مطالب مرتبط با کلیدواژه

موسیقی


۴۱.

بررسی موسیقایی غزل عطار(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد زمستان ۱۳۸۷ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: عرفان آهنگ موسیقی اندیشه غزل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات قالب های شعر کلاسیک غزل
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر
تعداد بازدید : ۱۷۴۳ تعداد دانلود : ۸۶۳
از دیرباز پیوندی عمیق بین شعر و موسیقی برقرار بوده است، به همین دلیل شعرا همواره کوشیده اند با شیوه های گوناگون بر غنای موسیقی کلام خود بیفزایند. قالب غزل که در نوع غنایی سروده می شود مجالی وسیع به شاعر می دهد تا این مهارت خود را بیازماید. آمیختگی مضامین عرفانی با این قالب شعری نه تنها بر محتوا و مضمون آن تاثیر گذاشته بلکه موجب شده پیوند شعر و موسیقی بیش از پیش استوار گردد، به گونه ای که می توان شعر عرفانی را با ساختار موسیقایی آن بازتاب کاملی از افکار و اندیشه ها و حالات شاعر دانست.در این مقاله غزل عطار -به عنوان یکی از پیشگامان بزرگ شعر عرفانی- از این منظر مورد دقت و توجه قرار گرفته و موسیقی شعر او در سه مقوله موسیقی بیرونی (عروض)، موسیقی درونی (بدیع لفظی و معنوی) و موسیقی کناری (قافیه و ردیف) بررسی شده است. توجه خاص در این نوشتار به تاثیر افکار و اندیشه ها و حالات بر موسیقی غزل عطار است.
۴۲.

مقایسه توازن موسیقایی و معنایی ردیف در غزلیات سعدی و عماد فقیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی دانشگاه اصفهان دوره دوم سال ۱۳۸۹ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: موسیقی ردیف سنت های ادبی غزل غزلیات سعدی و عماد فقیه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق شاعران و نویسندگان فارسی زبان بر یکدیگر
تعداد بازدید : ۱۵۹۱ تعداد دانلود : ۷۸۹
ردیف را می توان ابزار ایجاد موسیقی و تکمیل یا تأکید معنا دانست و آن را در دو حوزه معنایی و موسیقایی بررسی کرد. در حوزه نخست، از آنجا که معنای ردیف پیوندی پنهانی با روحیه شاعر دارد، می تواند نشان دهنده روحیات و دغدغه های درونی او باشد. از سوی دیگر ردیف عنصر مکرر شعری است و معنای آن در رعایت سنتهای ادبی و محتوایی غزل نقش مهمی دارد. هنگامی که کلمه یا کلماتی در جایگاه ردیف قرار می گیرند، نقش موسیقایی آنها کمتر از معنا نیست. بنابر این بررسی نقش ردیف در ایجاد موسیقی و دلایلی که موجب افزایش این موسیقی می شود، حائز اهمیت است. این مقاله با این رویکرد، به بررسی ردیف در غزلیات سعدی و عماد فقیه کرمانی پرداخته است. این دو شاعر در دور ه ای قرار دارند که غزل فارسی هم از نظر محتوایی و هم از نظر موسیقایی به آخرین حد تکامل و شکوفایی خود رسیده است.
۴۳.

بررسی وتحلیل معنای «نقش» در بیتی بحث برانگیز از حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای ادبی سال چهل و چهارم بهار ۱۳۹۰ شماره ۱۷۲

کلیدواژه‌ها: نقش موسیقی حافظ شکار نقش خواندن نقش بازخواندن پرده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه حافظ پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات کلیات نعابیر و اصطلاحات
تعداد بازدید : ۱۶۲۶ تعداد دانلود : ۱۲۱۶
در این جستار به شرح و تفسیر معنای «نقش» در بیت بحث برانگیز: داده ام باز نظر را به تذروی پرواز بازخواند مگرش نقش و شکاری بکند از حافظ پرداخته شده است. ابتدا نکاتی که شارحان پیش از این دربارة واژة «نقش» در این بیت آورده اند مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بسیاری از شارحان با توجّه به معنایی که سودی از واژة «نقش» به دست داده معنای «نقش» را اصطلاحی در شکار دانسته اند. نگارنده در ردِّ این معنا شواهد بسیاری یافته است و به این نتیجه رسیده که «نقش باز خواندن» در این بیت از حافظ «اثر کسی یا چیزی را درک کردن»، «درک و فهم درست از چیزی» و... است و این واژه در این بیت ارتباطی با شکار ندارد.
۴۴.

بررسی تطبیقی فضای موسیقایی قصیدة سعدی شیرازی و شمس الدین کوفی در رثای بغداد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان و ادبیات تطبیقی دوره دوم تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: موسیقی مرثیه سعدی بغداد شمس الدین کوفی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه سعدی پژوهی
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی تطبیق ادبیات فارسی و ادبیات عرب
تعداد بازدید : ۱۹۱۷ تعداد دانلود : ۹۴۷
۴۵.

موسیقایی بودن ساختار در کلیدر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادب پژوهی تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: موسیقی دولت آبادی کلیدر هارمونی سمفونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸۳ تعداد دانلود : ۸۰۳
از آرزوهای ادبیات همواره آن بوده است که خود را به موسیقی نزدیک کند. در عرصه داستان نویسی، تلاش ها همواره معطوف بر ایجاد همانندی بین شعر و نثر در صُوَر خیال و اغراض و موضوعات، و انواع موسیقی متداول در بطن و بافت عبارت ها بوده است. در مقایسه با شعر، داستان در به کارگیری هم زمان تک نوازی ها و گروه نوازی ها و هماهنگ سازی سازها و صداها و یا تغییر مداوم در آواها و نواها و رسیدن به ساحت هماهنگ سمفونی ها بسیار توانمند است. موسیقیِ متنِ رمان کلیدر، اثر محمود دولت آبادی، به وسیله عناصر و عوامل مختلف شکل گرفته است که شماری از آنها به اختصار چنین است: گزینش کلمات خوش ساخت، رعایت تناسب هجاها و واج ها در چینش واژه ها و جمله ها، تنوع جمله بندی ها، تاثیرپذیری از موقعیت ها در انتخاب کلمات و ساختار جملات، تغییر مداوم در لحن بیان و ریتم روایت در آغاز فصل ها، تنوع در توزیع و ترکیب شیوه های بیان، رعایت ملازمات مرتبط با نوع ادبی، همسویی نثر و روایت با جهان نگری هنری، همنوایی اطناب ها و ایجازها با آهنگ روایت، پیوند مستقیم انواع پیرنگ با آهنگ روایت، هارمونی مضاعف با تیپ ها و طبقات، و نیز هماهنگی اجزای فرعی با ارکان اصلی در شکل دهی به موسیقی متن.
۴۶.

نگاهی به شعر احمد عزیزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی دوره نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۰ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: موسیقی ادب معاصر صور خیال احمد عزیزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۵ تعداد دانلود : ۱۰۲۶
احمد عزیزی از شاعران معاصری است که اشعارش را با بیان دغدغه های زندگی در روزگار امروز همراه کرده است. حوزه ی تداعی معانی در شعر او متاثر از فضل نمایی ها در حوزه ی اطلاعات عرفانی ادبی، فلسفی و مذهبی است تا حدی که هنگام آفرینش فضای معنوی و صور خیال در شعرش، علاوه بر آیات و احادیث و اصطلاحات عرفانی و اسلامی و فلسفی و ادبی، نام شاعران و دانشمندان ایرانی و غربی و کتاب هایشان، اسامی گل ها و فصل ها، نام خیابان ها و محله های تهران، حتی دستگاه های مکانیکی و قطعات ماشین، موثر بوده است. فرضیه ی تحقیق بر این نکته تعلق یافته است که القای عاطفه در شعر احمد عزیزی که با رویکردی جسورانه به مضامین عرفانی پرداخته است، با استفاده از موسیقی معنوی شکل گرفته است. محدوده ی این پژوهش کتاب «ترانه های ایلیایی» احمد عزیزی است و مبنــای ارزیابی بر اساس سنجــه های پیشنهادی شفیعی کدکنی با بررسی عاطفه، تخیل، زبان، موسیقی و شکل اشعار استوار است. پژوهشگر بر آن است تا عناصر زیباشناختی فوق را در شعر عزیزی بکاود و لطف سخن او را در بیان مکاشفات روحانی اش جستجو و ارزیابی نماید.
۴۷.

تکرار در معانی عاطفی و زبان هنری غزلیات سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادب غنایی دوره دهم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: موسیقی تصویر سعدی کنایه مضمون تکرار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۹ تعداد دانلود : ۷۷۳
توالی و نظم منطقی بین اشیا و رویدادها در عرصه های مختلف و به خصوص حوزه ی خیال، زیبایی و گیرایی خاصی را به دنبال دارد. وجود تکرار در ساخت و فرم شعر، ارزش زیباشناختی شعر را دو چندان می سازد به ویژه اگر تکرار در شعر شاعری خلاق و نو آفرین همچون سعدی رخ داده باشد. این مقاله با روش تحلیل بسامدی به بررسی تکرار در معانی عاطفی، تصاویر، کنایات و همچنین موسیقی غزلیات سعدی می پردازد. هدف از نگارش این مقاله نشان دادن موارد تکرار در غزلیات شاعر و همچنین بیان این مطلب است که تکرار در اشعار وی نه تنها باعث ایستایی و رکود شعری نشده است بلکه این تکرار نمایش معنایی و عینیت عاطفی کلام او را بالا برده است.
۴۸.

بررسی مقامات قرآنی در تلاوت چند تن از قاریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۸۵

کلیدواژه‌ها: موسیقی مقام آیات قرآن شحات انور عبدالباسط محمد صدیق منشاوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹۳ تعداد دانلود : ۸۴۲۷
گفت وگو درباره ی موسیقی در قرآن یکی از مباحث بحث برانگیزی است که همواره موافقان و مخالفان فراوانی داشته است. به گونه ای که در نتیجه ی این مباحث دو گروه با دو شیوه ی فکری کاملاً متفاوت پدید آمده است. درباره ی قرآن و علوم قرآنی تاکنون پژوهشهای فراوانی انجام شده است، اما آنچه تاکنون کمتر به آن توجه شده پرداختن به مقامات قرآنی و پیوند آن با مفاهیم آیات قرآن است. در این جستار، کوشش شده تا با نگاهی تازه و با بررسی نظام تلاوت سه استاد برجسته ی فن قرائت (شحات انور، محمدصدیق منشاوی، عبدالباسط) پیوند میان مقامات با معانی و مفاهیم آیات و تاثیر آن درتلاوت مشخص شود. گفتنی است در این پژوهش تلاوتهای مجلسی استادان یاد شده مبنای بررسی قرارگرفته در پنج بخش به شرح زیر واکاوی شده است: 1. لزوم پرداختن به مقامات قرآنی؛ 2. معرفی مقامات؛ 3. معرفی سیستم تلاوت هر یک از استادان؛ 4. ذکر آیه و ترجمه ی آن؛ 5. بررسی مفهوم آیات؛ 6. ارتباط مقام و مفهوم آیه. گفتنی است در این پژوهش تلاوتهای مجلسی استادان یاد شده مبنای بررسی قرار گرفته است.
۴۹.

موسیقی بیرونی دیوان بیدل دهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره بهار ۱۳۹۰ شماره ۶
تعداد بازدید : ۱۱۴۸ تعداد دانلود : ۵۵۱
بررسی زیباترین و شاخص ترین جلوه ی موسیقی شعر یعنی وزن و آهنگ آن گامی است در جهت شناخت ذهنیات و تفکرات شاعر و در این راستا پرداختن به جنبه های گوناگون موسیقی شعر وی ضرورت تام دارد. آهنگ و موسیقی، زیبایی و تاثیر ناشی از آن و همچنین موافقت آن با طبع زیبا پسند انسان، شرط اساسی در ماندگاری و جاودانگی شعر و شاعر دارد. بیدل از جمله شاعران بزرگ و بی بدیل سبک هندی است که به حق اُسوه و نمونه بی همتایی برای اسلوب هندی می باشد و با وجود غفلت ایرانیان در شناخت و کنکاش در شیوه کار و تفکر و دیدگاههای وی، تاثیر زاید الوصف خود را بر هم عصران و پیروان خود داشته است. مجمل گرد آمده بر آن دارد قدمی هر چند کوچک در شناسایی و معرفی این شاعر نازک خیال بر دارد و از میان دنیای نهفته در آثار وی به گوشه کوچکی از عالم موسیقی شعر او یعنی موسیقی بیرونی و معرفی اوزان و بحور به کار رفته در دفتر شعر بیدل بپردازد. نخست معرفی مختصری از بیدل دهلوی ارائه می شود و پس از آن به معرفی بحور و اوزان مورد استفاده بیدل پرداخته می شود و در خصوص بسامد کاربرد هر بحر مطالبی ارائه می گردد. همچنین در مورد وزن های خیزابی؛ جویباری و اوزان دوری مطالبی ذکر می شود و سپس به ذکر شاهد مثال برای هر یک از موارد بالا پرداخته می گردد
۵۰.

موسیقی بیرونی اشعار نظیری نیشابوری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره زمستان ۱۳۹۰ شماره ۹
تعداد بازدید : ۱۸۶۰ تعداد دانلود : ۷۵۷
موسیقی شعر یکی از بهترین مختصاتی است که به طور ذاتی ارزش و اهمیت آن را مشخص می کند و در واقع موسیقی شعر است که ضمن این که شنیدن آن را برای گوش ها جذاب می سازد، راهی برای دلنشین کردن شعر است تا از این طریق مفهوم و هدفی که در بطن سخن منظوم نهفته است، سریعتر به مقصد و مقصود مورد نظر واصل گردد. منظور از موسیقی بیرونی شعر که باعث آهنگ و موسیقی کلام و زیبایی آن گردیده ، وزن عروضی است که بر اساس کشش هجاها و تکیه هاست. دیوان نظیری نیشابوری از نظر موسیقی بیرونی و تنوع وگوناگونی اوزان عروضی به کار رفته درآن قابل توجه و ملاحظه است. در دیوان نظیری نیشابوری 564 غزل، 42 قصیده، 3 قطعه، 10 ترکیب بند و ترجیع بند و 141 رباعی وجود دارد که مجموع 760 قطعه شعر است. شاعر در تمام دیوان از 9 بحر و 37 وزن استفاده کرده است : 275 مورد در بحر هزج شاملِ 128 غزل، 3 قصیده، 2 ترکیب بند، 1 قطعه و 141 رباعی ؛ 186 مورد در بحر رمل شاملِ 174 غزل، 9 قصیده، 3 ترکیب بند؛ 134 مورد در بحر مجتث شامل 115 غزل، 18 قصیده، یک قطعه ؛ 111 مورد در بحر مضارع شامل 100 غزل، 7 قصیده، 4 ترکیب بند ؛ 29 مورد در بحر خفیف شامل25 غزل، 3 قصیده، 1 ترکیب بند ؛ 16 مورد در بحر رجز شاملِ 15 غزل، 1 قصیده ؛ 6 مورد در بحر منسرح شامل 5 قصیده، 1 غزل ؛ 3 مورد در بحر سریع شامل 2 غزل، 1 قطعه ؛ 3 مورد در بحر متقارب شامل 2 غزل، 1 قطعه.
۵۱.

تأثیر انگیختگی (با ارائه مؤلفه های انگیزشی تماشاگر و موسیقی) بر اجرا و یادگیری یک مهارت مداوم (دریبل بسکتبال)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رشد و یادگیری حرکتی - ورزشی بهار و تابستان ۱۳۹۰ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: موسیقی اکتساب انتقال یادداری تماشاگر انگیختگی مؤلفه انگیزشی مهارت مداوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۰۰
هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر انگیختگی با حضور مؤلفه های انگیزشی تماشاگر و موسیقی و مقایسه این مؤلفه ها بر اجرا و یادگیری مهارت مداوم دریبل بسکتبال بود. به این منظور 36 دختر سالم غیرورزشکار با میانگین و انحراف استاندارد سن 23 /2 ± 8 /21 سال، قد 19 /6 ± 4 /163 سانتی متر، وزن 13 /10 ± 5 /57 کیلوگرم، به صورت تصادفی به سه گروه تماشاگر (12 نفر)، موسیقی (12 نفر) و کنترل (12 نفر) تقسیم شدند. برنامه تمرین در مرحله اکتساب شامل دریبل از بین موانع بسکتبال هریسون به مدت 6 هفته تمرین بود که هر هفته سه جلسه و هر جلسه 30 ثانیه با حضور مؤلفه های انگیزشی در گروه های مجزا برگزار شد. امتیاز آزمون دریبل بسکتبال در هر جلسه ثبت و سپس پس آزمون گرفته شد و در نهایت بعد از دو هفته بی تمرینی آزمون یادداری در شرایط یکسان و پس از 24 ساعت آزمون انتقال مشابه شرایط واقعی مسابقه و با حضور تمام مؤلفه ها (موسیقی و تماشاگر) به عمل آمد. از شاخص ضربان قلب استراحت جهت همسانی سطح پایه انگیختگی در آزمودنی ها استفاده شد. نتایج با استفاده از آزمون آماری آنالیز واریانس یک سویه، آنالیز واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی بن فرنی تجزیه وتحلیل شدند. نتایج نشان داد که در هر سه گروه یادگیری مهارت در مرحله اکتساب پیشرفته داشته است. همچنین تفاوت معنی داری در امتیاز مهارت دریبل بسکتبال بین سه گروه در مرحله اکتساب مشاهده شد (0001 /0 = P) که این تفاوت به نفع گروه کنترل بود، یعنی گروه های انگیزشی تماشاگر و موسیقی عملکرد ضعیف تری در پس آزمون مرحله اکتساب نشان دادند. اما در آزمون یادداری و انتقال، نتایج به سود گروه موسیقی و تماشاگر بود. به این صورت که در آزمودن یادداری گروه تماشاگر بیشترین امتیاز را کسب کرد و در آزمون انتقال دو گروه موسیقی و تماشاگر امتیاز بیشتر و معناداری از لحاظ آماری نسبت به گروه کنترل به دست آوردند (0001 /0 = P) .
۵۲.

تأثیر سرعت موسیقی در طی گرم کردن بر عملکرد بی هوازی دانشجویان پسر رشته تربیت بدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فیزیولوژی ورزشی تابستان ۱۳۹۰ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: موسیقی فعالیت بدنی سرعت انگیختگی عملکرد بی هوازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۴ تعداد دانلود : ۶۸۹
هدف از این تحقیق، بررسی تأثیر سرعت موسیقی بر عملکرد بیهوازی دانشجویان پسر رشته تربیتبدنی است. بدین منظور 45 دانشجوی مرد رشته تربیت بدنی با میانگین سنی 81/1±93/21 سال، وزن 73/11±05/68 کیلوگرم، شاخص توده بدن (BMI)08/3±27/22 و قد 22/16±27/172 سانتی متر انتخاب و به صورت تصادفی به سه گروه کنترل، تجربی با سرعت بالا (140bpm =) و تجربی با سرعت پایین (100bpm=) تقسیم شدند و طی 2 مرحله، پیش و پس آزمون، ارزیابی شدند. قبل از انجام آزمون از آزمودنی ها خواستیم از بین قطعات موسیقی ارائه شده یکی را انتخاب کنند(برای گروه های تجربی قطعاتی متفاوت ارائه شد). آزمودنی ها پس از 10 دقیقه گرم کردن، با و بدون موسیقی، به اجرای آزمون وینگیت پرداختند. طی اجرای آزمون وینگیت شاخص های عملکرد بی هوازی (اوج، میانگین و درصد افت توان) توسط نرم افزاری ویژه اندازه گیری شد. داده های حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS (آزمون ANOVA یکطرفه) در سطحی معنی دار P< 0.05 تجزیه و تحلیل شدند. در پی تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از پس آزمون آزمودنی های 3 گروه، بین شاخص های توان بی هوازی تفاوتی معنی دار مشاهده نشد. در مورد پارامترهای اوج و میانگین توان بی هوازی گرچه تفات هایی (افزایش اوج و میانگین توان بی هوازی در گروه موسیقی با سرعت بالا) به چشم می خورد، اما به طور مشابه، تفاوت مشاهده شده معنی دار نبود. از این رو، بر اساس یافته های این تحقیق به نظر می رسد شنیدن موسیقی قبل از اجرای فعالیت های بی هوازی بر عملکرد بیشینه تأثیری ندارد.
۵۳.

بررسی تاثیر چیدمان حروف در موسیقی و معنای ابیات وصفی معلقات سبع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان پژوهی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: موسیقی معلقات سبع چیدمان حروف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۰ تعداد دانلود : ۶۷۸
ابیات وصفی، قسمتی بزرگ از معلقات سبع را تشکیل می دهد. سرایندگان این قصاید، علاوه بر غرض های شعری خود، منازل یار، پدیده های طبیعی، مرکب، صحنه های نبرد و عناصری دیگر را توصیف کرده و به تصویر کشیده اند و به همین منظور و برای ملموس کردن تصاویر ادبی شان، این ابیات را با موسیقی مناسب، به ویژه موسیقی آوایی حروف همراه کرده اند. با توجه به اینکه در فرایند توصیف حسی، شاعر برای تأثیر بیشتر هدف خود، نیازمند ذکر دقیق اوصاف و احوال امور مورد نظرش است، اصحاب معلقات سبع در توصیف های حسی خود، از عنصر موسیقی بهره فراوان برده اند تا طنین آوایی پدیده های مورد نظرشان را نیز برای شنونده محسوس کنند. از آنجا که موسیقی حروف بر خلاف وزن عروضی می تواند در هر بیت، با دیگر بیت ها متفاوت باشد، این هفت شاعر در ابیات وصفی خود، با استفاده از چیدمان مناسب حروف، به تقویت موسیقی و انسجام آوایی و تطابق آن با معنای مورد نظر خود پرداخته اند. در میان این هفت شاعر، امرؤالقیس و لبید از تطابق لفظ و معنی و موسیقی حروف بیشتری بهره جسته اند و تأثیر چیدمان حروف در شعر این دو شاعر، به ویژه در وصف طبیعت، بیش از بقیه است. شاید دلیل این مسئله، وجود تعداد بیشتر ابیات وصفی مربوط به طبیعت در معلقه های ایشان و توجه زیاد این دو شاعر به طبیعت نسبت به دیگر اصحاب معلقات سبع باشد. عنتره و عمرو بن کلثوم نیز از موسیقی رزمی برخاسته از چینش هجایی و حروف، به بیشترین میزان استفاده کرده اند و موسیقی ابیات آنها در توصیف صحنه های نبرد، ملموس تر است؛ زیرا این دو شاعر، حروفی را به کار برده اند که در کنار یکدیگر، صدای به هم خوردن شمشیر ها و نیزه ها، و هیاهوی جنگ را تداعی می کنند. در مقابل شعر این شاعران، ابیات وصفی طرفه، زهیر و حارث از موسیقی حروف، بهره ای کمتر دارد و تطابق لفظ و معنا در شعر این سه شاعر، نسبت به بقیه، کمتر است. این مسئله دو دلیل مهم دارد: نخست آنکه این سه شاعر، در مقایسه با امرؤالقیس و لبید، به توصیف-های حسی طبیعت، چندان توجهی نکرده اند و دوم اینکه این شاعران، موسیقی شعر خود را بیشتر در وزن عروضی قرار داده اند.
۵۴.

کیفیت شعری مولانا

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و ادب سال پنجم و ششم زمستان ۱۳۸۸ و بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۹ جلد دوم

کلیدواژه‌ها: موسیقی مولانا جوهره شعر عشق خاص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۱ تعداد دانلود : ۵۶۴۶
جوهرة ناب شعری در سخن شاعران بزرگ امری است بدیهی که در کمال آن مسایل و تکنیکهای ادبی تأثیری فراوان دارد. شعر شاعرانی چون حافظ و سعدی از چنین جوهره ای ناب و والا برخوردار است و در مقایسه با شعر مولانا شاید بتوان گفت که شعر تر است. لیکن آن چه به شعر مولانا تشخص و والایی میبخشد عشق خاص و نوع بیان احساس مافیالضمیر مولاناست. بطور کلی دو عامل اصلی موسیقی و عشق در القا نمودن احساسات پاک مولانا به خواننده، تأثیری شگرف دارد. در این نوشتار سعی شده است تا چگونگی کارکرد موسیقی و عوامل آن در شعر مولانا و بازتاب عشق خاصّ وی در این اشعار مورد بررسی قرار گیرد.
۵۵.

زیبایی شناسی گونه های جناس در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: موسیقی نهج البلاغه زیبایی شناسی جناس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹۶ تعداد دانلود : ۱۲۸۴
جناس همانندی دو کلمه در لفظ با اختلاف آن ها در معناست. جناس از مهم ترین عناصر علم بدیع است و به وضوح در نهج البلاغه دیده می شود. هدف از به کارگیری جناس تألیف کلام به گونه ای است که بر زیبایی فنی آن افزوده شود، و باعث می شود که متکلم در تعبیر سخن خود به اوج کمال فنی نایل آید. این صنعت در ادبیات عرب و به ویژه در شعر بسیار کاربرد دارد و فنی برای زیبایی لفظی محسوب می شود. جناس باعث ملکه شدن معنا در ذهن شنونده و افزوده شدن تناسق و تناسب کلام می شود، اگرچه زیاده روی در کاربرد آن کلام را مستهجن می کند. در کتاب ارزش مند نهج البلاغه نیز صنعت جناس موسیقی داخلی متون ادبی آن را تشکیل می دهد، که این موسیقی با تداعی معانی مختلف موجب التذاذ می شود و روح و جان شنونده را به تسخیر خود درمی آورد و به گسترش تخیل ذهنی او کمک می کند. به رغم کارکرد جناس در زیبایی آفرینی، این پدیدة ادبی در نهج البلاغه کم تر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی درصدد است تا جستاری در زیبایی شناسی گونه های جناس در نهج البلاغه داشته باشد. ابتدا نگاهی گذرا به جایگاه ادبی و بلاغی نهج البلاغه دارد و پس از تأمل در کارکرد جناس نمونه هایی از نهج البلاغه را به عنوان شاهد مثال گونه های جناس می آورد تا زیبایی های این عنصر بدیع نشان داده شود و اثر این پدیدة آوایی در بیان معنا تبیین شود. دستاورد کلی پژوهش آن است که در کلام امام علی (ع) زیبایی شناسی لفظی یا صوری با زیبایی شناسی معنوی و معنایی هم زمان به کار گرفته شده و صنعت جناس نیز از مهم ترین صنایع بدیع در این کتاب است که با ایجاد نوعی موسیقی زیبا و طنین انداز سبب تداعی معانی مختلف یک لفظ واحد می شود.
۵۶.

بررسی دیدگاه های فیلسوفان مسلمان درباره وزن و قافیه (با تکیه بر آثار ارسطو، فارابی، ابن رشد، ابن سینا، بغدادی، خواجه نصیر و قرطاجنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: موسیقی قافیه وزن منابع فلسفی نظریه شعر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای فلسفه
تعداد بازدید : ۱۵۷۸ تعداد دانلود : ۸۴۹
در منابع فلسفی درباره وزن و قافیه مطالبی وجود دارد که لزوماً با مقالات و دلالات عروضیان یکسان نیست. این مقاله با بررسی مفهوم وزن در منابع فلسفی شروع می­شود. آن­ها گونه­هایی از وزن را در شعر و نثر یافته­اند و بر همین اساس به دو نوع وزن شعری و نثری باور دارند. وزن در نظر آن­ها عضوی از خانواده بزرگ موسیقی است. بر این مبنا، قاعده «تعداد و تناسب» را به عنوان اصلی­ترین اصل در بررسی وزن در نظر گرفته­اند. آن­ها همچنین متوجه شده­اند که الحان موسیقی و اوزان شعری از قاعده یکسانی تبعیت می­کنند. بررسی نسبت اوزان شعری و الحان موسیقی با مضامین خاص نیز از موضوعات مورد توجه آن­ها بوده ­است. قافیه در مطالعات آن­ها چنان جایگاهی ندارد. شاید از آن روی که قدرت موسیقایی آن به اندازه وزن نیست. با این حال، قرطاجنی به عنوان آخرین حلقه از تدوین­کنندگان نظریه شعری فلسفی نکته های تازه­ای را مطرح کرده است
۵۷.

بررسی عنصر موسیقی در آثار منثور قرن پنجم و ششم (با تأکید بر آثار فارسی احمد غزالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فنون ادبی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۸)

کلیدواژه‌ها: موسیقی برجسته سازی آشنایی زدایی شعر منثور ویژگی سبکی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات گونه های نثر کلاسیک نثر مسجع
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی نقد و بررسی آثار ادبی کلاسیک نثر
تعداد بازدید : ۳۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۵۲۴
زبان شاهنامه، زبانی شگفت انگیز، خاص و در عین حال ساده و نزدیک و هم جوش با ذهن مخاطب توصیف شده است. راز و رمز این تقرّب، البته پیچیده است و بسادگی نمی توان از همه جوانب آن پرده برداشت. کار درست و شایسته ، در حوزه زبان شاهنامه، بررسی همه ابعاد و زیر و بم آن از جهات گوناگون است، کاری که شگرف است و تنها در سایه تحقیق دقیق و همراه با تجربه ها و دانش های گوناگون، ممکن و میسّر است. هدف نگارنده از ارائه این مقاله، پرداختن به مقوله ای بسیار جزئی و در عین حال با اهمّیّت در زبان شاهنامه است. معرفی و تحلیل نوعی حذف در زبان شاهنامه چیزی است که به گمان ما، دانستنش بر هر شاهنامه خوان و شاهنامه پژوهی، بایسته است. دستاورد شناخت این مقوله از حذف، می تواند دست کم در چهار موضوع نسخه شناسی، معناشناسی، آشنایی با شیوه ای از بلاغت و نحو زبان شاهنامه، مورد استفاده قرار گیرد؛ با این حال هرگاه ما از کم و کیف این تحقیق آگاه گردیم؛ با این که این ویژگی به زبان فردوسی منحصر نبوده است؛ پی خواهیم برد که چگونه شاعر، در سراسر شاهنامه، با کاربرد آن به عنوان یکی از تکنیک های زبانی، زمینه وحدت زیبایی و معنایی را برای متن خویش فراهم آورده است. کثرت نمونه هایی که در این جا ارائه می گردد، از گرایش فردوسی به بیان گفتار، از طریق همین شیوه زبانی خبر می دهد. این مقوله حذف که عجالتاً به «حذفی غریب» نام گذاری می شود؛ پیش از این در هیچ گفتاری نقل نگردیده و این مقاله برای نخستین بار بدان می پردازد
۵۸.

شروع موسیقی در شعر ابراهیم ناجی (تجدید الموسیقی عند إبراهیم ناجی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال دوم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: موسیقی الشعر التجدید الرومانسیة جماعة آبولو إبراهیم ناجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶۷ تعداد دانلود : ۶۶۷
یعتبر إبراهیم ناجی من روّاد التجدید وأعلام الشعر العربی المعاصر وواسطة العقد بین کوکبة الشعراء المصریین المجدّدین الذی تأثّر به کثیر من الشعراء العصر الحدیث. التجدید عنده یجری فی زوایا مختلفة، نحو تجدد فی موسیقی الشعر وفی خیاله بل فی أفکاره وأسالیبه. یحاول هذا البحث فی موضوع تجدید الموسیقی عند هذا الشاعر المجدّد علی طریق التحقیق والتوصیف والتحلیل. یشبه شعر ناجی بالموشحات الأندلسیة إذ استخدم الشاعر الأوزان المجزوءة کما یستخدم المقطعة بدلا من البیت. یعتمد ناجی فی شعره علی الإکثار من الحروف التی تساعد علی إبراز جو نفسی یلائم اللفظ معناه. إنّ الشاعر ناجی مجدّد فی موسیقی الشعر وخیاله بل فی الألفاظ والأفکار.
۵۹.

کاربرد متن و صوت در بازیابی حس موسیقی: شبیه سازی یک پژوهش تجربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات دوره ۲۴ تابستان ۱۳۹۲ شماره ۹۴

کلیدواژه‌ها: موسیقی متن صوت پژوهش تجربی بازیابی حس-محور

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای نمایشی موسیقی و آواز
  2. حوزه‌های تخصصی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اطلاع رسانی خدمات اطلاع رسانی مدیریت اطلاعات ذخیره و بازیابی اطلاعات
تعداد بازدید : ۲۰۴۰ تعداد دانلود : ۱۰۰۸
هدف: شبیه سازی یک پژوهش تجربی در حوزه کاربرد همزمان متن و صوت در بازیابی قطعات موسیقایی براساس حس نشأت گرفته از آنهاست. روش/رویکرد پژوهش: این پژوهش شامل مرور متون و یک پژوهش تجربی شبیه سازی شده است. گردآوری و تحلیل داده ها به روش کمّی انجام شده است. یافته ها: کاربرد همزمان متن و صوت در بازیابی قطعات موسیقایی براساس حس نشأت گرفته از آنها زمینه پژوهشی چالش برانگیزی در علم اطلاعات است و در محیط وب و پایگاه های اطلاعاتی نیز قابل بررسی، آزمون و تعمیم است. بازیابی، تمام شکل ها و حوزه های موضوعی، ازجمله بازیابی اطلاعات موسیقایی را دربرمی گیرد. نتیجه گیری: علاوه بر چهار حس شناخته شده قابل انتساب به آثار موسیقایی، حس های مهم دیگری نیز وجود دارند که باید در پژوهش های آتی شناسایی شوند. همچنین، باید مسائل فنی، حقوقی و اقتصادی به عنوان ملاحظات و محدودیت های انجام چنین تحقیقاتی درنظرگرفته شوند.
۶۰.

تأثیر موسیقی ملایم غیرکلامی ایرانی بر کاهش پرخاشگری دانش آموزان پسر دوره راهنمایی

نویسنده:
منبع: روانشناسی تربیتی دوره جدید سال سوم زمستان ۱۳۸۶ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: پرخاشگری خشم موسیقی خصومت موسیقی ملایم غیرکلامی ایرانی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی اجتماعی پرخاشگری، تعارض و خشونت
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی حوزه های جدید روانشناسی روانشناسی هنر
تعداد بازدید : ۱۹۲۵ تعداد دانلود : ۹۶۲
پژوهش حاضر به بررسی تأثیر موسیقی ملایم غیرکلامی ایرانی بر میزان پرخاشگری دانش آموزان پسر دوره راهنمایی می پردازد. این تحقیق یک پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون - پس آزمون می باشد و کلیه دانش آموزان پسر دوره راهنمایی شهرستان مشهد در سال تحصیلی 1386-1385، جامعه آماری آن را تشکیل می دهند. که از بین آن ها به صورت تصادفی خوشه ای، نمونه آماری شامل 30 دانش آموز پسر انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه 29 سؤالی پرخاشگری آرنولد اچ باس و مارک پری استفاده شده است که پس از جمع آوری داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آمار استنباطی آزمون t (مقایسه گروه های وابسته)، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده بیانگر تأثیر مثبت و معنادار موسیقی ملایم غیرکلامی ایرانی بر کاهش پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری کلامی و خشم دانش آموزان دوره راهنمایی، بود. اما تأثیر آن بر کاهش خصومت دانش آموزان این دوره، معنادار نبود.