بین المللی شدن

در جهان امروز، بین المللی بودن ماهیت علم یکی از اصول جهان شمول توسعه علمی است. به عبارت روشن تر؛ زمانی دانش به دست آمده در یک کشور به عنوان علم شناخته می شود که بتواند در سپهر جهانی و بین المللی عرضه و پذیرفته شود. تلاش مؤسسات علمی و پژوهشی برای دستیابی به جایگاه برتر بین المللی و حضور در شبکه های جهانی علم و فناوری در این فرایند قابل تبیین است. موضوع اصلی این مقاله، بررسی فرایند بین المللی سازی مؤسسات پژوهشی در ایران است و هدف اصلی، تبیین چگونگی ارتقای جایگاه مؤسسات پژوهشی ایران در عرصه بین المللی است. پرسش اصلی این است که چشم انداز آینده بین المللی سازی مؤسسات پژوهشی در ایران چیست؟ به منظور پاسخ به این پرسش از چارچوب نظری تحلیل ساختار-کارگزار، نظریه جهانی شدن، مطالعه موردی و جهان شبکه ای مانوئل کاستلز استفاده شده است. روش های پژوهش استفاده شده در این مقاله عبارتند از: مطالعات اسنادی و روندپژوهی به شکلی که ضمن بررسی اسناد و برون داد نهادهای سیاستگذار، تجربه پنج مؤسسه پژوهشی منتخب کشور در حوزه های علوم انسانی، فنی-مهندسی و علوم پایه با استفاده از روش مطالعه موردی تحلیل شده است. نتیجه و دستاورد اصلی مقاله آن است که بین المللی شدن مؤسسات پژوهشی نیازمند تحقق شاخص هایی در سه سطح کلان(سیاستگذار)، میانی(مؤسسه پژوهشی) و خرد(اعضای مؤسسه) است. در این فرایند اولویت اصلی، ایجاد زیست بوم و بستر مناسب و برنامه ریزی در سطح کلان است. درون این زیست بوم مطابق مدل ساختار-کارگزار، نقش ساختارهای احاطه کننده و نیز تعیین کننده فعالیت های مؤسسات پژوهشی در کنار نقش اراده کنشگران و بازیگران داخل مؤسسات پژوهشی باید لحاظ شود.

بین المللی شدن و حرکت شرکت های کوچک ومتوسط به سمت بازارهای بین المللی به عنوان یکی از ضروریات و همچنین یکی از عوامل رشد و توسعه اقتصادی کشورهای درحال توسعه می باشد. عوامل تأثیرگذار متعددی از سوی محققان بر فرایند بین المللی شدن شرکت ها مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. هدف این مقاله بررسی تأثیر عوامل استراتژیک (نوع استراتژی های مورد استفاده) بر بین المللی شدن شرکت های کوچک ومتوسط در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران می باشد که با انجام نظرخواهی از تعداد 70 تن از مدیران 55 شرکت کوچک ومتوسط بین المللی در این صنعت انجام گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بکارگیری استراتژی هایی چون استراتژی کاهش هزینه، استراتژی تمایز، استراتژی وظیفه ای محصول و استراتژی ورود پیمانی توسط شرکت های کوچک ومتوسط با بین المللی شدن آنها ارتباط معنادار مثبت دارد. اما بکارگیری استراتژی هایی چون استراتژی وظیفه ای توزیع و استراتژی وظیفه ای بازاریابی توسط این شرکت ها با بین المللی شدن آنها ارتباط معنادار منفی دارد.

تشدید جهانی سازی اقتصادهای جهان در دهه های اخیر، موجب افزایش ضرورت حضور بنگاه ها در عملیات صادرات شده و این گرایش به جهانی سازی کسب وکار، ضرورت اهمیت آگاهی از رفتار بنگاه ها در بازارهای خارجی را افزایش داده است. هدف این پژوهش، شناسایی ابعاد رفتار صادراتی و گونه های صادراتی بنگاه های صادرکننده در صنعت برق ایران است. پژوهش های پیشین در حیطه رفتار صادراتی محدود، یک سو نگر، کمی گرا و ساده انگارانه اند. این پژوهش رفتار صادراتی بنگاه را با تأسی از رویکردهای مبتنی بر منابع، رویکرد شبکه ای، کارآفرینی بین المللی و ذهنیت جهانی بررسی می کند. بدین منظور، براساس روش مطالعه موردی، مصاحبه های عمیقی با مدیران صادراتی چهار بنگاه صادراتی در صنعت برق ایران به عمل آمد. تحلیل داده ها براساس روش مطالعه موردی استیک نشان داد ابعاد رفتار صادراتی بنگاه ها، به هشت مضمون، شامل ذهنیت جهانی، رویکرد صادراتی، قابلیت بازارشناسی صادراتی، قابلیت تصویرپردازی برند، قابلیت ایجاد زنجیره ارزش شبکه ای، قابلیت یادگیری بین الملل، قابلیت کارآفرینانه مدیران طبقه بندی می شود. همچنین براساس این ابعاد، سه الگوی یادگیرندگان محتاط، راهبردگرا و شبکه سازان تجربه گرا بین چهار بنگاه مورد مطالعه شناسایی شد.تشدید جهانی سازی اقتصادهای جهان در دهه های اخیر، موجب افزایش ضرورت حضور بنگاه ها در عملیات صادرات شده و این گرایش به جهانی سازی کسب وکار، ضرورت اهمیت آگاهی از رفتار بنگاه ها در بازارهای خارجی را افزایش داده است. هدف این پژوهش، شناسایی ابعاد رفتار صادراتی و گونه های صادراتی بنگاه های صادرکننده در صنعت برق ایران است. پژوهش های پیشین در حیطه رفتار صادراتی محدود، یک سو نگر، کمی گرا و ساده انگارانه اند. این پژوهش رفتار صادراتی بنگاه را با تأسی از رویکردهای مبتنی بر منابع، رویکرد شبکه ای، کارآفرینی بین المللی و ذهنیت جهانی بررسی می کند. بدین منظور، براساس روش مطالعه موردی، مصاحبه های عمیقی با مدیران صادراتی چهار بنگاه صادراتی در صنعت برق ایران به عمل آمد. تحلیل داده ها براساس روش مطالعه موردی استیک نشان داد ابعاد رفتار صادراتی بنگاه ها، به هشت مضمون، شامل ذهنیت جهانی، رویکرد صادراتی، قابلیت بازارشناسی صادراتی، قابلیت تصویرپردازی برند، قابلیت ایجاد زنجیره ارزش شبکه ای، قابلیت یادگیری بین الملل، قابلیت کارآفرینانه مدیران طبقه بندی می شود. همچنین براساس این ابعاد، سه الگوی یادگیرندگان محتاط، راهبردگرا و شبکه سازان تجربه گرا بین چهار بنگاه مورد مطالعه شناسایی شد.

کلان شهرهای امروزی سند راهبردی ویژه ای برای بین المللی شدن و ارتباطات فراملی با سازمان های مختلف دارند. شهر تهران به عنوان پایتخت ایران و یکی از شهرهای بزرگ و مدرن خاورمیانه، می تواند محور و مرکز تعاملات بین المللی کشور و قطب منطقه خاورمیانه باشد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل اسناد فرادستی ارتباطات بین المللی شهر تهران در مورد تبدیل این کلان شهر به مرکزی منطقه ای و بین المللی، در رابطه با فعالیت سازمان های بین المللی غیردولتی، بر مبنای الگوی جهان شهر شدن تهران است. پرسش های اصلی پژوهش عبارت اند از: 1. مزیت اصلی فعالیت سازمان های بین المللی غیردولتی در کلان شهر تهران چیست؟ و  2. افزایش این فعالیت ها چگونه بر توسعه شهری در تهران تأثیر خواهند داشت؟ برای پاسخگویی به این پرسش ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده می شود تا با بررسی و تشریح اسناد فرادستی مربوط به ارتباطات بین المللی شهر تهران، نقش تعاملات سازمان های بین المللی غیردولتی در خصوص بین المللی شدن تهران و تبدیل شدن آن به جهان شهر واکاوی شود. در فرضیه پژوهش استدلال می شود که فعالیت این سازمان ها با افزایش مراوده های بین المللی شهر تهران، سپس ارتباطات تعاملی بین ایران و سایر کنشگران منطقه ای و بین المللی سبب افزایش نفوذ کشور در نظام بین المللی خواهد شد. نگارندگان در دستاورد پژوهشی خود، رابطه بین فعالیت سازمان های بین المللی غیردولتی در شهر تهران را از راه کمک به ارتقای سطح مراوده های بین المللی تهران در سطوح منطقه ای و جهانی، و گسترش نفوذ برون مرزی جمهوری اسلامی تبیین می کنند. 

هرچند دانش و نوآوری، سرمایه اصلی شرکت های کوچک و متوسطِ دانش بنیان در بازارهای بین المللی است، کمبود منابع و دسترسی های این شرکت ها سبب می شود نیاز به حمایت های دولتی برای موفقیت در این عرصه داشته باشند. در این پژوهش، به بررسی انواع و منابع اکتساب دانش مورد نیاز برای بین المللی شدن و سپس تطبیق این دانش بر هر یک از مراحل توسعه شرکت در مسیر بین المللی شدن مبادرت شده است. در این پژوهش ابتدا برای تبیین انواع و منابع دانش در مراحل گوناگون بین المللی شدن از تحلیل محتوا با رویکرد استدلال قیاسی و سپس برای یافتن دلالت های سیاسی ارتقای دانش، از تحلیل محتوا با رویکرد استدلال استقرایی بر روی داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان منتخب استفاده شده است. یافته های به دست آمده نشان می دهد برنامه های حمایتی مورد نیاز برای ارتقای دانش توسعه صادرات برای شرکت های تازه وارد تنوع بیشتر و نقش حیاتی تری دارد؛ برای شرکت های در حال رشد ماهیت تسریع گذار به مرحله بالاتر را دارد و برای شرکت های تثبیت شده در بازارهای خارجی باید به صورت هدفمند و متناسب سازی شده تعریف و اجرا شود.

هدف از این تحقیق ارائه الگوی بین المللی شدن صنایع کوچک و متوسط با نوآوری بازاریابی: با تاکید بر نقش میانجی گرایش به بازار و قابلیت های بازاریابی در صنایع چرم استان آذربایجان شرقی میباشد. جامعه آماری در بخش کیفی شامل خبرگان، مدیران عامل و مدیران ارشد SMEها در صنعت کیف و کفش استان آذربایجان شرقی می باشد که تعداد حجم نمونه به روش اشباع نظری و گلوله برفی 40 نفر در نظر گرفته شد. جامعه آماری در بخش کمی برابر 1620واحد فعال در استان آذربایجان شرقی بوده که نمونه آماری بر اساس جدول مورگان-کرجسی تعداد 310 نفر در نظر بوده که این افراد با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. از تعداد مذکور، 345 واحد مربوطه به منطقه شمال استان آذربایجان شرقی، تعداد 502 واحد مربوطه به منطقه غربی استان ، تعداد 217 واحد مربوطه به منطقه جنوبی استان و تعداد 556 واحد مربوط به منطقه شرقی استان می باشند. ابزار جمع آوری اطلاعات در مرحله کیفی، مصاحبه نیم ساختار یافته و بحث گروهی بوده است و گردآوری داده ها در مرحله کمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته به روش میدانی انجام گرفت. جهت تحلیل داده های کیفی از روش تحلیل محتوا و نرم افزار maxqda استفاده شد و جهت تحلیل داده های کمی ضمن استفاده از روش های توصیفی از روش مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار spss و smart pls استفاده شد.

شرکت های دانش بنیان با دارا بودن مزیت فناورانه ، ظرفیت خوبی برای ورود به بازارهای خارجی دارند. هدف این پژوهش ارائه چارچوبی برای اولویت دهی به روشهای ورود به بازارهای خارجی توسط این شرکتهاست. روش این پژوهش ترکیبی است. در بخش شناسایی معیارها از رویکرد کیفی و در بخش اولویت بندی از رویکرد کمی استفاده شده است. ابتدا با مرور پیشینه تحقیق، مولفه های تاثیر گذار بر انتخاب روش ورود شامل عوامل داخلی (سازمان و محصولات آن) و عوامل خارجی (بازار داخلی و بازار خارجی) شناسایی شده است. سپس با استفاده از روش بهترین-بدترین معیارهای موثر بر حضور در بازارهای خارجی برای شرکتهای دانش بنیان رتبه بندی شده است. نتایج نشان می دهد «تمایز محصول» و «شبکه سازی با شرکای خارجی» مهمترین معیارها برای این شرکتها هستند. این موضوع با فناورانه بودن محصولات این شرکتها و از سوی دیگر محدودیت منابع شرکتهای کوچک و متوسط برای سرمایه گذاری خارجی و لزوم جبران فقدان منابع با شبکه سازی همخوان است. در گام دوم، روش های ورود از منظر یک شرکت دانش بنیانِ دارای فعالیت گسترده بین المللی با استفاده از روش تاپسیس اولویت بندی شده است. نتایج نشان داد ایجاد شرکت تابعه با مالکیت کامل رتبه اول را دارد؛ در واقع این روش برای شرکتی که مراحل اولیه بین المللی شدن را طی نموده است، علاوه براینکه امکان محافظت از تکنولوژی اختصاصی شرکت را فراهم می کند، زمینه را برای صادرات به کشورهای مجاور شرکت تابعه فراهم می کند و البته می تواند حاکی از آن باشد که محدودیتهای صادرات از مبدا ایران، مطلوبیت روشهای ورود با ریسک بیشتر را افزایش می دهد.

این پژوهش با هدف بررسی تهدید ها و فرصت های بین المللی شدن و بومی سازی برنامه های درسی در نظام آموزشی ایران در دو دهه اخیر و ارائه راهکار های پیشنهادی انجام شده است. روش پژوهش سنتزپژوهی و طبق شش مرحله ایِ روبرتسون است و جامعه پژوهش شامل کلیه مقالات علمی معتبر درزمینه بین المللی شدن و بومی سازی برنامه درسی در نظام آموزشی ایران در دو دهه اخیر می شود. روش نمونه گیریِ آن هدفمند و ابزار جمع آوری داده ها فهرست ساخته محقق است. در این پژوهش ابتدا نیاز مطالعاتی درزمینه تهدید ها و فرصت های بین المللی شدن و بومی سازی برنامه های درسی، در نظام آموزشی ایران، شناسایی شد. سپس منابع مرتبط با آن جست وجو شد. معیار مرتبط بودن منابعِ پژوهش اجرای آن ها در بازه زمانی سال های 1380 تا 1397 بود. داده های جمع آوری شده به صورت کدگذاری باز و محوری تحلیل شدند و در ادامه، یافته های پژوهش نیز در قالب پاسخ به سؤال هایِ پژوهش پردازش، تفسیر و جمع بندی شدند. طبق یافته های پژوهش، نظام آموزشی ایران در بین المللی شدن و بومی سازی برنامه درسی با تهدیدهای عمده ای مثل انعطاف نداشتن اهداف برنامه درسی، تمرکزگرایی، علم استعماری و تضاد ارزشی و همچنین فرصت هایی ازجمله شناخت فرهنگ ملل، ارج گذاری به میراث تمدن غرب، جذب استادان دارایِ مدارج علمی بین المللی و توجه به مبانی فلسفی اسلامی روبه رو بوده و همچنین برای تبدیل تهدیدها به فرصت راهکارهایی مثلِ یادگیری بیشتر زبان انگلیسی و گنجاندن حقوق بشر و دمکراسی در برنامه درسی ارائه کرده است.

هدف: با توجه به اهمیت راهبردی سینما در جوامع معاصر و همچنین، توجه دولت ها و افکار عمومی به سینما به عنوان هنر، صنعت و رسانه، پژوهش حاضر درصدد طراحی مدل سیاست گذاری در سینمای ایران با هدف ارتقای جایگاه بین المللی آن است. روش: از لحاظ راهبرد، پژوهش حاضر کیفی، از نوع گرندد تئوری (نظریه داده بنیاد) است. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته با 12نفر خبره سیاست گذاری فرهنگی و سینما و به کمک روش نمونه گیری هدفمند، گردآوری شد. برای احصای مفاهیم و مقوله های فرعی و اصلی، مطابق با مدل پارادایمی استراوس و کوربین، کدگذاری نظری انجام گرفت و داده ها تحلیل شدند. اعتبارسنجی به شیوه تشکیل گروه کانونی و پایایی سنجی از طریق قابلیت تکرارپذیری (ضریب پایایی) انجام شد. یافته ها: مدل سیاست گذاری در سینمای ایران، از 18 مقوله اصلی، 50 مقوله فرعی و 507 مفهوم به اشباع نظری رسید. بر اساس نتایج، شرایط علّی عبارت اند از: وجود مشکلات قانونی و حقوقی، وابستگی سینما به ساختار سیاسی و دولت، مشکلات مالی و سرمایه گذاری در سینما و عدم برخورداری از ساختار یکپارچه. شرایط زمینه ای عبارت اند از: مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری و حاکم بودن فضای بی اعتمادی بین ساختار سیاسی و فعالان سینما. شرایط مداخله ای: بی توجهی ساختار سیاسی به جهانی شدن، شرایط تحریمی کشور، عدم اعمال مدیریت دانش، بی توجهی به ظرفیت رسانه ها در بخش بین المللی و بی توجهی به بازاریابی و برندسازی. راهبردها بدین ترتیب مشخص شد: بازنگری، اصلاح و تدوین مسائل حقوقی و قانونی، حمایت بخش دولتی و عمومی، تلاش برای صنعتی کردن سینما و تعامل و هم افزایی داخلی و خارجی در حوزه سینما. پیامدها نیز عبارت اند از: تقویت دیپلماسی عمومی در جهان و ارتقای جایگاه سینمای ایران. نتیجه گیری: سینما می تواند به عنوان ابزار اثرگذار، دریچه جدیدی از ایران به روی جامعه بین المللی باز کند و علاوه بر حضور در بازار جهانی، به گسترش شناخت مخاطبان از فرهنگ ایران و در نتیجه خنثی شدن تبلیغ های منفی ایران در رسانه های خارجی کمک کند.

توسعه صادرات و حمایت از بین المللی شدن بنگاه ها همواره در دستور کار نهادهای حمایتی قرار دارد. برنامه های توسعه صادرات ازجمله سیاست هایی هستند که برای رفع موانع حضور شرکت ها به ویژه شرکت های کوچک ومتوسط در بازارهای بین المللی اجرا می شود. اگرچه در حال حاضر صادرات محصولات دانش بنیان سهم ناچیزی از صادرات کشور را به خود اختصاص داده اند، لکن در پی توسعه کمی و کیفی زیست بوم شرکت های دانش بنیان در سال های اخیر و موفقیت نسبی این شرکت ها در تامین نیاز کشور، این شرکت ها ظرفیت بالقوه ورود به بازارهای جهانی را دارا هستند و این امر در تداوم حیات آنها بسیار مهم است. در این مقاله مروری جامع بر مطالعات جهانی حوزه برنامه های توسعه صادرات صورت گرفته و مفاهیم، ویژگی ها و مؤلفه های اصلی این برنامه ها بیان شده است. در این مقاله با ارائه دسته بندی موضوعی از مطالعات صورت گرفته، این مطالعات از ابعاد سطح توسعه یافتگی جوامع، کارکردها و ساختار مدیریتی و مالی نهادهای توسعه صادرات، کارایی و اثربخشی برنامه های توسعه صادرات و اقتضائات خاص محصولات با فناوری پیشرفته بررسی خواهد شد. یافته های این تحقیق نشان داده است پنج محور اساسی شامل سطح آگاهی از برنامه های توسعه صادرات، حمایت بر اساس اندازه یا تجربه صادراتی شرکت، میزان مشارکت بخش خصوصی در هیئت مدیره نهادهای توسعه صادرات و در نهایت حضور نماینده دولتی و دیپلماتیک فعال در کشورها به عنوان محورهای تصمیم گیری اصلی در حوزه تدوین برنامه های حمایتی و تخصیص منابع شناسایی شده است. درنهایت نیز باهدف ارتقای دانش کنونی مدیران، دلالت هایی از مطالعات انجام شده برای سیاست گذاران حوزه صادرات شرکت های دانش بنیان ارائه خواهد شد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل و نقشه ی راه آموزش عالی با رویکرد بین المللی شدن و اعتبارسنجی آن انجام شده است. روش مطالعه: پژوهش کیفی از نوع داده بنیاد کلاسیک است. مشارکت کنندگان شامل 20 نفر از صاحب نظران و استادان و پژوهشگران حوزه ی آموزش عالی می باشند که به روش هدفمند نمونه گیری و سپس به صورت نیمه-ساختاریافته مصاحبه شده اند. داده ها به کمک نرم افزار MAXQDAv2020 کدگذاری شده و برای اعتباریابی الگوی پژوهش از شاخص های مقبولیت اشتراوس و کوربین، تکنیک بازدید توسط اعضا و رویکرد خودبازبینی توسط محقق استفاده شده است. یافته ها: براساس یافته ها مهم ترین نهادهای تأثیرگذار بر بین المللی سازی آموزش عالی 5 دسته، یعنی نهادهای سیاست گذار کلان، نهادهای واسطه ی پیاده سازی سیاست ها، نهادهای اجرایی، نهادهای سیاست گذار اجرایی و نهادهای سیاست گذار برنامه ای می باشند. همچنین، مهم ترین کارکردها این نهادها در جهت بین المللی سازی آموزش عالی شامل کارکردهای سیاست گذاری، تنظیم گری، تسهیل گری و ارائه ی خدمات می باشد. نتیجه گیری: بنابر نتایج بیان می شود که جهت حرکت به سمت بین المللی شدن علاوه بر ساختار درون دانشگاه ها و آموزش عالی نهادها، کل محیط خارج از دانشگاه نیز در این امر دخیل هستند؛ چراکه نتایج آن به خارج از دانشگاه نیز برخواهد گشت؛ بنابراین زمانی قادر خواهیم بود در مسیر بین المللی شدن حرکت کنیم که علاوه بر نهاد دانشگاه کل کشور و نظام در حرکت به سمت بین المللی شدن دارای عزم و اراده ی جدی، سیاست، برنامه، سند، قانون و چشم انداز باشد و نقش، کارکرد و ارتباط تک تک این نهادهای کشور باید مشخص گردد تا بتوان در این مسیر گام درست برداشت.

کسب وکارهای خانوادگی و بین المللی شدن آن ها توجه روزافزونی را به خود جلب کرده است. در طی سال ها پژوهشگران سعی کرده اند ویژگی های مختلف شرکت های خانوادگی را که به موفقیت آن ها در بازارهای بین المللی کمک می کنند، شناسایی کنند. در این پژوهش بر خانواده گرایی تمرکز شده و بررسی می شود که چگونه خانواده گرایی در فرایند بین المللی شدن کسب وکارهای خانوادگی نقش ایفا می کند. خانواده گرایی به شایستگی ها و قابلیت هایی اطلاق می شود که در شرکت های خانوادگی، به دلیل تعامل بین خانواده و کسب وکار، ایجاد می شود. برای پاسخ به این سؤال از روش پژوهش کیفی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته برای جمع آوری داده از هفت کسب وکار خانوادگی که وارد بازارهای بین المللی شده اند، استفاده شده است. بر اساس نظریه سرمایه اجتماعی، یافته ها پژوهش نشان می دهد که چگونه ماهیت روابط خانوادگی از منظر جنبه های مختلف ابعاد شناختی، ارتباطی و ساختاری بین المللی شدن شرکت های خانوادگی از بازارهای نوظهور را تسهیل می کنند.

بین المللی شدن آموزش عالی در سه دهه اخیر، به عنوان مهم ترین عامل تغییر در دانشگاه های کشورهای مختلف مطرح شده است. شواهد علمی که دال بر گرایش استراتژیک دانشگاه های ایران و یا سمت وسوی مطالعات و پژوهش های حوزه آموزش عالی در زمینه سیاست گذاری آموزش عالی بین المللی باشد، در دست نیست. با توجه به فقدان گرایش استراتژیک و نیز غنی نبودن ادبیات علمی مربوط به بین المللی شدن آموزش عالی به زبان فارسی، این مقاله ضمن باز مفهوم سازی انتقادی این ایده، رابطه آن را با پدیده جهانی شدن بررسی و تحلیل می کند. بعلاوه این مقاله به این پرسش اساسی پاسخ می دهد که سیاست گذاران و مدیران دانشگاه ها عمدتاً چه انگیزه ها و اهدافی را از بین المللی شدن تعقیب می کنند. روش تحقیق این مقاله کیفی، توصیفی-تحلیلی و از نوع انتقادی-اسنادی است. این مطالعه نشان می دهد که بین المللی شدن به لحاظ مفهومی در حال تغییر و تکامل است و فهم و برداشت نظری از آن با آن چیزی که در عمل اجرا و تجربه می شود، تا حدود زیادی متفاوت است. این مطالعه همچنین نشان می دهد که دامنه اهداف و سیاست های آموزش عالی بین المللی از فعالیت های کارکردگرایانه نظیر برندسازی و درآمدزایی تا مؤلفه های آرمان گرایانه مانند صلح سازی و توسعه ایده شهروندی جهانی متغیر است.

نظام های رتبه بندی بین المللی دانشگاه ها از اعتبار کارکردی چشمگیری برخوردار شده اند. مطالعات نشان می دهد این نظام ها بر روند بازار جهانی آموزش عالی و ذائقه تحصیلی و کیفیت انتخاب دانشجویان تأثیرگذار هستند. با توجه به مشغولیت ذهنی رهبران آموزش عالی ایران با این پدیده و نیز نبود ادبیات علمی-تحلیلی عمیق به زبان فارسی، این مقاله با اتخاذ یک رویکرد تحلیلی-انتقادی به سویه های مختلف این پدیده می پردازد. با ترسیم ماتریس مقایسه ای نشانگرها و زیر نشانگرهای چهار نظام رتبه بندی بین المللی دانشگاه ها شامل شانگهای، تایمز، کیو اس و لیدن این مقاله به تحلیل ویژگی ها و واقعیت های تکنیکی و روشی این نظام ها و نیز نقد فرایندها و دلالت های سیاستی آن ها برای آموزش عالی ایران می پردازد. این مقاله نشان می دهد، تمرکز نامتوازن بر پژوهش های سخت، مغفول ماندن دانش های تولیدشده غیر از زبان انگلیسی، برجسته سازی نامتقارن سابقه آکادمیک و توزیع نابرابر فرصت های آموزش عالی بخشی از عمده ترین کاستی های این نظام ها هستند. این پژوهش همچنین نشان می دهد، دانشگاه ایرانی به دلایل گوناگون ازجمله افزایش کیفیت آموزش عالی، ضرورت بین المللی شدن دانشگاه ها، توسعه گردشگری علمی و مدیریت مهاجرت نامتعادل سرمایه انسانی از توجه به نشانگرهای نظام های رتبه بندی بین المللی ناگزیر است.

دو مورد از چالش های دانشگاه ها در قرن بیست و یکم، بین المللی شدن و سیاست انتخاب زبان درراه توسعه ارتباطات علمی بین المللی است. آموزش چندزبانه با استفاده از زبان بومی، ملی و بین المللی پاسخی برای این مشکل است. این پژوهش باهدف بررسی آموزش چندزبانه در کشورهای افریقای جنوبی، ایالات متحده، بلژیک، مالزی و استرالیا انجام شد. برای دستیابی به این هدف، مفهوم و برداشت از آموزش چندزبانه، سیاست های کلان، وضعیت زبان شناختی، برنامه های آموزش چندزبانه، مشکلات کاربردی، فناوری های آموزشی، راه حل ها و پیامدهای عملی آموزش چندزبانه در این کشورها موردبررسی قرار گرفت. روش پژوهش، مطالعه تطبیقی است. انتخاب کشورها بر اساس نمونه گیری هدفمند و باهدف دستیابی به بیشترین اطلاعات صورت گرفت. نتایج نشان داد، با استفاده از آموزش چندزبانه صلاحیت های کلیدی یادگیری مادام العمر و اهداف بین المللی شدن قابل دسترسی است. در این کشورها برنامه های آموزش چندزبانه در جهت حفظ زبان بومی، ملی و بین المللی پیش می رود. مشکلات دسترسی به مدرس باکیفیت، منابع مالی و مواد درسی مناسب از طریق مشارکت گروه ها حل می شود و از فناوری های چندمنظوره، شبکه های اجتماعی، کامپیوتر و اینترنت در آموزش چندزبانه استفاده می شود. راه حل ها برای حذف موانع نگرشی، قانونی و ساختاری ارائه می شود. نتایج این تحقیق برای ایجاد دانش لازم در مدیران، اجرای آموزش چندزبانه در دانشگاه ها و استفاده از تجارب ارائه شده درزمینهٔ آموزش چندزبانه توصیه می شود. پژوهشگران می توانند به بررسی دقیق و جزئی تر آموزش چندزبانه از طریق پژوهش های کاربردی و فرصت های مطالعاتی مبادرت ورزند.

بین المللی سازی در صنعت سنگ از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا که صنعت سنگ کشور همچون صنایع دیگر دارای قابلیت ها و ظرفیت های فراوانی است. توجه به این مهم می تواند بسیاری از مشکلات تجاری و اقتصادی کشور را مرتفع نماید. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر بین المللی شدن صنایع فعال در حوزه استخراج مواد اولیه و با تمرکز بر صنعت سنگ ایران صورت گرفته است. از حیث هدف یک مطالعه توسعه ای-کاربردی و از نظر ماهیت یک مطالعه توصیفی با رویکرد استقرایی است. استراتژی پژوهش ترکیبی (کیفی و کمی) می باشد، از این رو در مرحله نخست به منظور شناسایی مؤلفه ها از راهبرد مرور منابع و متون تخصصی موجود در این زمینه و تدوین پرسشنامه روائی محتوایی (CVR) به منظور اعتبارسنجی مؤلفه های شناسایی شده، استفاده گردید. در مرحله دوم به منظور رتبه بندی مؤلفه ها و عوامل شناسایی شده از طیف مقایسات زوجی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (AHP) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل اساتید، فعالان حوزه صنعت سنگ، مدیران بازاریابی و مدیران تحقیق و توسعه شرکت های فعال در صنعت سنگ بوده است. نتایج به دست آمده، مبتنی بر 2 بعد، 11 مؤلفه و 34 شاخص تعیین و رتبه بندی گردید. از نظر خبرگان پژوهش، بعد برون سازمانی، مؤلفه بازار و شاخص نرخ ارز دارای بالاترین اولویت شناسایی شد.

زمینه و هدف: تعاونی ها در سال های اخیر به عنوان عناصر راهبردی برای دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار و انسجام اجتماعی بیشتر در چارچوب جهانی سازی توجه محققین را به سمت خود جلب کرده اند. ازاین رو هدف پژوهش حاضر واکاوی عوامل مؤثر بر بین المللی سازی کسب وکارهای تعاون محور است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع کیفی به روش گراندد تئوری است. جامعه پژوهش را مدیران تعاونی دارای سابقه حضور بین المللی تشکیل دادند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و اصل اشباع 19 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تحلیل داده های پژوهش نیز از نرم افزار MAXQDA استفاده شد. یافته ها و نتیجه گیری: یافته های تحقیق در قالب یک الگوی پارادایمی شامل: شرایط علّی (زمینه محور، کارآفرین محور، شبکه محور)، شرایط زمینه ای (سازمانی و فراسازمانی)، شرایط مداخله گر (بازدارنده های انسانی، سازمانی و نهادی)، راهبردها (رقابتی و مشتری مدار) و پیامدها (شهرت و بقا). با افزایش و بهبود هر یک از مؤلفه ها با راهبرد مختص به هر یک از آنها می توان به بین المللی سازی تعاونی ها کمک نمود. اصالت / نوآوری: نتایج این پژوهش ضمن تقویت ادبیات بین المللی سازی تعاونی ها، دستاوردهای کاربردی مناسبی را برای کمک به مدیران در جهت توسعه بین المللی سازی تعاونی ها به همراه دارد. همچنین می تواند راهنمایی برای سیاست گذاری عمومی در حوزه صادرات و راه گشایی برای بخش تعاون کشور به منظور افزایش رقابت پذیری در سطح بین الملل باشد. نوآوری پژوهش حاضر جامعیت آن، چه از نظر بررسی کلیه عوامل تأثیرگذار بین المللی سازی بر روی تعاونی ها و چه از نظر مخاطبین هدف موردمطالعه برای استخراج کلیه عوامل مؤثر در راستای طراحی الگوی بین المللی سازی کسب وکارهای تعاون محور است.

جهانی شدن یکی از مهم ترین مقولات بشری در دهه های پایانی قرن بیستم و دهه آغازین هزاره سوم است که زندگی بشر را در عرصه های مختلف تحت تأثیر قرار داده و در این میان نقش آموزش عالی انکارناپذیر است. امروزه بدون شک می توان گفت جهانی شدن مسیر آموزش عالی را در بیشتر کشورهای جهان متحول کرده است؛ اما اینکه این تحول به چه صورتی بوده و چه الزاماتی برای دانشگاه ها، دولت ها و جوامع ایجاد کرده است، موضوعی است که درباره آن اختلاف نظر وجود دارد. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که ابعاد، مؤلفه ها و نمودهای جهانی شدن در عرصه آموزش عالی چه بوده است و فرایند جهانی شدن چه تأثیری بر آموزش عالی ایران خواهد گذاشت؟ برای پاسخ به پرسش اصلی این فرضیه می توان گفت که «ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جهانی شدن در عرصه آموزش عالی باعث تقویت خصوصی سازی و تجاری شدن آموزش عالی، کاهش نقش دولت، و افزایش واهمگرایی فرهنگی شده است»؛ اما واقعیت انکارناپذیر این است که دیدگاه واحدی در این خصوص وجود ندارد و هر مکتب و نظریه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر اساس دیدگاه های خود راهی نشان می دهد. نظام آموزش عالی ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست.

این مقاله بحثی درباره روندهای اصلی تحولات آموزش عالی در پرتو فرآیندهای جهانی شدن است. در ابتدا به بحران در فهم مسائل آموزش عالی در عصر جهانی شدن اشاره شده و تلقی های دوگانه و تردید افکن ما از آموزش عالی توضیح داده شده است. در این بخش که حکم مقدمه ای برای ورود به بحث را دارد، دیدگاه ها و آرای صاحب نظران مختلف درباره وضع کنونی آموزش و چیزی که از آن به بحران در آموزش عالی، یاد می شود، بررسی شده است. بخش دوم مقاله به بررسی تحولات و روندهای تحول زا در نهاد آموزش عالی و دانشگاه ها می پردازد. بخش سوم مقاله به جهانی شدن دانشگاه و بررسی تأثیر فرآیندهای جهانی شدن، به ویژه گسترش شبکه اینترنت و شبکه های دیجیتال اختصاص داده شده است. دو بخش دیگر مقاله هر کدام یکی از روندهای جهانی در آموزش عالی شامل همگانی یا توده گیر شدن و بین المللی شدن را بررسی می نماید. بخش ششم مقاله، بررسی ای درباره وضعیت آموزش عالی ایران در عصر جهانی شدن است. در این بخش با تکیه بر تجربه نگارنده از آموزش عالی در بریتانیا، به طور مقایسه ای برخی ویژگی های آموزش عالی در ایران توضیح داده شده است. در بخش پایانی مقاله، برخی نکات که شاید رعایت آنها به بهبود وضعیت آموزش عالی کشور در شرایط کنونی کمک نماید به صورت تجویزی توصیه شده است.

بین المللی شدن آموزش عالی یکی از موضوعاتی است که توجه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در ایران را به خود جلب کرده است. آنها در تلاش هستند با اتخاذ تدابیر و سیاست هایی، از مزایا و امتیازات این روند برای توسعه ظرفیت های علمی خود استفاده نمایند. هم اکنون از منظرهای مختلفی این موضوع مورد توجه سیاست گذاران عرصه نظام آموزشی کشور قرار دارد. هدف این مقاله ارائه الگویی است که بین المللی شدن را به عنوان یک سیاست فرهنگی مورد توجه قرار می دهد. برای حصول این هدف، از روش تحقیق کیفی از نوع توصیفی-اکتشافی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل مدیران بین الملل دانشگاه ها و صاحب نظران حوزه بین المللی شدن آموزش عالی کشور بوده است که با استفاده از روش نمونه گیری راهبردی و هدفمند، سیزده نفر به عنوان مشارکت کنندگان در پژوهش انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته و روش تحلیل داده ها هم تحلیل محتوای استقرایی از نوع تحلیل مضامین بوده است. برای اطمینان از روایی داده های پژوهش، از دو روش بازبینی توسط مشارکت کنندگان و بازبینی توسط اساتید و متخصصان آموزش عالی استفاده شد. نهایتاً از 130 کد باز استخراج شده از مصاحبه ها، مطالعه الگویی چهاربُعدی را بازنمایی می کند که ابعاد آن عبارتند از: مقوله حکمرانی، محیط بین الملل، محیط داخلی (فرهنگ ملّی) و همچنین دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی که برای هر مورد می بایست سیاست های مناسبی اتخاذ شود. کلیدواژه ها: آموزش عالی، بین المللی شدن، سیاست گذاری، سیاست فرهنگی برای استنادات بعدی به این مقاله، قالب زیر به نویسندگان محترم مقالات پیشنهاد می شود: Nikbin, M., Zaker-salehi, G., &  Mahozi, R. (2017). The Model of Internationalization of Higher Education from Cultural Policy Perspective. Journal of Science & Technology Policy, 9(3), 45-60. {In Persian}.