اوقات فراغت

هدف مقاله حاضر این است که رابطه بین مصرف انواع رسانه (رسانه داخلی، ماهواره و اینترنت) و نحوه گذران اوقات فراغت به مثابه مؤلفه بنیادین سبک زندگی دختران را شناسایی کند. روش این تحقیق بر اساس نوع داده های جمع آوری و تحلیل شده، کمی است و از فن پیمایش در این مطالعه بهره گرفته شده است. جامعه آماری شامل کلیه دختران ورزشکار حاضر در دهمین المپیاد ورزشی دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور در شهرکرد می باشند که از میان آن ها، 355 نفر به شیوه نمونه گیری طبقه بندی شده انتخاب شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که رابطه بین مصرف هر سه نوع رسانه و نحوه گذران اوقات فراغت معنا دار است، با این تفاوت که جهت رابطه بین مصرف رسانه داخلی و اوقات فراغت مثبت، اما جهت رابطه بین میزان مصرف ماهواره و اینترنت با اوقات فراغت معکوس است؛ به عبارت دیگر، با افزایش میزان مصرف رسانه داخلی توسط دختران ورزشکار، نحوه گذران اوقات فراغت آن ها نیز بهنجارتر می شود، اما هرچه دختران ورزشکار بیشتر از ماهواره و اینترنت استفاده می کنند، آن ها گرایش به انتخاب نوعی از اوقات فراغت خواهند داشت که با هنجارهای جامعه کنونی ما در تعارض است. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد که مصرف دو نوع رسانه داخلی و ماهواره قادر هستند، حدود 26 درصد از تغییرات متغیر وابسته (سبک زندگی) را تبیین نماید.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه اضطراب بدنی اجتماعی و شرکت در فعالیت بدنی اوقات فراغت جوانان بود. پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی است. 150 نفر (78 زن و 72 مرد) با میانگین سنی 53/2 ± 24 نمونه های تحقیق را تشکیل می دادند. افراد نمونه، پرسشنامه مقیاس اضطراب بدنی اجتماعی موتل و کنروی (2000) و مقیاس ارزیابی رفتار فعالیت بدنی اوقات فراغت بزرگ سالان (ریس و همکاران، 2009) را تکمیل کردند که نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون کولموگروف- سیمرنوف تأیید شد. سپس داده های به دست آمده با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون، t مستقل و F مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد بین اضطراب بدنی اجتماعی و رفتار فعالیت بدنی اوقات فراغت ارتباط منفی معنادار  (001/0 sig= ، 63/0-r=) وجود دارد. همچنین، بین رفتار فعالیت بدنی اوقات فراغت دو گروه (01/0 sig= ، 53/2r=) و بین اضطراب بدنی اجتماعی آنان (001/0 sig= ، 84/2r=) تفاوت معناداری وجود داشت. بدین ترتیب، می توان گفت که افراد با اضطراب بدنی اجتماعی بالا، کمتر در فعالیت بدنی اوقات فراغت مشارکت می کنند. 

یکی از حوزه های مهم مرتبط با مسئله بزهکاری جوانان، حوزه اوقات فراغت و به طور خاص فعالیت بدنی است. بدین سبب، در مطالعه حاضر رابطه گذراندن اوقات فراغت با گرایش به بزهکاری در دانشجویان پسر دانشگاه یزد با تاکید بر فعالیت های ورزشی بررسی شد. روش این تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی می باشد که به شکل میدانی انجام گرفت. از بین کل جامعه آماری تحقیق، بر اساس روش نمونه گیری تصادفی و با توجه به جدول مورگان تعداد 364 فرد فاقد بیماری های روانی به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. اطلاعات لازم توسط پرسشنامه ها- بعد از تایید روایی و اعتبار آنها- جمع آوری گردیدند و توسط آزمون های آماری پیرسون، رگرسیون و تحلیل عاملی در سطح معنی داری 05/0=α مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.  نتایج نشان داد که بیشترین ابعاد بزهکاری دانشجویان به ترتیب در بعد خرابکاری قوی، دزدی و تقلب، خرابکاری ضعیف و در نهایت کجروی فرهنگی بوده است. همچنین، بین اوقات فراغت سازمان نیافته و بزهکاری رابطه معنی دار مثبت مشاهده گردید. نتایج مدل رگرسیونی نشان داد که وقت تلف کردن، جامعه پذیری بدون نظارت و اوقات فراغت سازمان یافته با همدیگر 37 درصد از تغییرات بزهکاری دانشجویان را تبیین کرده است. بدین ترتیب، افزایش فعالیت های اوقات فراغتی سازمان یافته با نظارت اجتماعی موجب کاهش گرایش به بزهکاری در دانشجویان می شود.

نظر به جایگاه کتاب الکترونیکی در آینده اوقات فراغت جوانان، بررسی وضعیت نشر الکترونیکی کتاب در ایران و نیز چگونگی مصرف کتاب های الکترونیک اهمیت می یابد. مطالعه حاضر با توجه به سؤالات مختلفی که در این عرصه دارد، ترکیبی از روش های مختلف از جمله بررسی اطلاعات موجود، مطالعه موردی، تحلیل ثانویه و پیمایش را مورد استفاده قرار می دهد؛ به طوری که ابتدا با بررسی اطلاعات موجود و نیز از طریق مطالعه موردیِ وضعیت نشر الکترونیکی در مؤسسه نشر نی به بررسی تحول صنعت نشر کتاب از رسانه ای چاپی به مجازی می پردازد و مسائل و مشکلات توسعه آن را در کشور  ایران ترسیم می کند. سپس با ترکیب روش تحلیل ثانویه مطالعات موجود و نیز روش پیمایش و در نهایت، مقایسه نتایج تحلیل ثانویه و پیمایش در پی دریافت چگونگی مصرف کتاب های الکترونیک در ایران و مقایسه آن با الگوهای جهانی برمی آید. نمونه های این پژوهش، به شکل غیرتصادفی و به روش گلوله برفی انتخاب شده است. مبنای مطالعه نیز پرسشنامه ای است که توسط محقق با ارجاع به مطالعه جهانی تنظیم و از طریق ای میل به پاسخگویان عرضه شده است و آن ها نیز آن را پس از تکمیل به همان صورت بازگردانده اند. بررسی صنعت نشر کتاب الکترونیک نشان می دهد که هرچند درآینده نزدیک فارسی شدنِ قالب کتاب هایِ الکترونیک محتمل است، اما به علّت ضرورت توسعه زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری لازم، نشرِ صنعتی در این حوزه به زودی تحقق نخواهد یافت. در این مورد مجموعه ای از متغیرها از جمله فقدان فرهنگ کتاب خوانی، نبود ساختارهای کتابخانه ای گسترده و عدم شکل گیری بازار کالایی در حوزه کتاب الکترونیک و از همه مهم تر کم رونقی نشر در ایران به عنوان موانع زمینه ای عمل می کنند. از منظر شرکت های انتشاراتی به طور مشخص امنیت بسیار بااهمیت می نماید، زیرا در غیاب شرکت های امنیتیِ معتبرِ بین المللی آنها اعتمادی به فرآیند الکترونیکی شدن ندارند. در بررسی چگونگی مصرف کتاب الکترونیکی مطابق تحلیل ثانویه مطالعه ای که در بین 10 کشور متفاوت صورت پذیرفته است، مقاله حاضر الگوی مصرف کتاب و متون الکترونیک را شامل سه مدل کشورهای پرسابقه، کشورهای واسط و کشورهای در حال ظهور برمی شمارد. در کشورهای دسته اول، بازار کتاب الکترونیک کاملاً شکل گرفته و بسیار پررونق و متوجه کتاب های ادبیات، داستان و رمان است. در مقابل، در کشورهای در حال ظهور بهره برداری از متون الکترونیک و بازار کتاب الکترونیک متوجه کتاب های تخصصی و آکادمیک است. مطالعه حاضر نشان می دهد بهره برداری از کتاب در ایران هنوز کالایی نشده است. نیز علیرغم آنکه هنوز بازار سازمان یافته ای در ایران برای کتاب الکترونیک شکل نگرفته، اما بهره برداری از متون و کتاب های الکترونیک کاملاً و حتی بیشتر از گروه سوم، متوجه کتاب های تخصصی و آکادمیک است. در همین حال، فقدان بازار کتاب و بهره برداری کالایی باعث شده است کاربران در ایران بیشتر متوجه کتاب ها و متون رایگان باشند-  ضمن اینکه رفتار بی ثبات تری را نیز در بهره برداری به نمایش می گذارند، زیرا فقدان بازار کتاب به نوبه خود کیفیت و قابلیت اعتماد را نیز محدود می سازد. بی رونقی استفاده از دستگاه های مخصوص خواندن کتاب نیز انعکاسی از همین فقدان بازار کتاب در ایران است، هر چند خود نیز در عدم اشتیاق به مطالعه کتاب الکترونیکی نقش دارد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه نحوه گذران اوقات فراغت و میزان شادی در بین جوانان شهر مرند است. این پژوهش با روش پیمایش و با نمونه ای به حجم 381 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و با استفاده از ابزار پرسشنامه در بین جوانان 15 29 ساله شهر مرند انجام گردید. بنابر نتایج تحقیق، میزان شادی جوانان در حد متوسط است. نتایج حاصل از آزمون فرضیات نشان می دهند که رابطه معنی دار و مثبتی بین اوقات فراغت کل، اوقات فراغت فعال و غیرفعال با میزان شادی جوانان وجود دارد. از بین متغیرهای زمینه ای، بین پایگاه اجتماعی اقتصادی با میزان شادی جوانان تفاوت معنی داری وجود دارد، اما این رابطه با جنسیت و وضعیت تأهل معنی دار نمی باشد. همچنین، بین سن و میزان شادی جوانان رابطه معنی داری مشاهده نشد. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که متغیر اوقات فراغت فعال بیشترین سهم را در تبیین پراکنش میزان شادی جوانان داشته است. براساس نتایج حاصل از این تحقیق می توان گفت که گذران اوقات فراغت از عوامل تأثیرگذار بر شادی جوانان می باشد.

همچنان که افراد یک جامعه یکسان نیستند، راهکارهای اوقات فراغت آنان نیز متفاوت است. این پژوهش به دنبال یافتن الگوهای رفتاری جوانان به تفکیک دختر و پسر در فضای مجازی است. چگونگی گذران اوقات فراغت برای جوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، زیرا الگوهای گذران اوقات فراغت در شناخت سبک زندگی افراد بسیار موثر است. بر این اساس، پرسش اصلی این پژوهش عبارت است از آن که گذران فراغت مجازی در بین جوانان چگونه بوده و تاثیر جنسیت بر آن چگونه است؟ برای پاسخگویی به این پرسش ضمن مراجعه به واقعیت، از مفاهیم نظری از قبیل میدان و منش در اندیشه بوردیو و نظریات کاستلز در باره جامعه شبکه ای استفاده شد. با توجه به ماهیت پژوهش، روش ترکیبی متوالی استقرایی انتخاب شد که ترکیب دو روش مطالعه میدانی و پیمایش است. ابزار گردآوری اطلاعات در مطالعه میدانی، مصاحبه نیمه ساخت یافته و بحث گروهی است و در بخش پیمایش، پرسشنامه ای با توجه به یافته های کیفی ساخته شد. روش نمونه گیری در بخش کیفی، نمونه گیری هدفمند و در پیمایش، نمونه گیری سهمیه ای بود.   یافته ها نشان از عمومیت استفاده از فضای مجازی در بین جوانان دارد، اما علیرغم باز شدن فضا و تسهیل کنشگری دختران در فضای مجازی، وجود نوعی منش و ذائقه جنسیتی در میدان فضای مجازی مشاهده شد. به عبارت دیگر، ساخت جنسیتی در اوقات فراغت مجازی بازتولید شده است. افزایش امکانات، تاثیر چندانی در نحوه رفتار جوانان برای گذران اوقات فراغت در فضای مجازی ندارد، اگرچه تمایل به مصرف نمایشی و اوقات فراغت تظاهری در دختران و پسران دیده می شود، اما به لحاظ شکلی متفاوت است.

شبکه های اجتماعی از رسانه های نوین به شمار می روند که بر پایه مشارکت همگانی بناشده اند. در حال حاضر، کاربران  به ویژه جوانان روزانه زمان قابل توجهی را در فضای مجازی می گذرانند؛ به گونه ای که این شبکه ها به عاملی تأثیرگذار بر بسیاری از مؤلفه های زندگی افراد تبدیل شده اند. پژوهش حاضر به منظور شناسایی اهداف، میزان و نحوه استفاده جوانان استان همدان از شبکه های اجتماعی مجازی و نیز تأثیر این شبکه ها بر چهار متغیر گرایش دینی، اخلاق، پیشرفت تحصیلی و اوقات فراغت جوانان انجام شد. جامعه آماری پژوهش را کلیه افراد 18 تا 35 سال استان همدان تشکیل می دادند. حجم نمونه آماری پژوهش شامل 412 نفر بود که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شد. ابزار اندازه گیری پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس لیکرت بود که روایی صوری و محتوایی آن مورد تأیید متخصصان قرار گرفت. همچنین، پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ مقدار قابل قبول 79/0 به دست آمد. یافته های پژوهش حاکی از تأثیر منفی این شبکه ها بر گرایش های دینی و اخلاق جوانان، اثر مثبت آن بر فعالیت های تحصیلی و پیشرفت تحصیلی و عدم معنی داری در زمینه تأثیر شبکه های اجتماعی بر اوقات فراغت جوانان می باشد. نتایج نشان می دهد که اغلب جوانان روزانه بین 1-2 ساعت را صرف استفاده از شبکه های اجتماعی می کنند. همچنین، شبکه اجتماعی تلگرام، واتساپ، اینستاگرام، ایتا و سروش پلاس در صدر پرمخاطب ترین شبکه های اجتماعی خارجی و داخلی قرار دارند و چت و جستجو در اینستاگرام بیشترین فراوانی رفتار جوانان را در این شبکه ها تشکیل می دهند.

هدف از تحقیق، بررسی و آسیب شناسی فرآیند موجود برنامه ریزی در اوقات فراغت مردم استان تهران و ارائه الگوی مطلوب می باشد. روش تحقیق از نوع اکتشافی و دارای ماهیت کیفی است که از تکنیک نظریه داده بنیاد استفاده شده است. جامعه آماری کلیه صاحب نظران مربوط به برنامه ریزی اوقات فراغت در سازمانهای متولی ورزش استان تهران بودند. نمونه آماری را مدیران و کارشناسان برنامه ریزی اداره کل ورزش و جوانان، هیات های ورزشی و سازمان ورزش شهرداری و اعضای هیات علمی صاحب نظر در حوزه اوقات فراغت و ورزش به تعداد 21 نفر تشکیل می دادند. برای نمونه گیری از روش هدفمند و تکنیک گلوله برفی تا اشباع نظری و برای جمع آوری داده ها از مطالعه مبانی نظری و مصاحبه بهره گرفته شد. نتایج بیانگر آن بود که مقوله برنامه ریزی فراغت با محوریت ورزش به عنوان پدیده محوری می تواند نقش محوری در ارتباط سایر مقوله ها با هم داشته باشد. لزوم برنامه ریزی مبتنی بر نیازهای جدید مصرف کنندگان تاکید شد و راهبردهای برنامه ریزی مبتنی بر مشتری، مبتنی بر بر رویکرد، مبتنی بر مطالعات تطبیقی، مبتنی بر ساختار و مبتنی بر محیط به عنوان اصلی ترین راهبردها مورد توجه قرار گرفت. در نظر گرفتن این راهبردها می تواند پیامدهای مثبت فردی، اجتماعی، اقتصادی و ورزشی به همراه داشته باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر میزان مشارکت در فعالیت های اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش بر توانمندی اجتماعی و رشد اجتماعی دبیران مدارس طراحی و اجرا گردید. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و از روش علی و مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دبیران مدارس استان بوشهر تشکیل داد که تعداد دقیق و جامع ای از آنان دردسترس نبود. لذا بر اساس فرمول حجم نمونه کوکران تعداد 384 نفر به عنوان نمونه پژوهش مشخص شدند. پس از پخش و جمع آوری پرسشنامه های پژوهش تعداد 321 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. روش نمونه گیری در پژوهش حاضر به خوشه ای تصادفی و با توجه به مناطق جغرافیایی استان بوشهر بود. ابزار گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر شامل سه پرسشنامه وضعیت اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش کریمیان و همکاران (1392)، توانمندی اجتماعی مرل و همکاران (2011) و رشد اجتماعی الیس و ایتزمن (1990) بود. روش آماری مورد استفاده در پژوهش حاضر شامل روش معادلات ساختاری بود. نتایج نشان داد که مشارکت در فعالیت های اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش بر توانمندی اجتماعی تاثیری معنادار به میزان 498/0 دارد. نتایج نشان داد که مشارکت در فعالیت های اوقات فراغتی مبتنی بر ورزش بر رشد اجتماعی تاثیری معنادار به میزان 527/0 دارد.

امروزه  موضوع هویت یابی  جوانان در جامعه ایرانی به یک مسئله بسیار مهم تبدیل شده است، چرا که هویت از عوامل مختلفی تأثیر می پذیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سبک زندگی بر هویت جوانان استان آذربایجان غربی انجام شده است. روش این پژوهش از نوع کمی و پیمایشی و جامعه آماری آن شامل جوانان 18 تا 35 سال استان آذربایجان غربی بود که به روش تصادفی انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسش نامه آنلاین محقق ساخته جمع آوری گردید. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار سمپل پاور 383 نفر بود که برای حصول اطمینان به 400 نفر افزایش یافت. داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار اِس پی اِس اِس 26 تحلیل شد و مدل معادله ساختاری و معیارهای برازش مدل با استفاده از نرم افزار اِیموس گرافیک 24 ترسیم و برآورد گردید. یافته های پژوهش نشان داد که میزان همبستگی پیرسون بین بعد مصرف گرایی و اوقات فراغت مربوط به متغیر سبک زندگی با هویت جوانان به ترتیب با مقدار 126/0 و 188/0 در سطح معناداری 012/0 و 000/0 بود. یافته های آزمون رگرسیون چندگانه هم گویای آن بود که ابعاد متغیر مستقل پژوهش به میزان 40 درصد واریانس و تغییرات متغیر وابسته پژوهش را تبیین کرده اند و مدل سازی معادله ساختاری پژوهش نشان داد که با توجه به معیارهای برازش داده های تجربی پژوهش از مدل نظری حمایت کرده اند. بنابراین، بعد اوقات فراغت و سبک زندگی بر هویت جوانان استان آذربایجان غربی اثر گذار بوده و این دو متغیر ارتباط معناداری با یکدیگر داشته اند.

  دوره نوجوانی و دانش آموزی دوره اوج نیازهای اوقات فراغت است. نوجوانان در مقایسه با سایر افراد فرصت های بیشتر و مسئولیت های کمتری دارند و اوقات فراغت برای آنان زمینه ای برای اجتماعی شدن و شکل گیری هویت تلقی می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه نحوه گذراندن اوقات فراغت دانش آموزان مدارس عادی و استعداد درخشان شهر یزد است. بدین منظور ، از روش پژوهش توصیفی زمینه یاب استفاده شده و جامعه پژوهش شامل تمامی دانش آموزان پسر پایه سوم دوره متوسطه ناحیه دو شهر یزد به تعداد 340 نفر بوده است. بر اساس جدول مورگان ، حجم نمونه 180 نفر تعیین شد که در دو گروه 90 نفری دانش آموزان مدارس عادی و استعداد درخشان به شکل تصادفی طبقه ای گزینش شدند. داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری و برای تحلیل آنها از آمار توصیفی و استنباطی در قالب آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که دانش آموزان مدارس عادی اوقات بیشتری را به فعالیت های ورزشی ، ارتباط با دوستان و همسالان و انجام فعالیت های مذهبی اختصاص می دهند. از سوی دیگر ، دانش آموزان استعداد درخشان اوقات بیشتری را برای بودن با خانواده و استفاده از محصولات فرهنگی سپری می کنند. اما میزان سرگرمی با کامپیوتر در هر دو گروه یکسان است. یافته های پژوهش حاضر بر ضرورت توجه مسئولان ، برنامه ریزان و والدین را به مسئله برنا مه ریزی اوقات فراغت برای دوره حساس نوجوانی تأکید می کند. در این باره ، برنا مه ریزی های اثربخش تر به منظور استفاده بهینه از اوقات فراغت در زمینه غنی سازی فعالیت های ورزشی ، ارتباط با دوستان و همسالان و فعالیت های مذهبی برای دانش آموزان مدارس استعداد درخشان توصیه می شود. همچنین اختصاص اوقات بیشتر برای بودن در کنار خانواده و استفاده اثربخش از محصولات فرهنگی برای گروه دانش آموزان مدارس عادی پیشنهاد می شود.