سایبرنتیک سازمانی

دنیای مدیریت و سازمان به عنوان یک حوزه میان رشته ای، به ویژه در عصر حاضر مملو از دوگان های متعددی است که مدیریت در عمل را به خصوص برای سازمان های دولتی به اقدامی سهل ممتنع بدل ساخته است؛ دوگان هایی چون کنترل و انعطاف پذیری، تمرکز و عدم تمرکز، آینده گرایی و حال نگری، توجه به منابع داخلی و نگاه به محیط بیرونی و مانند آن. جمع بهینه و اثربخش این دوگان ها در میزان توفیق عملکرد سازمان و مدیریت بسیار مؤثر است و این مهم در قابلیت های رویکرد سیستمی، دست کم به لحاظ نظری، نهفته است. <em>مدل سیستم های مانا</em> مدلی مبتنی بر سایبرنتیک سازمانی (به عنوان یکی از شاخه های اصلی رویکرد سیستمی) است که توانسته با بهره مندی مناسب از تفکر میان رشته ای، تا حدود زیادی فاصله این قبیل دوگان ها و چالش های اصلی مدیریت را در یک مدل سازی سیستمی از ساختار سازمان به حداقل رساند. به رغم آنکه این مدل در دنیا مدلی شناخته شده است و پروژه های متعدد در سطوح مختلف (از سطح بنگاه تا سطح سازمان های دولتی و اداره حکومت) بر اساس آن طراحی و اجرا شده است؛ در ایران تاکنون چندان شناخته شده نیست. نوشتار حاضر با هدف جبران این فقر نظری و کاربردی و با روش اسنادی به مرور موارد اصلی زیر درباره این مدل می پردازد: مفاهیم پایه ای مدل نظیر سایبرنتیک، مهندسی تنوع، بازگشت پذیری و خودالگوگیری؛ عرصه های میان رشتگی مدل (دست کم در سه عرصه خاستگاه شکل گیری، نظام مسائل و موضوعات پژوهشی و راه حل ها و راهکارها)؛ روش شناسی و سیستم های پنج گانه اصلی آن؛ برخی از مهم ترین کاربردها و پیشرفت های اخیر مدل؛ عمده مزایا و انتقادات وارد بر این مدل سیستمی؛ و درنهایت برخی کاربردهای پیشنهادی آن برای طراحی ساختارهای دولتی در ایران.

امروزه برندسازی شهری به عنوان ابزاری راهبردی جهت افزایش رقابت پذیری، اعتبار، قدرت و نفوذ شهرها استفاده میشود. برندسازی شهری مستلزم آنست که شهر از ظرفیت بالایی در برنامه ریزی و سازماندهی نهادهای مختلف اداره کننده شهر بهره مند باشد. سایبرنتیک، علمی بین رشته ایست که بر چگونگی استفاده از اطلاعات در سیستم ها (شامل فیزیکی، فناورانه، زیستی، بوم شناختی، روان شناختی، اجتماعی یا ترکیبی از آنها) و نیز کنترل کنش به منظور دستیابی به اهداف، تمرکز دارد. پژوهش حاضر ایده استفاده از سایبرنتیک سازمانی را به عنوان مدل مرجع در سازماندهی فعالیت های مربوط به برندسازی شهری ارائه مینماید. به دلیل کم بودن تحقیق مشابه در این موضوع در کشور با استفاده از روش کیفی تحلیل تم و از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته، مضامین  با اهمیت نزد خبرگان آگاه به برندسازی شهر بررسی شده است. نمونه پژوهش شامل 20 نفر از اساتید دانشگاه در حوزه های مدیریت با گرایش های سیستم ها، راهبردی، شهری، سیاست گذاری و بازاریابی و مدیران و مشاوران ارشد شهرداری است که با نمونه گیری تئوریک و تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. مضامین اصلی برندسازی موفق در ایران شامل تغییر نهاد ذهنی و هدف گذاری برندسازی شهر، بهبود همکاری بین سازمانی، تدوین چشمانداز و راهبرد، شناخت فعالیت های مرتبط، همافزایی ذینفعان مختلف برندسازی شهر و تحلیل نقش دولت است. با توجه به عدم وجود نظام مدیریت یکپارچه شهری در ایران، نگرش مبتنی بر سایبرنیتک سازمانی قابلیت بالایی در افزایش اثربخشی فرایند برندسازی شهری دارد. بدین منظور VSM که توسط استافورد بیر معرفی شده است، جهت افزایش هماهنگی در ذینفعان مختلف پیشنهاد می شود. دستاوردهای پژوهش حاضر میتواند در عرصه خط مشی گذاری شهری به کار گرفته شود تا بدین ترتیب زمینه توسعه برند، تصویر مطلوب و نیز بازشناسی و خلق هویت برای کلان شهرهای ایران فراهم آید و در نتیجه تمایز و جایگاهیابی کلان شهرهای ایران در منطقه تسهیل شود.

تغییرات گسترده سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی در دنیای امروزی منجر به از دست دادن موقعیت کسب و کار در موسسات مالی و بانکها گردیده تا جائی که خطر ورشکستگی این سازمانها ، جامعه اقتصادی کشور را همانند دومینوئی تهدید می نماید. این مقاله سعی دارد تا با استفاده از مدل سازی مانا به عنوان ابزاری قدرتمند جهت طراحی و عارضه یابی در سیستم بانکی، نقاط ضعف و قوت این سیستم را از نقطه نظر مانایی و ماندگاری شناسائی ومورد ارزیابی قرار دهد. مدل سازی مانا با الهام از علوم سایبرنتیک و قانون تنوع اشبی در پی ارائه مدل سیستمی برای مقابله با پیچیدگی در سازمانها می باشد. در این مقاله محققان با استفاده از اقدام پژوهی سیستمی وبا استفاده از مدل سازی مانا به عنوان ابزاری جهت عارضه یابی (و طراحی) در تلاش برای باز طراحی نقاط آسیب پذیر مبتنی بر مدل مانا در سیستم بانکی بوده اند.

هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی ظرفیت مانایی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با استفاده از مدل سیستم های مانا است. روش: به منظور دستیابی به این هدف با تلفیق مراحل مختلفی از سه نوع متداول این روش شناسی به تعریف هویت و اهداف و محیط نمایشگاه به منزله یک سیستم پرداخته سپس با تبیین فرایند تبدیل و از هم گشودن پیچیدگی های سیستم دو مدل تکتولوژیکی و مشتری-تأمین کننده ارائه شد و در نهایت با شناسایی زیرسیستم های پنج گانه مدل سیستم های مانا در ساختار فعلی نمایشگاه به بررسی نواقص موجود پرداخته شد. در نهایت نقص های ساختار فعلی جهت دس تیابی به مانایی ک ه رف ع آنها نمایشگاه را برای مواجهه ب ا چالش های محیطی و رسیدن به مانایی کمک می کند، مشخص شد. یافته ها: نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به منظور دستیابی به مانایی نیازمند رفع نواقص موجود در ساختار و ایجاد ساختار متناسب با مدل سیستم های مانا است تا بتواند با وجود تغییرات محیطی، به عنوان یک موجودی ت مس تقل در طول زمان به مانایی و بقا دست یابد. اصالت اثر: به نظر می رسد این پژوهش برای نخستین بار ساختار نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را از منظر مانایی مورد بررسی و سنجش قرار داده است. نتایج این پژوهش می تواند به منظور هماهنگی، برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل مورد بهره برداری مدیران نمایشگاه قرار گیرد.