مطالب مرتبط با کلیدواژه

آینده پژوهی


۸۱.

آینده پژوهی در تعیین راهبردهای کیفیت خدمات گمرک و لجستیک به مشتریان با رویکرد سناریونگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی برنامه ریزی سناریو کیفیت خدمات مدل سروکوال گروه متمرکز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳ تعداد دانلود : ۳۷۲
هدف از پژوهش حاضر، آینده پژوهی در کیفیت خدمات گمرک با مدل سرکوال (1988) و پیشنهاد راهبرد های مناسب برای مواجه با هر سناریو است. این پژوهش با رویکرد سناریونگاری، در «گمرک شهید رجایی» انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از حیث روش، پیمایشی است که در سطح اکتشافی صورت گرفت. در مرحله اول و تعیین تأثیرات متوازن متقابل، از هیئت شانزده نفره ای از متخصصان، برای پر کردن پرسشنامه استفاده شد؛ سپس با نرم افزار سناریو ویزارد با روش آنالیز متوازن تأثیرات متقابل 79 سناریو به دست آمد که از میان هشت سناریو قابل قبول (قوی)؛ سه سناریو، (خوش بینانه، محتمل و بدبینانه) انتخاب شد. در مرحله دوم نیز به صورت هدفمند هیئت پنج نفره ای از خبرگان گمرک که در مرحله قبل با روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب شده بودند، برای تدوین اقدامات و سیاست های لازم در گروه متمرکز، انتخاب شدند؛ درنهایت گروه متمرکز خبرگان، 12 راهبرد برای سناریو خوش بینانه، 6 راهبرد برای سناریو محتمل و 8 راهبرد نیز برای سناریو بدبینانه پیشنهاد کردند.
۸۲.

محتوای برنامه درسی مبتنی بر توسعه آینده پژوهی در آموزش عالی ایران:پژوهش کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی آینده پژوهی محتوای برنامه درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۲ تعداد دانلود : ۵۶۶
آموزش عالی بر اثر عواملی مانند کاهش کیفیت آموزش و عدم تناسب با نیازهای دانشجو و جامعه با چالش های زیادی روبرو بوده است .لذا در پاسخ به این چالش ها ،آموزش عالی برای ارتقای کیفیت فرصت های یادگیری، باید در محتوای  برنامه های درسی آینده جهت گیری نوینی را دنبال کند.بنابراین می توان ادعا نمود که یکی از متغیرهای مهم که می تواند بر رشد توانایی آینده پژوهی دانشجویان تأثیرگذار باشد، محتوای برنامه درسی است.هدف این  پژوهش طراحی محتوای برنامه درسی  مبتنی بر  توسعه آینده پژوهی در آموزش عالی بود  که باشیوه  پژوهشی کیفی و با استفاده از راهبرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد انجام شد. در این راستا با استفاده از رویکرد هدفمند و بکارگیری معیار اشباع نظری، مصاحبه هایی نیمه ساختار یافته با  14 نفر از اساتید  صاحب نظران حوزه برنامه درسی و آینده پژوهی در دانشگاه های  استان فارس انجام شد، برای بدست آوردن اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیر شرکت کننده در پژوهش استفاده شد. نتایج تحلیل داده ها در طی سه مرحله، کدگذاری باز، کدگذاری نظری و کدگذاری انتخابی با کمک نرم افزار    MAXQDA 12  به مفاهیم مجزا تفکیک شدند و 19مقوله کلی به دست آمد. این مقاله یافته های مطالعه را در چارچوب مدل پارادایمی شامل: شرایط علی (3مقوله )، پدیده محوری (بازنگری محتوای برنامه درسی با تاکید بر آینده پژوهی)، راهبردها (6 مقوله)، زمینه (3 مقوله)، شرایط مداخله گر (2مقوله)  و پیامدها (4مقوله) تحلیل کرده است.
۸۳.

آزادی اطلاعات و سناریوهای آینده

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مطبوعات اطلاعات آزادی اطلاعات و حق دسترسی آینده پژوهی سناریوسازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳ تعداد دانلود : ۲۹۷
چکیده<br /> در دنیای معاصر، آزادی اطلاعات به عنوان لازمه دموکراسی شناخته شده و اکسیژن مردم سالاری لقب گرفته است. تجربه نشان داده است که حق دسترسی افراد به اطلاعات، به تنوع بیان های رسانه ای منجر شده، امکان بررسی صحت اخبار و اطلاعاتی را که به مردم ارائه می شوند افزایش می دهد.بنابراین، آشنایی اصحاب رسانه با محتوا و ساز و کارهای اعمال حق دسترسی به اطلاعات امری ضروری است.از این رو، آینده پژوهی به عنوان دانشی نوظهور خواهد توانست متخصصان حوزه رسانه و نویسندگان مطبوعات را یاری نمایدتا ضمن مشخص نمودن موانع اصلی آزادی اطلاعات، سازوکارهای عملی بسط و گسترش آن را ترسیم نمایند. در این مقاله، با توجه به روندهای آزادی اطلاعات در کشور، با رویکرد آینده پژوهانه و به روش سناریو نویسی، آینده های مواجهه آزادی اطلاعات در مطبوعات ایران مورد تحلیل قرار می گیرند.سئوال اصلی این پژوهش، بررسی آینده های متصور برای آزادی اطلاعات در مطبوعات است.تحقیق مورد نظر،ترکیبی- اکتشافی است و داده های این مطالعه به روش تحلیل محتوا و پیمایش جمع آوری و تحلیل شده اند.جامعه آماری پژوهش، شامل فعالان در حوزه آزادی اطلاعات و رسانه است. حجم نمونه آماری تحقیق مورد نظر 65 نفراست که به روش گلوله برفی انتخاب شده اند. در این تحقیق به تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، سیاسی و فناوری بر روند آزادی اطلاعات پرداخته شده است.با توجه به این عوامل و بررسی شاخص های مربوط به هریک، چهار سناریو برای آزادی اطلاعات در مطبوعات ایران طراحی شده است.
۸۴.

سناریوهای فعالیت صداوسیما در فضای مجازی در افق 1407؛ مطالعه موردی:صداوسیمای استان چهارمحال و بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی سناریونگاری فضای مجازی صداوسیما چهارمحال و بختیاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۱ تعداد دانلود : ۳۳۷
با پیدایش رسانه های جدید اجتماعی، طی کمتر از دو دهه، فرهنگ و آیین مصرف رسانه ای تغییر یافته و رسانه های جریان اصلی همچون رادیو و تلویزیون، بخشی از مخاطبان خود را از دست داده اند. رشد انفجاری رسانه های اجتماعی نشان می دهد که اکوسیستم صنعت رسانه در حال تغییر است و سازمان های رسانه ای باید راهبردهای تازه ای را برای این فضای در حال تحول اتخاذ کنند. با توجه به نقش و جایگاه صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در اطلاع رسانی، مدیریت افکار عمومی و آگاهی بخشی، حفظ مخاطبان و تقویت جایگاه آنان، امری راهبردی است. پژوهش حاضر با درک این مهم و با استفاده از رویکرد آینده پژوهی و روش های متنوع آن، به این پرسش پاسخ داده است که: چه سناریوهای محتملی برای حضور صداوسیما و به ویژه صداوسیمای استان چهارمحال و بختیاری در فضای مجازی می توان تصور کرد؟ در هر کدام از این سناریوها وضعیت حضور و نقش آفرینی صداوسیما در فضای مجازی به چه شکل خواهد بود؟ چه راهبردهایی برای تقویت حضور یا کنترل توسعه فضای مجازی در هر سناریو می توان در نظر گرفت؟ روش پژوهش، خبره محور و مبتنی بر مصاحبه، پنل های خبرگی و جلسات ذهن انگیزی است. از نرم افزار سناریو ویزارد نیز برای سنجش اثرات متقاطع پیشران ها و تعیین سناریوهای سازگار استفاده شده است. خروجی نرم افزار، پنج سناریوی سازگار است که به کمک خبره ها، راهبردهای رسانه ای برای تقویت نقش و جایگاه صداوسیما در نزد مخاطبان استخراج شده است.
۸۵.

آینده اسلام سیاسی در مصر با تأکید بر جریانات اسلام گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۴۰۰
اسلام سیاسی به عنوان یکی از مهم ترین جریان های سیاسی تأثیرات مهمی بر سراسر جهان و به ویژه کشورهای اسلامی در خاورمیانه داشته است. بحران های سیاسی جوامع در خاورمیانه با توجه به فقدان یک ایدئولوژی ناب اسلامی، انقلابی و سیاسی در کشوری چون مصر، زمینه را برای قدرت های جهانی و منطقه ای برای به انحراف کشاندن گروه ها و بنیادهای اسلام گرا و نظام اسلام سیاسی، شرایط را در تأمین و حفظ منافع نظام سلطه کانالیزه می کنند. تحقیق حاضر به روش مطالعات کیفی و اسنادی بوده و برای تحلیل داده ها از روش آینده پژوهی استفاده شده است. جامعه آماری شامل: سفیران، اساتید و خبرگان علوم سیاسی، مطالعات راهبردی، روابط بین الملل، کارشناسان منطقه خاورمیانه و آینده پژوهی با حجم نمونه 15 نفر به روش نمونه گیری گلوله برفی است. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه عمیق کیفی با خبرگان بوده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها با بهره گیری از ماتریس همبستگی و آزمون t نسبت به تجزیه و تحلیل روندها به بررسی وضعیت های ممکن و مطلوب در فرایندهای پیش رو در مصر پرداخته شده است. یافته ها و نتایج تجزیه و تحلیل پیشران ها و روندهای اسلام سیاسی در مصر نشان می دهد ترتیب وقوع سناریوهای متحمل در آینده اسلام سیاسی مصر به این شکل است: 1. تداوم و توسعه بیداری اسلامی، 2. عادی شدن و استحاله بیداری اسلامی، 3. مهار و کنترل بیداری اسلامی. بنابراین نتیجه می گیریم سناریو و روند تداوم و توسعه بیداری اسلامی در مصر نسبت به سناریوهای دیگر، از قوت و احتمال بیشتری برخوردار است.
۸۶.

ساخت اجتماعی واقعیت آینده در پرتو مطالعات میان رشته ای(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۷۶۷ تعداد دانلود : ۵۸۰
سازمان ها، آحاد جامعه، نخبگان، و خط مشی های دولتی، درحالی که خود به شدت تحت تأثیر دانشمندان رشته های علمی گوناگون قرار دارند، به روش های گوناگون بر فراگرد ساخت آینده تأثیر می گذارند. براساس نظریه های «وضع» و «ساخت اجتماعی واقعیت»، و مدل خط مشی گذاری «نخبگان توده ها»، آینده به طور مستمر تحت تأثیر عناصر فردی و سازمانی فعال در جامعه در حال شکل گیری است و این افراد و سازمان ها، معمولاً اقدامات خویش را با توجیهاتی علمی صورت بندی می کنند؛ توجیهاتی که در تعامل با دانشمندان و نخبگان می آموزند. ضمن اینکه یافته علمی حاصل از تلاش پژوهشگران رشته های علمی گوناگون، ممکن است در قالب مجموعه ای از نظریه های معطوف به اجرا، ساخت جهان آینده را تحت تأثیر قرار دهند. زیرا این علوم میان رشته ای، برایند نظری علوم و فنون گوناگون بوده و نظریه ها و استراتژی های تغییر و برنامه های تحول آینده را تحت تأثیر قرار می دهند؛ تأثیری که از طریق رسوخ دانش به زبان عامه، منطق کارگزاران دولتی، و رویه های رفتاری و ساختاری مرسوم در روند توسعه سازمان ها و نهادهای اجتماعی، ایجاد می شود. این مقاله با طرح این پرسش که آینده چگونه ساخته می شود؟ فراگرد ساخت آینده را برایند مؤلفه های اجتماعی، واقعیت های زبانی، مدل های تصمیم گیری و کنشگری فوق فعال بازیگران (سازمان ها، احاد مردم و نخبگان) معرفی می کند. این مؤلفه ها با تأثیرپذیری از علوم میان رشته ای و تأثیرگذاری متقابل بر آن، واقعیت آینده را شکل می دهند.
۸۷.

برآوردی از پیامدهای روندهای دینداری در آینده تبلیغ دین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دینداری تبلیغ دین آینده پژوهی روندها چرخ آینده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۲ تعداد دانلود : ۶۹۱
برای تبیین شرایط تبلیغ دین در آینده، نیازمند مطالعه وضعیت آینده آن از طریق مطالعه روندهای اثرگذار بر آینده ایم. یکی از مهمترین روندهایی که بر تبلیغ دین اثر می گذارند، روندهای دینداری اند. در این مطالعه، با به کارگیری روش چرخ آینده و با تشکیل جلسات ذهن انگیزی نخبگان، پیامدهای احتمالی متفاوت و باواسطه روندهای اصلی تغییر دینداری بر آینده تبلیغ دین بررسی شده اند. چهار روند اصلی (افزایش گرایش به دین ورزی احساسی، رشد گزینش گری و ترکیب گرایی در دینداری، چالش های حاکمیت دینی و مطالبه و رواج الگوی درمانگرایی در دینداری) موجب خواهند شد اتفاقات متفاوتی در آینده تبلیغ دین رقم بخورد. در آینده، تبلیغ دین کارِ دشوارتری خواهد شد؛ نقش عموم مردم در آن بیشتر می شود و سازمان ها و نهادهای دولتی با چالشِ نقش در آن مواجه می شوند. تکثر در الگوها و روش های تبلیغی مشهود خواهد بود و نیاز به خلاقیت و مهارت های ابداع، محسوس می شود. اعزام مبلّغ، الگویی ناکارآمد تلقی می شود و گروه ها و مؤسسه های تبلیغی با چاشنی درآمدزایی و ارتباط بده بستان با مخاطبان، به سمت الگوهای جدیدی از تعامل پیش می روند. مبلّغان دین بیش از آنکه ارائه دهندگان اطلاعات دینی باشند، پاسخگویان به نیازهای عاطفی، عرفانی و معنوی مخاطبان خود و نیازمند مهارت های ارتباطی خواهند بود.
۸۸.

مدیریت دانش مهدویت پژوهی با کاربست دانش آینده پژوهی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مهدویت پژوهی اصطلاح نامه آینده پژوهی آینده نگاری رویکرد پسینی رویکرد پیشینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۳۶۹
در نوشتار پیش رو، حوزه مهدویت پژوهی به عنوان دانش نوپا و مستقل با اصطلاح جدید به وسیله رشته آینده پژوهی مورد بررسی و مداقه قرار می گیرد. مقاله با ذکر مقدمه ای شروع و با بیان مفهوم شناسی واژگانی مانند: مهدویت پژوهی، آینده پژوهی و اصطلاح نامه شناسی ادامه پیدا می کند و سپس به تعیین قلمروی بحث پرداخته می شود. رسالت اصلی مقاله، پرداختن به حوزه مهدویت پژوهی به عنوان یک حوزه دانشی با نگرش گذشته پژوهی و آینده پژوهی است. بنابراین فرایند بحث به تبیین مهدویت پژوهی با دو رویکرد پسینی و پیشینی همت گماشته شده و در آخر، چشم انداز مهدویت پژوهی با دو نگرش اکتشافی و هنجاری، با رویکرد آینده پژوهی ترسیم می گردد. در نگرش اکتشافی، به گرایش و رشته بودن حوزه مهدویت پژوهی و در نگرش هنجاری، به میان رشته بودن مهدویت پژوهی به عنوان دانش مستقل اسلامی نظر داده می شود.
۸۹.

آینده پژوهی در بافت فرسوده شهری - مطالعه موردی: ناحیه یک، منطقه 9 شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فرسودگی بافت فرسوده آینده پژوهی متغیرهای راهبردی ناحیه یک منطقه 9 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۹ تعداد دانلود : ۵۵۸
محله هایی که در گذشته اغلب در هسته مرکزی شهرها جای داشتند و زمانی از غنای فرهنگی برخوردار بودند، اکنون با معضلی به نام «بافت فرسوده و ناکارآمد» روبه رو هستند. در جهان معاصر با پیشرفت سریع علم و تکنولوژی، سیستم برنامه ریزی شهری نیز با دگرگونی هایی مواجه شده است و آثار آنها می تواند جهت پیشرفت شهر چالش برانگیز باشد. برنامه ریزی شهری که قبلاً مبتنی بر سیستم سنتی بوده است، امروزه به نظر می رسد از توان و پاسخگویی لازم جهت اصلاح و حل مشکل بافت های فرسوده برخوردار نیست. بنابراین، رویکرد «آینده پژوهی» با شناسایی فرصت ها و تهدیدهای آینده این بافت ها، به ما کمک می کند تا از فرصت های آینده به بهترین شکل بهره بگیریم و از پیامدهای منفی بافت های فرسوده شهری تا حد امکان جلوگیری نماییم. از این رو، انگیزه و هدف پژوهش حاضر شناخت متغیرهای کلیدی مؤثر جهت کاهش بافت های فرسوده و بررسی روابط بین متغیرها و نحوه اثرگذاری بر همدیگر در افق 1416 بوده است. فرآیند حاکم بر این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است. ماهیت داده ها کیفی بوده و روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی است. انجام محاسبه های پیچیده و تجزیه و تحلیل داده ها مبتنی بر روش تحلیل آثار متقابل و استفاده از نرم افزار تحلیلی میک مک می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد، کلیدی ترین متغیرهای راهبردی جهت کاهش بافت فرسوده ناحیه یک منطقه 9 به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری «تغییر دولت ها (روی کار آمدن دولت جدید هر چهار سال یکبار)»، «فقدان قانون خاص در ساماندهی بافت فرسوده»، «تعادل بخشی و تحقق عدالت اجتماعی»، «ضعف نگرش و دانش مدیران شهری» و «برپایی تشکل های محلی سازمان یافته و مستمر جهت ترغیب ساکنین به مشارکت» است. 
۹۰.

شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر گردشگری در کلانشهر شیراز با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: گردشگری شهری توسعه گردشگری آینده پژوهی توسعه پایدار شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۴۷۲
امروزه گردشگری به عنوان یک صنعت، به مثابه پدیده پویای جهانی و اجتماعی است که شناخت و تحلیل علمی آن می تواند چهارچوب مطمئنی برای برنامه ریزی صنعت گردشگری در حال و آینده فراهم آورد. شرایط موجود کشور ایران با پشتوانه تاریخی آن، نشان می دهد که گردشگری می تواند بستر مناسبی برای دستیابی به توسعه پایدار باشد و به عنوان یکی از پیش شرط های برنامه ریزی پایدار می تواند مطرح باشد. هنگامی که به شهرهای اصیل ایرانی اندیشیده شود می توان دریافت که ساختار هر یک از این شهرهای تاریخی واجد مؤلفه هایی هستند که ارزش آنها را دوچندان می نماید. هدف پژوهش حاضر شناسایی پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری شهر شیراز و بررسی چگونگی تأثیرگذاری این پیشران ها بر یکدیگر می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که در دو مرحله تعیین شاخص های کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشران های کلیدی با استفاده از نرم افزار MicMac بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع انجام گرفته است. نمونه مورد مطالعه در مرحله اول 40 نفر از خبرگان حوزه گردشگری شهر شیراز بوده و در مرحله دوم 15 نفر به صورت هدفمند، انتخاب گردیده است. نتایج حاصل شده بیانگر آن است که در مجموع 8 عامل کلیدی در وضعیت گردشگری شهر شیراز تأثیرگذارند؛ بدین صورت که این متغیرها بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری را بر آینده توسعه گردشگری شیراز دارند و شامل پیشران های منابع آب، تبلیغات، مدیریت محلی، آثار تاریخی، امنیت غذایی، امنیت، سیاست های کلان ملی در حوزه گردشگری و مشارکت شهروندان می باشند و از میان این عوامل، مدیریت به عنوان مهم ترین عامل تأثیرگذار بر سایر عوامل کلیدی شناسایی شده است.
۹۱.

آینده پژوهی مدیریت شهری زمینه ساز تحقق رقابت پذیری در عرصه گردشگری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی مدیرت شهری رقابت پذیری گردشگری شهر زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۹ تعداد دانلود : ۴۹۶
تبیین موضوع: مدیریت واحد شهری، زمینه ساز رشد هماهنگ و هم افزا در ساختارهای گوناگون شهری می گردد. با توجه به ماهیت چند بعدی صنعت گردشگری و وابستگی زیاد آن به وجود زیرساخت های شهری در ارائه خدمات به گردشگران در راستای برنامه ریزی، حفظ آثار ارزشمند تاریخی، ایجاد سازه های متناسب با فضای شهری در کنار دسترسی مناسب گردشگران به امکانات گردشگری، نقش مدیریت شهری بیشتر آشکار می گردد. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد. اطلاعات جمع آوری شده، طبقه بندی و در دو بخش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش اول ضمن تجزیه و تحلیل نظریات در نرم افزار تحلیل آماری SPSS از طریق آزمون تحلیل عاملی، همبستگی عوامل تاثیرگذار نیز مورد بررسی قرار گرفت. در جهت نیل به رقابت پذیری در عرصه گردشگری شهر زاهدان، مدل استراتژیک SOAR مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاکی از آن است که مدیریت شهری دچار نوسانات و ضعف شدیدی می باشد. عدم هماهنگی در بین عوامل تصمیم گیرنده و اجرایی، عدم مشارکت مردم، ضعف زیرساخت ها و نیاز به تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی، از عوامل اساسی موثر در کاهش روند توسعه گردشگری شهری زاهدان می باشد. نتیجه گیری: لذا مدیریت یکپارچه شهری ضرورتی جهت دستیابی به رقابت پذیری گردشگری شهری در محدوده مورد مطالعه محسوب می شود.
۹۲.

واکاوی فضایی احساس امنیت شهروندان در فضاهای شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر خرم آباد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امنیت فضاهای شهری آینده پژوهی شهر خرم آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۴۱۳
تبیین موضوع: با افزایش تراکم جمعیت در شهرها، کلیه ابعاد اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی در شهرها دچار تحولات اساسی شده است، همسو با این مسائل؛ احساس امنیت در فضاهای شهری به یکی از دغدغه های برنامه ریزان شهری و مدیران تبدیل شده است. در واقع، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی شهری، تصمیم گیری در زمان حال است تا فعالیت های شهری در آینده به نفع شهروندان آن، به درستی هدایت شوند. تبیین و توصیف امنیت فضاهای شهری در آینده، می تواند از بروز انواع ناهنجاری های اجتماعی بکاهد. روش: پژوهش حاضر باهدف؛ واکاوی فضایی احساس امنیت شهروندان در فضاهای شهری از منظر آینده پژوهی در شهر خرم آباد با رویکرد توصیفی- اکتشافی مبتنی بر منابع اسنادی- پیمایشی تدوین شده است، جامعه آماری مورد مطالعه، نخبگان و متخصصان در حیطه امنیت در فضاهای شهری بوده اند، برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از نرم افزار میک مک، روش تحلیل ساختار و ماتریس تأثیر متقابل استفاده شده است. یافته ها: در خصوص میزان اثرگذاری متغیرهای مورد مطالعه بر آینده احساس امنیت در شهر خرم آباد، نتایج تحقیق نشان داد پنج متغیر اثرگذار به ترتیب شامل اشتغال، درآمد و طبقه اجتماعی، تأثیر ساز و کارهای مدیران در کاهش ناهنجاری ها، بازخوردهای اجتماعی و ارتباطی شهروندان نسبت به یکدیگر و میزان اشراف و احاطه واحدهای مسکونی بر هم می باشد. نتیجه گیری: بر اساس متغیرهای اثرگذار بر مدیریت امنیت در فضاهای شهری می توان گفت که وضعیت ناپایداری بر سیستم حاکم بر شهر خرم آباد حاکم است.  
۹۳.

برنامه ریزی نظام سکونت گاهی شهری با رویکرد سناریو مبنا (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی سناریونویسی سکونتگاه های شهری استان آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۱ تعداد دانلود : ۵۹۸
ساختار فضایی نظام سکونت گاه های شهری در فضای جغرافیایی نیازمند بسترسازی مطلوب جهت دست یابی به حد بیشینه بهره وری است. در این راستا هدف پژوهش حاضر برنامه ریزی نظام سکونت گاهی شهری استان آذربایجان غربی با تأکید رویکرد سناریونویسی است. نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت براساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. جامعه آماری این تحقیق 30 نفر از استادان، متخصصان و کارشناسان در حوزه آمایش سرزمین است. روش گردآوری داده ها برای بررسی مؤلفه های مؤثر بر نظام سکونت گاه های شهری استان به دو صورت اسنادی (داده های ثانویه) و پیمایشی (داده های اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسش نامه و مصاحبه بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها ترکیبی از روش های ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺛﺮات ﻣﺘﻘﺎﻃﻊ [1] و نرم افزار میک مک [2] استفاده شده است. براساس نتایج، 11 عامل «شبکه حمل و نقل»، «سلسله مراتب مکان های مرکزی»، «ارزیابی نظام تصمیم گیری و مدیریت»، «تهدیدات نظامی و امنیتی»، «پیوندهای مالی»، «فعالیت های اقتصادی برحسب بخش های اصلی»، «اقتصاد کلان استان»، «تحولات جمعیت»، «منابع آب»، «تهدیدات اجتماعی- فرهنگی – سیاسی» و «شبکه ارتباطات» با توجه به این که بیشترین مقدار تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم به عنوان عوامل کلیدی مؤثر بر سناریوهای آینده استان شناسایی شدند. با توجه به یافته های تحقیق بین سناریوهای طراحی شده برای آرایش نظام فضایی سکونت گاه های شهری آذربایجان غربی، با انتخاب «سناریوی چندمرکزی» شاهد انسجام فضایی- عملکردی در سطح منطقه و توسعه یکپارچه و متعادل فضایی خواهیم بود.
۹۴.

آینده پیش روی صنعت بانکداری ایران با رویکرد سناریوپردازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: صنعت بانکداری آینده پژوهی سناریوپردازی تحلیل تأثیر متقابل (برگذر)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷۱ تعداد دانلود : ۶۷۷
در این پژوهش با استفاده از دو روش آینده نگاری یعنی تحلیل اثرات متقابل (برگذر) و سناریوپردازی، ابتدا به شناسایی و عوامل راهبردی مؤثر بر آینده صنعت بانکداری پرداخته و سپس سناریوهای عمده پیش روی صنعت بانکداری بررسی و تحلیل می شود. داده های اولیه پژوهش بااستفاده از نرم ا فزار میک مک تجزیه وتحلیل شده اند. در نهایت، نتایج به کارگیری روش تحلیل تأثیرات متقاطع حاکی از آن است که 10 عامل کلیدی سودآوری، منابع و مصارف، دولت و اقتصاد، بهره و ذخیره قانونی، مطالبه های معوق، کفایت سرمایه، تحریم ها، قوانین و مقررات، تسهیلات تکلیفی و فضای اقتصاد از میان عوامل شناسایی شده بیشترین تأثیر و تأثر را بر آینده صنعت بانکداری خواهند داشت. در ادامه این عوامل به عنوان پایه اصلی در سناریونویسی استفاده شد. به منظور سناریونگاری در این مرحله از کارشناسان متخصص نظرخواهی شد و با جمع بندی آن ها 31 وضعیت محتمل برای 10 عامل تعریف شد. وضعیت محتمل برای هر عامل طیفی از وضعیت های نامطلوب تا مطلوب را پوشش می داد. با تحلیل های انجام شده توسط نرم افزار سناریو ویزارد، 5 سناریوی قوی و 9 سناریوی باورکردنی براساس 31 وضعیت محتمل مربوط به 10 پیشران کلیدی استخراج شد.
۹۵.

مدل سیستم های مانا: الگویی میان رشته ای و کاربردی از سایبرنتیک در طراحی راهبردی سازمان های دولتی

کلیدواژه‌ها: رویکرد سیستمی مدل سیستم های مانا میان رشتگی سایبرنتیک سازمانی هوش سازمانی آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹۵ تعداد دانلود : ۷۱۹
دنیای مدیریت و سازمان به عنوان یک حوزه میان رشته ای، به ویژه در عصر حاضر مملو از دوگان های متعددی است که مدیریت در عمل را به خصوص برای سازمان های دولتی به اقدامی سهل ممتنع بدل ساخته است؛ دوگان هایی چون کنترل و انعطاف پذیری، تمرکز و عدم تمرکز، آینده گرایی و حال نگری، توجه به منابع داخلی و نگاه به محیط بیرونی و مانند آن. جمع بهینه و اثربخش این دوگان ها در میزان توفیق عملکرد سازمان و مدیریت بسیار مؤثر است و این مهم در قابلیت های رویکرد سیستمی، دست کم به لحاظ نظری، نهفته است. <em>مدل سیستم های مانا</em> مدلی مبتنی بر سایبرنتیک سازمانی (به عنوان یکی از شاخه های اصلی رویکرد سیستمی) است که توانسته با بهره مندی مناسب از تفکر میان رشته ای، تا حدود زیادی فاصله این قبیل دوگان ها و چالش های اصلی مدیریت را در یک مدل سازی سیستمی از ساختار سازمان به حداقل رساند. به رغم آنکه این مدل در دنیا مدلی شناخته شده است و پروژه های متعدد در سطوح مختلف (از سطح بنگاه تا سطح سازمان های دولتی و اداره حکومت) بر اساس آن طراحی و اجرا شده است؛ در ایران تاکنون چندان شناخته شده نیست. نوشتار حاضر با هدف جبران این فقر نظری و کاربردی و با روش اسنادی به مرور موارد اصلی زیر درباره این مدل می پردازد: مفاهیم پایه ای مدل نظیر سایبرنتیک، مهندسی تنوع، بازگشت پذیری و خودالگوگیری؛ عرصه های میان رشتگی مدل (دست کم در سه عرصه خاستگاه شکل گیری، نظام مسائل و موضوعات پژوهشی و راه حل ها و راهکارها)؛ روش شناسی و سیستم های پنج گانه اصلی آن؛ برخی از مهم ترین کاربردها و پیشرفت های اخیر مدل؛ عمده مزایا و انتقادات وارد بر این مدل سیستمی؛ و درنهایت برخی کاربردهای پیشنهادی آن برای طراحی ساختارهای دولتی در ایران.
۹۶.

تدوین راهبردهای ایجاد زیرساخت داده های مکانی (SDI) در سامانه های فرماندهی و مدیریت نظامی در افق 1404 با نگاه آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زیرساخت داده های مکانی (SDI) آینده پژوهی SWOT سامانه های فرماندهی و مدیریت نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۷۸۳
زیرساخت داده های مکانی مجموعه ای متشکل از استانداردها، سیاست ها، شبکه های دسترسی، فن آوری ها، داده های اولیه، سازمان ها و نیروی انسانی می باشد که امور دسترسی به داده های مکانی را تسهیل نموده و به عنوان مکانیسم پایداری برای حل مشکلات موجود در این حوزه مورداستفاده قرار می گیرد. تحقیق پیشرو با داشتن افق دید منطبق با چشم انداز 1404 کشور، باهدف بررسی دغدغه های فعلی در حوزه اطلاعات مکانی و شناسایی فاکتورهای مؤثر در ایجاد SDI دفاعی شکل گرفته و ضمن بهره گیری از روش های ترکیبی آینده پژوهی، راهبردهای ایجاد SDI در سامانه های فرماندهی و مدیریت نظامی آینده میان مدت را ارائه نموده است. این پژوهش بر اساس روش شناختی در قالب مدل SWOT انجام شده و داده های آن از طریق پرسشنامه، مطالعات میدانی و کتابخانه ای جمع آوری گردیده است. بر این اساس ابتدا نقاط ضعف و قوت درون سازمانی و فرصت ها و تهدیدهای برون سازمانی برای هر یک از مؤلفه های زیرساخت داده های مکانی شناسایی و کدگذاری شدند و با تجزیه وتحلیل نتایج، شاخص های آماری و وزن نهایی برای تک تک پارامترها مشخص گردید. در پایان ماتریس مقایسه زوجی SWOT تشکیل گردید و تعداد 676 راهبرد به عنوان خروجی مدل SWOT به دست آمده آمد که با تعریف آستانه مناسب، تعداد 22 راهبرد به عنوان راهبردهای نهایی ایجاد زیرساخت داده های مکانی در سامانه های فرماندهی و مدیریت نظامی در افق 1404 استخراج و ارائه گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد راهبرد بزرگ یا ژنریک که مشتمل بر 9 راهبرد می باشد در ناحیه 1 (SO) ماتریس SWOT واقع شده که بیانگر اتخاذ تدابیر یا پیشنهاد استفاده از فرصت های محیطی با به کارگیری نقاط قوت سازمانی می باشد.
۹۷.

تبیین الزامات بودجه ریزی سازمان های دفاعی آینده با استفاده از روش دلفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بودجه ریزی دفاعی سازمان های دفاعی آینده پژوهی روش دلفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۵۵۰
 محیط سازمان به یک محیط آشفته مبدل شده و پیچیدگی تصمیم و تغییر و تحولات بنیادی در محیط سازمانی، آینده پژوهی را در مدیریت ضروری ساخته و بودجه ریزی به عنوان ابزار و عامل استراتژیک برای رویارویی با حوادث غیرقابل پیش بینی مورداستفاده قرارگرفته است. انحراف فرآیند بودجه ریزی از مسیر دستیابی به اهداف اصلی سازمان و بروز خطا و اشتباه در تعیین زمینه های صرف منابع مالی مسئله ای است که در بسیاری از سازمان ها به یک مسئله حاد و دائمی تبدیل شده و بسیاری از مدیران و برنامه ریزان با سؤالاتی مانند چگونگی پیش بینی و تخصیص منابع و تعیین مجموعه عواملی که در زمان تدوین بودجه می بایست موردتوجه قرار گیرند، مواجه هستند. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش تبیین الزامات بودجه ریزی سازمان های دفاعی آینده با استفاده از روش دلفی است. بدین منظور بعد از انجام مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی گسترده، با بهره گیری از روش دلفی، تدوین و تجزیه وتحلیل پرسشنامه و انجام مصاحبه با صاحب نظران و خبرگان بعد اقتصادی به عنوان مؤثرترین بعد و درباره اثرگذاری ابعاد فناوری، اسناد بالادستی، مدیریت استراتژیک سازمان و تهدیدات و آسیب های احتمالی، به ترتیب و بافاصله ای کم، پس از بعد اقتصادی اجماع به عمل آمد.
۹۸.

مختصات الگوی تهدیدات صحنه نبردهای آینده در سال 1404 با استفاده از روش نظریه داده بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جنگ آینده آینده پژوهی جنگ راهبرد تهدیدات داده بنیاد پارادایمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۷۶
با توجه به تهدیدات موجود علیه منافع جمهوری اسلامی ایران، اقدام انفعالی و عدم برنامه ریزی برای آینده و آینده پژوهی در این حوزه بسیار خطرناک و غیرمنطقی می باشد و این شیوه تفکر باعث بُروز مشکلاتی همچون ایجاد موانع جدی در مسیر ساخت فرهنگ سازمانی منعطف و منطبق با آینده، پرداختن صرف به مطلوب ها، عدم شناسایی نیازهای آینده و عقب ماندن از دشمنان و رقبا می گردد. بنابراین نیازمند الگوی تهدیدات صحنه نبردهای آینده می باشد. در این تحقیق که رویکرد کیفی و کمی دارد. بر اساس تئوری داده بنیاد، جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه و بررسی اسناد و مدارک مرتبط و نظریه پردازی بر اساس رویکرد نظام مند در سه گام اص لی کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شده و جامعه آن در بخش مصاحبه با 12 نفر از خبرگان صورت گرفت و از نتایج آن ها به همراه داده های جمع آوری شده در تحلیل محتوا اسنادی استفاده گردید. یافته های حاصل در قالب بعد یا مقوله و 6 مضمون یا قضیه سازمان دهی شده و جایگاه و روابط هر یک از این مضامین در قالب مدل پارادایم مشخص و شش قضیه مرتبط استخراج شده اند. سپس به منظور ارزیابی اعتبار و تأیید مدل، پیمایش با استفاده از ابزار پرسشنامه، تعداد 84 پرسشنامه برای خبرگان و متخصصان در دسترس حوزه های مرتبط ارسال شده که از این تعداد، 43 پرسشنامه تکمیل و تحویل شد که از این تعداد، 37 پرسشنامه قابل استفاده بودند. مضامین 6 گانه شامل عوامل روانی به تهدیدات-عوامل اجتماعی و فرهنگی به تهدیدات -عوامل اقتصادی به تهدیدات -عوامل نظامی به تهدیدات - شرایط علی، رژیم آمریکا به عنوان بزرگ ترین تهدید منطقه رژیم های استکباری به عنوان بزرگ ترین تهدید جهان-تروریسم دولتی با محوریت رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی- بستر و زمینه ساز؛ که در این تحقیق استراتژی های تعامل و کنش صورت پذیرفت که درنهایت به پیامد منجر شود. بر این اساس، الگوی تهدیدات تحقیق کیفی بر اساس روش داده بنیاد و مدل پارادایمی ارائه شده است.
۹۹.

شناسایی و تبیین عوامل و پیشرانهای مؤثر بر روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس درافق ده ساله با بهره گیری از روش میک مک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی شورای همکاری خلیج فارس جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵ تعداد دانلود : ۸۸۲
 خلیج فارس از جمله مناطق جغرافیایی با ویژگی های ممتاز در جهان است و از قرن ها پیش بطور پیوسته مورد توجه دولت ها بوده، بنابراین همواره در معرض رقابت ها و کشمکش می باشد، این منطقه در برگیرنده کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه ایران و عراق است که روابط میان ایران و کشورهای جنوبی خلیج فارس از جهات مختلف مورد اهمیت است. در این راستا پژوهش حاضر با استفاده از روش آینده پژوهی، یعنی تحلیل اثرات متقاطع، ابتدا داده های اولیه تحقیق با استفاده از مصاحبه های نیمه باز با تعداد 20 نفر ازکارشناسان و متخصصین موضوع جمع آوری و با استفاده از نرم افزار میک مک تجزیه و تحلیل شده اند. در نهایت نتایج حاصله از بکارگیری روش تحلیل تأثیرات متقاطع حاکی از آن بود که 5 عامل کلیدی؛ نگرش حاکمان و دولتمردان ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به یکدیگر، افزایش مسابقه تسلیحاتی و نظامی کشورهای عضو شورا (ناتوی عربی) و ایران با هدف هژمون شدن در منطقه، القاء و هراس از تئوری هلال شیعی و صدورانقلاب ج.ا.ا با هدف مقابله با ایران و تفاوتهای هویتی، تأثیر آینده بحرین، سوریه، عراق، یمن و... بر روابط فی مابین ایران و کشورهای عضو شورا و برنامه هسته ای ایران و آینده برجام، از میان عوامل 60 گانه اولیه شناسایی شد. این پیشرانها به عنوان عوامل پایه در برنامه ریزی های راهبردی می تواند مورد استفاده قرارگیرند.
۱۰۰.

آینده نگری راهبردی سیاستگذاری توسعه دفاع آفندی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ربع اول قرن بیست و یکم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیاست گذاری توسعه آینده پژوهی روندهای راهبردی یگان شکاری تاکتیکی نیروی هوایی دفاع آفندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۷ تعداد دانلود : ۳۴۱
آینده پژوهی از جمله ظرفیت های تکامل نیافته بشری است و واقعیت این است مطالعات آینده به ما کمک می کند تا عدم اطمینان ها را تا حد ممکن تقلیل بخشیم، قدرت هوایی مسلط در نظام نوین جهانی این امکان را برای نظام های توسعه طلب فراهم می نماید که در اقصی نقاط جهان و با بکارگیری یگان های شکاری تاکتیکی به اعمال سلطه علیه کشورهای دیگر بپردازند. لذا جهت مقابله با نفوذ قدرت های مسلط، سیاست گذاری توسعه یگان های شکاری تاکتیکی، شناخت محیط ملی و بین المللی و تهدیدات پیش رو در عرصه هوایی، نقاط قوت، ضعف و فرصت های یگان های شکاری تاکتیکی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در همین راستا این مقاله به تبیین سیاستگذاری توسعه دفاع آفندی یگان های شکاریِ تاکتیکی نیروی هوایی در راستای توانمندسازی این یگان ها در قرن 21 پرداخته و با توجه به پیامدهای ملموس آن سیاست های اجرایی لازم را ارائه می نماید. پژوهش رحسب هدف، کاربردی و برحسب روش، توصیفی و از شاخه پیمایشی است که جهت جمع آوری اطلاعات به روندهای آینده سیاسی و امنیتی کشور و منطقه نیز توجه داشته است، جامعه مورد مطالعه یگان های شکاری تاکتیکی نهاجا است که بهره گیری از روش دلفی و نمونه گیری غیر احتمالی و از نوع قضاوتی از نقطه نظرات خبرگان، مطالعه اسناد و مدارک، همچنین تجارب حاصل از عملکرد یگان های شکاری تاکتیکی نهاجا در طول دفاع هشت ساله و بررسی جنگ های سه دهه اخیر پیرامون مرزهای ج.ا.ا استفاده شده است که تدوین سیاست های اصولی و متناسب با تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای جهت توانمندسازی یگان های شکاری تاکتیکی نیروی هوایی الزامی و اجتناب ناپذیر است. سیاست های اجرایی توسعه دفاع آفندی با اتکا بر مولفه های مهم قدرت هوایی همچون نیروی انسانی، تجهیزات، ساختار و ابنیه سازمانی و سامانه فرماندهی نتیجه مهم پژوهش حاضر می باشد.