سازمان های دفاعی

فناوری اطلاعات و ارتباطات دارای تأثیر مستقیم در همه بخش های یک سازمان است. رایانش ابری به عنوان یک فناوری نوظهور توانسته با به اشتراک گذاری منابع و برنامه های کاربردی میان کاربران، محیط انعطاف پذیر و قدرتمندی را در سازمان ها ایجاد نماید. امروزه اغلب سازمان های دنیا ازجمله سازمان های دفاعی در حال برنامه ریزی برای مهاجرت به محیط رایانش ابری می باشند. با وجود همه مزایای استفاده از رایانش ابری در سازمان های دفاعی، باید به مسئله امنیت به عنوان مهم ترین چالش توجه ویژه شود. تحقیق حاضر که به شیوه توصیفی – پیمایشی است، به ارائه الگوی راهبردی برای نحوه مهاجرت سازمان های دفاعی به محیط رایانش ابری پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق فرماندهان، مدیران و کارشناسان ارشد سازمان های فناوری اطلاعات نیروهای مسلح و دانشجویان دوره های دکتری مدیریت راهبردی فضای سایبر می باشند که به عنوان خبرگان تحقیق در نظر گرفته شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد که شناسایی زیرساخت های جاری سازمان های دفاعی در حوزه های مختلف و ایجاد الگو برای مهاجرت به محیط رایانش ابری به عنوان مهم ترین راهبردها باید مد نظر قرار گیرند. همچنین اقدامات مرتبط با هر راهبرد نیز به عنوان نتایج تحقیق آورده شده است.

 محیط سازمان به یک محیط آشفته مبدل شده و پیچیدگی تصمیم و تغییر و تحولات بنیادی در محیط سازمانی، آینده پژوهی را در مدیریت ضروری ساخته و بودجه ریزی به عنوان ابزار و عامل استراتژیک برای رویارویی با حوادث غیرقابل پیش بینی مورداستفاده قرارگرفته است. انحراف فرآیند بودجه ریزی از مسیر دستیابی به اهداف اصلی سازمان و بروز خطا و اشتباه در تعیین زمینه های صرف منابع مالی مسئله ای است که در بسیاری از سازمان ها به یک مسئله حاد و دائمی تبدیل شده و بسیاری از مدیران و برنامه ریزان با سؤالاتی مانند چگونگی پیش بینی و تخصیص منابع و تعیین مجموعه عواملی که در زمان تدوین بودجه می بایست موردتوجه قرار گیرند، مواجه هستند. بر این اساس هدف اصلی این پژوهش تبیین الزامات بودجه ریزی سازمان های دفاعی آینده با استفاده از روش دلفی است. بدین منظور بعد از انجام مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی گسترده، با بهره گیری از روش دلفی، تدوین و تجزیه وتحلیل پرسشنامه و انجام مصاحبه با صاحب نظران و خبرگان بعد اقتصادی به عنوان مؤثرترین بعد و درباره اثرگذاری ابعاد فناوری، اسناد بالادستی، مدیریت استراتژیک سازمان و تهدیدات و آسیب های احتمالی، به ترتیب و بافاصله ای کم، پس از بعد اقتصادی اجماع به عمل آمد.

پهپادها یا پرنده های هدایت پذیر از راه دور می توانند علاوه بر انجام مأموریت های اصلی خود در حوزه های کنترل، شناسایی، جمع آوری اطلاعات، جاسوسی و هدایت سلاح های هوشمند تا هدف، حمله مستقیم به اهداف را هم انجام دهند.  سازمان های دفاعی و از آن جمله نیروی هوایی نیازمند آمادگی رزمی و دفاعی بر اساس حوادث و جنگ های احتمالی آینده فرا روی، با شناخت و درک صحیح از نحوه به کارگیری بهینه و مناسب پهبادها در راستای افزایش توانمندی های عملیات هوایی خود است.  محقق با انجام یک تحقیق و پژوهش اسنادی و میدانی برای دستیابی به ارائه الگوی جامع برای استفاده بهینه از پهپاد در توانمندسازی عملیاتی سازمان های دفاعی با استفاده از روش توصیفی و "موردی - زمینه ای" ضمن مراجعه به صاحب نظران و کارشناسان عملیات هوایی مرتبط با پهباد در نیروی هوایی و ستاد فرماندهی کل ارتش نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و پرسشنامه در اختیار آن ها قرار گرفته و پس از دریافت داده ها، یافته های تحقیق با روش های آماری و روش تحلیل عاملی اکتشافی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.  نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که سازمان های دفاعی (مطالعه موردی نیروی هوایی) برای به کارگیری پهپاد در توانمندسازی عملیاتی خود، بایستی به مؤلفه های چهارگانه شامل: مأموریت ها (راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی)، تهدید شناسی هوایی (شدت، ماهیت و نوع)، قابلیت ها و کارکردها(عملیات اثربخش، تعمیر و نگهداری و سامانه های جانبی)، تأمین پشتیبانی زمینی و هوافضایی (فرماندهی و کنترل هوشمند و یکپارچه، تجهیزات و زیرساخت های لازم و زنجیره تأمین مطمئن) توجه نمایند.

هدف این پژوهش، بررسی چگونگی به کارگیری آینده نگاری درجهت ایجاد معیارهای مؤثر جهت دهنده به فرایندهای منابع انسانی به منظور افزایش تأثیر فعالیت های منابع انسانی در دستیابی به اهداف سازمان های دفاعی است. بدین منظور، پس از شناسایی جنبه های تأثیرگذار آینده نگاری بر جهت دهی به فرایندهای منابع انسانی سازمان های دفاعی، به روش مدل سازی سیستمی نرم [1] ، چگونگی و میزان اثرگذاری شاخص های آینده نگاری بر دستیابی به هدف پژوهش به روش مدل سازی مسیری ساختاری2 تبیین شد. با به کارگیری این روش، مسیر اثرگذاری و اندازه تأثیر شاخص های آینده نگاری در زمینه های احتراز از تهدیدات و بهره برداری از فرصت ها، دفاع مؤثر در نبردهای نامتقارن، اکتساب فناوری های دفاعی موردنیاز، ترکیب تجهیزات دفاعی در طراحی نبردها، توسعه یا چابک سازی سایر بخش های دفاعی و موقعیت های مؤثر تمرکز جنگ افزارها بر ایجاد معیار جهت دهنده به مدیریت راهبردی فرایندهای منابع انسانی و دستیابی به یکپارچگی میان فرایندهای منابع انسانی با اهداف راهبردی دفاعی، تعیین و الگویی جهت به کارگیری هدف مند فرایندهای منابع انسانی درراستای تحقق اهداف سازمان های دفاعی ارائه شد. <br clear="all" />  

در عصر اطلاعات و ارتباطات، رشد روزافزون و نمایی تولید و تبادل داده های متنوع از منابع مختلف، مفهوم کلان داده را بوجود آورده است. در کشورهای صنعتی، سرمایه گذاری وسیعی در مورد بهره گیری از فرصت ها و برطرف نمودن چالش های فنی و مدیریتی این فناوری نوظهور در حال انجام است. کلان داده علاوه بر کاربردهای تجاری، اجتماعی، اقتصادی و علمی در تأمین امنیت ملی و کاربردهای نظامی نیز مورد توجه قرار گرفته است. در مدیریت عملیات نظامی، استفاده بلادرنگ و مؤثر از داده های بیشتر و افزایش سرعت انتقال و پردازش داده ها، از حساسیت و جایگاه حیاتی برخوردار است. هدف اصلی این مقاله، بررسی کاربردهای نظامی فناوری کلان داده و نقش آن در مدیریت صحنه نبرد است. برای این منظور ابتدا به معرفی ویژگی ها، کارکردها و ابزارهای مورد استفاده در کلان داده پرداخته شده و در ادامه با اشاره به کاربردهای اخیر این فناوری در سازمان های دفاعی و امنیتی، با ارائه دو مدل مفهومی، نقش این فناوری در مدیریت صحنه نبرد مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشانگر آن است که بکارگیری فناوری کلان داده موجب بهینه سازی کارایی تجهیزات، تصمیم گیری به موقع، هدایت نیروها و افزایش توان عملیاتی شده و برای کسب برتری نظامی در جنگهای آینده امری ضروری است. توجه به آگاه سازی، برنامه ریزی و شناسایی توانمندی های داخلی، حمایت از شرکت های دانش بنیان و لزوم بومی سازی زیرساخت های ارتباطی و مراکز داده به منظور تبیین تعامل این فناوری با کاربردهای نظامی، از جمله راهکارهای پیشنهاد شده در این مقاله است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سلامت سازمانی با فرهنگ سازمانی مدیران مراکز دفاعی انجام شده است. روش پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ چگونگی جمع آوری اطلاعات از جمله پژوهش های توصیفی-همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل کلیه مدیران و معاونین مراکز دفاعی (303=N) در سال 94-1393 می باشد که 169نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه استاندارد سلامت سازمانی هویوفلدمن (1996) و پرسشنامه استاندارد فرهنگ سازمانی دنیسون (2000) بوده که روایی و پایایی آنها تایید شده است.برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون استفاده شده است. عمده ترین یافته های پژوهش حاکی از آن بود که رابطه مثبت و معنی داری بین سلامت سازمانی و فرهنگ سازمانی در سطح 01/0 >P وجود دارد همچنین ابعاد انسجام نهادی، نفوذ مدیر، ملاحظه گری، ساختدهی، پشتیبانی منابع، روحیه و تأکیدعلمی با فرهنگ سازمانی مدیران رابطه مثبت و معنی داری در سطح 01/0 >P داشتند.

بیتردید فرماندهی رکن رکین نیروهای مسلح است. فرماندهی مهمترین عامل تداوم حیات و استمرار موفقیت یک سازمان نظامی محسوب شده و نقش بسیار مهم و حیاتی در رشد، بالندگی و پیشرفت آن را بر عهده دارد. این فرماندهی و مدیریت شایسته است که میتواند همواره مشوق و حامی پیشرفت و تحول در یک سازمان دفاعی اثربخش باشد. هدف از ارائه مقاله حاضر تبیین الگوی فرماندهی و مدیریت از منظر امام علی (ع) است که بهعنوان الگویی اخلاقی و اسلامی همیشه بایستی مدنظر سیاستگذاران و فرماندهان سازمانهای دفاعی باشد. بر همین اساس از روش کیفی و استراتژی تحلیل مضمون بهره گرفته شد. دادههای پژوهش با استفاده از نرمافزارهای تحلیل کیفی مکس کیودا مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج کیفی پژوهش مبین آن است که 66 مضمون فرعی بر اساس بیانات امام علی (ع) درباره فرماندهان و ویژگیهای آنها از نهجالبلاغه استخراج شد که در 9 طبقه منش فرماندهی، اخلاق نظامی، معیارهای شخصیتی، گزینش نظامیان، حقوق حاکم بر نظامیان، شیوه جنگاوری، رهبری نیروها، گزینش فرماندهان، حقوق نظامیان بر حاکم، طبقهبندی شدند.

نوآوری را می توان توسعه و به کارگیری راه های جدید و به طور چشمگیر بهبود یافته برای پاسخ گویی به نیازها و مسائل اجتماعی و اقتصادی تعریف کرد. تاکنون الگوها و رویکردهای متعددی در سطوح مختلف سازمانی و ملی برای اندازه گیری و ارزیابی نوآوری ارائه شده است. از طرفی، به دلیل ماهیت متفاوت سازمان های دفاعی، نوآوری در این سازمان ها شامل پیشران ها، الزامات و ملاحظات خاصی است. بنابراین، پژوهش حاضر با بهره گیری از رویکرد کیفی و استراتژی طرح چندشیوه ای شامل روش تحلیل مضمون و روش مدلسازی ساختاری تفسیری به ارائه چارچوبی متوازن برای اندازه گیری و ارزیابی نوآوری در سازمان های دفاعی پرداخته است. این چارچوب مشتمل بر دو دسته از مضامین فراگیر پیشران (تحلیل های راهبردی مبتنی بر دکترین دفاعی؛ تحلیل سبد محصولات و فناوری های دفاعی؛ شبکه سازی و توسعه همکاری های فناورانه؛ بازطراحی نهادها، فرآیندها و توسعه سرمایه های انسانی؛ مدیریت منابع، زیرساخت ها و ظرفیت ها) و مضامین فراگیر وابسته (نتایج سرمایه های انسانی؛ نتایج شبکه همکاران دفاعی؛ نتایج مشتریان و نیروهای مسلح؛ نتایج عملکردی نوآوری های دفاعی؛ نتایج مالی و ماموریتی؛ نتایج جامعه و امنیت ملی) است. ویژگی اصلی این چارچوب آن است که نوآوری های فناورانه و سازمانی، نوآوری های تدریجی و ریشه ای، افق زمانی گذشته، حال و آینده و ملاحظات اجتماعی، فنی و اقتصادی را به طور همزمان در برمی گیرد.

روند افزایش اهمیت و تاثیر دانش در سازمان های دفاعی غیرقابل انکار است. در این راستا به منظور مدیریت دانش و کسب و خلق آن در سازمان های دفاعی، ضروری است تا به شکلی کامل و همه جانبه به موضوع رایانش اجتماعی دانش توجه کرد. رایانش اجتماعی دانش، انشعابی از ادبیات مدیریت دانش است که نوعی توسعه سرمایه فکری، نرم افزاری و سخت افزاری است که با شرایط لازم برای مبادله و یا ترکیب مفهوم و یا مقوله ای به کار می رود. هدف تحقیق حاضر طراحی الگوی رایانش اجتماعی دانش در سازمان های دفاعی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر ارزش های مکتب اسلام ناب است که به استخراج نکات کلیدی و مهم اقدام می نماید. کدهای مربوطه از طریق بررسی منابعی چون قرآن کریم، احادیث، متون اسلامی و فرمایشات امامین انقلاب از منظر علم نافع؛ و از طرفی با بررسی مصاحبه با خبرگان صنایع دفاعی؛ استخراج شده اند. رویکرد پژوهش؛ آمیخته یا ترکیبی با رویکرد نسبی متوالی با وزن نابرابر است. در این تحقیق از سه روش "مرور دامنه- نظریه داده بنیاد- پیمایش" استفاده شده است. ابتدا داده های کیفی و سپس کمّی جمع آوری و تحلیل شده اند. در فاز اول کیفی، ابتدا منابع داخلی و خارجی مرتبط با استفاده از روش مرور دامنه استخراج شدند و سپس ضمن مرور منابع آرشیوی در این رابطه، مصاحبه ای با خبرگان حوزه دفاعی صورت گرفت که با استفاده از روش کیفی نظریه داده بنیاد، 298 شاخص، 32 مفهوم، 14 مولفه و 8 بُعد استخراج گردیدند. در فاز کمّی نیز، برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شد که به منظور سنجش از طیف لیکرت (هفت تایی) استفاده شد. برای تأیید اجزای چارچوب و تبیین روابط آن ها از روش پیمایش استفاده شد که در نهایت مشخص گردید که دو بُعد قدرت و استقلال علمی و امکانات و ظرفیت های بومی بیشترین رابطه را با رایانش اجتماعی دانش در سازمان های دفاعی دارند. از نتایجِ مهم این تحقیق می توان به نقش اساسی رایانش اجتماعی دانش اشاره کرد که می تواند بخش اعظم سرمایه های دانشی سازمان های دفاعی را که در حین فرآیندهای کاری توسط افراد تولید می شوند، مستند کرده و فرآیند جذب، کسب و خلق دانش را تا حد مرزشکنی علمی را ایجاد نماید.

در عصری که توجه به اطلاعات و داده در سازمان ها، منجر به رشد عملکرد و ذهنیت مثبت نسبت به سازمان می شود، در سازمان های بزرگ دولتی شاهد کم توجهی به داده و داده محوری هستیم که این موضوع منجر به بی بهره شدن سازمان از مزایای سازمان داده محور خواهد شد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و مدل سازی چالش های استقرار فرهنگ داده محور در سازمان های دولتی ایران به منظور رفع موانع و استقرار فرهنگ داده محور در سازمان های مذکور انجام شده است. منظور از سازمان های دولتی در پژوهش حاضر (محدوده پژوهش) سازمان های تابع وزارت دفاع (ودجا) می باشد. این پژوهش کاربردی-توصیفی در پارادایم تفسیرگرایی و با رویکردی آمیخته (کیفی-کمی) انجام شده است. داده ها با استفاده از روش های مطالعه منابع دانشی موجود، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسش نامه ساختاری تفسیری گردآوری و با استفاده از روش های تحلیل محتوای کیفی جهت دار و مدل سازی ساختاری تفسیری تحلیل شدند. جامعه آماری پژوهش حاضر در هر دو بخش کمی و کیفی این پژوهش، شامل خبرگان فرهنگ سازمانی و علم داده در سازمان های دفاعی بودند که با روش نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری 16 مصاحبه انجام شد. خروجی تحلیل محتوا به منظور بررسی روایی ابعاد و مؤلفه های استخراج شده در اختیار خبرگان گذاشته شد و جرح وتعدیل لازم صورت گرفت و پایایی خروجی تحلیل محتوا با روش هولستی سنجیده شد که ضریب آن 0.8 حاصل گردید. نتیجه منجر به طراحی مدل چالش های استقرار فرهنگ داده محور در سازمان های دفاعی گردید. یافته ها نشان داد که 8 بعد سازمانی، تصمیم گیری، بافتار داده، فرهنگ محیطی، مدیریتی، استراتژیک، لجستیکی، فردی-شخصیتی به عنوان چالش های مهم و کلیدی در مسیر استقرار فرهنگ داده محور هستند که این ابعاد مدل یکپارچه مذکور را شکل می دهند و این ابعاد با یکدیگر در تعامل هستند. نتایج همچنین نشان داد که مؤثرترین و تأثیرگذارترین بعد فرهنگ محیطی می باشد و ابعاد لجستیک، بافتار داده و مؤلفه های فردی- شخصیتی اثرپذیرترین ابعاد احصا شدند.

هدف تحقیق شناسایی عوامل موثر بر اجتناب از رفتارهای ضد بهره وری در سازمان های دفاعی می باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، آمیخته-اکتشافی است. نمونه آماری تحقیق در بخش کیفی، 12 نفر از خبرگان دانشگاهی و اجرایی سازمان های دفاعی بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمّی نیز تعداد 230 نفر از کارکنان یکی از سازمان های دفاعی کشور به روش تصادفی ساده انتخاب و در تحقیق مشارکت داده شدند. ابزار گرداوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی پرسشنامه می باشد. برای تحلیل داده های کیفی از روش داده بنیاد و برای تحلیل داده های کمّی از مدل یابی معادلات ساختاری (نرم افزار PLS ) استفاده شده است. تحلیل داده ها حاکی از شناسایی 68 شاخص در قالب 13 مولفه و 4 بعد(عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل فردی و عوامل فرهنگی-اجتماعی) برای عوامل موثر بر اجتناب از رفتارهای بهره وری در سازمان های دفاعی می باشد. شاخص های برازش مدل نیز بر کیفیت و برازش مناسب مدل تحقیق دلالت دارد. تمرکز بر شاخص های شناسایی شده در این تحقیق از سوی مدیران و فرماندهان و کارکنان این سازمان ها در تمامی سطوح  می تواند آنها را در اجتناب از رفتارهای بهره وری یاری نماید.

زمینه و هدف: بهره وری سرمایه های انسانی، یکی از پیشران های مهم برای ارتقای بهره وری پایدار در سازمان به شمار می رود و ضروری است که متناسب با الزامات راهبردها و جهت گیری های کلان سازمان توسعه یابد. از این رو، در پژوهش حاضر، به شناسایی و طبقه بندی الزامات ارتقای بهره وری سرمایه های انسانی در سازمان های دفاعی، از دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) پرداخته شده است. روش: این پژوهش کاربردی است و با رویکرد تفسیری استقرایی اجرا شده است. منابع اطلاعاتی پژوهش، گزیده هایی از فرمایش های مقام معظم رهبری، در خصوص بهسازی منابع و سرمایه های انسانی، در دیدار با مسئولان سازمان های دفاعی و دولتی است که با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و نگاشت شناختی و به کمک نرم افزار مکس کیودا تجزیه وتحلیل شده اند. یافته ها: از تحلیل متن سخنرانی ها، 201 کد اولیه در خصوص عوامل مؤثر بر بهره وری سرمایه های انسانی دفاعی شناسایی شد که پس از تلفیق، در چهار طبقه اصلی، بدین ترتیب دسته بندی شدند: 1. آمادگی روحی؛ 2. آمادگی معنوی؛ 3. آمادگی علمی و فنی؛ 4. الزامات مدیریتی. نتیجه گیری: طرح های توسعه سرمایه های انسانی در سازمان های دفاعی، باید متناسب با ماهیت مأموریت این سازمان ها، انتظارها و درایت های مرتبط و با رویکردی همه جانبه تدوین و اجرا شوند تا آمادگی سرمایه های انسانی برای پیشبرد راهبردهای سازمانی و انجام مؤثر وظایف و نقش های مدنظر و آرمانی تقویت شود.

هدف:  این مقاله با هدف طراحی الگوی تاثیر عوامل تعالی سازمانی بر توسعه مدیریت دانش (مورد مطالعه: سازمانهای دفاعی – نظامی) انجام شد.  روش: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات از نوع توصیفی – پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق حاضر یکی از سازمان های نیروهای مسلح (دانشگاه عالی دفاع ملی) است. روش نمونه گیری تصادفی ساده است حجم نمونه با جامعه آماری 150 نفر، برابر66 نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که کلیه مولفه های عوامل تعالی سازمانی در سطح اطمینان 95 درصد بر توسعه مدیریت دانش اثرگذار است. بهره گیری از دانش و توسعه دانش به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر را بر توسعه مدیریت دانش دارند. نتیجه: سازمان های نظامی می بایست ساز وکاری در جهت ارتباط کارکنان با سایر افراد را به منظور تبادل اطلاعات ایجاد نمایند. همچنین سیستم های فناوری اطلاعات، صفحات گزارش عملکرد تهیه نموده و به روز نمایند. کار تیمی را در سازمان پرورش داده و تقویت فرهنگ تعالی را یکی از هدفهای مهم سازمان قرار دهند. از مدارک علمی و تجربیات و تخصص کارکنان استفاده کاربردی نماید.