مدل سیستم های مانا

دنیای مدیریت و سازمان به عنوان یک حوزه میان رشته ای، به ویژه در عصر حاضر مملو از دوگان های متعددی است که مدیریت در عمل را به خصوص برای سازمان های دولتی به اقدامی سهل ممتنع بدل ساخته است؛ دوگان هایی چون کنترل و انعطاف پذیری، تمرکز و عدم تمرکز، آینده گرایی و حال نگری، توجه به منابع داخلی و نگاه به محیط بیرونی و مانند آن. جمع بهینه و اثربخش این دوگان ها در میزان توفیق عملکرد سازمان و مدیریت بسیار مؤثر است و این مهم در قابلیت های رویکرد سیستمی، دست کم به لحاظ نظری، نهفته است. <em>مدل سیستم های مانا</em> مدلی مبتنی بر سایبرنتیک سازمانی (به عنوان یکی از شاخه های اصلی رویکرد سیستمی) است که توانسته با بهره مندی مناسب از تفکر میان رشته ای، تا حدود زیادی فاصله این قبیل دوگان ها و چالش های اصلی مدیریت را در یک مدل سازی سیستمی از ساختار سازمان به حداقل رساند. به رغم آنکه این مدل در دنیا مدلی شناخته شده است و پروژه های متعدد در سطوح مختلف (از سطح بنگاه تا سطح سازمان های دولتی و اداره حکومت) بر اساس آن طراحی و اجرا شده است؛ در ایران تاکنون چندان شناخته شده نیست. نوشتار حاضر با هدف جبران این فقر نظری و کاربردی و با روش اسنادی به مرور موارد اصلی زیر درباره این مدل می پردازد: مفاهیم پایه ای مدل نظیر سایبرنتیک، مهندسی تنوع، بازگشت پذیری و خودالگوگیری؛ عرصه های میان رشتگی مدل (دست کم در سه عرصه خاستگاه شکل گیری، نظام مسائل و موضوعات پژوهشی و راه حل ها و راهکارها)؛ روش شناسی و سیستم های پنج گانه اصلی آن؛ برخی از مهم ترین کاربردها و پیشرفت های اخیر مدل؛ عمده مزایا و انتقادات وارد بر این مدل سیستمی؛ و درنهایت برخی کاربردهای پیشنهادی آن برای طراحی ساختارهای دولتی در ایران.

تغییرات گسترده سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی در دنیای امروزی منجر به از دست دادن موقعیت کسب و کار در موسسات مالی و بانکها گردیده تا جائی که خطر ورشکستگی این سازمانها ، جامعه اقتصادی کشور را همانند دومینوئی تهدید می نماید. این مقاله سعی دارد تا با استفاده از مدل سازی مانا به عنوان ابزاری قدرتمند جهت طراحی و عارضه یابی در سیستم بانکی، نقاط ضعف و قوت این سیستم را از نقطه نظر مانایی و ماندگاری شناسائی ومورد ارزیابی قرار دهد. مدل سازی مانا با الهام از علوم سایبرنتیک و قانون تنوع اشبی در پی ارائه مدل سیستمی برای مقابله با پیچیدگی در سازمانها می باشد. در این مقاله محققان با استفاده از اقدام پژوهی سیستمی وبا استفاده از مدل سازی مانا به عنوان ابزاری جهت عارضه یابی (و طراحی) در تلاش برای باز طراحی نقاط آسیب پذیر مبتنی بر مدل مانا در سیستم بانکی بوده اند.

هدف: هدف این تحقیق به کارگیری رویکرد سیستم مداخلات جامع ( (TSIدر تشخیص و انتخاب متدلوژی های مناسب  برای طراحی مدل بودجه ریزی خوب در بخش عمومی ایران است.  طراحی/ روش شناسی/ رویکرد: رویکرد مورد استفاده در این تحقیق سیستم مداخلات جامع بوده و  از نظر جمع آوری داده ها یک تحقیق کیفی می باشد. زیرا یافته های آن از طریق مصاحبه با خبرگان حوزه بودجه ریزی و حوزه سیستمی و از طریق تحلیل تم و تحلیل استعاره ای به دست آمده است. یافته های پژوهش: در این مرحله با توجه به  نتایج حاصل از مصاحبه، دو بعد پیچیدگی و درجه هدف مشترک در هر مرحله از فرایند بودجه ریزی مشخص گردید. سپس با در نظر گرفتن تناسب متدلوژی ها با ابعاد مساله و هدف تحقیق یعنی شناخت و آسیب شناسی سیستم، متدلوژی های مناسب انتخاب گردید. محدودیت ها و پیامدها: عدم دسترسی آسان به خبرگان و همچنین مشکلات تصمیم گیری در انتخاب متدلوژی با توجه به تنوع متدلوژی های مربوطه از محدودیت های این تحقیق بود. می توان در تحقیقات آینده از رویکرد سیستم مداخلات جامع در شناسایی و انتخاب متدلوژی های دیگر و همچنین در حوزه های مشابه نیز استفاده نمود. پیامدهای عملی: می توان از مدل حاصل از این تحقیق در شناخت و آسیب شناسی نظام بودجه ریزی و در نتیجه طراحی مدل بودجه ریزی خوب در بخش عمومی استفاده نمود. ابتکار یا ارزش مقاله: نوآوری این مقاله شناسایی و انتخاب ترکیبی از متدلوژی های سیستمی در طراحی نظام بودجه ریزی عمومی با  استفاده از رویکرد سیستم مداخلات جامع است.

هدف: نانوتکنولوژی در ایران همگام با توجه جامعه جهانی به این فناوری از ابتدای دهه 80 شروع به فعالیت کرده است. در چرخه عمر 20ساله نانوتکنولوژی، این اکوسیستم نوآوری توسعه یافته و دستاوردهای چشمگیری، به خصوص در عرصه علم ارائه کرده است؛ اما متناسب با رشد شاخص های علمی، تعداد پتنت ها و درآمد حاصل از فروش محصولات نانویی، رشد همگونی نداشته است. از آنجا که فعالیت مطلوب یک اکوسیستم، حاصل تلاش مشترک مجموعه ای متنوع از بازیگران و روابط بین آن هاست، هدف این پژوهش تحلیل ساختار فعلی این اکوسیستم، سازوکار های ارتباطی آن و پیشنهادهایی برای بهبود طراحی ساختار اکوسیستم است. روش: مبنای فلسفی این پژوهش پارادایم تفسیرگرایی و استراتژی پژوهش اقدام پژوهی است که با 3 چرخه کنش انجام شده است. در فرایند اجرای پژوهش، یک مدل مفهومی به عنوان مبنای طراحی ساختاری اکوسیستم نانو در ایران ترسیم شد؛ سپس بازیگران فعال در اکوسیستم شناسایی و در مدل مفهومی طراحی شده، جایابی شدند تا ساختار فعلی اکوسیستم و کاستی های آن مشخص شود. در نهایت، منطبق بر مبانی نظری و نظرهای خبرگان، پیشنهادهایی برای طراحی مطلوب ساختار اکوسیستم ارائه شده است. داده های پژوهش، به صورت هدفمند و با استفاده از مرور مستندات، ارسال پرسش نامه و تشکیل گروه های کانونی برای تأیید نتایج جمع آوری شده است. یافته ها: با توجه به مدل مفهومی  پژوهش و اهداف سند دوم توسعه نانوتکنولوژی، ایجاد بازیگری مهم به نام «سازمان پژوهش و فناوری» که وظیفه ارتباط صنعت و دانشگاه را برعهده دارد، در اکوسیستم نوآوری نانوتکنولوژی ضروری است. علاوه بر آن، ایجاد سازوکارهای ارتباطی، همانند برنامه های حمایت از صنعت و کنسرسیوم های پژوهش و توسعه برای تحقق اهداف اکوسیستم مهم است. نتیجه گیری: اهداف اکوسیستم نوآوری، هنگامی محقق می شود که تمانی بازیگران آن فعال و روابط بین آن ها به درستی برقرار شده باشد. اکوسیستم نوآوری نانوتکنولوژی در ایران، برای تحقق اهداف خود، به ایجاد بازیگران و سازوکار های ارتباطی نیازمند است که در حال حاضر وجود ندارند. مهم ترین بازیگر غایب این اکوسیستم، سازمانی تحت عنوان «سازمان پژوهش و فناوری» است که وظیفه تسهیل فرایند ارتباط صنعت و دانشگاه را برعهده دارد.

هدف: هدف مقاله حاضر شناسایی ظرفیت مانایی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با استفاده از مدل سیستم های مانا است. روش: به منظور دستیابی به این هدف با تلفیق مراحل مختلفی از سه نوع متداول این روش شناسی به تعریف هویت و اهداف و محیط نمایشگاه به منزله یک سیستم پرداخته سپس با تبیین فرایند تبدیل و از هم گشودن پیچیدگی های سیستم دو مدل تکتولوژیکی و مشتری-تأمین کننده ارائه شد و در نهایت با شناسایی زیرسیستم های پنج گانه مدل سیستم های مانا در ساختار فعلی نمایشگاه به بررسی نواقص موجود پرداخته شد. در نهایت نقص های ساختار فعلی جهت دس تیابی به مانایی ک ه رف ع آنها نمایشگاه را برای مواجهه ب ا چالش های محیطی و رسیدن به مانایی کمک می کند، مشخص شد. یافته ها: نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به منظور دستیابی به مانایی نیازمند رفع نواقص موجود در ساختار و ایجاد ساختار متناسب با مدل سیستم های مانا است تا بتواند با وجود تغییرات محیطی، به عنوان یک موجودی ت مس تقل در طول زمان به مانایی و بقا دست یابد. اصالت اثر: به نظر می رسد این پژوهش برای نخستین بار ساختار نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را از منظر مانایی مورد بررسی و سنجش قرار داده است. نتایج این پژوهش می تواند به منظور هماهنگی، برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل مورد بهره برداری مدیران نمایشگاه قرار گیرد.