دانش آموزان دوره متوسطه

پژوهش حاضر به منظور تدوین و هنجاریابی مقیاس انگیزش تحصیلی دانش آموزان پسر دوره متوسطه و بررسی اثربخشی آموزش مهارت های مطالعه بر افزایش انگیزش انجام شد. برای تدوین مقیاس انگیزش تحصیلی از هشت نظریه انگیزش در آموزش و پرورش (نیاز پیشرفت، انتظار - ارزش، هدف گرایی، انگیزش توانش، خود ارزشی، خود کارآمدی، اسنادی و انگیزش درونی - بیرونی) استفاده شد. پس از جمع بندی مفاهیم موجود در نظریه های فوق، سه مولفه نیاز پیشرفت، خود کارآمدی و انگیزش درونی استنتاج شد. سپس عبارت هایی که نشان دهنده ویژگی های رفتاری مولفه ها باشند تدوین و پس از بررسی و اجرای مقدماتی، بر روی نمونه 1122 نفر از دانش آموزان پسر شاغل به تحصیل در مقطع متوسطه دبیرستان های دولتی نواحی هفتگانه مشهد در سال تحصیلی 85-84، که با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب شده بودند اجرا شد. پایایی این وسیله اندازه گیری با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0.91 و با استفاده از بازآزمایی 0.88 به دست آمد. روایی محتوایی با بررسی عبارت های مقیاس به وسیله چندین متخصص روانشناسی تربیتی و روان سنجی و مشاوران تربیتی در آموزش و پرورش مورد تایید قرار گرفت. روایی ملاکی از طریق ضریب همبستگی نمره فرد در مقیاس ساخته شده با میانگین معدل دو سال گذشته وی 0.31 و ضریب همبستگی نمره فرد در مقیاس ساخته شده با میانگین نظرات معلم و معاون دبیرستان 0.56 به دست آمد که شواهدی بر روایی ملاکی است. همبستگی نمره هر سوال با کل آزمون و همبستگی مولفه های سه گانه شاهدی بر وجود روایی سازه است. برای آزمون اثربخشی آموزش مهارت های مطالعه بر افزایش انگیزش، دو گروه آزمایش و کنترل هر کدام به تعداد 30 نفر از بین دانش آموزان شرکت کننده در کلاس های تقویتی انتخاب شدند. ابتدا پیش آزمون (مقیاس ساخته شده توسط محقق) برای هر دو گروه اجرا و پس از اجرای آموزش برای گروه آزمایش، پس آزمون نیز برای هر دو گروه اجرا شد. نتیجه مقایسه میانگین دو گروه، اثربخشی آموزش مهارت های مطالعه بر افزایش نمره انگیزش تحصیلی فرد در مقیاس ساخته شده را نشان نداد.

در پژوهش حاضر نقش عوامل خانوادگی در پیشرفت دانش آموزان استان قم بررسی شده است. نمونه تحقیق شامل 505 دانش آموز دختر و پسر دوره دبیرستانی در سال تحصیلی1384-1383 از شهرستان های استان قم است که به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. والدین دانش آموزان پرسشنامه های شیوه های فرزندپروری بامریند، ابزار سنجش کارکرد خانواده و پرسشنامه تعارضات خانوادگی را دریافت کرده و به سؤالات آن پاسخ دادند. شاخص های بدست آمده از پرسشنامه ها با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان که بر پایه معدل دانش آموزان در نظر گرفته شده بود، مورد بررسی و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان داد که دانش آموزان با جو خانوادگی ناکارآمد به طور معناداری (03/0=p) از نظر وضعیت تحصیلی وضعیت بدتری دارند. مؤلفه های مختلف تعارضات زناشویی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تفاوت معناداری پیدا نکرد. وضعیت تحصیلی دانش آموزان خانواده هایی با وضعیت اقتصادی ضعیف در مقایسه با وضعیت اقتصادی بالا در سطـح معناداری (01/0=p) بیشتر بود. بین وضعیت تحصیلی دانش آموزان و سطح تحصیلات مادر تفاوت معناداری پیدا نشد. دانش آموزان دختر از نظر وضعیت تحصیلی بهتر از دانش آموزان پسر بودند (001/0=p). نتایج رگرسیون با روش پس رونده نشان داد که متغیرهای ترتیب تولد، سن پدر، سن مادر، درآمد، تعداد فرزندان و متغیرهای حل مشکل، ارتباط و کنترل رفتار از دیدگاه دانش آموزان و نیز متغیرهای ارتباط، همراهی عاطفی و اقتدار منطقی از دیدگاه مادران پیش بینی کننده معنادار وضعیت تحصیلی هستند.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی تأثیر استفاده از روش تدریس یادگیری مشارکتی جیکساو بر احساس تعلق به مدرسه در بین دانش آموزان دبیرستانی شهرستان نجف آباد می باشد. این تحقیق از نوع تحقیقات شبه آزمایشی با گروه کنترل و آزمایش است. جامعه ی این تحقیق شامل کلیه دبیرستان های شهرستان نجف آباد (18 دبیرستان) در سال تحصیلی90-91 است. به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 2 مدرسه به صورت تصادفی انتخاب و از بین این دو دبیرستان چهار کلاس به عنوان نمونه به تصادف انتخاب شدند. برای اندازه گیری احساس تعلق به مدرسه از پرسشنامه ی احساس تعلق به مدرسه بتی، بری و وات(2005) استفاده شده است. روایی محتوایی این پرسشنامه به وسیله ی متخصصان تأیید شده است و پایایی این ابزار به روش آلفای کرانباخ77/0به دست آمده است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس استفاده شده است. نتایج این پژوهش بیان کننده این است که استفاده از روش یادگیری مشارکتی جیکساو دارای تأثیر معنادار در سطح 05/ 0بر احساس تعلق به هم سالان، مشارکت در مدرسه و مشارکت در جامعه می باشد. همچنین استفاده از روش یادگیری مشارکتی جیکساو در این پژوهش باعث افزایش نمره کل محاسبه شده بر احساس تعلق به مدرسه در سطح 05/0 می باشد.

در پژوهش حاضر تأثیر نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه در درس فیزیک بررسی شده است. این پژوهش مشتمل بر دو بخش شبه آزمایشی و مطالعه موردی است. در بخش شبه آزمایشی، میزان اثربخشی ارائه و ساخت نقشه مفهومی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران درس فیزیک مقطع متوسطه تعیین شده و در بخش دوم، با توجه به تأثیر معنی دار نقشه مفهومی در بررسی علت ها، مطالعه موردی با هدف بررسی تجارب استادان و دبیران در زمینه اثربخشی این روش تدریس در فرایند یاددهی-یادگیری انجام شده است. در بخش طرح شبه آزمایشی که از پیش آزمون و پس آزمون استفاده شده، شش کلاس درسی پایه دوم متوسطه در سه گروه کنترل، ارائه و ساخت (ترکیبی) و ارائه به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. تفاوت این سه گروه در روش آموزشی آنها بوده است. در گروه های کنترل، آموزش به شیوه مرسوم، در گروه های ارائه و ساخت (ترکیبی)، در قالب نقشه مفهومی که دانش آموزان نیز خود نقشه های مفهومی مطالب تدریس شده را تهیه کردند و در گروه های ارائه، آموزش تنها در قالب نقشه مفهومی انجام شد. تأثیر این کاربندی بر پیشرفت تحصیلی فراگیران از طریق آزمون پیشرفت تحصیلی اندازه گیری شد. یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد نمره های دانش آموزان گروه های آزمایشی ترکیبی و معلم ساخته در پس آزمون بالاتر از گروه کنترل است (001/0p≤). بنابراین، آموزش به کمک نقشه مفهومی به افزایش نمره های پیشرفت تحصیلی دانش آموزان منجر شده است. نتیجه دیگر این پژوهش، این بود که هیچ کدام از گروه های دختران و پسران برتری مشخصی نسبت به هم نداشتند. همچنین، برای دستیابی به هدف دوم پژوهش، به توصیف تجربیات نه نفر از دبیران و استادان در خصوص اثربخشی ارائه نقشه مفهومی در فرایند یاددهی-یادگیری پرداخته شد. نمونه گیری از دبیران و استادان به روش نمونه گیری هدفمند و اطلاعات به صورت مصاحبه نیمه ساختاریافته گرد آوری شده است. یافته های حاصل از تجربیات استادان و دبیران در خصوص اثربخشی کاربرد نقشه مفهومی نیز در سه مضمون اصلی با عنوان «کل نگری»، «یادگیری خودنظم دهنده» و «رشد تفکر» و چندین مضمون فرعی خلاصه شد.

به منظور بررسی رابطة سبک های یادگیری با پیشرفت تحصیلی، جنس و رشتة تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی شهر اقلید، 500 دانش آموز (263 زن، 237 مرد) با روش نمونه برداری خوشه ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان به سیاهة سبک های یادگیری کلب (کلب، 1971) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از آزمون مجذور کای بهره گرفته شد. یافته ها نشان دادند: 1) شرکت کنندگان واجد سبک یادگیری واگرا و جذب کننده، عملکرد تحصیلی بهتری نسبت به شرکت کنندگان دارای سبک های همگرا و انطباقی دارند، 2) پسران بیشتر از سبک یادگیری واگرا سود می جویند، در حالی که سبک یادگیری غالب دختران، جذب کننده است، و 3) بین سبک های یادگیری و رشتة تحصیلی رابطة معناداری وجود ندارد

هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش روش الگویی کارگزاران نظام آموزشگاهی(مدیران، معاونان پرورشی و دبیران پیام های آسمانی) در پیش بینی دین داری دانش آموزان دختر شهر تهران است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبس تگی است. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دختر نفر به روش 280 )1970 دوره متوسطه شهر تهران بود که براس اس جدول کرجسی و مورگان( خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب ش دند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ) در سه فرم(مدیر آموزشگاه، معاون 1382 تربیت الگویی کارگزاران نظام آموزشگاهی فضائلی( ) بود که 1384 پرورش ی و دبیر پیام های آسمانی) و پرسش نامه سنجش دین داری شجاعی زند( روایی و پایایی آن توسط ملا کهای روان سنجی مورد تایید قرار گرفت. داده های حاصل توسط ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل گرفت. یافته های پژوهش حاکی از این است که بین روش الگویی مدیران مدارس، دبیران پیام های آسمانی و دین داری دانش آموزان همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و روش الگویی مدیران مدارس و دبیران پیام های آسمانی از قدرت پیش بینی دین داری دانش آموزان برخوردارند. دیگر یافته این پژوهش وجود رابطه بین روش الگویی معاون پرورشی مدرسه و دین داری دانش آموزان دختر بود که علی رغم وجود رابطه بین این متغیرها تحلیل رگرسیون نشان داد که روش الگویی معاون پرورشی مدرسه از قدرت پیش بینی دین داری دانش آموزان برخوردار نیست.

در دنیای امروز یادگیری زبان دوم از ملزومات پیشرفت تحصیلی و شغلی است و یکی از نیازهای اساسی در این حیطه، تأثیرات محیط کلاسی بر «انگیزش» و «خودکارامدی» دانش آموز در یادگیری زبان دوم است. خودکارامدی و انگیزه تحصیلی از عوامل مهم در یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان هستند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه علی ادراکات محیطی کلاسی و انگیزه دانش آموزان در یادگیری زبان دوم با میانجیگری خودکارامدی بوده است. جامعه پژوهش حاضر را دانش آموزان دختر پایه یازدهم دبیرستان شهر مشهد تشکیل دادند. نمونه ۴۰۹ نفری به روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شد. برای دستیابی به هدف های پژوهش، سه پرسش نامه «ادراکات محیطی کلاس درس عربی»، «خودکارامدی یادگیری زبان عربی» و پرسش نامه «انگیزه یادگیری زبان عربی» توسط محقق طراحی شد. پایایی پرسش نامه ها از «روش هم سانی درونی» (آلفای کرنباخ) و روایی آن ها به دو شیوه روایی سازه و محتوایی اعتبارسنجی شد. برای تحلیل داده ها از «ضریب هم بستگی پیرسون»، «تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی» و «مدل یابی معادلات ساختاری» استفاده شد. نتایج اجرای هم بستگی پیرسون نشان داد که مؤلفه های انگیزه یادگیری زبان دوم، دو به دو با هم هم بستگی دارند (001/p<0). با اجرای الگوی معادلات ساختاری، برای آزمون رابطه ادراکات محیطی کلاسی با انگیزه یادگیری زبان دوم با میانجیگری خودکارامدی در یادگیری زبان دوم، مشخص شد که الگوی پیشنهادی از برازش مناسبی برخوردار است و انگیزه یادگیری زبان عربی از طریق ادراکات کلاسی با میانجیگری خودکارامدی قابل پیش بینی است.

مقدمه: موضوع چاقی و اضافه وزن در دختران نوجوان موضوعی قابل توجه است. محققان و روان شناسان به رابطه اضافه وزن در دختران و رابطه آن با عزت نفس توجه کرده اند. هدف این مطالعه بررسی رابطه عزت نفس با وزن دختران نوجوان شهر قم است. روش شناسی: این تحقیق به روش توصیفی همبستگی با جامعه آماری دختران نوجوان شهر قم و با نمونه آماری 236 نفر که از طریق جدول مورگان به دست آمده انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه استاندارد سنجش عزت نفس کوپر اسمیت (دارای 58 گویه)، استفاده شد. این پرسشنامه دارای روایی و پایایی مطلوب است. یافته ها: بین عزت نفس (کلی) با وزن دختران 346/0- ؛ بین پیشرفت تحصیلی با وزن دختران نوجوان 134/0- همبستگی معکوس وجود دارد. نقش میانجیگیری پیشرفت تحصیلی دختران نوجوان در عزت نفس آنها نقش کاهشی است. به عبارت دیگر، با پایین آمدن پیشرفت تحصیلی تغییرات عزت نفس با توجه به چاقی، کاهش می یابد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج؛ می توان نتیجه گرفت که بین عزت نفس دختران نوجوان با وزن و پیشرفت تحصیلی آنها رابطه معناداری وجود داشته و ضروری است برنامه ریزان تغذیه، سلامت و روانشناسی به یافته های این مطالعه توجه نمایند.

یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی میزان موفقیت یا شکست نظام آموزشی، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است و بالا بردن پیشرفت تحصیلی و کاهش میزان افت تحصیلی آنان از مهم ترین اهداف این نظام است. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی نیازهای روان شناختی اساسی (خودمختاری، شایستگی و ارتباط)، راهبردهای یادگیری (عمیق و سطحی) و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در قالب یک الگوی علّی بود. دویست و هشتاد و پنج نفر از دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان سلماس با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و به پرسشنامه های راهبردهای یادگیری و نیازهای روان شناختی اساسی پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها از تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج تحلیل نشان داد که الگوی آزمون شده از برازش مناسبی برخوردار بوده و 23 درصد از تغییرات پیشرفت تحصیلی، 14 درصد راهبردهای عمیق یادگیری و 13 از واریانس راهبردهای سطحی یادگیری را تبیین نمود. راهبردهای یادگیری عمیق تأثیر مثبت و معنی داری بر پیشرفت تحصیلی داشت. اما اثر راهبردهای سطحی یادگیری بر این متغیر منفی و معنی دار بود. نیاز به خودمختاری و شایستگی اثر مثبت و معنی داری بر راهبردهای عمیق یادگیری داشتند. اما اثر نیاز به ارتباط بر این متغیر معنی دار نبود. همچنین اثر نیاز به ارتباط بر راهبردهای سطحی یادگیری مثبت و معنی دار بود. یافته های پژوهش نشان دادند که هم متغیرهای انگیزشی مانند نیازهای روان شناختی اساسی و هم متغیرهای شناختی مانند راهبردهای یادگیری نقش مهمی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارند.

مقدمه: آدمی دایماً تحت تأثیر متغیرهای فردی، اجتماعی و محیطی قرار داشته و وضعیت روان شناختی او نیز تحت تأثیر همین موضوعات است. بنابراین ضروری است دانش آموزان در برنامه های آموزشی مورد مراقبت قرار داشته باشند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر آموزش مهارت خودآگاهی و تنظیم هیجان بر انگیزش پیشرفت و شادکامی تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه شهر قم بود. روش شناسی: این مطالعه به روش توصیفی و نیمه آزمایشی با اجرای 6 جلسه پروتکل آموزشی متغیرهای مهارت خودآگاهی و تنظیم هیجان شناختی انجام شد. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان دوره متوسطه (با جامعه تقریبی 85000 نفر) و نمونه آماری 30 نفره که به روش خوشه ای چند مرحله ای در دو گروه 15 نفره آزمایش و گواه در سال تحصیلی 1397 برنامه ریزی و اجرا شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه شادکامی آکسفورد و پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس بود. در این مطالعه یک دوره پروتکل آموزشی نیز اجرا شد. یافته ها: آموزش مهارت خودآگاهی وتنظیم هیجان بر انگیزش پیشرفت دانش آموزان تاثیر معناداری داشته و با ضریب ایتای 11.5 درصد باعث افزایش آن شده است. همچنین آموزش مهارت خودآگاهی وتنظیم هیجان بر شادکامی دانش آموزان تاثیر داشته و با ضریب ایتای 14.2 درصد باعث افزایش آن شده است. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد اجرای پروتکل های آموزش مهارت خودآگاهی و تنظیم هیجان بر انگیزش پیشرفت و شادکامی تحصیلی دانش آموزان مؤثر بوده و باعث افزایش انگیزش پیشرفت و شادکامی تحصیلی دانش آموزان شده است. بنابراین برنامه ریزان آموزشی می توانند بر اساس یافته های این پژوهش برای افزایش مهارت های زندگی دانش آموزان برنامه ریزی نمایند.

هدف اصلی انجام این پژوهش، بررسی عوامل، مؤلفه ها و شاخص های فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش دوره متوسطه شهرستان بندرعباس بود. این پژوهش در زمره پژوهش های کیفی قرار دارد که با استفاده از روش مطالعه موردی کیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل دو گروه مدیران و معلمان مدارس اثربخش (تیزهوشان، نمونه دولتی، شاهد) دوره متوسطه (اول و دوم) شهر بندرعباس بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از «رویکرد هدفمند» و با «روش انتخاب صاحب نظران کلیدی»، و استفاده از «معیار اشباع نظری» استفاده گردید. ابزار پژوهش در بخش کیفی، فرم مصاحبه باز پاسخ بود. داده های به دست آمده با استفاده از نرم افزار Nvivo در قالب نظریه داده بنیاد از طریق فن تحلیل مضمون و کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفت. تعیین اعتبار داده های کیفی با استفاده از تکنیک های تأیید پذیری و اعتماد پذیری انجام شد. نتایج حاکی از آن است که مضمون فراگیر عوامل فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش، به صورت مضامین پایه (78 مضمون) و سازمان دهنده (7 مضمون و 7 بعد) دسته بندی شدند. مؤلفه های فرهنگ سازمانی مدارس اثربخش، عبارتند از: 56 مضمون پایه، 3 مضمون سازمان دهنده: عناصر فرهنگی، مدرسه، روش های انتقال فرهنگ؛ به طوری که مضامین سازمان دهنده در 10 بعد طبقه بندی شدند.

با توجه به محدودیت های پیش رو اندازه گیری مبتنی بر عملکرد کارکردهای اجرایی کودکان و نوجوانان، مقیاس های درجه بندی رفتاری کارکردهای اجرایی به عنوان جایگزین های مناسب پیشنهاد می شوند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس درجه بندی رفتاری کارکردهای اجرایی - ویراست دوم در دانش آموزان 13 تا 18 سال انجام شد. در قالب یک طرح همبستگی، 300 نفر از دانش آموزان13 تا 18 سال (7/50 درصد پسر و 3/49 درصد دختر) مشغول به تحصیل در مدارس دوره متوسطه شهر تهران در مطالعه حاضر شرکت کردند. تجزیه و تحلیل یافته ها با استفاده از نرم افزار هایSPSS25 ، AMOS24 و SmartPLS 3 انجام شد. تحلیل عاملی تائیدی نشان داد که ساختار سه عاملی (شاخص های رفتاری، هیجانی و شناختی) با 9 خرده مقیاس (بازداری، خود پایشی، جابجایی، کنترل هیجانی، آغاز گری، حافظه کاری، برنامه ریزی/ سازمان دهی، پایش تکلیف و سازماندهی مواد)، مقیاس درجه بندی رفتاری کارکردهای اجرایی- ویراست دوم در دانش آموزان 13 تا 18 سال ایرانی از برازش لازم برخوردار است. همسانی درونی این مقیاس با استفاده از آلفای کرونباخ برای شاخص ها بین 87/0 تا 89/0 و برای خرده مقیاس ها نیز بین 87/0 تا 9/0 به دست آمد. همچنین پایایی بازآزمایی این مقیاس 9/0 به دست آمد. روایی همگرا برای سه شاخص تنظیم رفتاری (52/0AVE=)، تنظیم هیجانی (54/0AVE=) و تنظیم شناختی (58/0AVE=) به دست آمد. افزون بر این، پایایی ترکیبی (CR)، برای سه شاخص تنظیم رفتاری (85/0CR=)، تنظیم هیجانی (87/0CR=) و تنظیم شناختی (83/0CR=) گزارش شد. با توجه به یافته های به دست آمده می توان عنوان کرد که نسخه پارسی مقیاس درجه بندی رفتاری کارکردهای اجرایی- ویراست دوم، جهت سنجش کارکردهای اجرایی دانش آموزان 13 تا 18 سال در ایران از ویژگی های روان سنجی مناسبی برخوردار است و می تواند ابزار قابل اعتمادی در موقعیت های بالینی و پژوهشی باشد.

هدف این تحقیق بررسی مقایسه ای هوش معنوی دانش آموزان دوره متوسطه شهر کرمان به تفکیک جنسیت و پایه تحصیلی بوده است. بدین منظور 537 دانش آموز دوره متوسطه از شهر کرمان (299 پسر و 238 دختر) به شیوه تصادفی طبقه ای انتخاب شدند تا به پرسشنامه هوش معنوی 24 سؤالی SISRI (کینگ، 2008) که دارای چهار خرده مقیاس تفکر انتقادی وجودی (CET)، تولید معنای شخصی (PMP)، آگاهی متعالی (ماورایی) (TA) و توسعه حالت هوشیاری CSE)) بود، پاسخ دهند. اعتبار و پایایی پرسشنامه به روش تنصیف و آلفای کرانباخ به ترتیب 79/0 و 87/0 به دست آمد. نتایج با توجه به مقادیر به دست آمده از آزمون t نشان داد که هوش معنوی دانش آموزان دوره متوسطه شرکت کننده در آزمون به تفکیک جنسیت، تفاوت معنی داری ندارد (05/0 p?). همچنین تفاوت میانگین ها در پایه های مختلف تحصیلی نیز علیرغم رشد صعودی نمرات در پایه های بالاتر تحصیلی، معنادار نبود

هدف: باورمندی و عاملیت عقلانی به ارزش های الهی، اکسیر حرکت بالنده، تاب آور، تعالی بخش و ارزش آفرین زندگی فردی و جمعی انسان ها، در عصر دیجیتال است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل ادراک و تجربه زیسته دانش آموزان دوره دوم متوسطه از نقش فضای مجازی در دگرگونی باورهای دینی شان انجام شده است. روش: بدین منظور از رویکرد کیفی، روش پدیدارشناسی توصیفی و فنون مصاحبه با رایانامه و سؤال های باز پاسخ استفاده شد. شرکت کنندگان با روش نمونه گیری گلوله برفی در میدان پژوهش متشکل از دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه در رده سنی 15 تا 18 سال در شهر تهران در مناطق 1و16و20 انتخاب شده و با رسیدن به حالت اشباع در مصاحبه پانزدهم، فرایند مصاحبه های نیمه ساختارمند به پایان رسید. داده ها مبتنی بر راهبرد کُلایزی و نرم افزار MAXQDA تحلیل گردید. به منظور افزایش اتکاپذیری، تأییدپذیری، باورپذیری صحت داده ها، از شیوه های «بازرسی و بازبینی در زمان کُدگذاری»، «بهره گیری از نظرات همکاران پژوهشی و تأیید آن ها»، و «درگیری طولانی مدت» استفاده کردیم. یافته ها به شناسایی 85 عبارت مهم، و دسته بندی 13 زیرمضمون و 5 مضمون شامل مضامین شناختی، اعتقادی، رفتاری، عاطفی، عملی منجر گردید. یافته ها: با بررسی دیدگاه ها و تجارت دانش آموزان در مواجهه با فضای مجازی و گسترش استفاده آن در دوران کرونا و پس از آن، دگرگونی های قابل توجه و بعضاً نگران کننده ای در باورهای دینی دانش آموزان در هر پنج بُعد اصلی شناختی، اعتقادی، رفتاری، عاطفی، عملی رخ داده است. نتیجه گیری: مسئله پرورش صحیح و زمینه سازی برای ارتقای باورها و عاملیت به آموزه های دینی در دانش آموزان مورد مطالعه، نه تنها از وضعیت رضایت بخشی برخوردار نبوده، بلکه با تاثیرپذیری از عوامل متعدد و متنوعی به ویژه محتوا و ارزش های رایج و غالب در فضای مجازی، با دگرگونی های گسترده و در جهت معکوس باورهای مورد انتظار دینی همراه شده است. به نظر می رسد، ادامه روند موجود در مواجه و دسترسی بدون مدیریت هوشمندانه نوجوانان با تمامی سطوح محتوایی و کم توجهی نزدیک به انفعال، به محتواها ارائه و منتشر شده در فضای مجازی که بر طبق شواهد موجود از واقعیت های میدانی و رسمی در مدارس، موثرتر عمل کرده است، می تواند بنیاد باورهای اعتقادی دانش آموزان را با مخاطرات بنیان برافکنی مواجه سازد. این مهم ضرورت توجه جدی در آموزش سواد رسانه ای به والدین و نوجوانان از یکسو، ایجاد زمینه برای عاملیت بخشی به انگیزه ها و اقدامات تمامی فرهیختگان و دغدغه مندان تربیتی اعم از معلمان، مدرسان، استادان، مربیان، مشاوران، روان شناسان، جامعه شناسان و مروجان فرهنگی به تولید همگانی و بازنشر محتواهای فاخر و اصیل متناسب با آموزه های فرهنگی کشورمان و به ویژه انتشار و اشاعه آن براساس سرگرم آموزی و اصول تعلیم و تربیت تفریحی، هر چند دیرهنگام، اما می تواند زمینه ای را برای کاهش مخاطرات دم افزون این فضای بشدت اثرگذار و اصیل موسوم به مجازی را فراهم نموده و جامعه را از بخشی از مخاطرات آن برهاند.

پژوهش حاضر با هدف مفهوم پردازی تفکر مستقل در برنامه درسی دانش آموزان دوره متوسطه (اول و دوم) و بازنمایی شاخص های آن انجام شده است. به این منظور ابتدا با استفاده از روش اسنادی، به مرور نظام مند پیشینه پژوهش در پایگاه های ایرانداک، Science Direct، Google Scholar، Springer، IEEE و ACM در 20 سال اخیر پرداخته شد. بررسی ها به شناسایی 30 سند (کتاب، مقاله، پایان نامه، سایت علمی) منتج گردید. تحلیل داده ها مبتنی بر راهبرد تحلیل مضمون به شناسایی 175 کُد باز منجر گردید که با تقلیل احیاگرایانه به 146 کُد معنادار کاهش یافت و در 8 عامل اصلی و 30 ملاک دسته بندی شد. در ادامه با استفاده از روش پیمایشی، میزان تناسب مقوله ها و کدهای شناسایی شده مورد بررسی قرار گرفت و چهارچوب تشکیل شده برای سازه تفکر مستقل، روایی یابی گردید. مقوله های شناسایی شده شامل احساس آزادی و حق انتخاب، یادگیری متقابل و مشارکتی، تسلط به مهارت های شناختی، تسلط به مهارت های فراشناختی، آشنایی با مهارت حل مسئله، تربیت خانوادگی، فعالیت مستقل و پیروی آگاهانه، است. بر پایه نتایج بدست آمده، می توان بیان کرد، اگر در فرایندهای تربیتی دانش آموزان از شاخص های شناسایی شده، استفاده شود، محتمل است در بزرگ سالی به افرادی مستقل با قابلیت های فردی و مقاوم در برابر ناهنجاری ها و آسیب های اجتماعی تبدیل شوند.

هدف این پژوهش، مقایسه دین داری در دو گروه وابسته و غیروابسته به اینترنت در سال 1398 است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی، روش آن؛ مقایسه ای، تکنیک آن؛ پیمایش و ابزار اندازه گیری؛ پرسشنامه است. جامعه آماری را کلیه دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر تهران و حجم نمونه را طبق جدول مورگان 384 نفر تشکیل داده اند که به شیوه خوشه ای (چند مرحله ای) انتخاب شده اند. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده های برگرفته از 360 پرسشنامه تکمیل شده، نشان داد بهترین وضعیت را بُعد اعتقادی از ابعاد دین داری با میانگین 93/3 داشته، بُعد عاطفی با میانگین 89/3 و بُعد پیامدی با میانگین 72/3 در رتبه های بعدی قرار می گیرند. پایین ترین میانگین را بُعد مناسکی با میانگین 69/2 داشته است. دین داری در جمیع ابعاد، 38/3 بوده که بالاتر از متوسط و در حدّ مطلوبی است. نتایج در زمینه پاسخگویی به پرسش اصلی پژوهش نشان دادکه در بُعد عاطفی و بُعد مناسکی و درکل وضعیت دین داری، تفاوت میانگین ها در دو گروه وابسته و غیروابسته به اینترنت در سطح اطمینان 95 درصد، معنی دار است. بدین ترتیب که، در گروه غیر وابسته به اینترنت، به ترتیب: بُعد عاطفی با میانگین 97/3 ، بُعد مناسکی با میانگین 77/2 و دین داری با میانگین 43/3 از گروه وابسته به اینترنت، با میانگین های 69/3 (در بُعد عاطفی) ، 48/2(در بُعد مناسکی) و 28/3(در کل دین داری با جمیع ابعاد) بیشتر است.