مطالب مرتبط با کلیدواژه

علوم تجربی


۲۱.

پیش فرض های هستی شناختی علوم طبیعی نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: علوم تجربی پوزیتیویسم هستی شناختی علوم طبیعی پیش فرض

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی هستی شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام کلام جدید رابطه علم ودین
تعداد بازدید : ۲۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۹۰۸
رویکرد پوزیتیویستی در علوم طبیعی جدید که روش این علوم را به تجربه منحصر می دانست، هرچند در ابتدا مورد استقبال قرار گرفت اما در نیمة دوم قرن بیستم به چالش کشیده شد و برخی فلاسفة علم با مطرح کردن نقش پیش فرض ها، تأثیر ساختارها و عوامل غیر تجربی را در علوم طبیعی نوین برجسته نمودند؛ چنانکه امروزه، تصویر سنتی علم به عنوان امری صرفاً تجربی، اعتبار خود را از دست داده است. در مقالة حاضر تلاش شده ضمن استخراج برخی پیش فرض های هستی شناسی علوم طبیعی جدید مانند اصالت کمیت، اصل سادگی و انحصار واقعیت موجود در ماده؛ نشان داده شود که اولاً: با وجود ادعاهای دانشمندان مبنی بر ابتنای این علوم بر مشاهده و آزمایش، پیش فرض های غیرتجربی نیز نقش پررنگی در فرآیند علوم طبیعی دارند ثانیاً: علی رغم وجود برخی مبانی مشترک میان علوم طبیعی جدید و قدیم نظیر اصل علیت و اصل کیهان شناختی، تفاوت های مبنایی نیز میان آنها وجود دارد که بر اساس آن نمی توان علوم جدید را تداوم طبیعیات قدیم دانست و الگوی جدید با رویکردی ماده گرایانه و تک بعدی، برخی ابعاد عالم هستی را نادیده گرفته است. از این رو برای قرار گرفتن علوم طبیعی در جایگاه شایستة خود لازم است در این پیش فرض ها تأمل و بازنگری صورت پذیرد.
۲۲.

پیش فرض های معرفت شناختی علوم طبیعی نوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال پانزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۴) 227 - 250

کلیدواژه‌ها: پوزیتیویسم پیش فرض علوم تجربی علوم طبیعی معرفت شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۱ تعداد دانلود : ۳۴۵
رویکرد پوزیتیویستی در علوم طبیعی جدید اعتقاد دارد که روش علوم طبیعی منحصر به تجربه است. این رویکرد در طول سده های اخیر با پذیرش عام مواجه بود، به گونه ای که پیشرفتِ علوم طبیعی مدیون آن قلمداد شد. به چالش کشیده شدن این نگاه در نیمه دوم سده بیستم؛ برخی فلاسفه علم و نیز دانشمندان علوم اجتماعی را واداشت با مطرح کردن نقش پیش فرض ها اعم از پیش فرض های هستی شناختی، معرفت شناختی و روش شناختی و نیز برخی عوامل جامعه شناختی و روان شناختی؛ انحصار روش علوم طبیعی را دستکم در برخی مراحل علم طبیعی بشکنند. در مقاله حاضر تلاش می کنیم ضمن تبیین برخی پیش فرض های معرفت شناختی علوم طبیعی جدید و مقایسه آن با پیش فرض هایی مطرح در علوم طبیعی ماقبل مدرن، نشان دهیم که با وجود برخی مبانی معرفت شناختی مشترک؛ میان علوم طبیعی جدید و قدیم، تفاوت های مبنایی وجود دارد که بر اساس آن نمی توان علوم جدید را تداوم طبیعیات قدیم دانست و الگوی جدید علوم طبیعی با رویکردی ماده گرایانه و یک بعدی، ضمن محروم کردن خود از دستیابی به برخی حقایق، علوم طبیعی را در جایگاه شایسته خود قرار نداده است.
۲۳.

نقش علوم تجربی در ترجمه قرآن کریم در حوزه آیات آفرینش انسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه قرآن و حدیث دوره پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱۰ 147-179

کلیدواژه‌ها: ترجمه قرآن نقد آیات علمی علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸۷ تعداد دانلود : ۵۱۴
هدف از نزول قرآن کریم، هدایت، تعالی و تکامل انسان است و از آن جا که قرآن، خود را کتاب هدایت نامیده، تمام آیاتی که به طور مستقیم یا ضمنی به مباحث علمی پرداخته اند، در راستای رسیدن به همین هدف است؛ از این رو لازم است در ترجمه آیات، این نکات علمی در حد امکان به مخاطبان منتقل شود. از سوی دیگر تعارض علم و دین بیشتر در پی مخالفت ظهور ابتدایی با عقل تجربی رخ می دهد؛ بنابراین، ترجمه دقیق آیات علمی افزون بر نقشی که در فهم قرآن دارد، سبب برداشته شدن گامی موثر در رفع شبهه تعارض دین و علم و نیز کشف رازگویی های علمی قرآن می شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی درصدد ارائه روشی برای ترجمه صحیح آیات علمی قرآن در حوزه آفرینش انسان و بررسی پنج ترجمه منتخب برآمده است. از مهم ترین نتایج این تحقیق می توان به تبیین خطاهای ترجمه این دسته از آیات، نظیر لغزش در ذکر معادل و تعیین مصداق اشاره نمود ونیز از جمله دلایل لغزش و اختلاف در ترجمه ها، می توان عدم باور به وجود مطالب علمی در قرآن، عدم مراجعه به تفسیر آیات علمی و عدم مراجعه به منابع علوم تجربی و یافته های قطعی علمی را برشمرد.
۲۴.

اثربخشی الگوی طراحی آموزشی چهار مولفه ای برخلاقیت دانش آموزان در درس علوم تجربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روانشناسی تربیتی سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۴۹ 153 - 172

کلیدواژه‌ها: طراحی آموزشی الگوی طراحی آموزشی چهار مولفه ای(4C/ID) خلاقیت علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۶ تعداد دانلود : ۸۶۳
هدف پژوهش حاضر مطالعه اثربخشی روش آموزش مبتنی بر مدل طراحی آموزشی چهار مولفه ای برخلاقیت دانش آموزان پسر پایه هشتم متوسطه شهر خرم آباد در درس علوم تجربی بود. روش پژوهش، شبه آزمایشی از نوع طرح پیش آزمون _پس آزمون باگروه کنترل است. جامعه آمارى شامل تمام دانش آموزان پایه هشتم متوسطه اول مدارس دولتی شهر خرم آباد درسال تحصیلى94-1393 بوده و نمونه این پژوهش 70 نفر از دانش آموزان پسر پایه هشتم بود. نمونه گیری به دلیل محدودیت اجرا به صورت نمونه گیری در دسترس انجام شد. ابزار گرد آوری داده ها آزمون خلاقیت عابدیِ بود که پایایی آن به روش آلفای کرونباخ 0/79 و روایی آن با همسانی درونی به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (تحلیل کوواریانس چندمتغیره) استفاده شد. طبق نتایج بدست آمده می توان گفت که بین میزان خلاقیت دانش آموزانی که با الگوی طراحی آموزشی چهارمولفه ای آموزش دیده اند، نسبت به دانش آموزانی که با روش سنتی آموزش دیده اند تفاوت معنی داری وجود دارد و این تفاوت به نفع گروهی است که با الگوی چهارمولفه ای آموزش دیده اند. پیشنهاد می شود که از الگوی طراحی آموزشی چهارمولفه ای به عنوان الگویی مناسب برای دستیابی یادگیرندگان به فهم عمیق از موضوع و افزایش تفکر واگرا و خلاقیت بهره گرفته شود.
۲۵.

قواعدی در تأثیر علوم تجربی در استظهار از ادله لفظی (با گرایش شناخت حکمت احکام)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: نقد و نظر سال هجدهم زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۷۲) 54 - 76

کلیدواژه‌ها: علوم تجربی استظهار حکمت احکام تفسیر علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۳۶۷
ارتباط علم و دین از زوایای مختلفی در فلسفه بررسی شده است، اما از منظر بحث های اصول فقهی کمتر بدان توجه شده است. در این مقاله، تأثیر داده های علوم تجربی در استظهار از ادله لفظی قرآن و سنت با گرایش فهم حکمت احکام، بررسی و قواعد اصول فقهیِ آن بیان شده است. برخی از این قواعد که در این مقاله تبیین شده اند عبارتند از: پذیرش تفسیر علمی به شرط مطابقت با ظهور نوعیِ زمان صدور، پذیرش تطبیق جدید برای ظهور پیشین بدون پیدایش ظهور جدید، اعتبار ظهور جدید ناشی از یافته علمی همراه با کشف خطا در ظهور پیشین، و اعتبار ظهور ناشی از یافته علمی همراه با تعمیق ظهور پیشین.
۲۶.

بررسی اثر بخشی آموزش ارائه شبکه ای و نقشه مفهومی در مقایسه با آموزش ارائه خطی و سنتی بر پیشرفت تحصیلی علوم تجربی ششم ابتدایی مدارس پسرانه شهرستان خوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رویکردهای نوین آموزشی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 38 - 53

کلیدواژه‌ها: نقشه مفهومی ارائه خطی ارائه شبکه ای نرم افزارهای ارائه اطلاعات علوم تجربی مدارس ابتدایی PowerPoint- Mind Mapper

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۳۳۹
این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی ارائه شبکه ای و آموزش به شیوه نقشه مفهومی با ارائه خطی و شیوه سنتی بر پیشرفت تحصیلی علوم تجربی و شاخص های شناختی فراگیران اجرا شده است. یادداری، درک و کاربست مطالب آموخته شده، شاخص های شناختی در نظر گرفته شده اند. طرح پژوهشی استفاده شده در این تحقیق، طرح نیمه آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون و با گروه های مقایسه بوده است. آزمودنی های این پژوهش 110 نفر (حجم کلاس یک 37، کلاس دو 38 و کلاس سه 35 نفر) از دانش آموزان ششم مدارس ابتدایی پسرانه خوی بودند که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. برای سنجش بازده های شناختی فراگیران از یک آزمون پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی ششم ابتدایی استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان می دهد استفاده از نرم افزار Mind Mapper که نماینده ارائه شبکه ای اطلاعات و آموزش به شیوه نقشه مفهومی در مقایسه با نرم افزار PowerPoint که نماینده شیوه خطی ارائه اطلاعات و شیوه سنتی است، تأثیر معناداری بر پیشرفت تحصیلی علوم تجربی (شاخص یادداری و درک گروه نقشه مفهومی) دارد.مقایسه زوجی سه گروه نشان داد  که میانگین  روش نقشه مفهومی نسبت به روش ارائه خطی و سنتی (96/ 1و 13/3) به لحاظ آماری معنی دار بوده است و تفاوت بین روش ها وجود دارد.
۲۷.

مروری انتقادی بر معناشناسی«تجرّد» در مساله ی تجرّد نفس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های عقلی نوین سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۶ 39 - 57

کلیدواژه‌ها: حکمای اسلامی رویکرد انتقادی تجرد نفس علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۲۹۸
یکی از دغدغه های حکیمان الهی، شناخت حقیقت نفس و اسرار آن بوده است. از ویژگی های نفس، تجرّد آن می باشد؛ زیرا اگر این ویژگی به اثبات نرسد، برخی موضوعات مانند معاد با تردیدهایی مواجه خواهد شد. برخی از حکیمان معیارهایی متفاوت در تعریف تجرّد ارائه نمودند. اکنون این پرسش به ذهن خطور می کند که کدام یک از تعریف های موجود، جامع افراد و مانع اغیار می باشد؟ این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، نخست به تعاریف مورد نظر از نفس و تجرّد آن پرداخته و در ادامه، نقدهایی درباره این تعاریف ارائه می شود. با توجه به نقدهایی مانند عدم جامعیت در افراد، عدم مانعیت در اغیار و پیشرفت های علوم تجربی و شمول تعریف بر مادیّاتی که غیر قابل درک با حواس ظاهری هستند، چنین نتیجه گرفته می شود که تعریف های ارائه شده دارای ابهاماتی بوده و در ادامه، تعریف پیشنهادی ذکر می شود.
۲۸.

بررسی تأثیر روش تدریس همیاری بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس علوم تجربی؛ مورد مطالعه: دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهرستان مسجد سلیمان

نویسنده:
منبع: پژوهش در هنر و علوم انسانی سال چهارم دی ۱۳۹۸ شماره ۷ (پیاپی ۲۱)
تعداد بازدید : ۹۲۶ تعداد دانلود : ۴۷۳
هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر روش تدریس همیاری بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس علوم تجربی پایه ششم ابتدایی شهرستان مسجد سلیمان بوده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش نیمه تجربی از نوع طرح پیش آزمون– پس آزمون با گروه کنترل انجام گرفت. جامعه آماری آن شامل کلیه دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهرستان مسجد سلیمان به تعداد 1641 نفر بود. روش نمونه گیری، تصادفی خوشه ای بود. جهت اندازه گیری پیشرفت تحصیلی دو گروه از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید. پرسشنامه مذکور بر اساس طیف لیکرت چهار درجه ای بر اساس دستورالعمل ارزشیابی دوره ابتدایی طراحی گردید. جهت تعیین روایی از نظرات کارشناسان آموزش و پرورش و برای تعیین ضریب پایایی تحقیق از روش آلفای کرونباخ و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS20 استفاده گردید. یافته های این پژوهش نشان داد که میزان تاثیر روش تدریس همیاری در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس علوم تجربی در بعد اهداف مهارتی بیشتر از روش آموزش سنتی است، در صورتی که روش تدریس همیاری در بعد اهداف شناختی تفاوت قابل ملاحظه ای با روش سنتی نداشته است.
۲۹.

تأثیر مدیریت کلاس درس بر اساس رویکرد مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم

نویسنده:
منبع: مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه سال چهارم دی ۱۳۹۸ شماره ۵ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: مدیریت کلاس مدیریت کلاس . پیشرفت تحصیلی علوم تجربی ششم ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۵ تعداد دانلود : ۶۰۴
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مدیریت کلاس درس بر اساس رویکرد مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی در درس علوم تجربی انجام گرفت. روش پژوهش، شبه تجربی و از نوع طرح پیش آزمون- وپس آزمون با دو گروه آزمایش و دو گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان پایه ششم ابتدایی شهر پیرانشهر در سال تحصیلی ۹۶ ۹۷-و حجم نمونه تحقیق 120 نفر بود که 60 نفر در گروه های آزمایش (2،1)، و 60 نفر در گروه های کنترل (2،1)، قرار گرفتند. در گروه های آزمایش، از مدیریت کلاس درس به شیوه همیاری استفاده شد و در گروه های کنترل، کلاس ها به شیوه سنتی (روش سخنرانی)، اداره شدند. ابزارهای تحقیق شامل آزمون های پیشرفت تحصیلی محقق ساخته بود که کلیه ی آزمون ها از لحاظ روایی و ضریب پایایی (91%)، مورد تایید قرار گرفتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، علاوه بر روش های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، از روش آمار استنباطی (ANCOVA)، نیز استفاده شد. نتایج نشان داد که پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که با مدیریت کلاس به شیوه همیاری به یادگیری پرداخته بودند بیشتر از دانش آموزانی بود که بر اساس روش معمول (سخنرانی)، مشغول یادگیری بودند. در گروه های همیاری میان دو گروه تفاوت معنی داری دیده نشد.
۳۰.

تاثیر روش تدریس اکتشافی هدایت شده بر خلاقیت دانش آموزان دختر پایه هشتم در درس علوم تجربی

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال دوم آذر ۱۳۹۸شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: روش تدریس اکتشافی هدایت شده خلاقیت دانش آموزان علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۶۴ تعداد دانلود : ۲۸۴۵
امروزه فعالیت در مدرسه و گرفتن دانستنی ها، مهارت ها و نگرش بخش عظیمی از زندگی انسان شده است و دیگر نمی توان با طرز تلقی گذشته تدریس را به معنای انتقال معلومات از ذهن معلم به ذهن شاگرد دانست زیرا این امر باعث می شود که ذهن شاگرد انباشته از مطالب شود که با نیاز و فکرشان متناسب نیست و آن ها آنچه را که آموخته اند طوطی وار تکرار کنند و به تدریج از یادگیری احساس کسالت کنند و چنین یادگیری نه تنها در سازندگی آن ها نقش مؤثری ایفا نمی کند بلکه زمینه رکورد علمی و دل زدگی از فعالیت های علمی را فراهم می کند. تحول، به بستر و فضایی اثربخش نیاز دارد که بتواند در دانش، روش، منش و نگرش افراد تغییر ایجاد کند بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر روش تدریس اکتشافی هدایت شده بر خلاقیت دانش آموزان دختر پایه هشتم در درس علوم تجربی انجام شد. روش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه هشتم دوره اول متوسطه شهرستان خمین به تعداد572 نفر بود از میان مجموعه مدارس اول متوسطه شهرستان خمین، یک مدرسه انتخاب شد و سپس از میان مجموعه کلاس های هشتم آن مدرسه به طور تصادفی یک کلاس به عنوان گروه گواه (26 نفر) و کلاس دیگر به عنوان گروه آزمایش (26 نفر) انتخاب گردید. در این مطالعه، جهت گردآوری داده ها از پرسش نامه خلاقیت عابدی که دارای خرده مقیاس های (سیالی، بسط، ابتکار و انعطاف پذیری) بود، استفاده شد به منظور تحلیل استنباطی داده ها از آزمون تحلیل کواریانس استفاده گردید.یافته های پژوهش نشان داد روش تدریس اکتشافی هدایت شده به طور کلی منجر به افزایش خلاقیت دانش آموزان شده است.
۳۱.

تأثیر روش های تدریس مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال دوم آذر ۱۳۹۸شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: علوم تجربی تدریس فعال پیشرفت تحصیلی معلم دانش آموز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱۲ تعداد دانلود : ۱۵۳۷
هدف این پژوهش بررسی تأثیر آموزش علوم تجربی با توجه به روش های تدریس مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بوده است. روش پژوهش در این مطالعه نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون است. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر آموزشگاه شاهد هشتم شهریور دوره ی اول متوسطه شهرستان خرمشهر (استان خوزستان) در سال تحصیلی 98-97 می باشد. حجم نمونه متشکل از نفر دانش آموز دختر کلیه ی پایه ها بود. در مهر ماه روش های تدریس با مشارکت کمتر دانش آموزان در کلاس های درس انجام شد، و در ماه های آبان، آذر، دی، بهمن و اسفند از روش های تدریس که اکثر دانش آموزان را درگیر آموزش و یادگیری می کند استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و در بخش استنباطی از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس علوم تجربی در ماه های مورد نظر (آبان، آذر، دی، بهمن و اسفند) با توجه به روش های تدریس فعال نسبت به مهر ماه که تدریس درس علوم با مشارکت کمتر دانش آموزان صورت گرفت، از نظر تفاوت بین میانگین های آن ها معنادار است. بنابراین می توان گفت که آموزش مشارکتی می تواند به عنوان یک رویکرد مناسب در تألیف کتب درسی و آموزش علوم تجربی مورد استفاده قرار گیرد و نقش ویژه ای در کاهش اضطراب دانش آموزان داشته باشد.
۳۲.

شناسایی برخی از بدفهمی های دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی در درس علوم تجربی بر اساس مطالعه تیمز 2015(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۱۴ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۸ 127 - 143

کلیدواژه‌ها: آموزش علوم بدفهمی آموزش ابتدایی تیمز علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹۹ تعداد دانلود : ۱۰۷۱
پژوهش حاضر با هدف شناسایی بدفهمی های دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی در درس علوم تجربی بر اساس نتایج مطالعه تیمز 2015 انجام شد. روش پژوهش از نوع تحلیل ثانویه بوده است. جامعه آماری، شامل کلیه دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی که در سال تحصیلی 94-93، تعداد آن ها 1158887 نفر بوده است که 8035 دانش آموز با روش نمونه گیری طبقه ای خوشه ای دومرحله ای به عنوان نمونه مطالعه تیمز 2015 انتخاب شده اند. بر اساس بررسی پیشینه نظری، سه بدفهمی در حوزه علوم زمین، سه بدفهمی در حوزه علوم فیزیک و چهار بدفهمی در حوزه علوم زیستی جزء بدفهمی های رایج دانش آموزان دوره ابتدایی در درس علوم تجربی شناسایی شدند که امکان بررسی آنان با پاسخ دانش آموزان ایرانی در مطالعه تیمز 2015 وجود داشت. این بدفهمی ها شامل؛ تغییر شدت نور به دلیل کم وزیاد شدن فاصله زمین با خورشید، گردش خورشید به دور زمین، ثابت ماندن وضعیت ماه و یکسان بودن شدت نور آن (حوزه علوم زمین)، لامپ به عنوان منبع تولید انرژی الکتریکی و پلاستیک به عنوان بهترین هادی گرما (حوزه علوم فیزیکی)، خوردن غذا توسط تمامی موجودات زنده و در نظر گرفتن درخت به عنوان موجود غیرزنده در دانش آموزان ایرانی (علوم زیستی)، تأیید شدند. با توجه به نتایج به دست آمده در حوزه علوم زمین، مبنی بر اینکه هر سه بدفهمی شناسایی شده در دانش آموزان وجود دارند، توجه به آموزش اثربخش مفاهیم نجومی و اصلاح بدفهمی های موجود را بیش ازپیش اهمیت می یابد. همچنین در حوزه علوم فیزیکی شدت بالا بدفهمی به دست آمده در مورد رسانای گرمایی نشان دهنده تأکید بیشتر به این بخش بود.
۳۳.

بدفهمی های دانش آموزان در علوم تجربی دوره اول ابتدایی و نقش آموزگاران در شناسایی و اصلاح آنها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تعلیم و تربیت دوره ۳۶ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۴۱ 125-152

کلیدواژه‌ها: بدفهمی شناسایی بدفهمی اصلاح بدفهمی علوم تجربی دوره اول ابتدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۶ تعداد دانلود : ۵۹۲
هدف این پژوهش شناسایی بدفهمی های دانش آموزان در علوم تجربی دوره اول ابتدایی و نقش آموزگاران در شناسایی و اصلاح این بدفهمی ها بوده است که به روش تحقیق ترکیبی طرح اکتشافی انجام شده است. نمونه مورد مطالعه از میان مدارس ابتدایی استانهای آذربایجان شرقی، تهران، خراسان جنوبی و همدان انتخاب شده است. آموزگاران مدارس نمونه در یک دوره آموزش کوتاه مدت در مورد اصول بدفهمی شرکت کردند. اطلاعات پژوهش را آموزگاران در طول یک سال تحصیلی و با تکمیل کردن پرسشنامه مرتبط با بدفهمی در پایه های تحصیلی اول تا سوم به طور مجزا گردآوری کردند (336 گزارش). یافته های پژوهش نشان دادند که بدفهمی های واژگانی، مفهومی و پیش پنداشته شایع ترین بدفهمی های دانش آموزان دوره اول ابتدایی در درس علوم تجربی بوده اند و آموزگاران این بدفهمی ها را از طریق به کارگیری راهبردهای فعال یاددهی-یادگیری در کلاس علوم تجربی، همچون پرسش و پاسخ، مشاهده حین آزمایش، انجام دادن فعالیت عملی و شنیدن مکالمات درون-گروهی دانش آموزان شناسایی کردند. در حدود نیمی از راهبردهای به کارگرفته شده از سوی آموزگاران برای اصلاح بدفهمی ها راهبردهای معمولی تعاملی مانند انجام دادن فعالیتهای عملی، مقایسه و نتیجه گیری، مباحثه و نتیجه گیری و کاربرد چندرسانه ای ها بوده اند که دانش آموزان خود را به طور فعال درگیر اصلاح سازه های ناقص یا غلط ذهنی خود کرده اند. در مجموع نتایج پژوهش بیانگر توانایی قابل قبول آموزگاران مشارکت کننده در طرح برای شناسایی و اصلاح بدفهمی های دانش آموزانشان است.
۳۴.

بررسی عملکرد برنامه درسی مبتنی بر تربیت هنری در درس علوم تجربی پایه ششم ابتدایی با توجه به مؤلفه های نظام آموزشی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال دهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳۷ 103 - 120

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی تربیت هنری علوم تجربی پایه ششم ابتدایی مؤلفه های نظام آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۳ تعداد دانلود : ۳۰۲
در این مقاله به بررسی عملکرد برنامه درسی مبتنی بر تربیت هنری در درس علوم تجربی پایه ششم با توجه به مؤلفه های نظام آموزشی در ایران، پرداخته شده است. مؤلفه های تربیت هنری در نظام آموزشی که از سند برنامه درسی ملی استخراج شده شامل؛ پرورش حواس، ایجاد حس زیبایی شناسی، قدرت تخیل و خلاقیت، ایجاد مهارت های زبانی، خلق آثار هنری است. با در نظر گرفتن عناصر برنامه درسی (هدف، محتوا، روش های تدریس، ارزشیابی) چک لیستی با توجه به مؤلفه های تربیت هنری تهیه و تدوین شد که دارای روایی و پایایی مناسبی بود. نمونه مورد نظر 60 نفر از دانش آموزان پایه ششم بود. آموزش با توجه به مؤلفه های تربیت هنری در درس علوم پایه ششم توسط معلم آموزش دیده در درس علوم در گروه آزمایش طی جلسات معینی انجام پذیرفت و معلم در پایان هر جلسه در چک لیست مربوطه، با توجه به عملکرد هر یک از دانش آموزان علامت گذاری می نمود. نتایج نشان می دهد؛ تدریس معلم در مؤلفه های تربیت هنری؛ پرورش حواس و ایجاد حس زیباشناسی و خلق آثار هنری نتایج مثبت و معناداری در درس علوم در پی داشته است و باعث رشد این خصوصیات در دانش آموزان گروه آزمایش شده است، و این در حالیست که در مؤلفه های قدرت تخیّل و خلاقیت و ایجاد مهارت های زبانی، برنامه درسی تربیت هنری نتوانسته است تغییرات مثبت و معناداری در عملکرد دانش آموزان به وجود آورد.
۳۵.

تعیین شایستگی های پایه مورد انتظار از دانش آموزان پایه هشتم در علوم تجربی و مقایسه آن ها با تأکیدات برنامه درسی علوم ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه درسی ایران سال یازدهم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴۴ 109 - 140

کلیدواژه‌ها: علوم تجربی آموزش علوم شایستگی های دانش آموزان برنامه درسی علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۴ تعداد دانلود : ۴۳۳
ترسیم دستاوردهای یادگیری اهمیت زیادی در برنامه ریزی برای آموزش علوم دارد. این مقاله به تعیین شایستگی های مورد انتظار از دانش آموزان در آموزش علوم می پردازد. بدین منظور با انجام یک مطالعه مروری منظم روی سه دسته منابعِ مربوط به نهادهای بین المللی در آموزش علوم، برنامه های درسی علوم و سنجش های کلان مقیاس، 22 شایستگی استخراج شده و در قالب پنج گروهِ شایستگی های دانشی و کاربردی، مفاهیم سطح بالا، کار با مدل ها و نمودارها، کاوشگری علمی و نگرش دانش آموزان دسته بندی و سپس با تأکیدات برنامه درسی علوم ایران مقایسه شدند. نتایج نشان داد که اگر چه برخی از شایستگی ها مورد تأکید برنامه درسی علوم ایران قرار گرفته است ولی یازده شایستگیِ استفاده از علوم، دانش به کارگیری ابزار علمی و انجام عملیات ریاضی در شایستگی های دانشی و کاربردی، تلفیق دانش، تبیین علمی پدیده های طبیعی و نقد دیگران در شایستگی های مفاهیم سطح بالا، استفاده از مدل ها در شایستگی های کار با مدل ها و نمودارها، ارزشیابی شواهد و استدلال علمی در شایستگی های کاوشگری علمی و حمایت از کاوشگری به همراه دیدگاه تردیدآمیز به علم در شایستگی های نگرشی مورد تأکید برنامه درسی علوم ایران قرار نگرفته بود. لذا پیشنهاد می شود در تغییر برنامه درسی علوم به این شایستگی ها توجه خاص گردد.
۳۶.

امکان کاربرد رویکرد تلفیق تولید هنری و مفاهیم علو متجربی درآموزش هنر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال دهم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۳۹ 119 - 150

کلیدواژه‌ها: رویکرد تلفیقی علوم تجربی آموزش هنر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۲۵۱
رویکرد تلفیقی به برنامه درسی هنر متناسب باهوش چندگانه، رشته های هنری مختلف و ایجاد موقعیت یادگیری مرتبط با مفاهیم علوم تجربی، جهت گیری اصلی تربیت هنری و طراحی آموزش هنر بوده است. مسائل مرتبط با اجرای برنامه درسی هنر همچون طراحی آموزشی، آموزش های حرفه آموزگاری در حوزه یادگیری هنر، ایجاد موقعیت یادگیری در ساعت هنر و نظایر آن و همچنین مشکلات مرتبط با عدم توجه به عناصر برنامه درسی، موجب شده است، تولیدات هنری دانش آموزان از غنای لازم برخوردار نشود. در طراحی آموزشی هنر مبتنی بر تلفیق تولید هنری و مفاهیم علوم تجربی، کوشش شده است با توجه به عناصر برنامه درسی هنر در هنگام اجرا، تولید هنری در درجه اول و یادگیری علوم در درجه دوم مورد تأکید باشد. تولید هنری، محصول هنری است که به دنبال آموزش هنر می آید. در ساعت هنر، کاربرد مفاهیم علوم در هنر به عنوان یک رویکرد تلفیقی متمایز در مقابل کاربرد هنر در آموزش، موردنظر است و مفاهیم علوم تجربی در خدمت یادگیری هنر قرار می گیرد. از این رو مفهوم و قلمرو تولید هنری مورد تأکید قرار گرفته است. با توجه به روش شناسی پژوهشی معطوف به عمل فکورانه و با تأکید بر قضاوت و تصمیم گیری پژوهشگر، الگوی راهنما براساس چهارچوبی که از مبنای نظری و تجربی پژوهش حاصل شده است، توسط صاحب نظران برنامه درسی و کارشناسان آموزشی به شیوه تحلیل داده های متنی (رویکرد کیفی( اعتباربخشی گردیده است
۳۷.

تأثیر یادگیری مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی و اضطراب امتحان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴۴ 83 - 98

کلیدواژه‌ها: یادگیری مشارکتی پیشرفت تحصیلی علوم تجربی اضطراب امتحان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۷ تعداد دانلود : ۵۰۰
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر یادگیری مشارکتی در پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی و اضطراب امتحان در دانش آموزان پسر سال اول دوره راهنمایی تحصیلی مدارس سما در شهر تهران بود. بدین منظور، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای، نمونه ای متشکل از چهار کلاس (دو کلاس گروه آزمایشی، دو کلاس گروه گواه) انتخاب شد. روش یادگیری مشارکتی برای گروه های آزمایشی و روش تدریس متداول برای گروه های کنترل به کار گرفته شد. معلومات قبلی دانش آموزان در زمینه علوم تجربی با استفاده از مقیاس محقق ساخته پیشرفت تحصیلی علوم تجربی مورد ارزیابی قرار گرفت. پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پس از اجرای روش های تدریس نیز با همین مقیاس تعیین شد و میزان اضطراب امتحان دانش آموزان نیز با استفاده از پرسش نامه اضطراب امتحان TAI (ابوالقاسمی و همکاران، 1375: 74-61) اندازه گیری شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش تحلیل کواریانس چند متغیره  MANCOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از تأثیر قابل توجه یادگیری مشارکتی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس علوم تجربی و کاهش اضطراب امتحان در گروه آزمایشی بود. این نتیجه نشان دهنده موفقیت یادگیری مشارکتی در مقابل روش تدریس متداول است. 
۳۸.

تأثیر آموزش علوم تجربی با رویکرد زمینه      محور بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه هفتم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۵۶ 150 - 172

کلیدواژه‌ها: آموزش زمینه محور آموزش سنتی (مرسوم) پیشرفت تحصیلی علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۴ تعداد دانلود : ۵۴۷
هدف این پژوهش بررسی تأثیر آموزش علوم تجربی با رویکرد زمینه      محور بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه هفتم بوده است. روش پژوهش در این مطالعه نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه هفتم دوره اول متوسطه شهرستان بهارستان (استان تهران) در سال تحصیلی 93- 1392 می باشد. حجم نمونه متشکل از 67 نفر دانش آموز پسر پایه هفتم بود که 33 نفر آن ها گروه آزمایش و 34 نفر گروه گواه بودند و با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای اندازه گیری این پژوهش شامل آزمون هوش ریون و آزمون پیشرفت تحصیلی (دانشی، مهارتی و نگرشی) بر اساس مطالب درس علوم تجربی پایه هفتم بود. در ابتدا از هر دو گروه آزمایش و گواه، پیش آزمون پیشرفت تحصیلی به عمل آمد، سپس متغیر آزمایشی (آموزش زمینه      محور) در 12 جلسه به گروه آزمایش آموزش داده شد درحالی که گروه گواه با همان رویکرد مرسوم آموزش دیدند. در پایان، پس آزمون بر روی هر دو گروه انجام شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار) و در بخش استنباطی از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان پیشرفت تحصیلی درس علوم تجربی گروه آزمایشی که با رویکرد زمینه      محور آموزش دیده بودند نسبت به گروه گواه که با رویکرد مرسوم آموزش داده شدند بیشتر و تفاوت بین میانگین های آن ها معنادار است. بنابراین می توان گفت که آموزش زمینه      محور می تواند به عنوان یک رویکرد مناسب در تألیف کتب درسی و آموزش علوم تجربی مورد استفاده قرار گیرد.
۳۹.

توسعه کاربست الگوی جدید مدیریت آموزش در آموزش علوم تجربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نوآوری های آموزشی سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۵۹ 85 - 108

کلیدواژه‌ها: الگوی مدیریت آموزش پیشرفت درسی علوم تجربی تحلیل کوواریانس اندازه اثر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۲۷۵
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تدریس علوم تجربی، با استفاده از الگوی جدید مدیریت آموزش، بر پیشرفت درسی دانش آموزان پسر سال سوّم راهنمایی شهرستان بهارستان در سه حیطه دانش، نگرش و مهارت بوده است. در این پژوهش نیمه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل، دو کلاس شامل 68 دانش آموز به روش نمونه گیری در دسترس (یک کلاس 34  نفری به عنوان گروه کنترل و یک کلاس 34 نفری به عنوان گروه آزمایش) از دو مدرسه پسرانه مشارکت داشتند. این دو کلاس طی 14 جلسه 75 دقیقه ای در مدت هفت هفته با محتوای درسی یکسان (فصل ششم کتاب علوم تجربی سال سوّم راهنمایی: مبحث کار، انرژی و توان) آموزش دیدند. آموزش در گروه کنترل به روش سنتی و متداول و در گروه آزمایش بر اساس سناریوی تدریس الگوی مدیریت آموزش انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون دانشی معلم ساخته، پرسش نامه نگرش سنج احمدی (1389) و چک لیست مهارتی معلم ساخته، به ترتیب برای اندازه گیری پیشرفت درسی دانش آموزان در حیطه های دانش، نگرش و مهارت بود. روایی، پایایی و اعتبار صوری و محتوایی این آزمون ها و میزان انطباق آن ها با اهداف آموزشی و محتوای موضوع مورد آموزش نیز به وسیله تعدادی از اساتید علوم تربیتی و سرگروه های درسی تأیید شد. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از تی (t) مستقل و تحلیل کوواریانس نشان داد که پیشرفت درسی دانش آموزان گروه آزمایش در حیطه های دانش و مهارت به نحو معناداری بیشتر از دانش آموزان گروه کنترل بوده، اما این تأثیر در حیطه نگرش معنادار نیست. بنابراین، کاربست ده گام الگوی جدید مدیریت آموزش در کلاس های درس علوم تجربی به عنوان بستری مناسب جهت بهبود پیشرفت درسی دانش آموزان توصیه گردید.
۴۰.

بسط «علایق علم» و پیامدهای آن برای آموزش علوم طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 33-58

کلیدواژه‌ها: آموزش علم علایق علم هابرماس هسه علایق استعلایی فلسفه علم تاریخ علم جامعه شناسی علم علوم تجربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۳ تعداد دانلود : ۲۱۴
هدف اصلی این مقاله، بسط علایق علم و بررسی پیامدهای آن برای آموزش علوم طبیعی است. برای این منظور با استفاده از روش های توصیف، تحلیل، استنتاج و مفهوم پردازی ابتدا به علایق علم نزد هابرماس با سه وجه فنی، عملی و رهایی بخش پرداخته می شود. سپس رویکرد ماری هسه درباره جنبه تفسیری و تأویلی علوم طبیعی مورد بررسی قرار می گیرد. پس از آن، به نظرات مارتین اِگِر درباره علاقه کیهان شناختی و سرکوب آن در تعلیم وتربیت پرداخته می شود. در بخش بعد ضمن پیشنهاد رشته «مطالعات علم» به عنوان «علایق استعلایی علم» به بسط علایق علم می پردازیم. سپس به پیامدهای چهار زیرعلاقه تاریخ علم، فلسفه علم، جامعه شناسی علم و روانشناسی علم، پرداخته می شود. در نهایت با ابتنای بر یافته های پژوهش، رویکرد و روش جدیدی با عنوان «آموزش علم علاقه محور» پیشنهاد می گردد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که لحاظ علایق استعلایی در کنار علایق فنی و کیهان شناختی در آموزش علوم طبیعی، و استفاده از آموزش علم علاقه محور، تصویر جامع تر و کامل تری از علم ارائه داده، ضمن تسهیل و تعمیق فرایند یاددهی-یادگیری علوم، این فرایند را با جذابیت و لذت بیشتری همراه خواهد ساخت.