مطالب مرتبط با کلیدواژه

بین النهرین

۱.

کاوشی نوین در سرچشمه های نخستین حماسه گیل گمش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجعفر یوسفیان کناری محمود طاووسی

منبع: پژوهش های زبان و ادبیات فارسی ۱۳۸۸ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: اسطوره باستان شناسی جیرفت بین النهرین گیل گمش

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی

تعداد بازدید : ۲۸۰۳ تعداد دانلود : ۱۳۰۱

شواهد تاریخی مبنی بر تعامل فرهنگی تمدن بین النهرین و اقوام ایرانی، اعتبار خاستگاه سومری حماسه گیل گمش را در معرض تردید قرار می دهد. گمانه های باستان شناختی، ادبی - نوشتاری و اساطیری موجود، احتمال انشعاب آن را از یک خاستگاه تاریخی دیگر تقویت می کند. مستنداتی دال بر وجود زیستگاههای تمدنی کهنتر در شرق بین النهرین، سابقه خط و کتابت در نزد اقوام پیش - عیلامی، کتیبه های مکشوفه از تپه یحیی، علاوه بر مشابهت های صوری و مضمونی آن با ظروف کلریت یا حکاکی های به جا مانده در کنارصندل، همگی نشان از وجود اسطوره ای نظیر گیل گمش - به مثابه رام کننده حیوانات – در نواحی هلیل رود (جیرفت) ایران دارند. بر این اساس، می توان گفت که حماسه شفاهی یاد شده، به حکم مراودات بینافرهنگی پیش - عیلامیان با تمدن بین النهرین از سرچشمه های اساطیری خود در تمدن آراتا جدا گشته و بتدریج تبلوری مبالغه آمیز و مکتوب پیرامون شخصیت تاریخی یکی از پادشاهان سومر یافته است.

۲.

نگاهی بر شیوه های کنترل حساب و نظارت مالی در عصر باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یوسف محمدی فر یعقوب محمدی فر

منبع: مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد پاییز ۱۳۸۵ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: ایران باستان شناسی بین النهرین حسابرسی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی اقتصاد اقتصاد خرد مالیه بخش عمومی اداره بخش عمومی،حسایداری و حسایرسی بخش عمومی

تعداد بازدید : ۱۸۴۲ تعداد دانلود : ۱۰۶۲

استفاده از مفاهیم علم حساب که امروزه شیوه تکامل یافته آن در علم حسابداری تبلور یافته است با تمدن بشر همزاد می باشد که در گذر زمان به فراخور توسعه جوامع و افزایش مبادلات بازرگانی گسترش یافته است در تمدن های کهن به دلیل حکمرانی مطلق دولت بر قسمت اعظم ثروت جامعه و تصدی گری در حوزه های نظامی ، اجتماعی و اقتصادی نیاز به استفاده از شیوه هایی جهت کنترل های مالی ضروری به نظر می رسیده است . بررسی ها نشان دهنده این واقعیت است که در اعصار کهن به فراخور گستردگی حکومت ها شاهد استفاده از روشهای کنترل مالی بوده ایم ...

۳.

متن پیراسته معاهده زهاب ( 1049 ق / 1639 م )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالفضل عابدینی

منبع: فصلنامه تاریخ روابط خارجی ۱۳۸۴ شماره ۲۴-۲۵

کلیدواژه‌ها: بین النهرین معاهده زهاب عتبات سلطان مراد شاه صفی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی روابط خارجی ایران روابط خارجی ایران دوره صفویه

تعداد بازدید : ۲۵۳۶ تعداد دانلود : ۱۱۵۷

در دوره شاه صفی کشمکشهایی بسیار میان ایران و عثمانی در گرفت که در نهایت معاهده زهاب میان وی و سلطان مراد چهارم بسته شد. این معاهده باعث جداشدن بغداد و بین النهرین از پیکر ایران زمین شد.

۴.

خاستگاه و پیشینه تاریخی اسب ایرانی یا عرب(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: محمدزمان خدایی

منبع: پژوهشنامه تاریخ سال چهارم بهار ۱۳۸۸ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: بین النهرین اسب شتر نیسا

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی

تعداد بازدید : ۱۴۷۳ تعداد دانلود : ۸۶۶

۵.

تاثیر هنر ملل تابعه امپراتوری هخامنشیان بر هنر و معماری آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رحیم ولایتی

منبع: باغ نظر تابستان ۱۳۸۹ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: بین النهرین معماری مصر هخامنشیان آرامگاه اورارتو کاخ ایونی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۷۴۶ تعداد دانلود : ۱۹۴۱

هنر هخامنشی، هنر درباری و متاثر از هنر ملل تابعه امپراتوری مانند بین النهرین، مصر، آسیای صغیر و به ویژه هنر اورارتو بوده است؛ نقوش برجسته دیواره ها و دروازه کاخ ها به ویژه در تخت جمشید، بیانگر نفوذ و تاثیر عناصر هنر مادی، ایلامی و بین النهرین (آشور و بابل) بر هنر هخامنشی است. همچنین پس از فتوحات کوروش در آسیای صغیر، هنر متعالی و ظریف یونانیان در بناهای هخامنشی به چشم می خورد. معماری به عنوان مهم ترین هنر هخامنشیان، ابتدا تحت تاثیر معماری ماد و ایلامی قرار گرفت. همچنین تاثیر عناصر معماری اورارتویی مانند؛ آرامگاه های سنگی، راهروهای باریک آرامگاه های شاهان هخامنشی به خوبی قابل تشخیص است. از طرفی فتح مصر توسط هخامنشیان و اقامت طولانی داریوش اول در مصر علاقه مندی و تمایل وی به معماری مصر را در او بیدار کرد که تجلی آن در کاخ داریوش در تخت جمشید به وضوح دیده می شود. هدف از این تحقیق مطالعه تاثیر هنرهای ملل تابعه بر هنر معماری هخامنشیان است.

۶.

بررسی تطبیقی روایت وحیانی قرآن و روایت اسطوره ای سومری - بابلی از طوفان نوح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمید رهبر

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۳ و ۴ (پیاپی ۴۳-۴۴)

کلیدواژه‌ها: بین النهرین طوفان نوح زیوسورا اوتناپیشتیم

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۶۰ تعداد دانلود : ۹۸۱

۷.

فلات ایران؛ زادگاه حماسه گیلگمش (اصل مقاله به زبان فرانسوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شهلا نصرت

منبع: مطالعات زبان فرانسه بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: اسطوره بین النهرین میترا فلات ایران گیلگمش

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی زبان شناسی

تعداد بازدید : ۳۶۶۷ تعداد دانلود : ۱۰۰۱

در طی دورهی طولانی پیش از تاریخی که حدس میزنیم، ادبیات هر ملتی به تدریج با اسطورهها، سنتها و آداب و رسوم گروههای مختلف انسانی که در یک منطقهی جغرافیایی گرد آمدهاند شکل گرفته است. هنگامی که این قبایل که هریک اعتقادات مذهبی، آیینها و اسطورههای خود را داشتهاند تحت لوای یک سیستم سیاسی مذهبی متحد شدهاند، میراثهای فرهنگی شان اغلب در سیستم جدید به حیات خود ادامه داده است، بدین ترتیب با گذشت زمان، تاثیر متقابل هر یک از سیستمها گاهی منجر به سنتزهای ) الهی، عقیدتی، ادبی ( عالمانه و پیچیدهای شده است . حماسهی گیل گمش یکی از کهن ترین آثار ادبی شناخته شدهی جهان است که در منطقهی بین النهرین نوشته شده است . با وجود این، کادر جغرافیایی ماجراجویی های گیلگمش و مناظر به تصویر کشیدهی آن بیشتر سرزمینهای اطراف دریای خزر، رشته کوه البرز و کوه دماوند را متبادر میکنند تا دشت بین النهرین را . این مقاله با بررسی بعضی از بن مایه ها و تمهای گیلگمش و رمان ویس و رامین، سعی بر این دارد که کهن الگوی قهرمان بین النهرینی را در اسطوره های ساکنین اولیه ی فلات ایران پیدا کند . یعنی در باورها و اسطوره های عیلامیها که بسیار پیش از مادها و پارس ها ساکن فلات بودند .

۸.

نشستنگاه ها در تمدن بین النهرین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالقاسم دادور بیتا علیایی

منبع: جلوه هنر بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: بین النهرین صندلی چهارپایه تخت شاهی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی هنر و معماری تاریخ هنر تاریخ هنر جهان هنر بین النهرین باستان

تعداد بازدید : ۳۰۹۳ تعداد دانلود : ۱۷۲۵

آثار کشف شده از تمدن بین النهرین سال های بسیاری است که بهترین ویترین های موزه های دنیا را به خود اختصاص داده است. این آثار هرچند به دلیل وضع بد محیطی و در دسترس نبودن مواد اولیة مناسب و بادوام، بسیار آسیب دیده و یا به طور کل از میان رفته اند؛ همچنان نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کنند. هدف نخست این مقاله، بررسی نشیمنگاه های مردمان بین النهرین بوده است. آنچه در طی تحقیق و پژوهش برای نگارنده حیرت انگیز می نمود، تداوم این صنعت-هنر تا به امروز بوده است. با نظری اجمالی به چهارپایه ها -که نخستین وسیلة نشستن بوده اند- صندلی های پشت کوتاه، سریر های شاهی و صندلی های پایه بلند با تزئینات بسیار ظریف، می توان به این نکته پی برد که انسان طی این همه سال تنها در نوع مواد اولیه تغییراتی فاحش ایجاد کرده و گرنه ساختار و قاب همان است که مردمان اولیة مصر و بین النهرین به کار می بردند. در تصاویر مختلف، تکرار نشیمنگاه ها بیش از هر چیزی به چشم می خورد؛ از این رو تنها تعدادی که متفاوت بوده و شیوه ای جدید را عرضه کرده بودند معرفی شده اند. با توجه به آنچه ذکر شد و نیز عدم امکان نمایش همة تصاویر، در پایان مقاله تصاویر تمام صندلی ها و چهارپایه ها به طور مجزا و همچنین توالی استفاده از آن ها در دوره های مختلف بررسی شده است؛ همچنین برای دریافت بهتر، با آثار به دست آمده از مصر مطابقت داده شده است. هرچند خاک مصر آثار بیشتری از مردمانش را برای نمایش حفظ کرده است، سعی شده است، تا آنجا که تحقیق از چارچوب خود خارج نشود، این امر به بهترین شکل انجام شود.

۹.

بازتاب باورهای مرتبط با آب در آثار هنری ایلامیان (بررسی نمونه های ایزد آب در هنر هزاره های سوم و دوم پیش از میلاد باستان با نگاهی به آثار بین االنهرین و شهداد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مریم ابراهیمی پور فرسنگی احمد نادعلیان

منبع: نگره بهار ۱۳۹۱ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: ایلام بین النهرین ایزد آب انکی اآِ بز- ماهی انسان- ماهی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی هنر و معماری گروه های ویژه بررسی نمادها

تعداد بازدید : ۱۸۴۰ تعداد دانلود : ۲۸۳۳

۱۰.

نقش زمان و مکان در اثرپذیری دهقانان از فتوح اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کوروش صالحی

منبع: تاریخ ایران زمستان ۱۳۸۸ شماره ۵ (پیاپی ۶۳/۵)

کلیدواژه‌ها: خراسان بین النهرین ماوراء النّهر دهقانان فتوح اسلامی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۹۶۹ تعداد دانلود : ۲۰۴۲

با ورودِ اعرابِ مسلمان به ایران و انقراضِ اشرافِ درجه اوّلِ ساسانی، دهقانان به عنوان حکّامِ محلی و کدخدایانِ روستاها اداره بخش مهمی از جامعه ایران را به دست گرفتند. و از آنجا که آنان امیدی به بازگشتِ نظامِ قدیمیِ ساسانی نداشتند، تصمیم به برقراریِ ارتباط با نیروهای اسلامی گرفتند. اعرابِ مسلمان نیز که در ابتدا از دهقانان برای نظارت بر کشور یاری طلبیده بودند، با حکّامِ محلی صلح کردند و به آنان مسئولیتی را که در دوره ساسانی داشتند سپردند. در این روند، دهقانانِ نواحیِ غربیِ قلمروِ ساسانی با دهقانانِ نواحیِ داخلی و شرقی از نظرِ اسلام پذیری و ارتباط با اعراب یکسان نبودند. زمانِ فتوح و فاصله جغرافیایی از مرکزِ خلافتِ اسلامی در این میان موثر بوده است. ورود اعراب و ترک ها در سده های اوّل و سوّم مهم ترین عاملِ زوالِ دهقانان در ایران بود. روش این پژوهش و جهت گیری شیوه گردآوری داده ها، تاریخی بوده است.

۱۱.

ضحاک و بین النهرین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا مظفری علی اصغر زارعی

منبع: ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی سال نهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: نماد اسطوره بین النهرین ضحّاک ماردوش

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای اسطوره شناسی

تعداد بازدید : ۱۸۴۱ تعداد دانلود : ۱۱۹۴

ضحاک یکی از مهم ترین و مبهم ترین شخصیت های اسطوره ای ایران است که پژوهشگران در مورد نژاد و جنبه های نمادین شخصیت وی سخن ها رانده اند، ولی از نسبت او به سرزمینِ مارهای مقدس، یعنی بین النهرین چندان سخنی نگفته اند. این جستار بنیاد اسطوره ضحاک را بیرون از الگوی هند و اروپایی، در سرزمین بین النهرین جست وجو می کند و نشان می دهد که این اسطوره، از بین النهرین آغاز شده و در گذر زمان با اسطوره های هند و ایرانی آمیخته شده و هاله هولناکی از رمز و رازها و شگفتی ها آن را در برگرفته است.

۱۲.

نقش شکار در دوره عیلام نو (650-1000 ق. م) با نگرشی بر مهرهای استوانه ای و نقوش برجسته هم زمان در بین النهرین (آشور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالقاسم دادور فرزام ابراهیم زاده مهتاب مبینی

منبع: جلوه هنر پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: بین النهرین عیلام شکار نقش برجسته آشور مهر استوانه ای

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۷۱ تعداد دانلود : ۱۵۰۰

در زمینه نقوش شکار در دوره عیلام نو و نمونه های هم زمانِ بین النهرینیِ آن همواره خلأ پژوهش وجود داشته است؛ به همین دلیل و با توجه به این ضرورت، مدارک و منابع موجود بررسی شد. این تحقیق دوره زمانی 650-1000 ق. م را دربر می گیرد و با نگرشی بر مهرهای استوانه ای و نقوش برجسته هم زمان در این مناطق انجام شده است. با مطالعه 29 مهر استوانه ای و 18 نقش برجسته به وجود اشتراک هایی در صحنه های حیوانات شکارشده، سبک شکار، ابزار شکار و جنس آثار پی می بریم. در این بررسی مشخص شد که در نقوش شکارِ دوره عیلام نو، علاوه بر جنبه معیشتی و مذهبی، جنبه تفنّنی را نیز می توان مشاهده کرد. تا کنون از دوره عیلام نو هیچ نقش برجسته سنگی با موضوع شکار به دست نیامده است. همچنین در هیچ یک از آثار دوره عیلام نو، پادشاه در هیچ یک از نقوش شکار دیده نمی شود. اما بر بسیاری از نقوش برجسته سنگی بین النهرین (650-1000 ق. م) صحنه شکارِ پادشاه به فراوانی مشاهده می شود. در این بررسی، نقوش شکار در دوره عیلام نو و نمونه های هم زمان بین النهرینی مورد مطالعه قرار گرفت. اما هنوز آثار این دو سرزمین به مطالعه و تحقیق بیشتری نیاز دارد.

۱۳.

بررسی عملکرد مدارس ایرانیان مقیم عراق در دوره پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: باقرعلی عادل فر محسن پرویش

منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال هفتم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلیدواژه‌ها: پهلوی قاجار بین النهرین مدارس ایرانیان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۴۱ تعداد دانلود : ۱۱۶۳

روند تاسیس مدارس به شیوه نوین در اواخر دوره قاجار شتاب فزاینده به خود گرفت.این مدارس توسط تجار، شخصیتهای سیاسی و فرهنگی تاسیس واداره می شد.دردوره پهلوی اول تلاش گسترده ای برای دگرگون ساختن نهادهای فرهنگی کشور انجام شد.دگرگونی فرهنگی با رشد سریع نهادهای جدید و با هدف از هم پاشیدن نهادهای سنتی بوسیله دولت مواجه شد.از میان نهادهای فرهنگی بسیاری که در این دوره تأسیس گردید ، مدارس ایرانیان خارج از کشور بود. یکی از مهمترین آنها مدارس ایرانیان بین النهرین(عتبات) بود. این مقاله در صدد است با تکیه بر اسناد و باروش توصیفی تحلیلی به پرسشهای زیر پاسخ دهد:1.دلایل و عوامل تاسیس مدارس بین النهرین چه بوده است؟ و چه تاثیری در ترویج ترویج زبان و ادبیات فارسی داشته اند؟فرضیه تحقیق بر آن است که وجودی مدارس ایرانی در عراق می توانست در ترویج زبان و ادبیات فارسی نقش موثری داشته باشند.

۱۴.

شکل گیری ارتباطات حوضه دریاچه ارومیه و شرق آناتولی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی بیننده

منبع: مطالعات ایرانی سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 53 - 74

کلیدواژه‌ها: حوضه دریاچه ارومیه پیش از تاریخ بین النهرین آناتولی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ

تعداد بازدید : ۶۴۶ تعداد دانلود : ۴۳۹

حوضه دریاچه ارومیه با ویژگیهای خاص جغرافیایی و طبیعی همواره مورد توجه گروه های مختلف جمعیتی در دوران پیش از تاریخ تا به حال بوده است. امکان ارتباط حوضه دریاچه ارومیه از طریق کرویدورهای چون کیل شین و حاج عمران با شمال بین النهرین بسیار آسانتر از برقراری ارتباط با سایر مناطق خصوصا زاگرس مرکزی است. برخی شکل گیری را نتیجه مهاجرت مردمان شمال بین النهرین می دانند که به دنبال یافتن چراگاههای مناسب و وضعیت بهتر از طریق دره هایی که امروزه یخش غربی حوضه دراچه ارومیه را به شمال عراق وصل می کند، به این منطقه آمده اند. بر اساس شواهد باستان شناسی در دوره مس و سنگ ارتباط میان شمال غرب ایران و شرق اناتولی از طریق ارز روم، شرق رود ارس و حوالی دریاچه اورمیه صورت می گرفته است. اگرچه در بحث تشابهات فرهنگی باید روند تکامل جوامع را نیز در نظر داشت اما با توجه به مدارک و شواهد به نظر می رسد این فرهنگ نیز بیشتر متاثر از بین النهرین است و از طریق دره های میان کوهی زاگرس منتقل شده است.

۱۵.

بن مایه های کهن اسطوره ضحاک در ایران بر اساس نقوش روی مهر دوره عیلامی(هزاره سوم قبل از میلاد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بیتا مصباح

منبع: باغ نظر سال چهاردهم بهمن ۱۳۹۶ شماره ۵۶ 43 - 56

کلیدواژه‌ها: انسان ماردوش ضحّاک مهر شاهنامه بین النهرین اتانا

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی

تعداد بازدید : ۲۹۰۱ تعداد دانلود : ۸۴۵

هنر ایران از دیر باز متضمن نقش های ترکیبی فراوان از موجودات تخیلی بوده که در عین زیبایی به پشتوانه باورهای عمیقی شکل گرفته و بیان کننده اعتقادات آیینی، داستان ها و اساطیر ایرانی بوده اند. درطی قرن ها نه تنها خود نقش مایه بلکه بخش عمده ای از باورهای مؤثر در شکل گیری آن نقش مایه به این ترتیب دچار تغییرات متعددی شده است. شاهنامه فردوسی به عنوان مخزن بخش عمده ای از اساطیر ایران از اهمیت به سزایی برخوردار است. این نکته که داستان های شاهنامه بر اساس متون کهن شکل گرفته اند تقریباً مورد قبول اغلب محققان است. یکی از داستان های بسیار تأثیرگذار شاهنامه داستان ضحاک یا انسان ماردوش است. بر اساس مدارک موجود انسان ماردوش موجودی است که از گذشته های دور در باورهای مردم ایران شکل گرفته و نمونه های آن را می توان بر روی سه مهر به دست آمده از شوش، تپه یحیی و تپه شهداد مشاهده کرد. این نقش مایه که توسط باستان شناسان در حدود 2200-2400 قبل از میلاد تاریخ گذاری شده است در دو منطقه ایران و بین النهرین دارای نقاط اشتراک فراوانی بوده است. تحقیق حاضر با استفاده از روش مطالعه اسنادی انجام شده است و با بررسی نقش کهن انسان ماردوش روی این سه مهر به بررسی ارتباط آنها با داستان ضحاک در شاهنامه می پردازد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که گونه هایی از داستان انسان ماردوش در دوران کهن رایج بوده و در طول زمان با اساطیر دیگر تلفیق شده به داستان ضحاک ماردوش در شاهنامه تبدیل شده است. می توان نشانه هایی از خدایان جهان مردگان در بین النهرین و همچنین اینشوشیناک، خدای عیلامی را در شخصیت انسان ماردوش پیدا کرد. ضحاک نیز با روایت دگرگون شده ای برخی این نشانه های کهن را با خود دارد : همچون خشم و خرابی، بدعهدی و فرمانروای مردگان بودن را.

۱۶.

بررسی محوطه های هزاره چهارم قبل ازمیلاد در دشت مریوان

نویسنده: مرتضی زمانی سیروان محمدی قصریان

منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال دوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 23-39

کلیدواژه‌ها: دشت مریوان مس سنگی جدید اوروک بین النهرین تپه گودین

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ

تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۴۴۱

در پژوهش حاضر که حاصل از طرح بررسی و بازنگری باستان شناسی دشت مریوان است، شواهد جالبی از آثار هزاره چهارم قبل ازمیلاد (مس سنگی جدید) مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. پژوهش حاضر با توجه به گاه نگاری ارائه شده برای شمال بین النهرین و تطابق آن با گاه نگاری ارائه شده در گودین تپه انجام شده و دوره بندی های ارائه شده براساس تطابق شواهد سفالی با این دو حوزه فرهنگی ارائه شده است. دوره مس سنگی جدید براساس گاه نگاری شمال بین النهرین با واژه Late Chalcolithic و با نام اختصاری LC مشخص شده است که به پنج مرحله از LC1 تا LC5 طبقه بندی شده است. LC1 قدیمی ترین مرحله آن است که شاخص آن سفال های منقوشی است که طبق گاه نگاری گودین شامل مرحله گودین IX یا سنت سفالی سه گابی است و مرحله LC5، جدیدترین مرحله آن است که با مرحله گودین VI 1 یا فرهنگ سفالی اوروک جدید مشخص شده است. نکته جالب اینکه هیچ اثری از یکی از مراحل اوایل این دوره (گودین LC2-VII/VI3) مورد شناسایی قرار نگرفت و بیشتر محوطه ها مربوط به اواسط این دوره (گودین LC3, 4-VI2) هستند. هرچند که بازه زمانی پیشنهادی ما برای این دوره در مریوان تقریباً با بازه زمانی پیشنهادی برای دوره اوروک میانی برابر است، ولی شواهدی دال بر اوروکی بودن این آثار در بررسی به دست نیامد (به جز یک محوطه) و تفسیر ما از این آثار، استقرارهای کوچک و منطقه ای یکجانشین دوره مس سنگی جدید هستند. تنها در اواخر این هزاره است که شاهد تأثیرات واقعی فرهنگی بین النهرینی در منطقه هستیم که نمونه بارز آن تپه ره شه (Rasha) است که نمونه های جالبی از سفال های لبه واریخته نوع اوروک جدید از آن به دست آمده است. با نگاهی به ابعاد و اندازه این تپه می توان این فرض را محتمل دانست که این محوطه همزمان با دوره اوروک در بین النهرین نقش یک استقرار مرکزی در دشت مریوان را ایفا کرده و مابقی محوطه های هزاره چهارم قبل ازمیلاد در دشت مریوان غالباً استقرارهای کوچک این دوره بوده اند.

۱۷.

واکاوی نقش مایه شیر در نقوش برجسته آشوری (مطالعه موردی نمونه های دوره آشوربانیپال دوم)

نویسنده: مدونا لیا فاطمه کاتب

منبع: پیکره دوره هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: نقش شیر دوره آشور نقش برجسته بین النهرین آشوربانیپال دوم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی هنر و معماری

تعداد بازدید : ۲۱۳۴ تعداد دانلود : ۶۴۹

در تمدن آشور، نقش مایه شیر بر روی نقوش برجسته به عنوان مهم ترین هنر آشوریان، بسیار جلوه گر شده است و شکارشیران یکی از مهم ترین موضوعات نقوش برجسته این تمدن است. ازین رو مسأله این تحقیق مطالعه نقش شیر بر نقوش برجسته آشوریان(دوره آشوربانیپال از 668-627 ق.م، دوره آشورِ جدید)، یعنی هزاره اول قبل از میلاد است. ماهی ت این پژوهش از ن وع تحقیقات تاریخ ی و توصیفی تحلیلی اس ت و روش گ ردآوری اطلاع ات از ن وع کتابخانه ای است. این تحقیق سعی دارد با نگرشی در صحنه های شکارِ نقوش برجسته آشوری که دارای نقشِ شیر هستند، به ماهیت و دلیل استفاده و همچنین کیفیت طرحِ نقوش برجسته در این دوره، به عنوان هدف پژوهش، پی ببرد. در این راستا سوال پژوهش ازین قرار است: به چه علت شکار شیر نمادی از اقتدار پادشاهی آشوری و غلبه بر او نماد شکست دشمنان امپراتوری است؟ در نتیجه این پرسش باید گفت: صحنه های شکارشیر توسط پادشاهان آشوری که به فراوانی در دوره آشورنو یافت شده اند، به عنوان نمادی از سلطنت و دفع و نابودیِ قدرت این جانور در قالب دشمن یا نیروی پلیدی و بیماری زا و همچنین تقدیم آن بصورت قربانی است که تنها توسط شخص پادشاه در قالب کاهن شاه صورت می گرفته است.

۱۸.

تبارشناسی نقوش آثار تپه زیویه در هنرهای باستانی بین النهرین و آسیای صغیر

نویسنده: ساسان نجفی سعید احمدی علیایی

منبع: پژوهش در هنر و علوم انسانی سال چهارم خرداد ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۶)

تعداد بازدید : ۱۰۳۳ تعداد دانلود : ۱۳۶۰

ریشههای هنرهای باستانی ایران، علاوه بر فرهنگ بومی ایرانی، در فرهنگ تمدن های همسایه نیز نهفته است. هر بخشی از ایران در دوران باستان با تمدن های مهمی هم مرز بودهاند. طوری که از شرق با فرهنگ های هندی و از غرب با مردم شهرنشین بین النهرین روابط تنگاتنگی داشتند. این ارتباطها آثار خود را در همه جوانب زندگی نشان میدادند. و هنر به عنوان یکی از بخش های مهم فرهنگ، از این اثرات بی نصیب نبود. این مقاله قصد دارد، برخی از نقوش هنر بومی باستانی غرب ایران را در فرهنگ های باستانی بین النهرین تبارشناسی کند. روش تحقیق توصیفی تحلیلی خواهد بود و نمونه های آماری مطالعه، محدود بر آثار تپه زیویه. نتایج پژوهش نشان داده است که قالب کلی اکثر آثار بر اساس هنر آشوری انتخاب شده و تنها در مورد دستبند طلایی، شکل کلی اثر مبتنی بر هنر اورارتویی بوده است. جزئیات در آثار پیش گفته بیشتر از اینکه تحت تأثیر آشوریان بوده باشد، یا ملهم از فرهنگ بومی است و یا اینکه با نگاهی به هنر اورارتویی پرداخته شده است. مانند ظاهر انسانی پادشاهان، داشتن تبسم یا کم پشت بودن ریش مردان. مفاهیم و دلالت های نقوش آثار هنری تپه زیویه، براساس تفکرات بومی شکل گرفته ولی به دلیل تأثیرات بصری همسایگان، برخی از دلالت های ضمنی وارد هنر ماننایی شده است.

۱۹.

شواهد ارتباط فرهنگی آغازایلامی تا ایلام قدیم براساس متون بین النهرین

نویسنده: کمال الدین نیکنامی مرتضی حصاری طاهره شکری

منبع: مطالعات باستان شناسی پارسه سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۸ 25-36

کلیدواژه‌ها: آغازایلامی ایلام قدیم بین النهرین متون سومری

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ

تعداد بازدید : ۸۳۲ تعداد دانلود : ۹۲۰

دوره فرهنگی آغازایلامی به دلیل ورود فلات ایران به مرحله ای دیگر از دوره شهرنشینی و داشتن گل نوشته هایی که معرف شروع نوشتار در این سرزمین است، یک مرحله مهم در آغاز تاریخی ایران محسوب می شود. پس از آن، دوره ایلام به دلیل ایجاد اولین حکومت های سلسله ای سرزمین ایران بسیار موردتوجه است. توالی آغازایلامی تا شروع دوره ایلام قدیم برمبنای نوشتار آغازایلامی و ایلامی، خطی دارای شبهاتی است و برمبنای برخی اطلاعات و داده ها ازجمله نوشتار آغازایلامی، توقف یک باره دوره آغازایلامی مدنظر قرار گرفته و سیر تحول آن تا دوره ایلام قدیم با علامت سؤال مطرح می شود، اما توالی یادشده در متون بین النهرین (شبه میخی و میخی دوره های اوروک، جمدت نصر، سلسله های اولیه تا دوره اکد و حتی بعد از آن) قابل پی گیری و بررسی است. پژوهش انجام گرفته با هدف بررسی نام ایلام، سرزمین و ایالات آن در بازه زمانی پس از آغازایلامی تا ایلام قدیم در متون بین النهرینی انجام گرفت و مهم ترین پرسش این پژوهش پاسخ به شناخت چگونگی توالی دوره آغازایلامی تا ایلام قدیم برمبنای متون بین النهرینی در این فاصله زمانی است. پی جویی های انجام گرفته درکنار یافته های باستان شناسی، وجود نام ایلام و ایالات ایلامی را در هزاره سوم قبل ازمیلاد در متون زبان شناسی بین النهرینی به دست آمده از این برهه زمانی، تأیید می نماید. پژوهش حاضر دارای نظام کیفی و راهبردی است و براساس هدف های بنیادی صورت گرفته و ازنظر روش، توصیفی است. روش یافته اندوزی به شیوه کتابخانه ای انجام شده و تمامی آن ها از منابع معتبر استخراج شده اند. اساس تحلیل بیشتر متکی بر اطلاعات و یافته های کتابخانه ای است.

۲۰.

بررسی نماد خورشید و مفاهیم مرتبط با آن در هنر و اساطیر بین النهرین

نویسنده: مهتاب مبینی رکسانا حکیمی

منبع: پیکره دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۵ 57 - 68

کلیدواژه‌ها: خورشید نماد بین النهرین اسطوره شَمش

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی هنر و معماری

تعداد بازدید : ۱۴۸۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۷۵

نقش خورشید به عنوان یکی از نمادهای سنتی از دوران تمدن های باستان تا به امروز همواره مورد توجه بوده است. خورشید در آثار هنری برجا مانده از تمدن بین النهرین به اشکال گوناگون نمایش داده شده است، به طوری که گاه به شکل ستاره چهار پر و گاه در شکل و شمایل انسان مجسم شده است. نماد ایزد خورشید در زمان بابل بر تارک لوح حمورابی می درخشید و در دوره آشور به شکل گوی بالدار، نماد پادشاهی آشور بود و گاه بر گردنبند پادشاهان خود نمایی می کرد. از ایزد خورشید در اسطوره ها به نام های اوتو، شَمَش یا شاماش یاد شده است. هدف از این مقاله تحقیق و طبقه بندی انواع نقوش، کاربردها و مفاهیم مرتبط با نماد خورشید دراساطیر و آثار هنری دوره های مختلف تاریخ بین النهرین (سومر، اکد، بابل، آشور) می باشد. نتایج نشان می دهد در هنر بین النهرین این گونه نقوش صرفاً دارای جنبه تزئین نبوده، بلکه نماد یک عقیده و سمبل دینی بودنده اند و ناشی از اعتقادات دینی و اسطوره ای بوده اند و در ادیان خدا- خورشید به عنوان نمادی از ایزد خورشید و همین طور تعویذ و یا تزئینات مورد استفاده قرار می گرفتند. شیوه این مقاله توصیفی تحلیلی بوده است و گردآوری دادها به استفاده از منابع کتابخانه ای است.