مطالب مرتبط با کلیدواژه
۲۱.
۲۲.
۲۳.
۲۴.
۲۵.
۲۶.
۲۷.
۲۸.
۲۹.
۳۰.
۳۱.
۳۲.
۳۳.
۳۴.
۳۵.
۳۶.
۳۷.
۳۸.
۳۹.
۴۰.
دفاع مقدس
حوزههای تخصصی:
جنگ، به سبب هیجانات و حوادث پیش بینی ناپذیر، ذاتاً پدیده ای پرشور و بحث برانگیز است. جاذبه هایی که در بیان ابعاد معنوی و رویدادهای ماورائی جنگ وجود دارد، پای بسیاری از نویسندگان را به این عرصه گشوده است. با این حال، پیوند مسأله جنگ با مبانی اعتقادی مردم ایران، ورود به این ساحت را اندکی دشوار نموده و بهره گیری از شیوه های روایی ویژه ای را ضروری می نماید. در میان سبک های ادبی، رئالیسم جادویی به سبب درهم آمیزی خیال و واقعیت، می تواند به عنوان راهکار مناسبی برای خروج از این مسئله مطرح گردد.
در این مقاله برآنیم تا ضمن بیان اجمالی ویژگی های آثار رئالیسم جادویی، با تحلیل و بررسی دو داستان کوتاه ماه زده و عود عاس سبز، ردپای این مکتب را در آثار داستانی دفاع مقدّس دنبال کنیم تا روشن گردد که این شیوه تا چه اندازه می تواند در خلق آثاری از این دست کارآمد باشد.
ضرورت این مسئله ناشی از آن است که عدم بهره گیری از شگرد های مختلف داستان نویسی، می تواند آثار حوزه دفاع مقدّس را به ورطه تکرار کشانده و آنها را از رقابت با جریان های موازی ادبیات داستانی باز دارد.
بررسی کاربرد صور خیال در هایکوهای جبهه بیک وردی (مطالعه موردی مجموعه شعری ماه، بالای سر مجنون)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
هایکو از جملة قالب های شعری است که در دورة معاصر، به ویژه در حوزه شعرِ ادبیات پایداری مورد توجّه قرار گرفته است. علی رغم این که یکی از اصول سرودن هایکو ساده گویی و اجتناب از کاربرد صور خیال و آرایه های شعری است، اما شاعران دفاع مقدّس در تلاش برای به تصویر کشیدن دلاوری های رزمندگان اسلام در طی هشت سال دفاع مقدّس به کاربرد صورِ خیال و آرایه های شعری در آن مبادرت ورزیده اند. در این پژوهش که با هدف بررسی و شناساندن هر چه بیشتر و بهتر شعر دفاع مقدّس صورت پذیرفته، سعی شده است تا به روش توصیفی تحلیلی و با توجّه به مبانی بلاغت سنتی، کاربرد صور خیال و صنایع شعری در هایکوهای جبهه بیک وردی در مجموعه شعری «ماه بالای سر مجنون»، مورد بررسی قرار گیرد. بررسی کاربرد صور خیال و صنایع بدیعی در هایکوهای جبهه بیک وردی، نشان از کاربرد آگاهانه و به دور از تصنّع صور خیال و آرایه های ادبی در هایکوهای وی دارد. کاربردی که بیشتر بر اساس انواع تداعی ظهور یافته و به خوبی توانسته است که با زبانی ساده، و در عین حال مبتنی بر صور خیال و آرایه های شعری به بیان شاعرانه حماسه های رزمندگان اسلام در طی هشت سال دفاع مقدّس بپردازد.
تصویر زن در رمان دفاع مقدس دهه هشتاد
حوزههای تخصصی:
هدف این پژوهش، بررسی تصویر زنان در بیست رمان دفاع مقدس دهه هشتاد است. روش پژوهش تحلیل محتوای کمی و کیفی است. در بخش نخست شخصیت های زن رمان ها از جهت تعداد آنها، شخصیت اصلی، فعال و منفعل، پویا و ایستا، مثبت و منفی بررسی شده اند در ادامه نقش زنان در جنگ و نگرشهای آنها درباره این رویداد، آسیب پذیری شان از جنگ و تقابل زنان حامی فرهنگ ایرانی با زنان غربگرا بررسی شده است. در این داستان ها، زنان شخصیت های فرعی، منفعل و منفی داستان ها هستند که در مقایسه با شخصیت های مرد بسامدشان بسیار کم است. زنان به جنگ نگاه منفی دارند؛ اما برخی از آنها، بر این باورند که جنگ بر کشور تحمیل شده است و وظیفه آنهاست که از ارزش های اسلامی دفاع کنند؛ بدین سبب در نقش هایی همچون دکتر، پرستار و نیروی پشتیبان در رمان ها، ظاهر شده اند. در مقابل عده ای از زنان طرف دار فرهنگ غرب هستند، ایران را جای مناسبی برای زندگی نمی دانند و بر آنند که به خارج بروند. برخی از آنها به سبب آشنا شدن با آموزه های دینی و اخلاقی رزمندگان، دچار تحول روحی می-شوند و به دفاع از ارزش ها و باورهای اسلامی می-پردازند. برخی از نویسندگان دفاع مقدس، کوشیده-اند تلفیقی بین جنبه های حماسی و عاشقانه خود ایجاد کنند و بدین ترتیب جنگ و خانواده را به هم نزدیک نمایند. در این رمان ها، هم آسیب های رسیده به زنان در زمان جنگ بازتاب داده شده است و هم مسائلی را که زنان بعد از جنگ به سبب جانباز، اسیر و یا شهید شدن شوهرشان با آن مواجه بوده اند.
راهبردهای امام خمینی(ره) در مدیریت دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
انقلاب اسلامی ایران که برخلاف خواست قدرت های سلطه گر به پیروزی رسید، از همان آغاز با انواع توطئه های براندازانه مواجه شد. اما با رهبری امام خمینی و حضور مردم انقلابی این توطئه ها نقش بر آب شد. وقتی قدرت های سلطه گر نتوانستد مسیر انقلاب را تغییر دهند، سعی کردند از طریق برپایی جنگ تحمیلی از طریق فردی چون صدام، این انقلاب را از بین ببرند.
نوشتار پیش رو درصدد یافتن راهبردهای بنیانگذار جمهوری اسلامی، امام خمینی(ره) در مدیریت جنگ تحمیلی می باشد. در این مقاله تلاش شده است که نقش مدیریت آن حضرت در دفاع مقدس مورد بررسی قرار گیرد؛ آن حضرت با راهبردهایی مانند: نظارت و اشراف اطلاعاتی به امر جنگ، نظارت بر عملکرد کارگزاران و مطبوعات، رعایت اصول تصمیم گیری، مقابله با عوامل بازدارنده ی داخلی، پشتیبانی معنوی و فرهنگی رزمندگان و... توانستند جنگ تحمیلی را مدیریت کرده و دشمنان را در دست یابی به اهدافشان ناکام گذارند.
طراحی الگوی مفهومی معنویت از دید حضرت امام خمینی(ره) با توجه به توصیههای معنوی ایشان به دست اندرکاران دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
معنویت و معنویت گرایی، یکی از مقوله های تربیتی اسلامی است که سراسر اندیشه و عمل امام خمینی(ره) را در بر گرفته و ملکه ذهنی و عملی او شده بود. به اعتراف بسیاری از اندیشمندان، ایشان یکی از شارحان بزرگ اسلام در زمان معاصر و یکی از تربیت شدگان این مکتب می باشد که اعتقاد، اندیشه و عمل فردی و اجتماعی او بر آموزه های اسلامی یا به تعبیر خودشان اسلام ناب محمدی (ص) منطبق و استوار است. با این مفروض، در این مقاله نگارنده به دنبال پاسخ به این سؤالات است که معنویت و معنویت گرایی از منظر امام خمینی چیست، ابعاد و شاخص های آن کدامند و دارای چه الگوی مفهومی است؟ بر این مبنا شناخت و تبیین اندیشه و رفتارهای معنوی امام خمینی (ره) از نیازهای اساسی مجامع علمی می باشد؛ چراکه با نظریه پردازی و تولید ادبیات در حوزه ایده ها و دیدگاه های معنوی حضرت امام(ره)، زمینه مناسب برای انتشار آن در جامعه فراهم می شود؛ و این در حالی است که مکاتب معنوی جدید، با سوءاستفاده از اعتقادات و نیازهای معنوی مردم و جوانان و خلق عرفان های کاذب، اساس انحرافات معنوی را ایجاد کرده اند، چنین فضایی ایجاب می کند که دیدگاه های اصیل اسلامی با استفاده از روش های علمی تبیین گردد؛ بنابراین شناخت معنویت و معنویت گرایی اصیل اسلامی بر گرفته از آرا، اندیشه و رفتارهای معنوی امام خمینی، می تواند ضمن آشنا ساختن جویندگان با معنویت در اسلام، معارف معنوی اسلامی را به همه اقشار جامعه، به خصوص جوانان کشور و به ویژه افراد در معرض خطر عرضه کند
بررسی ویژگیهای جهادگران در قالب مؤلفههای هوش معنوی (مطالعه موردی جهادسازندگی در دهه نخستین انقلاب اسلامی ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مدیریت جهادی در دهه نخستین انقلاب اسلامی در جهاد سازندگی که استوار بر ارزش های اسلامی بود، با وجود محدودیت در منابع و سرمایه های مادی، با تکیه بر نیروی انسانی خود (جهادگران) توانست بهره وری بالاتری نسبت به دیگر سازمان های کشور ارائه دهد؛ از این رو بررسی نقش نیروی انسانی و ویژگی های جهادگران در تبیین موضوع مدیریت جهادی باید مورد توجه قرار گیرد.
به همین منظور، هدف از ارائه مقاله حاضر، بررسی و استخراج ویژگی های جهادگران و مقایسه آن با مؤلفه های هوش معنوی است.
با استفاده از روش تحقیق تجزیه و تحلیل تم(مضمون)، 57 مقاله مرتبط با موضوع تحقیق که در مجموعه مقالات همایش های ملی فرهنگ و مدیریت جهادی 1386،1387و 1388 به چاپ رسیده و حداقل یکی از نگارندگان آن از جهادگران جهادسازندگی بوده، به بررسی ویژگی های جهادگران جهادسازندگی پرداخته شده است.
یافته های پژوهش بر اساس کد گذاری های صورت گرفته روی مفاهیم و استخراج تم های فرعی نشان داد: ویژگی جهادگران با آنچه به نام هوش معنوی در ادبیات علمی جهان مطرح است، قرابت های بسیاری دارد و قابل طبقه بندی بر اساس مدل هوش معنوی ایمونز است. همچنین در مجموع 46 تم فرعی شناسایی و به عنوان ویژگی جهادگران معرفی شد و در قالب 5 تم اصلی طبقه بندی کلی تری صورت پذیرفت.
مقایسه عناصر حماسی کهن با عناصر حماسی شعر دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تاکنون جنبه های مختلفی از ادبیات دفاع مقدس مورد بررسی قرار گرفته است، نگارندگان در مقاله حاضر به بررسی عناصر کلی و مقایسه کوتاه با عناصر حماسی رایج در ادبیات فارسی به خصوص در شاهنامه فردوسی پرداخته اند در واقع نگارندگان در پی پاسخ گویی به این پرسش هستند که مهم ترین ویژگی های حماسی شعر دفاع مقدس چیست و این ویژگی ها چه وجوه اشتراک و افتراقی با شعر حماسه های قدیم ما به خصوص شاهنامه فردوسی دارند.
در این مقاله از روش کتابخانه ای وتحلیل وتوصیف ، استفاده شده است ؛ بررسی ها نشان داد اگرچه مؤلفه های مشترک فراوانی، چون قهرمانان، رجزخوانی، وصف میدان جنگ و رشادت های پهلوانان و...بین ادبیات حماسی هشت سال دفاع مقدس با ادبیات حماسی پیشین ما وجود دارد، ولی این مؤلفه ها در ادبیات دفاع مقدس شکل دیگری به خود گرفته اند.
طراحی الگوی مدیریت منابع انسانی فرماندهان دفاع مقدس (مطالعه موردی: سیره شهید محمدابراهیم همت)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
مطالعه ابعاد مختلف دفاع مقدس و به ویژه مطالعه ی عملکرد و شیوه های رفتاری سرداران و فرماندهان آن به عنوان مدیران و اداره کنندگان دفاع مقدس، می تواند سرمشق و سرلوحه مدیران امروزی قرارگرفته و در تولید دانش مدیریت اسلامی ایرانی مثمر ثمر واقع گردیده و در تحقق مدیریت جهادی در کشور راهگشا باشد. ازاین رو، مقاله حاضر با توجه به عدم وجود یک الگوی نظام مند پیرامون مدیریت منابع انسانی فرماندهان دفاع مقدس، باهدف شناسایی و بررسی شیوه های مدیریت منابع انسانی شهید محمدابراهیم همت نگاشته شده است. داده ها از مطالعه و بررسی کتب، مقالات و دیگر منابع اطلاعاتی موجود پیرامون این شهید، گردآوری و با روش تحقیق تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. درنهایت پس از اجرای گام های روش مذکور، الگوی مدیریت منابع انسانی شهید همت در چهار بخش اصول مدیریت منابع انسانی (شامل هفت اصل)، جذب منابع انسانی (4 شاخص)، توسعه منابع انسانی (7 شاخص)، نگهداشت منابع انسانی (12 شاخص) ارائه گردیده است.
بررسی صبغة عرفانی مناجات های شهدای دفاع مقدّس(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
حوادث و رویدادهای بزرگ، انقلاب ها و جنگ ها، با تأثیری عمیق و گسترده در تاریخ جوامع انسانی، فرهنگ و ادبیّات و هنر تازه ای را به همراه می آورد. هشت سال جنگعراق علیه ایران نیزکه ناخواسته به فاصلة کوتاهی پس از انقلاب به کشور ما تحمیل شد، منجر به شکل گیری نوع خاصی از ادبیّات به نام ادبیّات دفاع مقدّس شده که تفاوت عمده اش با ادبیّات جنگ در دنیا، معنویت نهفته در آن است. در آن برهه از زمان که به دوران دفاع مقدّس مشهور شد، رزمندگان با نوشتن یادداشت های روزانه، وصیت نامه ، دست نوشته، نامه، مناجات و دل نوشته آثاری را خلق کردند که از بسیاری جهات قابل بررسی است. پژوهش حاضر از نوع مستند به شیوة تحلیل محتوا به بررسی و تحلیل مناجات های شهدا با محوریّت وصیّت نامة شهدای استان فارس پرداخته و در پی آنست که مشخّص کند عواطف حاکم بر مناجات های شهدا کدام است و کدام یک از مفاهیم عرفانی در این مناجات ها مطرح شده است. مناجات های مورد بررسی در دو دسته مناجات های بدون درخواست (راز و نیازهای عاشقانه) و مناجات های دارای درخواست دسته بندی شده اند. رسیدن به مقام والای شهادت، مهم ترین و بیشترین درخواست شهدا بوده و پس از آن پناه بردن از شرّ دنیا و نفس امّاره به خداوند، طلب آمرزش گناهان کبیره و صغیره، هدایت و طلب پیروزی در جایگاه های بعدی قرار گرفته است.
یادمان شهدای گمنام؛ بررسی دو رویکرد منظره پردازی در ایران و عراق(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
منظر بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۴
حوزههای تخصصی:
جنگ ایران و عراق که در ایران با نام دفاع مقدس و در عراق و کشورهای عربی با عنوان «قادسیه صدام» و «جنگ اول خلیج فارس» شناخته می شود، از رویدادهایی است که بازآفرینی یادمانی آن در سال های بعد از جنگ در شهرهای مختلف ایران و همچنین عراق منظر شهرها را تحت تأثیر قرار داده است. جنگ ایران و عراق برای ایرانیان نسبت به عراقی ها یک تفاوت اصلی داشت؛ در جنگ ایران و عراق کشور ما مورد حمله قرار گرفت و مردم ما موضع دفاعی گرفتند. تفاوت دیگر جنگ برای ایرانیان، وجه اصلی و انسانی آن است. به همین دلیل تعریف انسان ایرانی از جنگ یک تعریف دم دستی و مطلق نخواهد بود و ادبیات جنگ در ایران با این مشخصات همیشه معنادار خواهد بود. تفاوت معنای جنگ در دو جامعه ایران و عراق، علی رغم شباهت های اجتماعی و تاریخی زیاد، منجر به رواج دو دیدگاه و دو رویکرد مختلف در ساخت یادمان های شهدا شد. مقاله حاضر ضمن ارزیابی نمونه های ساخته شده مزار شهدای گمنام در عراق و ایران نشان می دهد بازآفرینی خاطرات حماسه و غرور یک ملت، نقش بسزایی در اتصال خاطره فرهنگی مردم آن ملت برای نسل های بعدی دارد. نتایج پژوهش در جدولی به جمع بندی ویژگی های یادمان شهدای ایران در مقابل شهدای عراق پرداخته و نشان می دهد تفاوت دیدگاه چگونه باعث تفاوت در نمودها، ظاهر و محتوای یادمان های یک جنگ در دو کشور مدافع و مهاجم شده است.
نتیجه بررسی این مقاله نشان می دهد که مشکل قابل توجه المان های یادمانی شهدا در ایران، عدم استفاده از تخصص منظر و کم توجهی به پتانسیل فضاهای شهری مناسب در جذب مخاطبان است که علی رغم ضعف های تکنیکی، به دلیل مردمی بودن، ماندگار و معنادار بوده، در بلندمدت می تواند ارتباط خود با فضا و زندگی روزانه را اصلاح و تقویت کند. در مقابل یادمان های شهدای عراق علی رغم ویژگی های کالبدی برتر، به دلیل رویکرد اقتدارگرایانه، بعد معنوی ضعیفی دارد و قابلیت اصلاح پذیری در آن کمرنگ است.
منظر مشارکتی؛ اثر حضور مردم در طراحی دو باغ موزه : تهران و خرمشهر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
منظر بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۴
حوزههای تخصصی:
پس از هشت سال دفاع مقدسِ ملت ایران در برابر تجاوز کشور عراق، گونه ای از هنر به نام هنر دفاع مقدس در ایران پدید آمد که به لحاظ عینی و مفهومی به تجسم رشادت، استقامت، وطن پرستی و ایثار مردم در برابر کشور مهاجم می پردازد. از نمودهای این حوزه از هنر در حوزه معماری، موزه ها و باغ موزه هایی است که در بسیاری از شهرهای ایران برای به نمایش گذاشتن آثار برجای مانده از جنگ و یادگارهای رزمندگان و نیز بازسازی صحنه های نبرد - واقع گرایانه یا مفهومی- بوده است. موزه دفاع مقدس خرمشهر (1375) و موزه دفاع مقدس تهران (1385) دو نمونه قابل توجه از این دسته موزه ها به شمار می روند. نتیجه بررسی این دو پروژه در روندی قیاسی نشان می دهد که مرکز فرهنگی دفاع مقدس خرمشهر، با هزینه ساخت اندک و بهره گیری حداقلی از تکنوکرات ها، در نمایش ایثار، ازخودگذشتگی و واقعیات جنگ ایران و عراق موفق تر از پروژه شهری بزرگ باغ موزه دفاع مقدس تهران با هزینه هنگفت و استفاده حداکثری از تکنوکرات هاست.
سؤال این است؛ چرا پروژه باغ موزه دفاع مقدس تهران نتوانست موفقیت لازم را به دست آورد و چه عواملی باعث شد تا مرکز فرهنگی دفاع مقدس خرمشهر پروژه موفقی باشد؟
بررسی تطبیقی فرهنگ بصری، در پوسترهای دفاع مقدس و پوسترهای انگلستان درجنگ جهانی اول(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
درجهان معاصر، بسیاری از اشکال هنرهای تجسمی نه تنها با اهداف زیبایی شناسانه بلکه با تأکید بر فرهنگ بصری، توصیف، تحلیل و تفسیر می شوند، در مطالعات فرهنگ بصری، تمرکز در معنای فرهنگی تصویر برتر از ارزش زیبایی شناختی آن بوده و روابط فرهنگی بین تصاویر و مخاطب مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد، به همین سبب مطالعة فرهنگ بصری، به یک زمینة غالب تحقیق در علوم انسانی و هنر تبدیل شده است. از آنجا که جنگ جهانی اول نه تنها مقابلة نیروهای مسلح، بلکه مقابلة ایدئولوژی و فرهنگ ها بود. در طراحی پوسترهای جنگ تلاش در حفظ و حراست زمینه های خاص فرهنگی، از جمله فرهنگ های بومی و منطقه ای مشهود بوده، از این لحاظ قابل مقایسه با پوسترهای دفاع مقدس است. سؤال این است : نقش فرهنگ بصری در طراحی پوسترهای دفاع مقدس و پوسترهای انگلستان درجنگ جهانی اول چیست؟ این مقاله با گزینش نمونه هایی از پوسترهای انگلستان و دفاع مقدس و با روش توصیفی و تحلیلی، تلاش می کند به تفسیر معانی پنهان درپشت این تصاویر بپردازد و ضمن مقایسة آنها با یکدیگر، نقش فرهنگ بصری را در طراحی پوسترهای دو کشور، با فرهنگ های متفاوت، و موضوع مشترک ""جنگ""مشخص کند. در پایان به این نتیجه می رسد که : طراحان پوستر در هر کشور از عناصر بصری، نوشتاری و گفتاری استفاده می کنند که ریشه در فرهنگ، تمدن، آداب وسنن، باورها و اعتقادات ملت آن کشور دارد. زمینه های اجتماعی در طراحی پوستر نقش حیاتی دارد، و فرهنگ بصری عاملی است که سبب ایجاد هویت در پوسترهای هر کدام از کشورها شده است.
بررسی همپیوندی متن و تصویر در شش داستان دفاع مقدس کودکان بر اساس نظریه ی پری نودلمن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تصویر یکی از عناصر اساسی کتاب های کودکان است که نظریه پردازان بسیاری از جمله پری نودلمن به کارکرد آن توجه نشان داده اند. . از نظر وی، یک تصویر خوب شش گونه اطلاعات را به مخاطب منتقل می کند. در گونه ی اول و دوم که ابتدایی ترین کارکرد تصویر محسوب می شود، تصویر در راستای متن حرکت کرده و اطلاعات موجود در متن را تأیید می کند. در سه گونه ی دیگر که اصلی ترین کارکرد تصویر محسوب می شود، تصویر فراتر از متن حرکت می کند و اطلاعاتی را بر متن می افزاید. وی معتقد است برخی تصاویر نارسایی دارند و حتی از پتانسیل تأیید کردن اطلاعات متن نیز برخوردار نیستند. این مقاله در نظر دارد، تصاویر شش داستان دفاع مقدس کودکان را بر اساس نظریه ی نودلمن بررسی کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که در این داستانها، تصاویر یا معادل بصری واژگان را ارائه می دهند و پیام متن را تأیید می کنند یا نارسایی و کم کاری دارند و حتی از قابلیت تأیید کردن اطلاعات موجود در متن نیز برخوردار نیستند. تصاویر این داستانها نتوانسته اند متناسب با ظرفیت متن، اطلاعاتی فراتر از متن در اختیار مخاطب کودک قرار دهند و پیام متن را تقویت کنند. بنابراین، مطابق نظریه ی نودلمن، اکثر تصاویر این داستان ها در ابتدایی ترین حالت انتقال اطلاعات قرار دارند.
رگه های تعلیمی در شعر دفاع مقدس (دهة 60)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
اشاعة فرهنگ دینی در ادبیات پس از انقلاب اسلامی(57) از پیامدهای فرهنگی این انقلاب است. با وقوع جنگ و استمرار هشت سال دفاع مقدس، مضامین دینی و مذهبی، همچون غزوات صدر اسلام، جنگ های امام علی(ع) با معاندان در دوران خلافت آن حضرت و به ویژه حماسة خونین کربلا، در شعر انقلاب و دفاع مقدس بازتاب گسترده ای می یابد، به گونه ای که این مباحث مهم ترین درون مایه ها و یکی از بارزترین ویژگی های آن را تشکیل می دهد. این موضوع بُعد تعلیمی سروده های مورد بحث را بر پایة مبانی دین و تعالیم قرآن کریم، تقویت می کند. سرایندگان این اشعار غالباً شخصیت های انقلابی و اهل جبهه و جنگ اند و آنچه می سرایند از سر ایمان و سرشار از شور و هیجان است؛ به همین دلیل بعد غنایی و حماسی سروده های آنان، چنان بارز و قوی است که جنبة تعلیمی آن را تحت الشعاع قرار می دهد، و درک آموزش های نهفته درآن، بدون تأمل و تعمق، مشکل می شود و از دید خواننده پنهان می ماند. دراین نوشتار لایه های پنهان و پیدای تعلیمی و رگه های آموزشی در سروده های انقلاب و دفاع مقدس واکاوی می-گردد، تا نمایان شود، سرایندگان برای ترویج اصول اخلاقی و برانگیختن خوانندگان به پیروی از ارزش های اسلامی-انسانی از چه شیوه ها و مضامینی بهره گرفته اند. بررسی ها نشان می دهد که جنبه های تعلیمی این سروده ها بنا به دلایل مختلف، به صورت رگه های باریک و پوشیده در زمینة پررنگ حماسی-آیینی، با بیانی غالباً غیر مستقیم و با تکیه برمضامینی چون حریت، شهامت و صداقت، معطوف به متخلق شدن جوانان به خلق و خوی اهل بیت(ع) است.
بررسی مضمون ها و حوزه های عرفان در مجموعه اشعار قزوه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
انقلاب و به ویژه دفاع مقدّس، با ظرفیّت های خود؛ از جهت رهبری الهی، اعتقاد به غیب، توجّه به آموزه های قرآنی،گرایش های معنوی-عرفانی و وجود جوانان شهادت طلب، زمینه هایی را فراهم نمود تا مضامین عرفان در ادب پایداری بازتاب یابد؛ در این میان، قزوه، شاعر آیینی معاصر، با اشراف به حوزه درون دینی و ادب سنّتی، توانست به خوبی در این حیطه راه یابد؛ چنانکه کاربرد واژگان و اصطلاحات عرفانی در شعر او دارای بسامد بالایی است. بیان شیوه های گوناگون کاربرد این عناصر در آثارش از تعبیرها، تلمیح های مشترک قرآنی-عرفانی و اسامی کتاب های عارفان و صوفیان از وسعت اطلاّعش حکایت دارد. نقد و محاکات شاعر از متظاهران به عرفان و تصوّف، نیز رونمایی از اندیشة منفعلانه این گروه و نظام اندیشگی او به عرفان میدانی و جهادگرانه جایگاه ویژه داده است. این پژوهش که به شیوة کتابخانه ای و تحلیل محتوا نگاشته شده؛ رهیافتی است به اهمیّت موضوع عرفان در ادب پایداری و ظرفیّت های ادبی این شاعر که می تواند احیاگر برجستگی های اخلاقی و فضیلت های فراموش شدة دفاع مقدّس نیز باشد.
بازنمایی نقش زن در سینمای دفاع مقدس؛ از واقعیت تا نمایش(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
زنان حدود نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و در همة حوادث مهم کشور، بخصوص جنگ تحمیلی سهم بسزایی داشته اند. با توجه به همه گیر بودن رسانة سینما و تأثیر آن بر مخاطبان، بازنمایی نقش زن در سینمای دفاع مقدس بر اساس واقعیت، اهمیت بسیاری در رفع خلاءهای موجود دارد. این مقاله ضمن بیان مبانی نظری بازنمایی، به بررسی حضور واقعی زن در جنگ پرداخته، با بهره گیری از روش تحلیل کیفی، چگونگی بازنمایی حضور زنان، در سینمایی دفاع مقدس را مورد کنکاش قرار داده است. سؤال اصلی پژوهش این است که بازنمایی نقش زن در سینمای دفاع مقدس تا چه میزان به واقعیت حضور زن در دفاع مقدس و نقش وی به عنوان کنش گر اصیل توجه داشته است؟ یافته ها حاکی از آن است که بازنمایی در سه عرصه : فعالیت زنان در پشت جبهه، حضور در میدان نبرد و نیز نقش زنان پس از جنگ به صورت کامل انجام نشده و در برخی عرصه ها، زن به عنوان کنش گر اصیل نه تنها بازنمایی نشده، بلکه بیشتر به سمت کلیشه سازی و طبیعی سازی سوق پیدا کرده است.
جلوه های پایداری و تعهّد در شعر سلمان هراتی و سمیح القاسم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
ادبیّات پایداری، واکنش شخص یا نسلی مبارز و متعهّد به منظور رهایی، استقلال و آزادی سرزمین، اجتماع، دین و فرهنگ از چنگال متجاوزان و منافقان است که از سرِ تعهّد، در گونه های مختلف ادبی خلق می شود. مهم ترین عامل پیدایش این ادبیّات در کشورهایی نظیر ایران، حملة عراق به این کشور و در فلسطین، اشغال آن سرزمین توسّط صهیونیست ها است که به عنوان حلقة مشترک میان ادیبان این دو سرزمین قرار گرفته و موجب موضع گیری ادیبان متعهّد نسبت به آن شده است. در این مقاله، سلمان هراتی و سمیح القاسم به عنوان شاعران نامدار و برجستة این گونه از ادبیّات معاصر در این دو کشور، مورد واکاوی قرار می گیرند. شاعران یادشده، ضمن بهره گیری از نمادهای مختلف، متعهّدانه و آرمان گرایانه به خلق تصاویر شعری بی بدیل همّت گمارده و شعرشان را در خدمت مکتبی قرار دادند که به آن اعتقادی راسخ داشته اند. این شاعران، دارای اشتراکات معنایی و ساختاری اند که از جمله عمده ترین مضامین شعری ایشان، عشق به وطن، بزرگداشت پایداری های مردم، ستایش مضمون والای شهادت و تجلیل از شهدا و خادمان وطن، ترسیم ماهیّت حقیقی دشمنان و منافقان، انگیزه های ملّی و دینی، آرمان گرایی و القای حسّ امید و بشارت در نسل حاضر و نهادینه کردن ارزش های والا در نسل آینده رقم خورده است.
آسیب شناسی خاطره نویسی جنگ (مطالعه ی موردی مجموعه خاطرات هفت ستون)
منبع:
مطالعات تاریخی جنگ سال اول زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲
57-76
حوزههای تخصصی:
خاطره نویسی پایداری در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از نویسندگان قرار گرفته است. یکی از مهم ترین دلایل اهمیت خاطرات نبرد هشت ساله، تلاش برای درک «کلان روایت» در مجموعة خاطرات شفاهی جنگ بوده است. در روایت های تاریخی جنگ، معلوم می شود که مجموعه ای از چند گفتمان شامل تاریخ شفاهی، تاریخ، جزء نویسی (خرده روایت)، تحلیل و توصیف وضعیت کلان در آنها خلط شده است. یکی از مهم ترین دلایل این تنوع نگرش و در نتیجه تکثر نگارش، غلبه یافتن شیوه ی روایت خاطره، بدون پژوهش و اسلوب نگارش است. در این پژوهش با رویکرد انتقادی مجموعه خاطرات «هفت ستون» مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. هدف از این پژوهش نشان دادن مهم ترین آسیب های حوزه ی خاطره شفاهی و برجسته سازی وجوه مشترک نقصان در دیگر روایت های خاطرات شفاهی است. برخی از مهم ترین آسیب های نگارش خاطره در قالب چگونگی انتقال روایت جای دارد. این آسیب ها مجموعه ای درهم تنیده از شیوه ی روایت، عناصر روایی و ساختاری اجزاست که در مجموعه خاطرات مذکور و اغلب خاطرات شفاهی وجود دارد.
استعاره های مفهومی در شعر دفاع مقدس(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
247-266
حوزههای تخصصی:
بررسی استعاره های مفهومی یا شناختی هر متن، می تواند ابزار مهمی درجهت کشف معنای متن باشد، به عبارت دیگر باعث آشکارشدن بعضی از امور و مفاهیم پوشیده گردد. از این رو در شناخت بیشترِ شعر دفاع مقدس، این ابزار را مورد استفاده قراردادیم تا به این سؤال پاسخ دهیم که کدام مفاهیم انتزاعی و عاطفی در این نوع شعر، مورد توجه شاعران قرارگرفته است و آنان از چه حوزه های منبعی برای عینی سازی و تجسم این امور انتزاعی بهره برده اند. برای نیل به این هدف، درمیان نمونه های متعددِ یافته شده از جُنگ ها و مجموعه های شعر جنگ، سه استعارة «شهادت»، «عشق» و «ایمان» بررسی گردید. نتایج به دست آمده نشان می دهد که برای هریک از استعاره های یادشده سه الگوی انسان انگاری، جسم انگاری و گیاه انگاری، بسیار مورد توجه بوده است اما از الگوی جانور انگاری فقط در برخی از استعاره های فرعی مانند «شهید پرنده است» استفاده شده. اصل نظام مندی استعاره های مفهومی نیز سبب شده است که به جنبه های مثبت هر استعاره توجه گردد و جنبه هایی که با این استعاره ها ناسازگارند پنهان سازی شود.
واکاوی تاریخ شفاهی دفاع مقدس در مجموعه خاطرات «دختر شینا»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادبیات پایداری سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
347-372
حوزههای تخصصی:
«دختر شینا» عنوان مجموعه خاطرات قدم خیر محمدی کنعان، همسر سردار شهید، حاج ستار ابراهیمی هژیر، به قلم بهناز ضرابی زاده است. این کتاب که به جهتی زیرمجموعه نوع ادبی خاطره نگاری و از جهتی دیگر نمونه ای برای تاریخ نگاری دفاع مقدس است، به بیان مقام شهید و شهادت، منزلت همسران شهدا و بازتاب روانی و اجتماعی جنگ پرداخته است. تاریخ شفاهی(Oral History) یکی از شیوه های تحقیقات تاریخی است که مبتنی بر گردآوری اقوال شفاهی است و بن مایه آن، خاطره است. گردآورندگان اطلاعات در تاریخ شفاهی، مورخان نیستند و متن نیز در واقع تاریخ نیست، بلکه مجموعه ای از اطلاعات تاریخ دار است که با عبور از مجرای ذهن راوی، مطابق زاویه دید او شده و از سلایق و علایق او رنگ گرفته است. پژوهشگران با این فرض که «دختر شینا» نمونه ای برای تاریخ شفاهی است، به واکاوی و بیان ویژگی های تاریخ نگاری شفاهی دفاع مقدس در این کتاب پرداختند و به این نتیجه رسیدند که مصاحبه کننده با انتخاب موضوعی جذاب، بکر و پر از تعلیق، و هدایت هوشمندانه مسیر مصاحبه و نگارش، تاریخ نگاری صرف را مبدل به اثری با ارزش های ادبی ساخته است. حس همذات پنداری، نحوه هدایت مصاحبه، ترسیم درست و زنده حوادث، استناد به عکس، ذکر نام ها و زمان های واقعی و دقیق و دارای مابه ازای بیرونی، بیان حالات روحی راوی و شخصیت پردازی های هنرمندانه، از «دختر شینا» اثری زنده و جذاب ساخته است. ضرابی زاده با اطلاع از تاریخچه جنگ، خاطره شخصی را همراه با واقعیت عینی، فضاسازی کرده تا بتواند انعکاس صحیحی از وقایع مهم دفاع مقدس ارائه کند.