مطالب مرتبط با کلیدواژه

آینده پژوهی


۱۲۱.

تحلیل رفتار بازیگران خارجی در بحران سوریه؛ همگرایی ها و واگرایی ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم و فنون نظامی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴۱ 5 - 28

کلیدواژه‌ها: سوریه بازیگر خارجی بازی ها مکتور آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۷۲۹
یک پایه وضعیت پیچیده تحولات سوریه، مداخله قدرت های منطقه ای و بین المللی در حوادث سوریه است. حدود بیست بازیگر به طور مستقیم، در تحولات سوریه، نقش آفرینی می کنند. حتی برخی بازیگران همچون روسیه، ایران، حزب الله لبنان، آمریکا و ترکیه به صورت مستقیم در این کشور حضور نظامی دارند. رژیم صهیونیستی هم گاهی حملات هوایی را در سوریه انجام می دهد. برخی دیگر حمایت مستقیم مالی و تسلیحاتی از معارضین و مخالفین دولت سوریه به عمل می آورند. بی شک تحلیل منطقی آینده سوریه، بدون شناسایی اهداف و رفتار هریک از این بازیگران ممکن نیست. مناسب ترین روش تحلیل رفتار بازیگر، نظریه بازی هاست که کنش هر بازیگری را متناسب با رفتار سایر بازیگران مورد ارزیابی قرار می دهد. در این مقاله، بازیگران متعدد ابتدا بسته به اهداف و برنامه ها در 7 گروه تقسیم بندی شدند؛ سپس رفتار هریک با در نظر گرفتن این نکته که چه مقدار در رفتار دیگر بازیگران تأثیرگذار است موردبررسی قرار گرفت. در پایان برای ارزیابی ملموس اثرگذاری رفتار هر بازیگر نسبت به بازیگر دیگر، از نرم افزار آینده پژوهی «مکتور» (MACTOR) استفاده شده است. این نرم افزار، 7 طیف بازیگر را بر اساس اهداف سه گانه «حفظ بشار اسد»، «مبارزه با تروریسم» و «حفظ تمامیت ارضی سوریه» مورد تحلیل قرار داده است.
۱۲۲.

سناریوهای باورکردنی آینده محتوا در فضای مجازی با افق ایران 1404(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: آینده فضای مجازی آینده محتوا ایران 1404 آینده پژوهی سناریو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۷ تعداد دانلود : ۷۴۳
این مقاله کیفیت محتوای فضای مجازی در افق ایران ۱۴۰۴ را مدنظر دارد و به دنبال شناسایی انواع آینده های پیش رو است که در ادبیات آینده پژوهی به آن ها «سناریو» می گویند. با دسته بندی ۱۵ پیشران دارای اهمیت و عدم قطعیت بالا، چهار عدم قطعیت کلیدی برای ساخت سناریوها شناسایی شد: کاربر- فناوری محوری، وضعیت شبکه، توازن قدرت های جهانی فضای مجازی و خط مشی ایرانی. از ترکیب حالات این عدم قطعیت ها ۳۶ سناریوی ممکن ایجاد شد که با بهره گیری از روش تحلیل بالانس اثرات متقابل و نرم افزار محاسباتی سناریو ویزارد در نهایت پنج سناریو که دارای بیشترین سازگاری بودند به عنوان سناریوهای باورپذیرتر مشخص شدند. این سناریوها با این عناوین نام گذاری شده اند: نهنگ در اقیانوس، ماهی در آکواریوم، دلفین در خلیج، لاک پشت در تشت و قورباغه در برکه. هرکدام از سناریوها تصویری متفاوت از آینده محتوای فضای مجازی در ایران سال ۱۴۰۴ ترسیم می کنند و تحقق هرکدام از آن ها بستگی به تصمیم ها و اقدام های امروز ما دارد. در نهایت شاخص ها و علائم راهنمای سناریوها مشخص شد تا امکان نظارت مداوم بر سناریوها و رصد تحولات فراهم شود.
۱۲۳.

بررسی کاربرد روش های آینده نگری؛ مرور سیستماتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد سال بیست و هفتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸۷

کلیدواژه‌ها: آینده آینده نگری روش های آینده نگری مرور سیستماتیک آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۷ تعداد دانلود : ۷۵۴
آینده نگری یکی از ابزارهای مناسب برای حرکت بر روی موج های عدم قطعیت است و انتخاب روش مناسب از مهم ترین نکاتی است که برای موفقیت آینده نگری لازم است. یکی از راه های دسترسی به نتایج بهتر در آینده نگری، در اختیار داشتن تصویر روشن از روش های مختلف و آگاهی از به کارگیری آنها در پروژه های پیشین است. از دهه 1990 تاکنون روش های متعددی برای انجام پروژه های آینده نگری ارائه و در سطوح مختلف به کار گرفته شده اند. با این وجود، بسیاری از آنها با شکست مواجه شده یا دچار مشکلات و نقایص بسیاری هستند و به دلیل پویایی های آینده نگری، مجموعه مشخصی از فرایند استفاده از آنها در دسترس نیست. هدف اصلی این پژوهش، ایجاد تصویری روشن از کاربرد روش های آینده نگری در پروژه های کاربردی است. بدین منظور، مرور نظام مند بر روی مقالات منتشرشده در سه پایگاه داده: ساینس دایرکت، اسکوپوس و امرالد انجام شده است و پس از غربال در مراحل مختلف، 45 مقاله مورد مطالعه عمیق قرار گرفته و تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل مرور سیستماتیک، نشان دهنده تنوع به کارگیری روش های آینده نگری تا سال 2017، سلایق کشورها در به کارگیری روش های آینده نگری، زمینه ها و دامنه کاربرد روش هاست. همچنین عوامل مؤثر بر انتخاب روش ها استخراج شد و بر اساس نظرات خبرگان بومی سازی و درجه اهمیت آنها نیز مشخص شده است. در این تحقیق سعی شده با مروری بر پژوهش های کاربردی، شکاف دانش موجود در حوزه های مربوط به آینده نگری شناسایی و به آینده پژوهان برای پروژه های آتی پیشنهاد شود.
۱۲۴.

آینده پژوهی (الگوی امتداد حال) و کاربست نظریه های روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵۹)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی ایران اتحادیه اروپا برجام مرحله ی اکتشافی مرحله ی هنجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۸ تعداد دانلود : ۸۱۶
این مقاله در پی امکان و نحوه کاربست نظریه های روابط بین الملل در روند آینده پژوهی است. برخی از آینده پژوهان به واسطه ی ابتنای آینده پژوهی بر تصورات و نگرش چرخشی به تاریخ، آینده پژوهی را روشی تفسیری می دانند و معتقدند که استفاده از چارچوب نظری و یا مفهومی (به عنوان ابزار تحلیل و تبیین) در مطالعات تفسیری غیرممکن است. در مقابل، برخی استدلال می کنند که روند آینده پژوهی فقط مبتنی بر تصویر و تصورات نیست، بلکه می تواند مبتنی بر شواهد تجربی (فکت ها) باشد؛ پس می توان از نظریه به عنوان ابزار تبیین و تحلیل بهره برد. در این مقاله قصد داریم دیدگاه سومی را مطرح کنیم و با تقسیم روند آینده پژوهی به دو مرحله ی اکتشافی و هنجاری، نشان دهیم استفاده از چارچوب نظری در مرحله ی اکتشافی، ممکن اما محدودیت زاست، ولی بهره مندی از نظریه در مرحله ی هنجاری برای آینده سازی راه گشاست. نتایج این مقاله نشان می دهد که آینده پژوهی مبتنی بر دو مرحله ی اکتشافی و هنجاری است. در مرحله ی نخست، آینده های محتمل طی فرآیندی با راهبرد استقرایی کشف می شوند. محصورکردن این مرحله به چارچوب نظری، محدودیت هستی شناسی ایجاد می کند؛ اما در مرحله ی هنجاری می توان در مرحله ی سناریو سازی و تجویز از یک یا چند نظریه ی به خصوص پیش بینی نظریه ها بهره مند شد. این مقاله کاربست نظریه های روابط بین الملل در آینده پژوهی را با ذکر مثالی از «آینده ی روابط ایران و اتحادیه ی اروپا پس از خروج آمریکا از برجام تا سال 2021» نشان می دهد. روش پژوهش توضیحی-تبیینی است.
۱۲۵.

آینده پژوهی انقلاب اسلامی و تحقق تمدن نوین دینی با تأکید بر اندیشه آیت الله خامنه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۵ 99-120

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی انقلاب اسلامی تمدن نوین اسلامی آیت الله خامنه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۹ تعداد دانلود : ۱۱۴۵
پس از چرایی و چگونگی وقوع انقلاب، یکی از موضوعات برجسته و حائز اهمیت در هر انقلابی، آینده و چشم انداز پیش روی آن است. پژوهش در تحولات آینده انقلاب ها، از موضوعات پرکاربرد در حوزه سیاست و نظریه پردازی درباره انقلاب ها به شمار می رود؛ بنابراین پژوهش حاضر درصدد است با روش آینده پژوهی پس نگری به این مسئله بپردازد که آینده انقلاب اسلامی ایران در تلاطم تحولات چگونه خواهد بود؟ ازآنجایی که انقلاب اسلامی حدوث و بقای تمدنی دارد؛ یافته های پژوهش، نمایانگر آن است که چشم انداز و منتها الیه انقلاب اسلامی پس از گذشت چهار دهه از حیات خود، تمدن نوین اسلامی را ترسیم ساخته است؛ چراکه به جهت برخورداری از ماهیت دینی، ظرفیت های تمدنی، بینش مردمی، وجود شخصیت های سیاسی مذهبی راهبر، گام های مؤثری در مسیر تمدن سازی نوین متناسب با ساخت و بافت ذهنی و عینی اسلام و ایران برداشته شده و چشم انداز آینده آن هموار شده است.
۱۲۶.

پیشران های کلیدی تغییر کاربری اراضی کشاورزی و اثرات آن بر نواحی روستایی مورد: دهستان میانجام در شهرستان تربت جام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد فضا و توسعه روستایی سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 45-72

کلیدواژه‌ها: تغییرات کاربری زمین اراضی کشاورزی آینده پژوهی پیشرانها روستاهای دهستان میانجام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۴۰۹
پژوهش حاضر به دنبال بررسی پیشران ها و آثار تغییر کاربری اراضی در نواحی روستایی دهستان میانجام واقع در شهرستان تربت جام بوده است. بر این اساس پژوهش حاضر از نظر روش توصیفی – تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است که جهت جمع آوری اطلاعات برحسب مقتضیات پژوهش از شیوه کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. برای تحلیل نتایج از دو نرم افزار MICMAC جهت تحلیل پیشران های کلیدی و SPSS جهت ارزیابی اثرات تغییر کاربری اراضی استفاده شده است. نتایج تحلیل پیشران های کلیدی نشان داد به لحاظ اثرگذاری مثبت، مؤلفه بهبود زیرساخت ها نظیر راه های ارتباطی و به لحاظ اثرگذاری منفی، مؤلفه هایی نظیر ناآگاهی از قوانین حفاظت اراضی، فرسایش و عدم محصول دهی مطلوب خاک در اثر شدت بهره برداری ها و مؤلفه های طرح ها و برنامه های تغییر کاربری اراضی مدون، گسترش شهر به سمت روستاهای پیرامونی و خزش شهری، افزایش ساخت و ساز خانه های دوم و ویلاها و توسعه راه های ارتباطی از مهمترین پیشران های تأثیرگذار در تغییر کاربری اراضی را شکل می دهند. در بحث ارزیابی اثرات تغییر کاربری اراضی، بیشترین اثر منفی ارزیابی شده توسط ساکنین روستایی مربوط به کاهش جمعیت تولید کننده روستایی به علت مهاجرت آنها به شهرها و گرایش کم آنها به ماندگاری در حریم روستا است که یک پدیده مخرب اجتماعی محسوب می شود. بیشترین اثر مثبت ارزیابی شده توسط ساکنین روستایی نیز متعلق به شاخص هایی از جمله افزایش بهداشت محیط، ساخت مساکن جدید با مصالح ساختمانی بادوام تر، عریض شدن معابر و تسهیل در تردد وسایل نقلیه ی جدید و بهبود زیرساخت ها بوده است.
۱۲۷.

پیش بینی روند آینده مدیرت سرمایه گذاری در برند با مدل دینامیکی ارزش ویژه برند (شرکت بیمه البرز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه بازرگانی سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۹۱ 125 - 152

کلیدواژه‌ها: سرمایه گذاری در برند ارزش ویژه برند آینده پژوهی پویاییشناسی سیستم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۵ تعداد دانلود : ۳۵۶
به موجب افزایش رقابت در بازارها، پژوهشگران برای پاسخ گویی در قبال هزینه های بازاریابی که در حال بالا رفتن است به کاوش در خصوص نرخ سرمایه گذاری در برند که موجب کسب مزیت رقابتی به خصوص در صنایع خدماتی می شود پرداخته اند. به علاوه منابع جدید اطلاعات در دنیای دائماً در حال تغییر کنونی باعث می شود  در کاربردهای پویای انواع سرمایه گذاری در مدیریت برند حساس شوند تا فرآیند تصمیم گیری را بهبود بخشند. هدف این تحقیق طراحی مدل دینامیکی مدیریت سرمایه گذاری در برند از طریق متغیرهای تاثیرگذار بر ارزش ویژه برند (آگاهی برند، تداعی برند، کیفیت درک شده و وفاداری برند) در شرکت بیمه البرز است تا رفتار این متغیرها را در یک افق زمانی شش ساله با استفاده از نرم افزار  Vensim پیش بینی نماید. در این مقاله پس از رسم نمودار انباشت-جریان، تحلیل حساسیت و سیاست مدل انجام می گیرد تا از آن برای تدوین سناریوی بهبود استفاده نماییم. سپس با تغییر انواع سرمایه گذاری ها (تبلیغات رسانه ای، روابط عمومی، بازاریابی مستقیم و ترویج فروش) به مقایسه سه سناریوی مبنا، خوش بینانه و بدبینانه می پردازیم که سناریوی خوش بینانه نشان می دهد با افزایش درصد سرمایه گذاری کل در برند، نمودار ارزش ویژه برند به میزان هفت درصد صعود می نماید.  
۱۲۸.

تحلیلی آینده پژوهانه از قدرت و نفوذ افراط گرایی اسلامی در جهان اسلام (مطالعه موردی: داعش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۹ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 57 - 74

کلیدواژه‌ها: اسلام افراطی اسلام سیاسی آینده پژوهی جهان اسلام داعش غرب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۵ تعداد دانلود : ۴۶۴
بعد از وقایع سال 2010 در جهان اسلام، گستره جدیدی از جریان های افراط گرای اسلامی ظهور یافت که خشونت، درگیری های فرقه ای، تکفیر، بی ثباتی سیاسی و تلاش برای دولت سازی از مهم ترین اقدامات آن است. وسعت و شدت عملیات گروه های افراطی مزبور از جمله داعش به حدی است که سنجش قدرت و نفوذ آنها نزد صاحب نظران روابط بین الملل، از اهمیت خاصی برخوردار است. اما آنچه عمدتاً در این بین از آن غفلت شده، آینده قدرت و نفوذ داعش در جهان اسلام است. از طرفی، آینده پژوهی قدرت و نفوذ داعش، مستلزم بررسی سازه های تاریخی، سیاسی و اجتماعی افراط گرایی اسلامی است. این پژوهش بر این باور است که تقویت افراط گرایی اسلامی بیش از آنکه ناشی از بسترهای اجتماعی و داخلی کشورهای اسلامی باشد، حاصل راهبرد غرب برای مهار «اسلام سیاسی» توسط «اسلام افراطی» است. از این رو، این پرسش مطرح است که آینده نفوذ و قدرت داعش در جهان اسلام چگونه و براساس چه سازوکارهایی تحلیل پذیر است؟ فرضیه این نوشتار بر این بنیاد استوار است که قدرت و نفوذ داعش به طور کامل نابود نخواهد شد و از سوی دیگر چندان نخواهد بود که افراطیون داعش به عنوان یک دولت به رسمیت شناخته شوند. اثبات این فرض براساس تشخیص جایگاه آینده پژوهی در ابعاد و اضلاع قدرت و نفوذ خواهد بود (نوآوری). نوع تحقیق حاضر نظری-کاربردی، رویکرد آن توصیفی- تحلیلی، شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و اسنادی و روش پژوهش سناریوپردازی است.
۱۲۹.

آینده پژوهی توسعه سیاسی در ایران بر مبنای تحلیل بازدارنده ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۹ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ 587 - 606

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی انقلاب اسلامی ایران بازدارنده ها توسعه سیاسی تحلیل لایه ای علت ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۴ تعداد دانلود : ۵۶۱
با آنکه لوازم و مبناهای زیربنایی توسعه سیاسی (مانند میزان رشد سواد،گسترش طبقه متوسط، توسعه کمی و کیفی آموزش عالی، رشد رسانه های دیداری و شنیداری و فناوری های نوین، چرخش قانونی نخبگانی و...) در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رشد چشمگیری داشته اند، همچنان تا دستیابی به مطلوبیت های توسعه سیاسی، هم به عنوان یک الگوی کیفی حکمرانی و هم  یک مدل کیفی زندگی شهروندی، فاصله وجود دارد. پژوهش پیش رو با تحلیل بازدارنده های توسعه سیاسی در مقطع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در پی پاسخگویی به این پرسش است که آینده توسعه سیاسی در ایران چگونه رقم خواهد خورد؟ در این پژوهش سعی شده است با مدل پس نگری رویدادها و بهره گیری از روش تحلیل لایه ای علت ها، که از روش های متداول علم آینده پژوهی است، به صورتی روشمند به این پرسش پاسخ داده شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که برای کاهش تأثیر بازدارنده های توسعه سیاسی بر روند شکل گرفته، تقویت پیشران هایی که فرایند توسعه را در جامعه ایرانی نهادینه می کنند، ضرورت دارد. همچنین توجه به شاخص هایی همانند ترویج تفکر توسعه خواهی با نهادینه کردن آن با آموزش در همه مقاطع، به عنوان سنگ بنای توسعه همه جانبه کشور، و معین کردن سرفصل های مربوط به توسعه سیاسی در برنامه ریزی های توسعه و اهتمام دولت و ملت به آنها، می توانند مشکلات پیش روی توسعه سیاسی کشور را برطرف کنند و روند دستیابی به آن را سرعت بخشند.
۱۳۰.

اثرات متقابل متغیرهای کلیدی برندسازی کارفرما در صنعت فن آوری اطلاعات و ارتباطات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت برند سال پنجم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 79 - 106

کلیدواژه‌ها: برندسازی کارفرما تحلیل اثرات متقابل آینده پژوهی صنعت فاو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۶ تعداد دانلود : ۳۱۵
برندسازی کارفرما یک استراتژی بازاریابی است که به بقای کارفرمایان در بازار رقابتی جذب و نگهداری نیروی کار کمک می کند. این پژوهش با هدف شناسایی اثرات متقابل متغیرهای کلیدی برندسازی کارفرما در صنعت فاوا صورت گرفت. این تحقیق ازنظر نوع، ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و ازنظر ماهیت بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. ابتدا بامطالعه ادبیات تحقیق، متغیرهای برندسازی کارفرما استخراج شدند و با آراء خبرگانِ عرصه منابع انسانی پرسشنامه ای مشتمل بر 13 متغیر برندسازی کارفرما، به منظور سنجش میزان اثرگذاری متغیرهای برندسازی کارفرما بر یکدیگر طراحی گردید. روایی محتوایی و اعتبار پرسشنامه موصوف موردسنجش و تائید قرار گرفت. 26 متخصص و خبره در خصوص میزان اثرگذاری متغیرها بر یکدیگر نظر دادند. نوآوری این تحقیق تحلیل اثرات متقابل متغیرهای کلیدی برندسازی کارفرما، است. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار میک مک تحلیل شد و نتایج این تحقیق جایگاه متغیرهای برندسازی کارفرما در صنعت فاوا، از حیث اثرگذاری و اثرپذیری و نقش آن ها را در برندسازی کارفرما تعیین می نماید.
۱۳۱.

«سناریونویسی» و آینده حیات سیاسی انقلاب اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ پاییز ۱۳۹۱ شماره ۳ 59 - 78

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی انقلاب اسلامی سناریو نویسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۴۷۹
پس از هر انقلابی، حساس ترین مسأله، موضوع تداوم و آینده انقلاب بوده است. از این منظر مقاله حاضر تلاش می کند تا با توجه به اهمیت آینده انقلاب اسلامی ایران و با در نظر گرفتن فشار های بین المللی علیه آن، با استفاده از شیوه سناریو نویسی به عنوان یکی از شیوه های آینده پژوهی، به طرح برخی سناریو های مطرح درباره آینده حیات سیاسی انقلاب اسلامی پرداخته و تحلیلی از آینده ارائه دهد. در این پژوهش با طرح و نقد چند سناریو در بحث مورد نظر، این فرضیه مورد تأیید قرار خواهد گرفت که انقلاب اسلامی ایران با در نظر گرفتن پارامتر های مختلف، روند بالنده ای را در حیات سیاسی خود تجربه خواهد نمود.
۱۳۲.

تفکر «دانش» سیاسی حوزوی و آینده آن «مطالعه موردی: تفکر سیاسیِ اسلام فقاهتی »

نویسنده:
منبع: مدیریت دانش اسلامی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 149 - 178

کلیدواژه‌ها: اسلام فقاهتی تفکر سیاسی آینده پژوهی نقشه راه حوزویان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۷ تعداد دانلود : ۲۲۸
با اینکه در ظاهر حوزه های علمیه، درسی با عنوان علوم سیاسی مصطلح را دنبال نمی کنند، ولی این حوزه علمیه بوده است که از درون خودش تا به حال در ایران دو نظریه اجتماعی - سیاسی را ارائه و آن را در جامعه جاری و عملی کرده است. مدعای ما این است که بودن یا نبودن، شدت یا ضعف و در حاشیه یا در متن بودنِ تفکر سیاسی در حوزه های علمیه مبتنی بر نوع نگرش به اسلام است؛ ازاین رو نویسنده تلاش کرده است سؤال اصلی مقاله یعنی «تفکر یا دانش سیاسی در حوزه علمیه چه جایگاهی را به خود اختصاص داده و خواهد داد» را با روشِ نقشه راه که یکی از روش های آینده پژوهی است با این فرضیه دنبال کند که «اگر اسلام از منظر گفتمان اسلام سیاسی - فقاهتی خوانش شود، نه از منظر اسلامِ مدنی و نه از منظر اسلامِ سلفی، آن گاه شاهد بروز و تجلی تفکر سیاسی آن هم تا سقف نظریه پردازی همچنین تأسیس دانشگاه و دانشکده سیاسی در میان حوزویان خواهیم بود». این نوشتار بیان می کند: تمایز تفکرات حوزوی در باب سیاست در بخش روندها، پیشران ها و همچنین پویش منابع، آینده مطلوب و متصور از تفکر سیاسی مبتنی بر اسلام سیاسی - فقاهتی برخلاف دو دیدگاه دیگر، موجب رشد تفکر و دانش سیاسی خواهد شد؛ بنابراین به واسطه این بررسی، هم حوزویانِ طرفدار اسلام سیاسی - فقاهتی به نقاط ضعف و قوت خود بیشتر پی خواهند برد و هم فضایی برای اهمیت دادن و رشد تفکر سیاسی در حوزه های جمهوری اسلامی ایران بر پایه بومی سازی اتفاق خواهد افتاد.
۱۳۳.

جستاری در تحلیل رویکرد مطالعات آینده جامعه ایران در پرتو نگرش نسل های آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد سال بیست و هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۹۱

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی نسل های آینده پژوهی سیاستگذاری سیاست نوآوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۶۵۸
مطالعات آینده در عصر جدید نخست با آینده پژوهی فناوری آغاز شد، اما اکنون چرخش های نظری زیادی را از سر گذرانیده است. در این رابطه، متفکران مفهوم «نسل های آینده نگاری» را مطرح کرده اند تا تغییر تدریجی محورها، حوزه های تمرکز، تفاوت بازیگران و اختلاف ابعاد را در قالب الگوهای متنوع با عنوان نسل های آینده نگاری نشان دهند. این گروه از صاحب نظران خاطرنشان می سازند که نسل اول آینده پژوهی با تمرکز صرف بر موضوع علم و فناوری تکوین یافته است، اما نسل های بعدی به تدریج بر زمینه های متنوع سیاستگذاری عمومی تغییر جهت داده اند. پرسش اساسی مقاله آن است که مشخصات پژوهش ها و برنامه های آینده پژوهی در ایران به طور عمده متناسب با چه نسلی از آینده پژوهی قرار دارد و نقاط ضعف آن در چیست. پرسش دوم آن است که آینده پژوهی چگونه می تواند به ابزاری برای حل چالش های عمومی جامعه تبدیل شود. مقاله در ساخت مدل مفهومی از رویکرد تناظری اندرسن استفاده می کند. جمع آوری داده با استفاده از روش مصاحبه عمیق و تحلیل اسنادی پروژه های آینده پژوهی انجام شده و یافته ها با روش تحلیل محتوا در چارچوب طبقه بندی برگرفته از طبقه بندی ساریتاش و اندرسن تحلیل شده اند. در پاسخ به دو پرسش پژوهشی، تحلیل های مقاله گویای آن است که نخست، رویکرد طرح ها و برنامه های آینده پژوهی در ایران، عموماً در نسل های اول و دوم بوده و از این جهت دچار ضعف منطقی و ابزاری برای رویارویی با چالش های فعلی است. دوم، رشد علمی ایران در عرصه آینده پژوهی، یک رشد نامتوازن بوده، بدین صورت که در دو دهه اخیر، ایران از حیث تکنیک و اجرای فنی طرح ها در آینده پژوهی رشد داشته، اما در عرصه ارتباط با فرایند برنامه ریزی از یک طرف و مشارکت پذیری فرایند از سوی دیگر، کم توسعه مانده است. از این جهت، ارتقای وضعیت آینده پژوهی در ایران برای ایفای نقش مؤثر در سیاستگذاری، در گرو ساخت چشم انداز واحد بر اساس اجماع نخبگان، توسعه ساختار و فرایند مناسب حکمرانی است.
۱۳۴.

آینده پژوهی روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس در افق 1404(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هشتم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۹ (پیاپی ۵۹) 143 - 177

کلیدواژه‌ها: شورای همکاری خلیج فارس جمهوری اسلامی ایران ناتوی عربی آینده پژوهی سناریونویسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷۶ تعداد دانلود : ۹۲۳
خلیج فارس از مناطق جغرافیایی با ویژگی های ممتاز در جهان است. این منطقه در برگیرنده کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوه ایران و عراق است. پرسش اصلی این مقاله این است که؛ آینده روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس در افق1404 با چه سناریوهایی مواجه خواهد بود. در پاسخ به این مسأله و با استفاده از روش آینده پژوهی، یعنی تحلیل اثرات متقاطع، 5 عامل کلیدی؛ نگرش حاکمان ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به یکدیگر، افزایش مسابقه تسلیحاتی و نظامی کشورهای عضو شورا(ناتو یا ائتلاف عربی) و ایران با هدف هژمون شدن در منطقه، هراس از تئوری هلال شیعی و صدور انقلاب ج.ا.ا با هدف مقابله با ایران و تفاوت های هویتی، تأثیر آینده سوریه، عراق، یمن و... بر روابط فی مابین و آینده برجام و برنامه هسته ای ایران، شناسایی شدند. این پیش ران ها به عنوان عوامل پایه در نرم افزار سناریوویزارد مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت با تجزیه و تحلیل متعدد و با بهره گیری از پانل خبرگان، از میان 128 سناریوی ممکن، تعداد 4 سناریوی محتمل؛ قایق های جنگی، ناوجنگی، کشتی مسافری و ناو جماران شناسایی شدند و نهایتاً سناریوی ناو جنگی به عنوان سناریوی محتمل و احتمال بالای تحقق معرفی و سناریوی کشتی مسافری، به عنوان سناریوی مرجح و مطلوب ایران، مورد شناسایی قرارگرفت.
۱۳۵.

آینده پژوهی در پهپاد کواد روتور به کمک کنترل فازی و ازدحام ذرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی دفاعی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۲ 39 - 61

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی کوادروتور ازدحام ذرات کنترل فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۲ تعداد دانلود : ۲۵۹
هواپیما بدون سرنشین (پهپاد) به وسایل پرنده ای اطلاق می گردد که از راه دور و یا توسط خلبان خودکار داخلی هدایت و کنترل می گردد. آن ها می توانند تجهیزات مختلفی نظیر دوربین ها، سنسورها و وسایل ارتباطی را حمل کنند، این پرنده ها قادر به انجام عملیاتی از قبیل ره گیری هوایی، تصویربرداری از میدان نبرد، ردیابی اهداف زمینی، هدف هوایی، جنگ الکترونیک، عملیات انتحاری و غیره هستند. کوادروتور یک پرنده بدون سرنشین عمود پرواز است. این وسیله به سبب قابلیت نشست و برخاست عمودی در دسته عمود پروازها قرار می گیرد که به جهت برخی مزایا و ویژگی هایش مورد توجه قرار گرفته است. این وسیله دارای ساختار شبه صلیبی می باشد که چهار ملخ درچهارگوشه آن قرار داشته و با تغییر سرعت ملخ ها می تواند حرکات و مانورهای مختلف را انجام دهد. دراین مقاله ابتدا مدلسازی دینامیکی و سپس اثرات محیطی برروی پرنده محاسبه می شوند؛ کنترل فازی ونحوه پیاده سازی آن برای پرنده کوادروتور شرح داده می شود؛ در ادامه به ساختار خلبان خودکار پرداخته می شود و سیمولینک طراحی شده از پرنده کوادروتور و خلبان خودکار ارائه می شود؛ ودرنهایت با استفاده از الگوریتم ازدحام ذرات، مسیر در دو قسمت مختلف طراحی می شود نتایج کاهش مدت زمان و افزایش دقت در انجام عملیات را نشان می دهد؛ از این رو می تواند الگویی جالب برای آینده پژوهی مسیریابی سایر پهپادها باشد.
۱۳۶.

الگوی بومی آینده پژوهی در ارتش جمهوری اسلامی ایران با رویکرد فرآیندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی دفاعی سال چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۲ 63 - 81

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی تدوین راهبرد مساله یابی نیازسنجی تغییرات محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۶ تعداد دانلود : ۴۲۵
از آنﺟﺎ ﮐﻪ آﯾﻨﺪه ﭘﮋوﻫﯽ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ و ﺑﺮرﺳ ﯽ ﺷ ﺮاﯾﻂ و وﯾﮋﮔ ﯽﻫ ﺎی آﯾﻨ ﺪه را ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮان ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﺑﺴﺘﺮی ﺑﺮای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻠﻘﯽ میﮔﺮدد. با توجه به اینکه یک الگوی بومی از فرآیند آینده پژوهی در آجا با رویکرد فرآیندی ارائه نگردیده است، این تحقیق به دنبال تدوین آن در آجا بوده و در واقع مسئله اصلی تحقیق این است که الگوی بومی فرآیند آینده پژوهی در آجا چیست. این تحقیق از حیث هدف کاربردی و از حیث روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی با رویکرد کمی می باشد. در جهت اجرای تحقیق در ابتدا با مطالعه ادبیات و پیشینه تحقیق عوامل موثر بر آینده پژوهی در آجا با استفاده از روش تحلیل محتوا احصاء گردیده است. سپس جهت دستیابی به الگوی مفهومی تحقیق روابط بین عوامل شناسایی شده از روش الگوی سازی ساختاری تفسیری (ISM) و با استفاده از پرسشنامه استاندارد و جمع آوری داده ها از 13 نفر خبرگان حوزه آینده پژوهی در آجا استفاده شده است. در پایان این پژوهش الگویی بومی با رویکرد فرآیندی و در پنج سطح و 10 مؤلفه برای آینده پژوهی در آجا ارائه گردیده است.
۱۳۷.

مطالعه ی تطبیقی نتایج به کارگیری دو رویکرد مدل های پویایی سیستم و رویکرد شهودی در پیش بینی سناریوهای تعارض نظامی میان ایران و عربستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی دفاعی سال چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 111 - 141

کلیدواژه‌ها: پویایی سیستم ها آینده پژوهی سناریونگاری بازی جنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۳۵۰
تحولات دهه های اخیر در عرصه ی فناوری های دفاعی و همچنین اندیشه ی دفاعی مانند گسترش جنگ سریع هواپایه، جنگ شبکه ای و در کنار آن ظهور رسانه های آزاد مجازی و دسترسی همگانی به آنها، چهره ی جنگ ها را دگرگون ساخته است. این دگرگونی خصوصیاتی جدید برای جنگ ها به دنبال داشته است. از سویی دیگر؛ جنگ از جمله پر چالش ترین عرصه های تصمیم گیری برای نوع بشر است. پیشرفت فناوری و تحول نوع جنگ، باعث شده فرماندهان برای گرفتن تصمیمات مهم، در تنگنای زمانی قرار بگیرند. با توجه به ماهیت پیچیده ی جنگ و دشواری تحلیل سریع محیط آن برای مغز و ذهن انسان، استفاده از روش های مدل سازی رایانه ای برای کمک کردن به فرماندهان ضروری است که در واقع یکی از این روش ها پویایی سیستم ها است. در واقع، به کارگیری رویکرد پویایی سیستم ها در تحلیل و آِینده پژوهی مسائل راهبردی دفاعی، نمی تواند یک رویکرد مستقل صرف باشد و باید از آن برای تکمیل روش هایی مانند بازی جنگ یا سناریونگاری بهره برد. در این پژوهش سعی شده است تا روش پویایی سیستم ها برای اجرای مدل های ذهنی خبرگان درباره ی مساله ی جنگ احتمالی ایران و عربستان به کار ببرد. در همین حین با یک رویکرد کیفی، محقق دشواری های به کارگیری این روش برای مسائل راهبردی دفاعی را بر شمرده و در نهایت پیشنهاداتی برای مدل سازی بهتر این مسائل با پویایی سیستم ها ارائه داده است.
۱۳۸.

مدل ظرفیت جذب در سازمان های دانش بنیان دفاعی با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی دفاعی سال چهارم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۳ 143 - 168

کلیدواژه‌ها: ظرفیت جذب سازمان های دانش بنیان دفاعی آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۸ تعداد دانلود : ۳۳۱
هدف اصلی این پژوهش ارائه مدل ظرفیت جذب در سازمان­های دانش­ بنیان دفاعی با رویکرد آینده‌پژوهی می­باشد. روش پژوهش، آمیختة اکتشافی بوده که در مرحلة نخست مطالعه­ای کیفی (آینده پژوهی- دلفی) و مدل پژوهش جهت بررسی کمّی در مرحلة بعد طراحی شده است. به منظور بررسی ابعاد و مولفه­ها پیشنهادی مدل اولیه از جامعه آماری شاملخبرگان دانشگاهی، مدیران و روسا استفاده گردید. همچنین به منظور بررسی مدل پیشنهادی از جامعه آماری شامل کارکنان سازمان­های دانش بنیان دفاعی واقع در استان‌های تهران و البرز (تعداد 300 نفر) به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-پیمایشی و ابزار گردآوری داده­ها پرسش­نامه بوده و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم افزار تحلیل آماری Excel 2013، SPSS 24،Smart-PLS استفاده گردید. بر اساس مبانی نظری و پیشینه پژوهشی پرسش­نامه پژوهشگر ساخته با 9 بُعد، 38 مولفه تهیه گردید. برابر نتایج بدست آمده از مدل پژوهش می­توان بیان کرد که مدل پیشنهادی مورد تأیید بوده و همچنین بر اساس شدت تاثیر بین مولفه­های مدل در جدول 6، تشخیص بر عملکرد مطلوب، جذب بر عملکرد مطلوب به ترتیب کمترین ضریب تاثیر را دارند. در حالیکه محیط بیرونی بر عوامل سازمانی و محیط بیرونی بر یکپارچگی، تحول، پیکربندی بیشترین ضریب تاثیر را دارند. همچنین تاثیر بهره­برداری بر عملکرد مطلوب، تاثیر جذب بر عملکرد مطلوب، تاثیر تشخیص بر عملکرد مطلوب در سطح اطمینان 95 درصد (سطح معناداری 5 درصد) معنادار نمی باشند.
۱۳۹.

فراتحلیلی بر آسیب شناسی های برنامه های توسعه در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اقتصادی سال سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۰

کلیدواژه‌ها: فراتحلیل آسیب شناسی برنامه توسعه برنامه ریزی آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷۵ تعداد دانلود : ۸۹۳
با وجود اینکه حدود 65 سال از شروع برنامه ریزی و حرکت در مسیر توسعه در ایران می گذرد، اما همچنان در زمره کشورهای درحال توسعه قرار داشته و حجم عظیم منابع انسانی، مالی و طبیعی مصرف شده، با دستاوردهای به دست آمده تناسبی ندارد؛ ازاین رو، ضرورت دارد رویکرد حاکم بر نظام برنامه ریزی کشور مورد کنکاش و بررسی تحلیلی و انتقادی قرار گیرد و آسیب های آن شناسایی شود. البته تاکنون مطالعات مختلفی در این زمینه انجام شده است ولی باوجود ضرورتی که در نظم دهی به ابعاد مختلف آسیب های برنامه های توسعه و بررسی آنها در قالب یک مدل جامع وجود داشته است، بررسی پارادایم های حاکم، اغلب به طور پراکنده و محدود به یک یا چند بعد خاص بوده است. در این مقاله، ابتدا تجربه نزدیک به 6 دهه برنامه ریزی در ایران از حیث پوشش موضوعی، افق زمانی، نحوه برخورد با فضا (آمایش سرزمین)، پوشش جغرافیایی، روش تهیه و روش اجرای دیده مان غالب برنامه ها و تجربه برنامه ریزی بررسی می شود. سپس آسیب شناسی جامعی از مشکلات برنامه ریزی در کشور انجام شده و با نظم دهی به ابعاد مختلف آسیب ها، آسیب ها در قالب مدلی سه سطحی، در سه سطح پیش از برنامه ریزی، برنامه ریزی و پس از برنامه ریزی بیان می شود. این مقاله با به کارگیری روش فراتحلیل، سعی کرده است با جمع آوری و ترکیب اطلاعات از پژوهش های پیشین و با نظم دهی به ابعاد مختلف آسیب ها، مخاطبان را در درک و رفع آنها یاری کند. نتیجه کار، مدل جامعی است که به صورتی منظم، مشکلات مختلف در برنامه ریزی توسعه در کشور را نشان می دهد و می تواند کمک شایانی به دست اندرکاران در راستای رفع این مشکلات ارائه دهد. درنهایت راهکارهایی برای رویارویی با آسیب های مختلف نیز پیشنهاد می شود.
۱۴۰.

تحولات دولت- ملت در پرتو پیشرفت های فناوری اطلاعات: آینده های بدیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: راهبرد اقتصادی سال پنجم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: اقتصاد سیاسی دولت - ملت آینده های بدیل فناوری اطلاعات آینده پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۳۴۴
نهاد حاکمیت، یکی از مهم ترین نهادهای تأثیرگذار در راهبردهای اقتصادی هر کشوری است. نهادی که امروز در عرصه روابط بین الملل با لفظ دولت- ملت از آن یاد می شود. پدیده اجتماعی دولت در طول تاریخ از عهد باستان تاکنون همواره متناسب با تغییرات و تحولات اجتماعی تغییر یافته است، از این رو، تغییر آن در آینده نیز دور از انتظار نیست. به ویژه با توجه به تغییرات و تحولات گسترده ای که فناوری اطلاعات، ارتباطات و به موازات آن شکل گیری فرایند جهانی شدن به وجود آورده، تغییر مفهوم دولت- ملت متناسب با این تغییرات به نظر اجتناب ناپذیر می رسد. این تغییرات به گونه ای با سرعت و عمق زیاد در حال وقوع می باشد که ممکن است باعث گسستگی در روابط نهادی و اجتماعی و حتی دگردیسی کامل تسلط حاکمیت بر راهبردهای اقتصادی و سیاسی کشورها شود. پرداختن به این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که اگر دولت- ملت در آینده دستخوش تغییر مفهومی یا کارکردی شود، هر آینده نگاری با موضوع آینده کشورها و تحولات راهبردهای اقتصادی و سیاسی بدون در نظر گرفتن این تغییرات از اعتبار کافی برخوردار نخواهد بود. در این مقاله، با طرح تحولات دولت- ملت در پرتو پیشرفت های فناوری اطلاعات به عنوان گونه ای از تحولات کارکردی و مفهومی دولت-ملت در آینده، آینده های بدیل محتمل و تغییرات احتمالی در عناصر تشکیل دهنده دولت- ملت تبیین شده است