته اند؛ اما رویکرد فرافمینیسم در جامعه و ادبیات با رویکردی انتقادی نسبت به تمام دوگانه انگاری ها و ابزارپنداری ها نسب به زن، دیدگاه انتقادی فرااومانیسم را ارائه می دهد که در آن زن نیمه عاشقانه انسان در زمین نگریسته می شود و در ادبیات، به خصوص در ادبیات طبیعت گرا، به زن اجازه داده می شود بدون انکار، رد و تحقیر نیمه دیگر انسان یعنی مرد؛ به عنوان کاراکتری مستقل و بدون واسطه در جامعه و شعر ظهور و نمود یابد بدون آنکه پیشاپیش دچار پیش فرض ها، انتقادها، قضاوت ها و... باشد. این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب خانه ای گردآوری شده؛ به دنبال بررسی تقابل جایگاه زن در ادبیات از سنت تا فرافمنیسم درمی یابد که فرافمنیسم رویکردی انتقادی است به تمام نگره های زن ابزاربین و زن کالا بین در دوره های سنت، مدرن و پست مدرن.
۴۵۶.

تأثیر اصالت ایرانی-تورانی نگارگر درنمایش جایگاه اجتماعی زن نگاره های خواستگاری نسخه مصور ورقه و گلشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره دهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 50 - 66

کلیدواژه‌ها: زن ورقه و گلشاه بینامتنیت خوانش نگاره نگارگر بافت فرهنگی - اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۹
بیان مسئله: پژوهش هایی با موضوع «زن»، اغلب سویه ای جدید از فرهنگ اجتماعی دوران مختلف را آشکار می سازد. جایگاه زنان در جغرافیای فرهنگی ایرانی، از دوران باستان تا به امروز، فراز و فرودهای بسیاری داشته است. یکی از راه های مطالعه این جایگاه، بررسی نسخ مصور تاریخی است. در این پژوهش دو نگاره با مضمون خواستگاری، از نسخه مصور «ورقه و گلشاه» مورد بررسی قرار می گیرد. این نسخه به عنوان کهن ترین نسخه مصور رقم دارِ فارسی، متعلق به اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ه.ق بوده و تصویرگر آن «مؤمن محمد خویی» است. این پژوهش به دو سؤال زیر پاسخ می دهد: اصالت ایرانی-تورانی نگارگر و بافت فرهنگیِ او، چه تأثیری بر خوانش شخصی وی از متن ادبی داشته و این خوانش چگونه در بازنمایی تصویری داستان تأثیر گذاشته است؟ هدف: درک میزان تأثیر اصالت و بافت فرهنگی اجتماعیِ نگارگر، در نوع بازنمایی متن ادبی با ریشه ای غیرایرانی هدف پژوهش حاضر است. روش پژوهش: رویکرد تحقیق، کیفی است. داد ه های آن بر پایه اطلاعات کتابخانه ای، پایگاه های اطلاعاتی علمی به دست آمده و روش ارائه آن توصیفی و تحلیلی است. در تحلیل داده ها از نظریه نشانه شناختیِ بینامتنی مایکل ریفاتر استفاده شده است. یافته ها: در نتیجه حاصل از این پژوهش می توان بیان کرد که نگارگر بافت فرهنگیِ متن ادبی که شامل نگاه مادی و زمینی به مقوله «عشق»، مولد بودن مردان در هرگونه فرهمندی و تصمیم گیری است را در خوانش شخصی خود، حل کرده و نگاهی ایرانی تورانی را که در آن زن، ماهیتی «فاعل و فعال» در عشق، تصمیمات و صحنه های اجتماعی دارد، به نمایش گذاشته است.
۴۵۷.

تفاوت ها و شباهت های مرد و زن از منظر ابن عربی (مطالعه انتقادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی زنان سال بیست و سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۹۳ 159 - 176

کلیدواژه‌ها: مرد زن وجوه اشتراک وجوه افتراق ابن عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۴۹
یکی از پیامدهای تحولات اجتماعی قرن اخیر، توجه به حقوق زنان و منزلت فردی و اجتماعی آنان به ویژه در مکاتب معنویت گراست. از میان اندیشمندان اسلامی، ابن عربی از منظری عرفانی _ ذوقی به توصیف جایگاه زن و بیان اشتراکات و افتراقات او با مرد پرداخته است. پرسش اصلی نوشتار حاضر آن است که وجوه اشتراک و افتراق زن با مرد در هستی شناسی عرفانی ابن عربی کدامند و چه نقدهایی به این وجوه وارد است؟ نگارنده در روی آوردی تحلیلی انتقادی به آرای ابن عربی، دیدگاه او را در دو بخش شباهت ها و تفاوت ها سامان داده است. رهاورد این تحقیق، اشتراک مرد و زن در اصل انسانیت؛ در اصل کمال و نیز در نیل به مقام قطبیت است. چه اینکه تفاوت آنها نیز در وجوهی چون: فرعیت زن نسبت به مرد در فرآیند خلقت؛ برتری مرد نسبت به زن از جهت عقلی و دینی؛ هویت فعلی مرد در کنار هویت انفعالی زن؛ کاملتر بودن شهود خداوند در زن؛ و اکملیت مرد نسبت به زن می باشد. تقریبا همه وجوه افتراقی مورد ادعای ابن عربی در خصوص مرد و زن قابل مناقشه بوده و به چالش کشیده شده است.
۴۵۸.

تحلیل محتوای کتاب های درسی مقطع متوسطه اول از حیث توجه به نقش زن: حاکمیت رویکرد اسلامی یا فمینیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده سال شانزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۵۸ 159 - 181

کلیدواژه‌ها: فمینیسم زن تحلیل محتوا کتاب های درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۷۹
این پژوهش با هدف بررسی محتوای کتاب های درسی مقطع متوسطه اول از حیث مواجهه دیدگاه های فمینیستی با هویت بخشی جنسیتی برای دانش آموزان و مقایسه آن با رویکرد اندیشمندان اسلامی انجام شد. دیدگاه های فمینیستی مورد مطالعه، شامل رویکردهای رادیکال، لیبرال، مارکسیسم سوسیالیسم و پست مدرن بود. روش پژوهش، تحلیل محتوا و قلمرو پژوهش، تمامی کتاب های درسی با موضوع علوم انسانی بود. کتاب های مورد بررسی، شامل 4296 صفحه بود که به صورت تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. واحدهای زمینه را پاراگراف و تصویر و واحد ثبت را مضامین آن ها تشکیل داد. یافته های پژوهش نشان داد نوع نگاه به زن و نقش های اجتماعی زنان در کتاب های درسی، بیشتر معطوف به نگاه اندیشمندان اسلامی بوده و این نوع نگاه به طور معناداری بیشتر از نگاه های مبتنی بر دیدگاه های فمینیستی است؛ با این وصف در کتاب های درسی مطالعات اجتماعی، کار و فناوری و عربی، دیدگاه های فمینیستی غلبه داشتند. بیشترین میزان توجه در دیدگاه های فمینیستی هم به ترتیب به دیدگاه مارکسیسم سوسیالیسم و دیدگاه لیبرال اختصاص داشت. کتاب های تفکر و سبک زندگی، کار و فناوری و فرهنگ و هنر، دارای کمترین کدهای جنسیتی بود. بازتعربف نقش های اجتماعی مبتنی بر ویژگی های جنسیتی و برگرفته از آموزه های دینی از توصیه های پژوهش حاضر است.    
۴۵۹.

بازتاب شخصیت و مسائل اجتماعی زنان در شعر معاصر افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال سیزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 239 - 254

کلیدواژه‌ها: افغانستان شعر معاصر زن مسائل زنان وضعیت اجتماعی زنان افغانستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴ تعداد دانلود : ۲۰۴
افغانستان از کودتای هفتم ثور (۱۳۵۷خ) تا به امروز با تحولات سیاسی، اجتماعی چون هجوم ارتش شوروی، استقرار حکومت های چهارگانه کمونیستی، جهاد مردم علیه بیگانگان و بیرون راندن آنان، شروع جنگ های داخلی، ظهور گروه های تندرو طالبان، شبکه حقانی و القاعده، خانه نشینی زنان و دختران و بستن درهای مدارس به روی آنان، مهاجرت و انفجار، روبه رو بوده که تاثیرات ناگواری را بر اذهان مردم افغانستان به ویژه زنان برجای گذاشته است. از تاثیرات ناگوار این بی ثباتی در افغانستان، به حاشیه راندن زنان از عرصه اجتماع و سیاست و نادیده گرفتن حقوق آنان و در نتیجه قربانی شدن زنان به شکل های مختلف بود. یکی از موضوعات برجسته در اشعار امروز افغانستان، شخصیت زن و مسائل اجتماعی زنان است. در این مقاله، نوع نگاه اجتماعی به زنان، شخصیت زن، آداب و رسوم، رفتار حکومت ها و تحولات معاصر بر سرنوشت زنان و مانند آن ها که در اشعار شاعران معاصر افغانستان منعکس شده، به روش توصیفی و تحلیلی ارائه می شود. این تحولات سیاسی و اجتماعی در اشعار شاعران معاصر بازتابی گسترده دارد. شاعران، علاوه بر بازتاب رنج ها، آسیب ها، مظلومیت و ستمدیدگی زنان، بر آزادی زنان و رعایت حقوق آنان تاکید دارند و خشونت و تحقیر علیه زنان و دیدگاه های تحجرآمیز توده و زن ستیزی را نفی کرده اند.
۴۶۰.

زن، خانواده، تربیت نسل منتظر

نویسنده:
منبع: پژوهش های اسلامی جنسیت و خانواده سال چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷ 69 - 81

کلیدواژه‌ها: زن خانواده انتظار و جامعه منتظر نسل منتظر تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۸ تعداد دانلود : ۲۸۷
خانواده از نگاه اسلام و آموزه های دینی، نهادی مقدس، سازمانی حرکت آفرین، بستر تربیت و رشد و جایگاه پیشرفت مادی و معنوی است. در این بین بی تردید باید به تربیت زمینه ساز، اهمیت بیشتری داده شود؛ بی شک نقش والدین به ویژه مادر، در تربیت نسل منتظر و افرادی که زمینه ساز حکومت جهانی حضرت مهدی (عج)باشند، اهمیت خاصی دارد؛ چراکه نسل امروز، آیینه تمام نمای اعتقادات، باورها، ارزش ها و ایمان خانواده است. برای اینکه مادران بهتر بتوانند نسل امروز را با اهداف و آرمان های مهدوی آشنا کنند، باید خود، عامل معارف دین باشند تا بتوانند آن را به فرزندان انتقال دهند. همچنین سازوکارهای تربیت نسل منتظر را با تکیه بر قرآن و عترت، بشناسند و آنها را با فهمی عمیق، زیبا و شیرین درک کرده و برای فرزندان بیان کنند. این تحقیق به بررسی نقش زن و خانواده در تربیت نسل منتظر پرداخته است.