تحلیل کوواریانس

در این مقاله، با رویکرد تحقیقی طرح های آزمایشی کلاسیک، به ارزیابی تاثیرات آموزش های مدارس قرآنی، که به صورت کلاسهای فوق برنامه در برنامه آموزشی مدارس اجرا می شود، بر روخوانی قرآن پرداخته شده است. برای این منظور، شهر بردسکن به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید و دو گروه از دانش آموزان مقطع ابتدایی این شهر به عنوان گروه آزمایش و گروه کنترل انتخاب شدند. از هر کدام از گروه ها، قبل و بعد از برگزاری این کلاس های آموزشی، آزمونی در زمینه مهارت های قرآنی در بخش های مختلف به عمل آمد، با این تفاوت که دانش آموزان گروه کنترل در این کلاس ها شرکت نکرده بودند. یافته ها نشان داد که این دوره های آموزشی تأثیر مهمی بر مهارت روخوانی دانش آموزان ابتدایی می گذارد. بر اساس روش های آماری به کار گرفته شده، شامل میانگین و انحراف استاندارد، نمودارهای شبکه ای، آزمونهای ناپارامتری و به ویژه تحلیل کواواریانس، مشخص شد که بیشترین تأثیر، از طریق آموزش های مربوط به لحن به دست آمده است. یافته ها همچنین تفاوت معناداری را بین دانش آموزان دختر و پسر از لحاظ میزان تاثیرگذاری نشان ندادند. به این ترتیب، می توان گفت برگزاری این دوره های آموزشی در بهبود روخوانی قرآن مجید در دانش آموزان ابتدایی تأثیر مثبتی داشته است و دستکم به برخی از اهداف خود دست یافته است.

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تدریس علوم تجربی، با استفاده از الگوی جدید مدیریت آموزش، بر پیشرفت درسی دانش آموزان پسر سال سوّم راهنمایی شهرستان بهارستان در سه حیطه دانش، نگرش و مهارت بوده است. در این پژوهش نیمه آزمایشی با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل، دو کلاس شامل 68 دانش آموز به روش نمونه گیری در دسترس (یک کلاس 34  نفری به عنوان گروه کنترل و یک کلاس 34 نفری به عنوان گروه آزمایش) از دو مدرسه پسرانه مشارکت داشتند. این دو کلاس طی 14 جلسه 75 دقیقه ای در مدت هفت هفته با محتوای درسی یکسان (فصل ششم کتاب علوم تجربی سال سوّم راهنمایی: مبحث کار، انرژی و توان) آموزش دیدند. آموزش در گروه کنترل به روش سنتی و متداول و در گروه آزمایش بر اساس سناریوی تدریس الگوی مدیریت آموزش انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، آزمون دانشی معلم ساخته، پرسش نامه نگرش سنج احمدی (1389) و چک لیست مهارتی معلم ساخته، به ترتیب برای اندازه گیری پیشرفت درسی دانش آموزان در حیطه های دانش، نگرش و مهارت بود. روایی، پایایی و اعتبار صوری و محتوایی این آزمون ها و میزان انطباق آن ها با اهداف آموزشی و محتوای موضوع مورد آموزش نیز به وسیله تعدادی از اساتید علوم تربیتی و سرگروه های درسی تأیید شد. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از تی (t) مستقل و تحلیل کوواریانس نشان داد که پیشرفت درسی دانش آموزان گروه آزمایش در حیطه های دانش و مهارت به نحو معناداری بیشتر از دانش آموزان گروه کنترل بوده، اما این تأثیر در حیطه نگرش معنادار نیست. بنابراین، کاربست ده گام الگوی جدید مدیریت آموزش در کلاس های درس علوم تجربی به عنوان بستری مناسب جهت بهبود پیشرفت درسی دانش آموزان توصیه گردید.

تحقیقات نشان می دهد مدل های آموزشی بر مؤلفه های مربوط به یادگیری تأثیر مثبت دارد. ازاین رو پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر مدل آموزشی مک کارتی، بر عملکرد حل مسئله و خودکارآمدی ریاضی دانش آموزان دختر پایه ی هشتم انجام گرفت. طرح آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون روی 50 دانش آموز دختر که به صورت تصادفی از بین دانش آموزان دختر پایه هشتم در سال تحصیلی 94-95 به صورت تصادفی پند مرحله ای انتخاب شدند و در دو گروه آزمایشی (25n=) گروه گواه (25n=) گمارده شدند،. در گروه آزمایشی مباحث ریاضی در 8 جلسه ی 90 دقیقه ای با روش مک کارتی و در گروه گواه با روش سنتی آموزش داده شد. برای گردآوری داده ها از آزمون ریاضی و پرسشنامه خودکارآمدی ریاضی بهره گرفته شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد، بین عملکرد حل مسئله ریاضی گروه های آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری وجود دارد (75/0= 2 η، 05/0p<، 337/70 F=). بین نمره خودکارآمدی ریاضی گروه ها تفاوت معنی داری دیده می شود (76/0= 2 η، 05/0p<، 168/78F=). علاوه بر این، نتایج حاکی از آن است که میانگین نمره های حل مسئله ی ریاضی و خودکارآمدی ریاضی گروه آزمایشی به طور معنی دار بیشتر از گروه گواه بود.

ارزیابی اثربخشی مداخلات رفتاری در موقعیت های مختلف آموزشی و درمانی در طرح های آزمایشی نیازمند شناسایی ساختار داده های جمع آوری شده و روش های مناسب تجزیه وتحلیل داده ها است. محققان برای تحلیل داده های حاصل از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل در نمونه های زوجی به منظور مقابله با مفروضه کلیدی استقلال مشاهدات، واحد تحلیل را به جای زوج، فرد در نظر می گیرند. در این شرایط، یا هرکدام از افراد زوج (زن یا شوهر) را به عنوان گروه های جداگانه تحلیل می کنند یا داده های هر دو نفر را (با جمع کردن یا محاسبه میانگین) ترکیب می کنند و به یک نمره زوج واحد می رسند. ولی مشکل آن است که با این روش نمی توان واریانس یا تفاوت های مشترک درون و بین زوج را تحلیل کرد. با توجه به اینکه محققان برای تحلیل داده های طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل در نمونه های زوجی عمدتاً از تحلیل کوواریانس استفاده می کنند در این مقاله با یک مثال تحقیقی از داده های جمع آوری شده از یک طرح آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل، کاربرد و دقت نتایج تحلیل کوواریانس و رویکرد مدل وابستگی متقابل بازیگر- شریک (APIM) مقایسه شده است. درواقع این پژوهش از نوع تحلیل ثانویه داده ها است. نتایج نشان داد که مدل APIM شامل اطلاعات اضافه تری نسبت به تحلیل کوواریانس است؛ مدل APIM این امکان را ایجاد می کند که بتواند اثرات بازیگر و شریک را برآورد کرده و در تفسیر و نتیجه گیری مدنظر قرار دهد. زمانی بین نتایج این دو روش تناقض مشاهده می شود که سطح معناداری رد یا قبول فرضیه به سطح بحرانی 05/0 نزدیک است و در این موارد باید برای تفسیر و نتیجه گیری نهایی بسیار محتاطانه عمل کرد. در مواردی که سطح معناداری با 05/0 فاصله زیادی دارد، مشکلی ایجاد نشده و نتایج دو رویکرد همسو هستند. تغییر در تمرکز بر واحد تجزیه وتحلیل، به محققان امکان مطالعه فرآیندهای غالباً پیچیده و فرایندهای زیربنایی تعاملات اجتماعی را با روایی بسیار بیشتری فراهم می کند.

  تغییرات کاربری و پوشش اراضی تأثیر مستقیمی بر تغییر رژیم هیدرولوژیکی حوضه دارد. به عبارتی می تواند با افزایش سطوح زمینهای بایر و کاربریهای مشابه آن باعث سیل خیزی حوضه شده، با افزایش سطوح کاربری باغ و کاربریهای مشابه آن باعث مصرف و نفوذ بیشتر آب شود و بر کاهش دبی، نقش موثری داشته باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تغییرات به وجود آمده در کاربری و پوشش اراضی حوضه آبریز سد علویان در بازه زمانی 2013-1987، بر روی سیل خیزی حوضه و دبی رواناب است و  بدین منظور ابتدا با استفاده از نقشه گروه هیدرولوژیکی خاک که نشان از حساس بودن منطقه دارد و نقشه کاربری و پوشش اراضی مربوط به دوره های زمانی 1987 ، 2000 و 2013 شماره منحنی (CN) منطقه برای هر دوره زمانی به دست آوردیم و سپس با استفاده از این نقشه ها، میزان نگهداشت خاک (S) را محاسبه کردیم و در نهایت میزان رواناب حاصل از شبیه سازی بارش 100 میلی متری از طریق مدلSCS  برآورد گردید که نتیجه حاکی از افزایش رواناب یا به عبارتی سیل خیز شدن حوضه بر اثر تغییر کاربری و پوشش اراضی است. با توجه به وجود رابطه بین بارش و دبی در بازه های زمانی تعیین شده، تغییر کاربری باغ به عنوان یکی از عوامل موثر در کاهش دبی مورد بررسی قرار گرفت و بعد از جداسازی جریان پایه و جریان حاصل از ذوب برف با استفاده از تصاویر ماهواره ای مودیس از دبی کل، بقیه دبی به عنوان دبی حاصل از بارش در نظر گرفته شد. نتیجه حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که افزایش در مساحت کاربری باغ باعث کاهش رابطه بین بارش و دبی حاصل از آن در حوضه آبریز سد علویان شده است.

در برنامه های نظام آموزشی، آموزش قرآن همواره مورد توجه بوده است. مدارس قرآنی به همین منظور و با هدف ارتقای امور دینی، فرهنگی و تربیتی دانش آموزان ایجاد شده است. در این مقاله، کوشش شده است با رویکرد تحقیقی طرحهای آزمایشی کلاسیک، تاثیر آموزش های مدارس قرآنی بر مهارت روخوانی فارسی دانش آموزان دوره ابتدایی بررسی، تحلیل و ارزیابی شود. بدین منظور، شهر بردسکن به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شد و دو گروه از دانش آموزان مقطع ابتدایی این شهر به عنوان گروه آزمایش و گروه کنترل، انتخاب شدند. قبل از برگزاری کلاسهای آموزشی و بعد از آن، آزمونی در زمینه مهارت های قرآنی در بخش های مختلف از هر گروه به عمل آمد؛ با این تفاوت که دانش آموزان گروه کنترل، در این کلاس ها حضور نداشتند. یافته ها حاکی از آن است که دوره های آموزشی یادشده، بر مهارت روخوانی درس فارسی دانش آموزان ابتدایی تاثیرگذار است. روش های آماری شامل میانگین و انحراف استاندارد، نمودارهای شبکه ای، آزمون های ناپارامتری و به ویژه تحلیل کوواریانس در این نتیجه گیری مورد استفاده قرار گرفت.