روش الگویی

هدف پژوهش حاضر، نشان دادن مؤلفه های روش الگویی و بررسی ویژگی ها و آفات این روش در سیره رضوی است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی با رویکرد استنباطی است. در سیره رضوی شاهد این شیوه از تربیت به اشکال مختلف هستیم؛ به این ترتیب زمانی امام رضا ع با ارائه الگو از خویش یا افرادی که در گذشته تحقق خارجی داشته و سنت و روش زندگی آن ها در جامعه از رونق و درخشش خاصی برخوردار بوده، سعی داشته رفتار و صفات مطلوب را به شکلی عملی به متربی معرفی کند. زمانی دیگر الگوهای مطلوبی را در نظر گرفته و با بیان خصوصیات، علامات و نشانه ها و تصویرسازی، آن ها را که برای مخاطب قابل رؤیت نیست، عینیت بخشیده تا متربی به این مهم دست یابند. همچنین زمانی در قالب بیان صفات، خصوصیات و نشانه های الگوهای منفی، سعی در دور کردن جامعه از آن الگوها دارد. از این رو نوشتار حاضر پس از تقسیم مؤلفه ها به سه دسته «ارائه الگو»، «پردازش الگو» و «الگو زدایی»، شاخصه هایی چون بصیرت، امکان دستیابی به الگوهای دینی، ارائه الگو متناسب با مخاطب و به تبع آن آفاتی مانند الگوپذیری کورکورانه، اسوه پذیری از باطل، الگوگیری کامل از الگوهای ناقص و نبود تطابق بین گفتار و رفتار را تبیین می نماید.

هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش روش الگویی کارگزاران نظام آموزشگاهی(مدیران، معاونان پرورشی و دبیران پیام های آسمانی) در پیش بینی دین داری دانش آموزان دختر شهر تهران است. روش پژوهش توصیفی از نوع همبس تگی است. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دختر نفر به روش 280 )1970 دوره متوسطه شهر تهران بود که براس اس جدول کرجسی و مورگان( خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه انتخاب ش دند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ) در سه فرم(مدیر آموزشگاه، معاون 1382 تربیت الگویی کارگزاران نظام آموزشگاهی فضائلی( ) بود که 1384 پرورش ی و دبیر پیام های آسمانی) و پرسش نامه سنجش دین داری شجاعی زند( روایی و پایایی آن توسط ملا کهای روان سنجی مورد تایید قرار گرفت. داده های حاصل توسط ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه مورد تجزیه و تحلیل گرفت. یافته های پژوهش حاکی از این است که بین روش الگویی مدیران مدارس، دبیران پیام های آسمانی و دین داری دانش آموزان همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و روش الگویی مدیران مدارس و دبیران پیام های آسمانی از قدرت پیش بینی دین داری دانش آموزان برخوردارند. دیگر یافته این پژوهش وجود رابطه بین روش الگویی معاون پرورشی مدرسه و دین داری دانش آموزان دختر بود که علی رغم وجود رابطه بین این متغیرها تحلیل رگرسیون نشان داد که روش الگویی معاون پرورشی مدرسه از قدرت پیش بینی دین داری دانش آموزان برخوردار نیست.

نگرش اسلام به جوان و جوانی مبتنی بر واقعیت است. جوانان یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین اقشار جامعه می باشند، لذا توجه به امر تربیت دینی آنها بسیار حیاتی و ضروری است؛ و از طرفی شناخت و بکارگیری روش های صحیح و تأثیرگذار در تربیت دینی جوانان از مهم ترین مباحث تربیتی است. تربیت به وسیله الگو یکی از کارآمدترین روش های تربیت است که می توان آن را «روش الگویی» نامید. از آنجا که این روش محتوای تربیت را به صورت عینی و عملی ارائه می دهد؛ در سرتاسر زندگی و ابعاد مختلف آن مؤثر است. به همین دلیل است که در قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام به معرفی الگوها و پیروی از الگوهای حسنه تأکید شده است. نوشتار حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی و کنکاش در متون دینی پرداخته و تأثیر و نقشِ بکارگیری روش الگویی در تربیت دینی جوانان را بیان می نماید. برای دستیابی به این هدف پس از مفهوم شناسی واژه هایِ روش، الگو، تربیت و جوان، به تبیین مبانی انسان شناسی روش الگویی از جمله: فطرت مستعد و الگوپذیر، خودشناسی، کمال خواهی، زیبایی جویی و آزادی و استقلال طلبی پرداخته شده است و در پایان گونه های اجرایی این روش در سه دسته «الگودهی»، «الگوپردازی» و «الگوزدایی» به تفکیک تبیین شده است.

روش الگویی تربیت به دلیل ارائه نمونه های عینی و عملی از پرکاربردترین و مؤثرترین روش ها در امر تربیت است. تحقق این روش و آثار متناسب آن به اموری بستگی دارد که از جمله آنها مبانی و قواعدی است که توجه به آنها برای دستیابی به نتیجه مطلوب بسیار مهم و ضروری است. در نوشتار حاضر، مبانی اجتماعی بودن انسان، کاستی های انسان در توانایی، بینش و گرایش، تأثیرپذیری انسان از محیط، تقلیدگرایی انسان، کمال طلبی انسان و قهرمان جویی او به روش توصیفی-تحلیلی تبیین می شود. همچنین برخی از قواعد مهم روش الگویی مانند لزوم هماهنگی میان الگو و پیرو، ممتاز و نمونه بودن الگو، عینی و دردسترس بودن الگو و پرهیز از مریدپروری بررسی می شود.