مطالب مرتبط با کلیدواژه

اقلیت های دینی


۱.

تساهل و مدارا در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن رفتار همزیستی مسالمت آمیز تساهل و مدارا مخالفان اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷۶ تعداد دانلود : ۱۴۹۷
تساهل و مدارا به منزله یک فضیلت اخلاقی و شیوه رفتار و عمل در مجموعه اندیشه های اسلامی واجد جایگاه والایی است. در این مقاله با استناد به منابع اسلامی، مبانی، اصول نظری تساهل بررسی می شود. قرآن کریم به مساله تساهل و مدارا در رفتار با دیگران از جمله اقلیت های دینی و نژادی توجه داشته است و یکی از ماموریت های پیامبران الهی را نیز همین می داند. ما در این نوشتار گستره تساهل و مدارا را مطرح و در ادامه ارزیابی می کنیم.
۲.

حقوق خاص اقلیت های دینی در نظام سیاسی ایران «با تأکید بر قانون اساسی»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حقوق قانون اساسی نظام سیاسی اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸۰ تعداد دانلود : ۱۸۲۷
در کنار اکثریت مسلمان در کشور ایران، اقلیت های غیر مسلمان نیز وجود دارند که با داشتن تابعیت ایران، از اعضای ملت محسوب می شوند. این مقاله درصدد تبیین حقوق خاص و ویژه اقلیت های دینی در نظام سیاسی ایران است؛ بدین معنا که اقلیت های دینی در عین تمایل به برخورداری از رفتار برابر با اکثریت، برای حفظ و پاسداری از خصایص فرهنگی ـ دینی خود خواهان انجام اقداماتی با حمایت دولت هستند که خوشبختانه در قوانین ایران ـ چه در قانون اساسی و چه در قوانین عادی ـ به این مهم پرداخته شده است.
۳.

تأثیر موازین فقهی بر شکل یابی معماری و محله های مسکونی اقلیت های یهودی و مسیحی در اصفهان دورة صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اصفهان جلفا فضاهای شهری صفوی موازین فقهی اقلیت های دینی جوباره

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت بازرگانی مدیریت جهانگردی هنر و معماری ایران
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی معماری کاربردی ایران و اسلام
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
تعداد بازدید : ۲۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۴۴۹
زرتشتیان، مسیحیان و یهودیان به عنوان «اهل کتاب» همواره در سرزمین های اسلامی و در کنار مسلمانان زیسته­اند. این همزیستی از آغاز منوط به شروطی بوده که در قرارداد مربوط به «اهل ذمه» مورد پذیرش آن ها قرار گرفته است. در این قرارداد برای اقلیت ها در ایجاد فضاهای شهری و آثار معماری شروطی معین شده است. اینکه شروط قرارداد ذمه چگونه و تا چه میزان در شکل معماری و فضاهای شهرهای ایران بازتاب یافته، پرسش اصلی این تحقیق است. بنابراین، دو محلة تاریخی یهودی نشین (جوباره) و مسیحی نشین (جلفا) انتخاب شده و مورد بررسی های نظام مند نگارندگان قرار گرفته است. انتخاب این دو محله به این دلیل است که از دورة صفوی تا کنون پیوسته مورد استفاده بوده و فضاهای معماری آن ها تقریباً سالم و قابل مطالعه باقی مانده است. در تحلیل داده های میدانی روشن شد که درپی افزایش قدرت فقیهان در دورة صفوی، اقلیت های ساکن در شهرهای ایران چاره ای جز اجرای شروط مطرح در قرارداد ذمه را نداشته اند. تفاوت های موجود در بافت معماری و فضای شهری دو محلة جلفا و جوبارة اصفهان نشان می دهد در کنار مسائل مذهبی، شرایط متفاوت سیاسی پیروان این دو مذهب سبب شده که در دورة صفوی، جوباره تنزل کند و جلفا دورة اوج خود را بگذراند. همچنین، با تیکه بر داده های تاریخی می توان گفت میزان اعمال شروط یادشده به عوامل متعددی از جمله جایگاه سیاسی یهودیان و مسیحیان و نقش حامیان بین المللی آن ها بستگی تام داشته است.
۴.

بررسی حقوق اقلیت های دینی و نژادی در حکومت پیامبر اسلام (ص)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: اقلیت اقلیت های دینی اقلیت های نژادی حکومت پیامبر(ص) عقد ذمه و قانون اساسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲۶ تعداد دانلود : ۱۴۴۸
حقوق اقلیت ها از موضوعات مهم جامعه بین المللی و یکی از دغدغه های مهم در گفتمان عدالت حقوقی است. اقلیت ها در هر نظام حقوقی از حقوقی برخوردارند که این حقوق می تواند در ارزیابی آن نظام حقوقی معیار و محک سنجش قرار گیرد. در دین اسلام نیز رعایت حقوق اقلیت ها به ویژه اقلیت های دینی مورد توجه قرار گرفته است. بحث اصلی در این مقاله این است که در حکومت پیامبر اسلام (ص) چه حقوق و اختیاراتی برای اقلیت های دینی و نژادی در نظر گرفته شده است و گستره این حقوق تا کجاست؟ آنچه مسلم است این است که پیامبر (ص) در سیره و رفتار خویش به خوبی احترام به حقوق اقلیت ها را به اجرا گذاشته است. این حسن سلوک و رفتار احترامآمیز در ارتباط با همه اقلیت های دینی و نژادی به خوبی تحقق یافته است. تا جایی که پیامبر (ص) با برخی از این اقلیت ها پیمانی تحت عنوان «عقد ذمه» منعقد ساخته که براساس آن اقلیت ها تعهداتی را نسبت به دولت اسلامی می پذیرند و در مقابل دولت اسلامی هم حقوق و اختیاراتی همچون برقراری امنیت، تأمین آزادی دینی و انجام مراسم مذهبی، انتخاب مسکن و شغل و غیره را برای آنان به رسمیت شناخته است.
۵.

تاثیر تئوری مقتضیات زمان و مکان بر احکام ذمّه با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مقتضیات زمان و مکان جزیه اهل ذمه احکام شرعی اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات فلسفه فقه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات قواعد فقهیه
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی ولایت فقیه امام خمینی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات فقها معاصرین
تعداد بازدید : ۱۹۰۶ تعداد دانلود : ۵۷۷۳
مقاله حاضر به بررسی دیدگاه اسلام نسبت به احکام مرتبط با اهل ذمّه پرداخته و در صدد است که با استمداد از تئوری مقتضیات زمان و مکان امام راحل(ره)، به نتایج متفاوتی در مورد احکام مرتبط با اهل کتاب دست یابد. بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اهل ذمّه به غیر مسلمانان صاحب کتاب آسمانی (یهودی، مسیحی، زرتشتی) گفته می شود که به واسطه پیمان با حکومت اسلامی در امان حکومت قرار می گیرند. این گروه از کفار در عین حالی که از یکسری حقوق شهروندی طبق تعالیم متعالی اسلام برخوردارند ولیکن به دلیل نفی سلطه کفار بر مسلمین با یکسری محدودیت هائی نیز مواجه بوده اند. اما از آنجایی که وضع احکام بر اساس وجود مصالح و مفاسد می باشد، در این دوره از زمان با تغییر بسیاری از موضوعات مرتبط با اهل کتاب و عدم وجود مصالح سابق، احکام مترتب بر آنها نیز تغییر خواهند کرد. مضافا اینکه امروزه، در نظر گرفتن مصالح بین المللی و منطقه ای مثل وجود کنوانسیون های بین المللی و قوانین حقوق بشر مخالف با وضع احکام و مقررات توأم با شائبه تحقیر و یا توهین به سایر انسان ها نبز ملاک استنباط بسیاری از احکام شرع قرار می گیرد، لذا با در نظر گرفتن تغییر شرایط این زمانه نسبت به گذشته و از طرفی زندگی مسالمت آمیز اهل کتاب در کنار مسلمانان، می توان با نگاهی جدید در احکام و قوانین شرعی مربوط به اهل کتاب تجدید نظر کرد.
۶.

سیری در حقوق اقلیتهای دینی در اسلام

کلیدواژه‌ها: حقوق قرآن پیامبر (ص) اهل ذمه تعالیم اسلام اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۵ تعداد دانلود : ۷۸۲
یکی از مسائل مهم حقوق بشری در دوره کنونی پرداختن به مساله ی اقلیت هاست. دین مبین اسلام از همان ابتدا توجه خاصی را به مساله ی اقلیت های دینی داشته است. پیامبر اسلام(ص) از بدو تشکیل حکومت نبوی در مدینه پیمان هایی را با گروه های اهل کتاب منعقد کردند و حقوق و امتیازات فراوانی را برای اهل کتاب در نظر گرفتند به گونه ای که می توان گفت بنیان گذار به رسمیت شناختن حقوق اقلیت ها در جهان ما پیامبر اسلام(ص) بوده است. در این مقاله پس از تعریف اقلیت و اقسام آن به بررسی تاریخچه حقوق اقلیت ها در قرآن کریم سپس در زندگی رسول اکرم(ص) بر اساس انعقاد پیمان های ایشان با غیر مسلمانان و یا رفتار آن حضرت با یهود و نصاری پرداخته شده است و پس از آن جایگاه حقوق اقلیت ها در حاکمیت امیرالمومنین(ع) مورد مطالعه قرار گرفته است.
۷.

وضعیت آموزش زبان اقلیت های دینی در مدارس آن ها در عصر پهلوی دوم (1357-1320ه.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: هویت آموزش زبان مدارس پهلوی دوم اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۰ تعداد دانلود : ۹۸۳
زبان یکی از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده ی هویت به شمار می رود. اقلیت های جامعه ی ایران، ازجمله اقلیت های دینی، همواره در زمینه ی آموزش زبان خود با چالش ها و مشکلات متعددی روبه رو بوده اند. اقلیت های دینی رسمی ایران، یعنی مسیحیان، زرتشتیان و کلیمیان، در دوره ی رضاشاه در فضای گفتمان حاکم ملی گرایانه ی دولت نه تنها قادر نبودند به آموزش زبان خود در مدارس بپردازند، بلکه مدارس شان به تعطیلی نیز کشانده شد. با کناره گیری رضاشاه وضعیت آموزشی اقلیت های دینی به تدریج بهبود یافت، مدارس جدید تأسیس گردید و برنامه ی آموزشی آن ها دچار تغییرات اساسی شد. در این دوره اقلیت های دینی توانستند حقوق و امتیازهایی مبنی بر تدریس زبان خود در مدارس را در حد چند ساعت در کنار زبان فارسی که زبان رسمی کشور بود، به دست آورند. لذا مقاله حاضر درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اسناد و مدارک آرشیوی به این سؤال پاسخ دهد که وضعیت آموزش زبان اقلیت های دینی رسمی کشور در مدارس عصر پهلوی دوم چگونه بود؟
۸.

بررسی و تحلیل مناسبات صفویان با اقلیت مسیحی در ایران در دوره تکوین و اقتدار حکومت (907 1100ق/1501 1600م)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: صفویه ارامنه ایران مناسبات دینی حکومت های شیعی اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۴۵۰
صفویه، به عنوان نخستین حکومت شیعی اثنی عشری مستقل و مقتدر، با دو جریان دینی و مذهبی اهل سنّت و پیروان ادیان غیراسلامی روبه رو بودند. منابع تاریخی، گزارش های متفاوت و گاه متناقضی را درباره چگونگی تعامل صفویه با آنها ارائه کرده اند. پژوهش حاضر، بر آن است که تعامل و رویکرد صفویه در مقطع تشکیل و تأسیس، و نیز دوره اقتدار خود را نسبت به مسیحیان به عنوان مهم ترین اقلیت دینی آن روزگار و نیز عوامل مؤثر بر این تعامل و پیامدهای آن بررسی نماید. این بررسی، با واکاوی منابع تاریخی دوره مذکور، سفرنامه های جهانگردان غربی و سُفرای خارجی حاضر در ایران و همچنین، نتایج مطالعات مستشرقان معاصر و صفویه پژوهان، صورت گرفته است.
۹.

سیره امیر مؤمنان علی(ع) در مواجهه با پیروان ادیان دیگر

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سیره پژوهی سیره علوی امام علی (ع) پیروان ادیان اقلیت های دینی امام علی (ع) و اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۳۹۴
بررسی سیره امام علی(ع)  به عنوان جانشین و خلیفه معصوم پیامبر اکرم(ص)و امام اول شیعیان در موضوعات مختلف، ضروری، مهم و مفید است. یکی از موضوعات مهم اجتماعی و حتی سیاسی، شیوه برخورد آن حضرت با اقلیت های دینی و غیرمسلمانانی است که در سایه حکومت اسلامی زندگی می کردند. این بررسی ازآن جهت حائز اهمیت است که امروزه با توجه به وجود غیرمسلمانان در جوامع اسلامی و کم رنگ شدن مرزهای جغرافیایی و همزیستی پیروان ادیان با یکدیگر، می تواند الگوساز و درس آفرین باشد. حضرت علی(ع)  بر پایه مبانی حیات بخش قرآنی و تأسی به سیره پیامبر اکرم(ص)، شیوه ای سراسر احترام آمیز، منصفانه، انسانی و متکی به عدالت اجتماعی در برخورد با پیروان ادیان دیگر در پیش گرفت. هدف این تحقیق با مراجعه به منابع تاریخی و روایی، استخراج اصول حاکم بر نحوه تعامل علی(ع)  با اقلیت های دینی جامعه اسلامی صدر اسلام و بیان نمونه های تاریخی و دسته بندی آن ها، جهت بهره گیری و الگو ساختن آن ها است.
۱۰.

تاریخ صائبه در عصر معصومان(ع)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سیره معصومان اقلیت های دینی صابئه مندائیه صابئه حران پیروان حضرت یحیی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۴۰۷
از پیروان صابئه در قرآن کریم نام برده شده است و در زمره موحدان و پیروان ادیان توحیدی هستند. ازآنجاکه مسلمانان از آغاز بعثت و تشکیل حکومت اسلامی و بعدها در دوره معصومین: و اکنون با اقلیت های دینی - مانند صابئه - مواجهه و برخورد داشته و دارند، نیاز به استخراج الگوی مناسب و اسلامی برای تعامل اجتماعی می باشد. در این میان، شیوه برخورد معصومان: اعم از پیامبر اکرم9، حضرت علی7 و دیگر اهل بیت: می تواند معیار و میزان خوبی برای استخراج شیوه معیار و اسلامی در تعامل با پیروان ادیان به خصوص صابئه باشد. این مقاله پس از طرح مفاهیم پایه و بررسی حقوق و وظایف اقلیت های دینی از منظر معصومان:، به بیان تاریخچه و تبیین مصداق تاریخی صابئه پرداخته و شیوه های برخورد معصومان: با پیروان این آیین را استخراج کرده است.
۱۱.

تأملی «ایضاحی انتقادی اصلاحی» در اصول و مواد قانونی مربوط به احوال شخصیه اقلیت های دینی و مذهبی در حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اقلیت های دینی اقلیت های مذهبی ایرانیان غیرشیعه اهل کتاب ذمی احوال شخصیه قانون ملّی قانون دینی و مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۵ تعداد دانلود : ۳۹۲
به استناد اصول دوازدهم و سیزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، صلاحیت و حکومت قوانین مذهبی ادیان و مذاهب رسمی بر احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه، به عنوان استثنایی بر ماده ۶ قانون مدنی، در جایی که طرفین پیرو یک دین یا یک مذهب باشند، روشن است؛ اما قانون اساسی درباره قانون حاکم بر احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه ای که پیرو ادیان و مذاهب متفاوت باشند، ساکت است؛ ولی ذیل ماده واحده مصوب مرداد ماه 1312 موسوم به «اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه» حکم آن را بیان کرده است. قدر مسلّم قلمرو شمول ماده واحده آنجاست که طرفین، هر دو، مسلمان یا هر دو غیرمسلمان باشند؛ اما نسبت به شمول آن به موردی که یک طرف مسلمان و طرف دیگر غیرمسلمان باشد، تردید وجود دارد؛ به ویژه اگر طرف مسلمان، شیعه مذهب باشد. اما پرسش و تردید مهم تر در مورد ماده واحده، به اصل راه حل های پیشنهادی قانون گذار بر می گردد که اصولاً به چه دلیل و با چه منطقی در موارد پیش گفته قوانین مذهب شوهر، متوفا یا پدرخوانده و مادرخوانده، صلاحیت دار و حاکم اعلام شده است و این راه حل ها تا چه مقدار با منطق حاکم بر قانون گذاری در جمهوری اسلامی ایران سازگار است؟ مقاله حاضر پس از اشاره ای به پیشینه وضعیت احوال شخصیه اقلیت های دینی و مذهبی، به بررسی پرسش های فوق و چند پرسش فرعی دیگر و ضعف ها و ابهام حقوق کنونی ایران پرداخته و با ارائه چند پیشنهاد اصلاحی به پایان می رسد.
۱۲.

جایگاه مراجع خاص اقلیت های دینی در حقوق ایران و آثار تصمیمات آن ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اقلیت های دینی مراجع خاص قواعد و عادات مسلمه متداوله سازمان قضاوتی مرجع قضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۵۴۶
یکی از نوآوری های قانون جدید حمایت خانواده در ماده ۴ این قانون و در رابطه با مراجع اقلیت های دینی مشاهده می شود. در رابطه با صلاحیت این مراجع و ارتباط آن ها با محاکم قضایی می توان گفت، اشاره قانون گذار به مراجع خاص اقلیت های دینی به معنای نفی صلاحیت دادگاه های عمومی در رسیدگی به امور اقلیت ها بر مبنای قواعد و عادات مسلمه متداوله دین و مذهب متبوع آنان است. علاوه بر این، با توجه به اینکه این مراجع صلاحیت رسیدگی به احوال شخصیه و امور حسبی اقلیت های دینی را دارند و در قانون به رسمیت شناخته شده اند، می توان آن ها را با کمی اغماض، جزوی از نهاد قضاوتی قضایی از نوع استثنایی دانست که تصمیماتشان در دادگاه معتبر است و تا زمانی که مخالفتی با نظم عمومی و اخلاق حسنه نداشته باشد، تنفیذ و اجرا خواهد شد.
۱۳.

بررسی فقهی- حقوقی وضعیت اقلیت های دینی شناخته نشده در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اقلیت های دینی اقلیت های دینی شناخته نشده امان حقوق اقلیت ها قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۶۳۵
با توجه به حضور گروه های مختلف نژادی، قومی، زبانی، دینی و مذهبی در جای جای ایران، حقوق این گروه ها هماره مورد توجه بوده است. این مباحث با پیروزی انقلاب اسلامی جنبه های جدیدی نیز به خود گرفته و حقوق این گروه ها، به ویژه اقلیت های دینی به یکی از کانونی ترین مسائل و چالش های اجتماعی، سیاسی و حقوقی کشور بدل شده و ابعاد بین المللی نیز پیدا کرده است. اصل ۱۳ قانون اساسی، زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان را تنها اقلیت های دینی شناخته شده ایرانی اعلام کرده و همین امر منشأ تقسیم اقلیت های دینی ایرانی به دو قسم «شناخته شده» و «شناخته نشده» شده است. مجلس خبرگان قانون اساسی کوشیده است با تصویب اصل ۱۴ پایانی بر مباحث پیرامون عدم شناسایی برخی اقلیت ها باشد که به علت برخی از ابهام های مفاد این اصل، کوشش موفقی به نظر نمی رسد. پس از آن نیز مقنن عادی به هنگام تصویب قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۹۲ برای نخستین بار در تاریخ حقوق ایران از زمان مشروطه تاکنون از ایرانیانی سخن گفته که ذمی، معاهد و مستأمن نیستند که این امر منشأ بحث های جدیدی در خصوص اقلیت های مذکور شده است. لذا، پرسش از وضع حقوقی اقلیت های دینی شناخته نشده در حقوق اساسی ایران را می توان سؤال اصلی این نوشتار دانست که با روش تحلیلی–توصیفی بررسی و تلاش شده یک جمع قابل قبول بین اقتضائات تابعیت و عدم شناسایی این اقلیت ها ارائه شود. این مهم بدون توجه به آموزه های فقهی، به عنوان مبنای نظام حقوقی جمهوری اسلامی، میسور نیست و لذا پژوهش حاضر به انطباق تحلیل خود بر موازین اسلامی التزام دارد.
۱۴.

واکاوی دیدگاه های خاص علامه کاشف الغطاء در احوال شخصیه با رویکرد تطبیقی اقلیت های دینی ایرانی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: احوال شخصیه نکاح طلاق وصیت اقلیت های دینی تحریرالمجله

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۳۰۳
احوال شخصیه دربرگیرنده احکامی است که به انسان اختصاص دارد و به معناى خصوصیاتى است که وضع و هویت شخصى و حقوقى و تکالیف فرد را در خانواده و اجتماع معین مى کند. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی دیدگاه های خاص علامه محمدحسین کاشف الغطاء پیرامون احوال شخصیه با رویکرد تطبیقی به نظرات فقیهان اهل سنت و اقلیت های دینی شناخته شده در اصل سیزدهم قانون اساسی از جمله ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی را در سه بخش نکاح، طلاق و وصیت مورد بررسی قرار می دهد. یافته تحقیق این است که دیدگاه های فرامذهبی فقهای امامیه از جمله علامه کاشف الغطاء تا چه اندازه می تواند در تقریب مذاهب اسلامی به یکدیگر و وضع و تدوین قوانین داخلی و متاثر نمودن دیگر ادیان مؤثر باشد و قانونگذار بهتر است با توجه به اهمیت احوال شخصیه با رویکردی به مبانی شرعی و درنظر گرفتن مقتضیات زمانی، قانونی مستقل مانند برخی کشورها در این خصوص تصویب نماید.
۱۵.

تلقی متفکران عصر مشروطیت از مفهوم برابری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: برابری اقلیت های دینی زنان مشروطه خواهان و مشروعه خواهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۳۳۳
همزمان با جنبش مشروطیت و تغییر نظام سیاسی از (سلطنت مطلقه به مشروطه)، مباحثه درباره ایده برابری نیز در میان متفکران این عصر رواج یافت. متفکران این عصر (مشروطه خواه و مشروعه خواه) چه تلقی ای از برابری داشتند؟ مقاله حاضر بر اساس چهار مؤلفه معنای هستی شناسانه، ابعاد، قلمرو و دامنه شمولیت، تلقی متفکران عصر مشروطیت از برابری را بررسی می کند. روش مقاله حاضر، خوانش متن محورانه است. یافته های تحقیق بدین قرار است: متفکران دینی مشروطه خواه همچون نائینی و محلاتی بر برابری قانونی (و نه طبیعی) ملت از جمله برابری اقلیت های دینی و زنان در ابعاد مدنی، اجتماعی، در امور نوعیه (و نه شرعی) تأکید داشتند و برابری سیاسی را خاص عقلای ملت می دانستند. متفکران سکولار مشروطه خواه همچون آخوندزاده و طالبوف و متفکران مشروطه خواه میانه همچون مستشارالدوله و ملکم خان همزمان بر برابری طبیعی و قانونی (قراردادی) ملت در ابعاد مدنی، اجتماعی و سیاسی در قلمرو عمومی تأکید داشتند. در مقابل، مشروعه خواهان همانند شیخ فضل الله نوری، علی اکبر تبریزی و نجفی مرندی بر نابرابری طبیعی (به ویژه از منظر دینی) باور داشتند و برابری مدنی، اجتماعی- سیاسی اقلیت های دینی و زنان را در تضاد با برتری ذاتی دین اسلام می دانستند.
۱۶.

نقد و بررسی آرا و دیدگاه ها درباره تحقیر اهل ذمه در جزیه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جزیه اهل کتاب اهل ذمه کافران اقلیت های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۲۱۸
یکی از انتقاداتی که کم و بیش از سوی پژوهشگران غیرمسلمان، به ویژه غربیان بر فقه اسلامی در زمینه تعاملات آن با اقلیّت های دینی صورت گرفته، این است که فقه نگاهی تحقیرآمیز نسبت به آنان داشته و اقلیت های دینی را فاقد حرمت و کرامت انسانی دانسه و ازاین رو کارنامه فقه، در حوزه ذمیان تحقیرگراست. آنان در تأیید مدعای خود به موضوع جزیه اشاره کرده و برابر تحلیل و ارزیابی شان از آرای برخی فقها، مدعی اند هم اصل تشریع و هم شیوه پرداخت فقه در مسئله جزیه به منظور تحقیر ذمیان بوده است. برخی گفته اند جزیه، همان باجی است که فاتحان از ملت های شکست خورده، آن هم به عنوان زورگیری و تخریب شخصیت آنان می گرفتند؛ که بازهم ماهیتی تحقیرآمیز دارد. شماری هم تحقیر ذمیان را به منظور جذب آنان به اسلام دانسته اند که این امر نیز خرده گیری های دیگری را به دنبال داشته است. این مقاله می کوشد ضمن پاسخ به این شبهات، تصویری عقلانی و منطقی از جزیه نشان دهد و این حقیقت را تبیین کند که پرداخت جزیه تنها در قبال خدمات و حمایت های نظام اسلامی از ذمیان صورت می گیرد، بدون آنکه تنقیص و یا نگاه نامتعارفی را متوجه آنان سازد.
۱۷.

حقوق شهروندی اقلیت های دینی در قرآن و رساله حقوق امام سجاد (علیه السلام)

کلیدواژه‌ها: حق شهروند حقوق شهروندی اقلیت های دینی رساله حقوق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۲ تعداد دانلود : ۲۷۶
حقوق شهروندی مجموعه قواعدی است که بر روابط دولت و اعضای جامعه حکومت می کند و موضوع آن چگونگی روابط مردم، حقوق و تکالیف آنان دربرابر یکدیگر است. اقلیت های دینی که بخشی از شهروندان کشور ما را تشکیل می دهند در کنار سایرشهروندان مسلمان دارای حقوق و تکالیف هستند. مسأله رعایت حقوق اقلیت ها و تبعیض قائل نشدن نسبت به آنها، ازجمله اموری است که درقرآن کریم و روایات معصومین(علیهم السلام) مورد تأکید قرارگرفته است. ایﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳی ﺣﻘﻮق اقلیت ها در ﻣﻨﺎﺑﻊ اسلامی ﭘﺮداﺧﺘﻪ است تا حقوق و آزادی های را که قرآن کریم برای اقلیت ها بیان نموده و همچنین قوانین و ضوابطی را که برای ایجاد وحدت و همگرایی و زندگی مسالمت آمیز میان مسلمانان و غیرمسلمانان تعیین نموده را بیان نماید. روش کار در این مقاله کتابخانه ای و برمدار قرآن و رساله حقوق امام سجاد(ع) کتب تفسیری و روایی می باشد. با بررسی تعدادی از آیات و روایات درارتباط با حقوق شهروندی اقلیت های دینی این نتیجه حاصل گردید که تمام حقوق شهروندی که در قرآن کریم و رساله حقوق مطرح شده، مطلق و بدون قید و شرط بوده و صرفا برپایه انسانیت بنا نهاده شده است. حق کرامت، آزادی عقیده و بیان، حق تأمین اجتماعی، آزادی انجام مراسم دینی و دیگر آزادی های اجتماعی از جمله حقوق شهروندی اقلیت ها از دیدگاه اسلام است و اسلام حقوق شهروندی اقلیت ها را همچون شهروندان مسلمانان محترم می شمارد و حریم انسانی آنها را پاس می دارد.
۱۸.

بررسی تطبیقی برخورد امام علی(ع) و حکومت آل بویه (شاخه بغداد) با مسیحیان

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) آل بویه مسیحیان اقلیت های دینی شیعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۱۸۲
هدف پژوهش حاضر بررسی برخورد امام علی(ع) و حکومت آل بویه (شاخه بغداد) با مسیحیان است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد با اینکه مدت حکومت امام علی(ع) بسیار کم و کوتاه بود، اما حاصل و دستاوردهای فراوانی داشته و برگرفته از قرآن و سیره پیامبر اسلام(ص) بوده است. آل بویه با پیروی از شیوه حکومتی امام علی(ع) تلاش نمودند جوانب احتیاط را در برخورد با مسیحیان رعایت کنند و با آن ها براساس آموزه های اسلامی چون برابری و برادری برخورد نمایند. هرچند این اقدام آنان مانند حکومت امام علی(ع) کامل نبود، اما می توان نتیجه گرفت که اقدامات امام علی(ع) به عنوان یک الگوی مناسب برای مسلمانان در این زمان می تواند مورد استناد باشد. در دوره حکومت علوی و بویه ای، رفتار مناسبی با توده مردم و مسیحیان صورت می گرفت. مسیحیان در رفاه نسبی بودند. وضع مسیحیان در جامعه بویه ای شیعی مذهب، به مراتب، بهتر از وضع آن ها در سایر جاها بود. حاکمان بویه ای نهایت دقت، سعی و کوشش را می نمودند تا اقلیت های دینی و مخصوصاً مسیحیان در قلمرو آنان در رفاه باشند. اتخاذ چنین سیاستی باعث شد در دستگاه بویه ای، شاهد حضور، همکاری و اشتغال مسیحیان باشیم که به طبع آن رنسانس اسلامی پدید آمد. سیره بیشتر کارگزاران و حاکمان بویه ای در تعامل با مسیحیان، به سیره علوی نزدیک بوده است.
۱۹.

حقوق عام اقلیت های دینی در قوانین اساسی ایران، مصر و عراق

کلیدواژه‌ها: حقوق اقلیت های دینی ایران مصر عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۳۰
وجود اقلیت های دینی و نحوه تعامل حکومت ها با آنان که یکی از انواع اقلیت ها محسوب می شوند، از دیرباز مورد توجه دولت ها بوده است. کشورهای ایران، مصر و عراق به دلیل قدمت چند هزار ساله از موقعیت حساسی در منطقه برخوردارند. وجود اقلیت های دینی در این سه کشور و بررسی حقوق آنها مورد عنایت صاحب نظران بوده و هست. زرتشتیان، کلیمیان و مسیحیان تنها اقلیت های دینی در ایران شناخته می شوند؛ (اصل 13 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) همچنین در مصر علی رغم وجود اقلیت های دینی، شیعه، مسیحیان قبطی و یهودیان و عدم ذکر اقلیتی خاص در قانون اساسی  ،اصل 40 قانون اساسی این کشور بهره مندی از حقوق عمومی همه شهروندان مصری بدون توجه به مذهب را مورد تاکید قرار می دهد؛ در ماده 2 قانون اساسی عراق، اقلیت هایی دینی مانند مسیحیان، یزیدیان  و صائبی های مندانی را مورد شناسایی قرار می دهد. ممکن است اقلیت های دینی در این سه کشور از «حقوق خاصی» در جامعه سیاسی خود برخوردار باشند اما این مقاله به بررسی حقوق عام اقلیت های دینی در این سه کشور با توجه به اهم حقوق مدنی سیاسی و نیز حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می پردازد. با تمرکز این تحقیق بر قوانین اساسی سه کشور فوق بر محور بررسی حقوق عام اقلیت های دینی، نقاط اشتراک و افتراق قوانین سه کشور به دست می آید .
۲۰.

رویکرد نظام جمهوری اسلامی به صیانت از حق فرهنگ و آموزش اقلیت های دینی و مذهبی

کلیدواژه‌ها: اقلیت های دینی اقلیت های مذهبی حق آموزش قانون اساسی حق فرهنگ حق معنوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۱۳۲
اراده قدرت مؤسس انقلابیون در تأسیس نظام جمهوری اسلامی بر استواری قوانین اسلامی در جامعه بود به همین جهت جمهوری اسلامی تأیید شد. در تحقق انقلاب نقش اقلیت های دینی و مذهبی پابه پای سایر مردم پررنگ بود. آنها در جهت تحقق حقوق و آزادی های اساسی خود نقش آفرینی فعال داشتند. به همین جهت پس از پیروزی انقلاب قواعدی به منظور تضمین و تأمین حقوق آنها وضع شد. این پژوهش درصدد اثبات تحقق حقوق شهروندی اقلیت های دینی و مذهبی ایران در حوزه حقوق فرهنگی و معنوی با تأکید بر حق آموزش اقلیت هاست. در این پژوهش ضمن تأکید بر روش کتابخانه ای، با مطالعه قوانین، مقررات و اسناد الزام آور به بررسی رویکرد نظام حقوقی جمهوری اسلامی می پردازیم و به این سؤال جواب می دهیم که آیا حقوق فرهنگی و معنوی اقلیت ها به ویژه حق آموزش آنها در نظام جمهوری اسلامی تحقق یافته است؟ معنای اقلیت به همان معنای مقرر در قانون اساسی مفروض است. در نهایت پس از بررسی ها و با تحلیل مواد قانونی تحقق این حقوق از سوی دولت تأیید شده و به این نتیجه می رسیم که اقلیت ها در نظام حقوقی جمهوری اسلامی از لحاظ تضمین حقوق فرهنگی و معنوی به ویژه حق بر آموزش از جایگاه ممتاز و رفیعی برخوردار هستند.