مطالعات بین رشته ای در آموزش

با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، نظام آموزشی با چالش های متعددی مواجه شد. دانش آموزان متوسطه دوم به عنوان یکی از اقشار آسیب پذیر، تجارب منحصر به فردی از این دوران، به دست آوردند؛ در این زمینه، پژوهش حاضر به بررسی چالش های آموزشی در دوران کرونا و پساکرونا براساس تجارب زیسته دانش آموزان در سال تحصیلی 1404-1403 با استفاده از روش تحقیق کیفی از نوع تحلیل محتوا پرداخت. گروه هدف پژوهش شامل دانش آموزان متوسطه دوم ناحیه ۲ شهرستان زنجان بود که ازطریق نمونه گیری هدفمند، تعداد ۲۴ نفر از آنان تا رسیدن به اشباع تحت مصاحبه نیمه ساختاریافته قرارگرفتند. جهت دستیابی به روایی سؤال های مصاحبه از نظرات استادان گروه علوم تربیتی استفاده شد. برای اطمینان از اعتبار داده های پژوهش، مضامین استخراج شده از مصاحبه ها، به مصاحبه شوندگان ارائه شد تا پس از تأیید آنها ادامه تحلیل انجام شود؛ درنهایت، درون مایه مصاحبه ها در قالب شش مضمون اصلی و 19 مضمون فرعی استخراج و طبقه بندی شد. باتوجه به نتایج پژوهش، آموزش مجازی در دوران کرونا و نیز آموزش حضوری بلافاصله بعد از کمرنگ شدن همه گیری کرونا، دانش آموزان را با چالش های جدی مواجه کرده اند. چالش های ناشی از حضور در کلاس های مجازی در دوران کرونا (کاهش پیشرفت تحصیلی، کاهش تحرک فیزیکی در محیط آموزشی، عدم تعامل مناسب بین دانش آموز و معلم و ...)، چالش های بازگشت به کلاس حضوری پس از کرونا (کاهش اعتمادبه نفس و ضعف در ارتباطات اجتماعی، اضطراب ابتلا به کرونا و...) و چالش های مرتبط با قوانین و انضباط خاص حاکم بر فضای آموزش حضوری در مدرسه پس از کرونا (دشواری قوانین کلاس ها و مدرسه حضوری، سختی استفاده از ماسک و محافظ و الکل در مدرسه و ...) از مهم ترین آنها بودند که لزوم بازنگری در سیاست های آموزشی جهت بهینه سازی آنها برای دانش آموزان در ایام مختلف را گوشزد می کنند.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی براساس مؤلفه های پدیده جهانی شدن انجام گرفت. روش مورداستفاده در پژوهش حاضر، تحلیل محتوا با روش ویلیام رومی  بود؛ به این صورت که در مورد متن، هر پاراگراف به عنوان یک واحد تحلیل در نظر گرفته شد و در مورد پرسش ها و تصاویر نیز واحد تحلیل صرفاً یک سؤال یا یک تصویر بود. جامعه آماری کتاب مطالعات ششم ابتدایی در سال 1403-1402 بود و حجم نمونه و جامعه آماری یکسان بود. یافته ها نشان داد که در متن کتاب تحلیل شده بیشترین توجه به مؤلفه آموزش شهروندی (28 مورد) و کمترین میزان توجه به مؤلفه آموزش محیط زیست (5 مورد) است و در زمینه پرداختن به مؤلفه های جهانی شدن نیمه فعال (64/0) است. در بخش تصاویر، بیشترین توجه به مؤلفه آموزش شهروندی (17 مورد) و کمترین میزان توجه به مؤلفه آموزش محیط زیست (4 مورد) است و در زمینه پرداختن به مؤلفه های جهانی شدن نیمه فعال (75/0) است. در پرسش های کتاب تحلیل شده، بیشترین توجه به مؤلفه آموزش شهروندی (18 مورد) و کمترین میزان توجه به مؤلفه آموزش محیط زیست و آموزش سلامت (5 مورد) است و در زمینه پرداختن به مؤلفه های جهانی شدن نیمه فعال (62/0) است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که میزان پرداختن به مؤلفه های جهانی شدن در هر سه بخش متن، تصاویر و پرسش های کتاب مذکور در حد نسبتاً مطلوب و نیمه فعال است  و میزان توجه به مؤلفه های تربیت شهروندی، در متن، تصاویر و پرسش ها به یک میزان نبوده، متفاوت است؛ درنهایت، به مؤلفان کتب درسی پیشنهاد می گردد به مؤلفه های جهانی شدن، به ویژه آموزش محیط زیست و آموزش سلامت در هر سه بخش متن، تصاویر و پرسش های کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم توجه بیشتری شود  تا ضریب درگیری دانش آموزان با محتوای این کتاب به سطح مطلوب و فعال رسانده شود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش باورهای فراشناختی بر خودکارآمدی تحصیلی با متغیر میانجی حافظه کاری در دانش آموزان شهر تهران انجام شد. روش: روش پژوهش توصیفی- همبستگی و مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1402-1401 بود. روش نمونه گیری خوشه ای- مرحله ای و حجم نمونه 384 نفر برآورد شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد فراشناخت ولز و هاتون (MCQ) (1997)، خودکارآمدی شرر(1982) و حافظه کاری دینمن و کارپنتر (1980) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، در سطح آمار توصیفی از محاسبه میانگین و انحراف استاندارد و در سطح آمار استنباطی از آزمون همبستگی پیرسون و معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار ایموس23 و SPSS26 استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد حافظه کاری نقش واسطه ای معناداری در پیش بینی خودکارآمدی تحصیلی بر اساس باورهای فراشناختی دانش-آموزان شهر تهران دارد. همچنین مسیر مستقیم تأثیر باورهای فراشناختی بر خودکارآمدی تحصیلی معنادار بود (05/0p<).نتیجه گیری: این نتیجه بیانگر این است که حافظه کاری نقش مهمی در فراگیری بهتر و بهره گیری از راهبردهای فراشناختی دارد. بنابراین با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، پیشنهاد می گردد: آموزش راهبردهای فراشناختی در برنامه آموزش دانش آموزان قرار گیرد و آنان از همان ابتدای ورود به کلاس درس به فراخور نیاز و میزان فراگیری با این راهبردها آشنا گردند.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر بسته آموزشی تاب آوری مبتنی بر بازی بر سلامت اجتماعی دانش آموزان دختر شهرستان میبد انجام شد. این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. تعداد 30 دانش آموز از مقطع ششم ابتدایی به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب و به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه سلامت اجتماعی کییز (2004) به عنوان پیش آزمون در هر دو گروه استفاده شد؛ سپس آموزش تاب آوری مبتنی بر بازی به عنوان متغیر مستقل (مداخله) تنها در گروه آزمایش در 14 جلسه 60 دقیقه ای اجرا شد. گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند؛ درپایان آموزش، مجدداً پرسش نامه در هر دو گروه به صورت پس آزمون اجرا شد. اطلاعات و داده های استخراج شده با کمک آزمون پارامتریک تحلیل کوواریانس تک متغیره، مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که آموزش تاب آوری مبتنی بر بازی بر سلامت اجتماعی دانش آموزان تأثیر دارد و بین گروه کنترل و آزمایش تفاوت معناداری وجود دارد. یافته ها نشان داد که آموزش تاب آوری باعث افزایش سطح هیجانات مثبت، عزت نفس و مقابله موفق با تجربیات منفی و بهبود روابط بین فردی می شود؛ همچنین سازگاری با چالش ها را آسان می کند و حس انسجام را در فرد ایجاد می کند.

سواد اطلاعاتی اینترنتی نقش مهمی در افزایش خودکفایی دانش آموزان در دسترسی به منابع معتبر علمی دارد و آن ها را برای یادگیری مادام العمر آماده می کند. بنابراین هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش سواد اطلاعاتی اینترنتی بر مهارت های حل مسئله، تفکر سطح بالا و یادگیری خودراهبر دانش آموزان ابتدایی بوده است. جامعه مورد مطالعه این پژوهش تمامی دانش آموزان دختر پایه سوم ناحیه ۲ شهر یزد در سال تحصیلی 1401-1400 بودند. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل بود. بدین منظور 30 دانش آموز دختر پایه سوم ابتدایی ناحیه ۲ یزد با بهره گیری از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. ابزار پژوهش برای گردآوری داده ها پرسشنامه های یادگیری خودراهبر فیشر و همکاران (2001)؛ تفکر سطح بالا عبدی و همکاران (1393) و مهارت حل مسئله هپنر و پترسن (1982) بود. آموزش سواد اطلاعاتی اینترنتی، طی 8 جلسه 60 دقیقه ای برای گروه آزمایش اجرا گردید. نتایج بررسی فرضیه ها از طریق تحلیل کوواریانس چند متغیره(سطح معناداری 05/0) نشان داد که آموزش سواد اطلاعاتی اینترنتی بر مهارت های حل مسئله، تفکر سطح بالا و یادگیری خودراهبر دانش آموزان دختر پایه سوم تاثیر دارد و آن را بهبود می بخشد. بنابراین معلمان و مسئولان آموزشی می توانند با آموزش سواد اطلاعاتی اینترنتی به دانش آموزان، به بهبود عملکرد تحصیلی و موفقیت تحصیلی آنان کمک نمایند.

پژوهش حاضر با هدف واکاوی مشکلات آموزشی و تربیتی در مدرسه نوید زندگی کودکان انجام شد. پژوهش با روش کیفی و پارادایم پدیدارشناسی نظام کدگذاری استقرایی به انجام رسید از مصاحبه ی عمیق و روش تجزیه و تحلیل داده ها روش تحلیل استقرایی بوده است. جامعه شامل معلمان واولیای مدرسه نوید زندگی شهربندرعباس بود که نمونه گیری هدفمند از معلمان و والدین انجام که 25 نفر را شامل شد. برای افزایش اعتبار پژوهش، نتایج تحلیل تعدادی از مصاحبه ها در اختیار چندی از مشارکت گنندگان در پژوهش قرار گرفت و نظرات آنها در جهت اصلاح برخی موارد اعمال شد. همچنین نتایج تحلیل و بررسی پس از اعمال نظر سه نفر از صاحب نظران و خبرگان عرصه آموزش کودکان استثنایی استان، جمع بندی و اصلاحات لازم صورت گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد، کودکان مدرسه نوید زندگی در بخش دانشی با دو مقوله مرکزی ضعف در فرایندها و مهارتهای ذهنی یادگیری و ضعف در خواندن مواجه هستند که مقوله ضعف در فرایندها و مهارتهای ذهنی یادگیری بسامد بالاتری دارد. در بخش نگرشها، مشکلات کودکان چهار مولفه کلیدی ضعف انگیزشی، عدم خودباوری، مشکلات روانشناختی و عدم پذیرش اجتماعی را در بر می گیرد که مقوله ضعف انگیزشی بیشترین بسامد را دارد و در بخش مهارتها چهار مقوله اصلی شامل ناتوانی های فیزیولوژیکی، ضعف مهارت خوانداری و نوشتاری، ضعف در روابط اجتماعی و ناتوانی در برنامه ریزی صحیح در حوزه مهارتی به عنوان مشکلات بخش مهارتی کودکان سرطانی شناسایی شدند.