مطالب مرتبط با کلیدواژه

شیعیان

۲۱.

بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان کشورهای حوزه خلیج فارس

نویسنده: هادی الهایی

منبع: پارسه بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران شیعیان کشورهای حوزه خلیج فارس

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی فرهنگی

تعداد بازدید : ۱۵۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۹۰

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، شیعیان کشورهای حوزه خلیج فارس به مبازره با حکومت های وقت پرداختند و خواستار حقوق مساوی با اقلیت های سنی شدند. در این میان، تحرکات گسترده ای در منطقه به وجود آمد که گردانندگان آنها شیعیان بودند. با بررسی اهداف و دوره زمانی به وضوح نشان داده می شود که همه این تحرکات و اعتراضات متأثر از انقلاب اسلامی ایران بودند. هدف این مقاله، بررسی بازتاب های انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان کشورهای حوزه خلیج فارس است و از آنجایی که کارشناسان مطالعات منطقه ای قیام های بهار عربی را متأثر از انقلاب اسلامی ایران دانسته اند، محدوده زمانی این پژوهش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران (1357) تا پذیرش قطعنامه 598 (1367) است. این مقاله، با روش تحقیق توصیفی تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای، سعی در بررسی بازتاب های انقلاب اسلامی ایران بر شیعیان کشورهای حوزه خلیج فارس دارد.

۲۲.

تأملی بر زمینههای ورود تشیع به خوزستان در قرون نخستین اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید ابوالفضل رضوی عزیز گل افشان

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۷)

کلیدواژه‌ها: ایران خوزستان عراق علویان شیعیان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۷۱ تعداد دانلود : ۱۰۷۲

گسترش اندیشه تشیع در خارج از شبه جزیره عربستان و عراق معلول عوامل چندی از جمله مهاجرت شیعیان به سرزمین های دیگر بود و تقابل آنها با خلفای اموی و عباسی این روند مهاجرت را تسریع کرد. در خصوص ورود تشیع به ایران، میتوان گفت که اندیشه شیعی نخست مناطق همجوار با سرزمین عراق را تحتتأثیر قرار داد. اگرچه گذرگاه های طبیعی غرب فلات ایران یکی از مجاری اصلی ورود تشیع به ایران بود، اما ولایات خوزستان به قدری اهمیت داشت که این منطقه را به اولین توقفگاه علویان تحت تعقیب تبدیل کرده بود. از این رو، می توان خوزستان را دروازه ورود تشیع به ایران قلمداد کرد. بررسی زمینه های ورود تشیع به خوزستان حاکی از این است که موقعیت راهبردی و تعدد مسیرهای ارتباطی خوزستان با مناطق جنوبی عراق، به عنوان پایگاه اصلی شیعیان، که امکان آشنایی مردم منطقه را با اندیشه شیعی و آمدوشد راحتتر شیعیان فراهم میکرد؛ به علاوه زمینههای تاریخی و اجتماعی حاکم بر منطقه که موجب نارضایتی مردم خوزستان از سلوک خلفا میشد، در ورود فکر و فرهنگ شیعی به خوزستان نقش مؤثری داشت. در این میان مهاجرت یا تبعید خاندانهای شیعی به خوزستان و شکلگیری حکومتهای شیعه مذهب نیز در تکوین مراکز اولیه تشیع و گسترش فرهنگ شیعی سهم تعیینکننده ای داشت.

۲۳.

بررسی اقدامات و اصلاحات مذهبی عمر بن عبدالعزیز از نگاه مورخان اسلامی

نویسنده: حسین آلیاری بتول ناجی راد

منبع: تاریخنامه خوارزمی سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۰)

کلیدواژه‌ها: مورخان اسلامی امویان شیعیان عمر بن عبدالعزیز اصلاحات و اقدامات

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۹۱۵ تعداد دانلود : ۹۹۴

هدف این پژوهش بررسی اصلاحات و اقدامات اداری و مذهبی عمر بن عبدالعزیز خلیفه اموی از دیدگاه مورخین اسلامی می باشد. بر این اساس یافته های پژوهش حاکی از آن است که مورخین اسلامی در ارزیابی اقدامات مذهبی و اداری عمر بن عبدالعزیز به دو گروه تقسیم شده اند؛ اکثر آن ها از او چهره ای مثبت و خلیفه ای عادل، زاهد و راشد را ترسیم می کنند و با تکیه بر اعمال مثبت او از نکات منفی زندگی اش چشم پوشی کرده و درصدد توجیه سؤالات اساسی در خصوص مشروعیت خلافت او برآمده اند. اما گروهی دیگر نگرشی مثبت به او ندارند و مدارک تاریخی موجود هم تا حدی این دیدگاه را تأیید می کند. بنابراین مطالعه ای همه جانبه در مورد اقدامات و اصلاحات مذهبی و اداری عمر بن عبدالعزیز حاکی از آن است که وی بعد از به خلافت رسیدن با استفاده از شیوه عدالت محورانه دست به اصلاحات مذهبی و اداری زد. که این اقدامات از نگاه اکثر مورخان مورد تمجید قرار گرفته است؛ به طوری که عده ای از آنان در آثار خود سعی در جدا نمودن وی از سایر خلفای بنی امیه برآمده، حتی تغییر مشی سیاسی او را ناشی از تربیت وی در مدینه دانسته اند. اما مورخان دیگر با برشمردن دلایلی چون نارضایتی عموم مردم و از جمله شیعیان از دولت اموی، وجود حکام ظالم و فعالیت داعیان عباسی در این دوره اصلاحات مذهبی و اداری عمر بن عبدالعزیز را از روی سیاست و شرایط زمانه برشمرده اند.

۲۴.

شیعیان و فرقه های علوی در بالکان

نویسنده: محمد قربان پور

منبع: پژوهش های منطقه ای دوره جدید پاییز ۱۳۹۲ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: مسلمانان شیعیان بالکان ظرفیت ها اروپای جنوب شرق فرقه های علوی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه اتحادیه اروپا و اروپای شرقی

تعداد بازدید : ۱۲۵۲ تعداد دانلود : ۵۴۸

شبه جزیره بالکان (در اروپای جنوب شرقی) یکی از مناطقی است که محل حضور پیروان ادیان و فرهنگ های متعدد می باشد و به عنوان پلی میان شرق و غرب، همیشه مورد توجه تمدن ها بوده است. پراکندگی اقوام مختلف با زبان ها، آیین ها، اعتقادات، فرهنگ ها و هویت های مختلف در حوزه بالکان، وجود مسلمانان بومی و فرقه های علوی و همزیستی مسالمت آمیز آنان با یکدیگر و با سایر پیروان ادیان، وجود زمینه های مساعد جهت حضور و مشارکت فعال و همکاری موثر نهادهای فرهنگی، پیشینه حضور فرهنگی ایران و جایگاه زبان و ادب فارسی در منطقه و بسیاری از نکات دیگر، از برجستگی های ممتاز اروپای شرق و بالکان است که ضرورت دارد به منظور معرفی وضعیت این جمعیت اثرگذار در منطقه، مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.

۲۵.

بررسی و تبیین وضعیت علمی – فرهنگی مسلمانان هندوستان

نویسنده: محسن محمدی مرتضی اشرافی

منبع: پژوهش های منطقه ای دوره جدید تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۲

کلیدواژه‌ها: هند جمهوری اسلامی ایران مسلمانان شیعیان اسلام گرایی علمای هند

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای شبه قاره هند

تعداد بازدید : ۱۱۷۰ تعداد دانلود : ۶۹۵

هند کشوری است که به دلیل گستردگی فرهنگ و جغرافیا و تنوع ملت ها و ادیان آن، منحصر به فرد بوده و به نام «کشور 72 ملت» معروف است. تمدن هند با تاریخ پنج هزار ساله، یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان به شمار می رود. برآوردهای استراتژیک در خصوص رشد و توسعه هندوستان این کشور را سومین کشور برتر جهان در دهه آینده می داند. این کشور در زمینه های گوناگون در حال توسعه است و می رود تا پس از چین و آمریکا و پشت سرگذاشتن کشورهای اروپایی و شرق آسیا و روسیه به سومین قدرت جهانی تبدیل شود. مشاهده تنوع مذاهب موجود در هندوستان برای هر فرد نظاره گر و پژوهشگری، بسیار شگفت انگیز خواهد بود؛ چرا که جامعه هند تصویری از ناهمگونی و تضاد خواسته ها، تمایلات، مذاهب و فرهنگ ها می باشد. لذا هر نوع برنامه ریزی در حوزه توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیازمند آینده نگری، تفکر راهبردی، انجام اقدامات و فعالیت های هدفمند، گسترده و عمیق و کنترل و اصلاح پیاپی است و منطقاً نیازمند طراحی الگو، هدفگذاری و برنامه راهبردی و آینده پژوهانه است که ما در این تحقیق به دنبال هدفگذاری و ارائه برنامه راهبردی بوده البته در قالبی توصیفی- تبیینی درجهت تبیین وضعیت علمی – فرهنگی شیعیان هندوستان هستیم.

۲۶.

آسیب شناسی نقش شیعیان در پاکستان؛ با تاکید بر حزب مجلس وحدت مسلمین

نویسنده: اسماعیل باقری

منبع: پژوهش های منطقه ای دوره جدید زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۴

کلیدواژه‌ها: پاکستان شیعیان فرقه گرایی حزب مجلس وحدت مسلمین

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آسیای جنوب و جنوب غربی

تعداد بازدید : ۱۳۰۹ تعداد دانلود : ۹۷۶

تحولات سیاسی پاکستان، همواره متاثر از ساختارها و کارگزاران بوده است، ساختارها سیاسی – اجتماعی داخلی و ساختارهای خارجی از یکسو و کارگزاران و کنشگران سیاسی - مذهبی حوزه پاکستان از سوی دیگر، بر روند تحولات و رخدادهای این کشور اثرگذار بوده است. به این معنی که تحولات پاکستان برآمده از ساختارها و کارگزارانی است که برهمدیگر تاثیرات متقابلی دارند و گاه این ساختارها (حکومت و نظام سیاسی پاکستان، جغرافیای سیاسی - جمعیتی، نوع مذهب و ...) به همراه کارگزاران (بازیگران داخلی، ارتش، احزاب قدرتمند و بازیگران خارجی)، می توانند بر فرایندهای سیاسی گروه های حزبی - سیاسی نظیر شیعیان و مشخصا حزب مجلس وحدت مسلمین پاکستان تاثیرگذار باشند. در مقاله حاضر، مطرح شده است که گرچه شیعیان همواره نقش تعیین کننده ای در مناقشات و رقابت های سیاسی دولتمردان و سیاستمداران ایفا نموده اند، اما حاکمان پاکستان به تناسب سعی کرده اند از نقش شیعیان در استحکام قدرت و حکومت خود استفاده نمایند. به این معنی که از شیعیان در ساختار قدرت پاکستان، به عنوان ابزاری برای ائتلاف و بهره برداری دیگر احزاب سیاسی استفاده شده است و کشتار شیعیان به نوعی حاصل بی اعتنایی دولت پاکستان به گروه های افراطی و تروریستی نظیر (لشکر طیبه و سپاه صحابه و جهنگوی)در این کشور است و به نوعی به نظر می رسد یک اراده سیاسی فرامنطقه ای برای فرقه گرایی و ایجاد تضاد بین شیعه و سنی در پاکستان وجود دارد. در این مقاله ضمن اشاره به جایگاه شیعیان پاکستان به برخی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای موثر بر ضدیت با شیعیان نیز اشاره شده است.

۲۷.

بررسی و تحلیل وضعیت شیعیان در جمهوری آذربایجان

نویسنده: مرتضی اشرافی مجتبی اشرافی

منبع: پژوهش های منطقه ای دوره جدید بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تشیع شیعیان دین اسلام جمهوری آذربایجان

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آسیای مرکزی و قفقاز (اوراسیا)

تعداد بازدید : ۱۸۷۵ تعداد دانلود : ۹۹۱

ساختار مذهبی جمهوری آذربایجان و نوع نگاه مردم و نخبگان این کشور به اسلام، به ویژه آیین تشیع، محصول یک فرایند تاریخی بسیار پر فراز و نشیب است که بدون مطالعه و بررسی آن امکان درک صحیح و واقع بینانه از تحولات مذهبی و سیاسی جامعه کنونی جمهوری آذربایجان غیر ممکن است. درواقع شکل گیری و فعالیت احزاب اسلام گرا در بستر همین محصول تاریخی صورت پذیرفته است و از این رو بررسی سیر تحول اسلام در جمهوری آذربایجان می تواند به درک بهتر فضای سیاسی و مذهبی حاکم بر فعالیت های اسلام گرایان در این کشور برسد و همچنین نوع دیدگاه و رویکرد جریان های اسلام گرای آذربایجان به مقولاتی چون دین اسلام، آیین تشیع، نحوه تعامل و یا تقابل با نظام سیاسی حاکم، اهداف و آرمان ها و نیز نوع نگاه آنان به ایران به عنوان بزرگترین کشور شیعی جهان اسلام کمک شایانی نماید.

۲۸.

جریان شناسی علمی و دینی در هند؛ علما و اندیشمندان شیعه در منطقه

نویسنده: محسن محمدی

منبع: پژوهش های منطقه ای دوره جدید بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: هند علما شیعیان مهاجرت علما حکومت های شیعی هند

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای شبه قاره هند

تعداد بازدید : ۱۶۴۶ تعداد دانلود : ۱۸۲۳

همزمان با ورود اسلام به هند د رقرن اول هجری، تشیع نیز وارد هند شد. یکی از نکات مهم در مطالعات شیعیان در هند بررسی شخصیت شناسی علمی آنهاست. علمای هند را از صدر اسلام و حتی در بین راویان حدیث نیز می توان یافت. پس از مدتی حکومت های شیعی در هند بر سر کار آمدند که زمینه را برای فعالیت علما و اندیشمندان شیعی فراهم کردند. در این بین مهاجرت علمای شیعه به هند نیز در گسترش علمی شیعیان هند بسیار موثر بود. بر این اساس کتاب های رجال و تراجم زیادی برای بررسی شرح حال علمای شیعه هند نوشته شده است. علمای شیعه هند در همه ایالت های هند حضور داشتند و در برخی شهرها مانند لکنهو و حیدرآباد حضور بیشتری داشتند. از جهت موضوع فعالیت و آثار علمی نیز کلام مهم ترین و گسترده ترین عرصه فعالیت علمای شیعه در هند است. مهم ترین علمای شیعه هند عبارتند از: قاضی نور الله شوشتری، محد علی حزین، سید دلدار علی نقوی و فرزندان ایشان، محمد قلی موسوی، میرحامد حسین، سید ناصر حسین.

۲۹.

وضعیت شناسی مسلمانان روسیه

نویسنده: مرتضی اشرافی مجتبی اشرافی

منبع: پژوهش های منطقه ای دوره جدید تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: مسلمانان فرهنگ دینی جمعیت شناسی شیعیان فدراسیون روسیه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه اتحادیه اروپا و اروپای شرقی

تعداد بازدید : ۲۰۸۲ تعداد دانلود : ۶۹۸

اسلام دومین دین مطرح در روسیه می باشد که از جمعیت 145 میلیون نفری این کشور در حدود 15 تا 20 میلیون نفر مسلمان و از این تعداد حدود 3 میلیون را شیعیان تشکیل می دهند. در حال حاضر اسلام در روسیه خطر استراتژیک تلقی نمی شود و حاکمیت در مواجهه با اسلام، آزادی را برای مسلمانان تدارک دیده و مجاز می شمارد ضمن این که موارد متعددی در قانون فدرال روسیه مبنی بر حق آزادی و پیروی از ادیان وجود دارد. هدف این پژوهش، تبیین وضعیت جمعیتی و تشکیلاتی مسلمانان روسیه و همچنین شناسایی موقعیت و جایگاه آنان در این کشور است، به تعبیر دیگر، این تحقیق در پی پاسخ به این پرسش است که مسلمانان روسیه در این کشور از چه موقعیت و جایگاهی برخوردارند؟. لذا نقش و جایگاه مسلمانان و شیعیان در روسیه، با توجه به وسعت و وجود قومیت های مسلمان نشین در این کشور، بسیار قابل توجه است بنابراین تبیین جایگاه استراتژیک آنان ضروری است.

۳۰.

تعامل خاندان نوبختی با خلافت عباسی و گسترش تشیع

نویسنده: فهیمه فرهمندپور زکیه دوست کام

منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال اول پاییز ۱۳۸۸ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: خلافت عباسی شیعیان رجال شیعه خاندان نوبختی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۷۷ تعداد دانلود : ۱۳۶۰

با وجود کاهش قدرت خلفا در دوره دوم عباسی، سخت گیری و فشار بر شیعیان که مخالفان حکومت شمرده می شدند، همچنان ادامه داشت. با این حال، برخی از خاندان های مهم و با نفوذ دستگاه خلافت عباسی، گرایش های شیعی داشتند؛ خاندان نوبختی که برخی از اعضای آن از بزرگان امامیه و اصحاب ائمه (ع) بودند و پایگاه علمی و اجتماعی بالایی داشتند، از آن جمله اند. در این پژوهش تلاش شده با واکاوی متون کهن تاریخی و اتخاذ شیوه توصیفی- تحلیلی، ضمن شناسایی چهره های شاخص خاندان نوبختی، عملکرد آنان و نوع تعاملشان با دستگاه عباسی و رجال درباری از یک سو و ارتباطشان با رهبران شیعه و عموم شیعیان از سوی دیگر بررسی شود. نوبختیان به کمک خاندان فرات و با حفظ مقام و موقعیت دینی- اجتماعی خود، به دربار راه یافتند و عهده دار مناصبی مهم شدند و همواره مترصد بودند که از طریق نفوذ به بدنه حکومت و با بهره برداری از امکانات به دست آمده به مبارزه با مخالفان و بدعت گذاران مبادرت ورزند. آنان توانستند با تدبیر و کاردانی و رعایت احتیاط و تقیه و با کسب اعتماد خلیفه، برای تثبیت و گسترش تشیع تلاش کنند ودر آن مقطع زمانی موجب کاهش فشار بر شیعیان شوند. شناسایی اهداف و نتایج ایجاد این مناسبات دوگانه، مساله اصلی این پژوهش است.

۳۱.

نگارگری و شمایل نگاری: تجلّی هنر دینی در میان شیعیان امامیه و مسیحیان ارتدوکس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: لیلا هوشنگی ریحانه غلامیان

منبع: معرفت ادیان سال ششم بهار ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۲)

کلیدواژه‌ها: عاشورا شیعیان نگارگری شمایل نگاری هنر دینی مسیحیان ارتدوکس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۴۶ تعداد دانلود : ۱۱۵۶

با توجه به اهمیت جلوه های هنر دینی در سنت های دینی بزرگ جهان و نقش آنها در تقویت باورهای دینی مؤمنان، در این باره از زوایای مختلفی از جمله چگونگی ارتباط این مظاهر دینی با کلام الهی و حضور الهی، ارتباط این آثار دینی با اعمال و شعائر دینی، ابعاد زیبایی شناختی و مباحث بسیاری طرح شده است. این مقاله با رویکرد تحلیلی و نظری تلاش می کند، ضمن بررسی اجمالی مبانی نظری هنر دینی در سنت شیعیان امامیه و مسیحیان ارتدوکس، به مطالعه جایگاه روایات تصویری، نمادها و نگاره های دینی و نقش آنها در انتقال باورها به پیروان این دو سنت دینی کهن و غنی بپردازد. البته با توجه به گستره آثار هنری دینی، در شیعه امامیه، بر تصویرگری واقعه عاشورا و در مسیحیت ارتدوکس، بر شمایل ها تأکید شده است. در بررسی پیشینه تاریخی، هریک از این مصادیق، به دیدگاه کلی سنت دینی آنها نیز پرداخته شده است.

۳۲.

ضرورت گسترش آموزه هاى اهل بیت علیهم السلام در جامعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى مصباح یزدی

منبع: معرفت سال بیست و چهارم مرداد ۱۳۹۴ شماره ۲۱۲ ویژه جامعه شناسی

کلیدواژه‌ها: شیعیان حلم محبت خدا شیعیان واقعى بردبارى شناخت دین پارسایى

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۲۸ تعداد دانلود : ۳۵۳

این مقاله شرحى است بر کلام حضرات معصومان علیهم السلام در صفات و ویژگى هاى شیعیان. شیعیان واقعى، بندگان شایسته و پرهیزکار خداوند هستند که هرگز به دنیا دلبستگى ندارند؛ از دنیا به قدر ضرورت بهره مندند. به طورکلى صفات شیعیان در دو محور اثباتى و سلبى است، محور اثباتى آنان، انجام وظایف و تکالیف الهى است: براى نیل به قرب الهى نماز اقامه مى کنند، روزه مى گیرند و براى جلب رضاى خدا، زکات پرداخته، انفاق مى کنند و به تهجد و سحرخیزى اهتمام دارند. اما محور سلبى رفتارشان، خوددارى از هر کارى است که آنان را از انجام وظایف الهى و تحصیل علم، تقوا، عبادت و بندگى خدا بازمى دارد که خلاصه همه آنها عدم دلبستگى به دنیاست. این مقاله به تفصیل به شرح این مهم مى پردازد.

۳۳.

نقش شیعیان در حیات علمی حلب در قرون چهارم و پنجم قمری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عباس برومند اعلم تقی مهدوی

منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت سابق) سال دهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳۷

کلیدواژه‌ها: شیعیان حمدانیان حلب حیات علمی و ادبی آل مرداس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۵۱ تعداد دانلود : ۵۷۸

حلب طی دوران اسلامی از فرهنگ و تمدن درخشانی برخوردار بوده است. از دوره حاکمیت حمدانیان و سپس آل مرداس در این منطقه، حضور فرهنگی و اجتماعی شیعیان در پرتو سیاستهای حمایتی این حاکمیتها و نیز مهاجرت عالمان و شاعران شیعی از دیگر سرزمینهای اسلامی به حلب، پررنگ تر شد و مراکز علمی مهمی چون جامع حلب، کاخها، مدارس و کتابخانه های مشهور در اختیار آنان قرار گرفت، چنان که بازتاب نام و شرح حال عالمان شیعی بسیاری از حلب این دوران در کتب رجالی و تواریخ محلی نشان از این امر دارد. هم زمان عرصه شعر و ادب حلب نیز با حضور شاعران نامدار شیعی چون ابوفراس حمدانی، ناشی صغیر و ابوالقاسم زاهی، برای شیعیان بی رقیب بود. طی این دوران، همچون مهاجرت عالمان شیعی دیگر نقاط به حلب، عالمان شیعی حلب نیز به شهرهای مهم دیگری مانند قم، بغداد و بصره سفر می نمودند که نشان از ارتباط محافل شیعی حلب با شیعیان آن شهرها دارد. در این پژوهش سعی شده تا تصویری از حیات علمی و فرهنگی شیعیان حلب طی دوران مذکور ارائه گردد.

۳۴.

اندیشه تقریب شیعه و سنی: سیاست سنی گرایی نادرشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا عبدی

منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت سابق) سال یازدهم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۴۱

کلیدواژه‌ها: اهل سنت نادرشاه شیعیان اندیشه تقریب مذهبی سده 12 قمری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۱۷ تعداد دانلود : ۵۱۴

موضوع این مقاله سیاست سنی گرایی نادرشاه از سال 1148 تا 1160ق است. به علت حمایت رسمی حکومت صفویه (907-1135ق) از مذهب شیعه، اهل سنت در اقلیت قرار گرفته بودند. تهاجم افغانهای سنی مذهب به اصفهان و تجاوز ترکان عثمانی به خاک ایران به بهانه های مذهبی، باعث شد نادرشاه برای حل بحران سیاسی موجود و کاهش اختلاف شیعه و سنی، به فکر تقریب این دو مذهب برآید. بنابراین از یک سو مذهب شیعه را همسان سایر فرق قرار داده و از سوی دیگر با ایده تقریب مذهبی و تأسیس مذهب جعفری، در پی حل اختلافات شیعه و سنی برآمد، تا نه تنها از بحران شورشهای ایالات سنی نشین جلوگیری کند، بلکه به اختلافات با عثمانی هم پایان دهد. با این حال گسیختگی سرزمینی و واگرایی مناطق سنی نشین همچنان وجود داشت و حکومت عثمانی نیز تن به چنین مصالحه مذهبی نداد. این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی نگارش یافته است.

۳۵.

بیداری اسلامی در بحرین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی خداوردی

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال دوازدهم بهار ۱۳۹۴ شماره ۴۰

کلیدواژه‌ها: شیعیان بحرین بیداری اسلامی آل خلیفه آپارتاید مذهبی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۱۰۸۲ تعداد دانلود : ۴۲۸

سؤال اصلی مقاله این است که آیا قیام مردم بحرین را می توان در قالب مفهوم بیداری اسلامی با شاخص های اصلی آن، یعنی اسلامی بودن، مردمی بودن و استکبارستیز بودن که از سوی مقام معظم رهبری بیان شده است، تحلیل نمود؟ فرضیه مقاله عبارت از این است که قیام مردم مسلمان بحرین، رویداد و حادثه ای یک شبه نبوده که فقط و صرفاً تحت تأثیر انقلاب های تونس و مصر به وقوع پیوسته باشد. بلکه فرآیندی تاریخی از بیداری اسلامی بوده که اکنون فرصت مناسبی برای بروز و ظهور پیدا کرده و با مشخصه هایی همچون اسلامی، مردمی و استکبار ستیز بودن همچنان به مسیر خود ادامه می دهد. بیداری اسلامی در بحرین از یک سو ریشه در برخی زمینه های داخلی همچون: سیاست های اسلام ستیزانه رژیم آل خلیفه، ظلم و سرکوب سیستماتیک علیه اکثریت جمعیت شیعه این کشور و آپارتاید مذهبی رایج در آن دارد و از سوی دیگر متأثر از یکسری عوامل خارجی همچون تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر مردم این کشور و تأثیرپذیری گسترده رژیم آل خلیفه از عربستان سعودی و نیز روابط این رژیم با آمریکا و رژیم صهیونیستی است.

۳۶.

بازتاب و الگوهای صدور انقلاب اسلامی در کشورهای منطقه غرب آسیا؛ مطالعه موردی کشور عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اکبر جعفری ملیحه نیک روش رستمی

منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال سیزدهم بهار ۱۳۹۵ شماره ۴۴

کلیدواژه‌ها: انقلاب اسلامی ایران عراق بازتاب شیعیان نظریه پخش غرب آسیا الگوی صدور انقلاب

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۱۸۰۱ تعداد دانلود : ۷۹۱

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، زمینه ساز تحولات گسترده ای در میان مسلمانان جهان بوده و بسیاری از نظام های سیاسی ازجمله کشور عراق، از آن تأثیر پذیرفته اند. در این مقاله تلاش شده است با کاربست نظریه پخش، به این سؤال پاسخ داده شود که انقلاب اسلامی ایرآنچه تأثیر و بازتابی بر کشور عراق داشته و روند پخش انقلاب اسلامی در این کشور به چه میزان و شکلی بوده است؟ نتیجه پژوهش حاکی از آن است که انقلاب اسلامی ایران بر عراق و به ویژه شیعیان این کشور، تأثیر قابل توجهی داشته و مؤلفه هایی نظیر خودآگاهی شیعیان، احیای هویت دینی و تلاش جهت احقاق حقوق سیاسی شیعیان، بهبود وضعیت سیاسی و غیره از تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر کشور عراق هستند.

۳۷.

جنبش های اعتراضی و آینده رژیم نئوپاتریمونیال عربستان سعودی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا کوهکن سعید تجری یاسر اسماعیل زاده

منبع: مطالعات راهبردی سال هجدهم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۷۰)

کلیدواژه‌ها: جنبش های اجتماعی عربستان سعودی شیعیان سرکوب فرقه گرایی نئوپاتریمونیالیسم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۹۶۵ تعداد دانلود : ۶۱۴

مقاله حاضر ضمن بررسی تحولات و جنبش های اعتراضی در جامعه عربستان به بررسی چرایی و ریشه های این اعتراض ها و چگونگی واکنش عربستان سعودی در قبال آن می پردازد. این بررسی نشان می دهد رژیم نئوپاتریمونیال عربستان سعودی به رغم بهره گیری از راهبرد چهاروجهی سرکوب- توزیع منابع مالی- ابزارهای مذهبی و کنترل فضای مجازی در قبال این جنبش ها، در بلندمدت نمی تواند از بروز تحولات بنیادین جلوگیری کند، چراکه به سبب آگاهی روزافزون جامعه، توان مندسازی نیروهای اجتماعی در عصر اطلاعات و همچنین پیوند جامعه مدنی عربستان با جامعه مدنی جهانی این جنبش ها از این قابلیت برخوردار خواهند بود تا ثبات رژیم سعودی را در بلندمدت با چالش جدی و فراگیر مواجه کنند.

۳۸.

رقابت قدرت های منطقه ای در عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید امیر نیاکویی سجاد مرادی کلارده

منبع: روابط خارجی سال هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: عراق نفوذ شیعیان قدرت های منطقه ای سنی ها گذار ژئوپلیتیکی تعلق ژئوپلیتیکی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۱۷۰۷ تعداد دانلود : ۱۰۹۰

بعد ازحمله امریکا به عراق و سرنگونی رژیم صدام حسین، ایران، عربستان و ترکیه به عنوان سه کشور مهم منطقه سعی در افزایش حوزه نفوذ و گسترش قلمرو ژئوپلیتیکی خود در عراق داشته اند. در این میان از سویی ایران قراردارد که با قدرت گیری شیعیان در عراق با دولت جدید این کشور به نوعی همگرایی نسبی دست یافته است؛ از سوی دیگر کشورهای عربستان و ترکیه قراردارند که با توجه به منافع خود راهبردهای خاصی را در عراق جدید دنبال کرده اند. بر این مبنا پرسش اصلی که این مقاله مطرح می کند چنین است: عربستان سعودی و ترکیه در رابطه با دولت جدید عراق چه سیاست هایی را اتخاذ کرده اند و هدف اصلی آنها از اتخاذ این سیاست ها چه بوده است؟ فرضیه اصلی پژوهش حاکی از آن است که کشورهای عربستان و ترکیه در تلاش بوده اند تا با بهره گیری از شکاف های اجتماعی عراق، به ویژه شکاف های مذهبی و قومی و با اتخاذ سیاست ها و راهبردهای گوناگون، دولت جدید عراق را به چالش کشیده و حوزه نفوذ و قلمرو ژئوپلیتیکی ایران را تهدید نمایند. این مقاله با رویکردی تحلیلی-توصیفی به سیاست ها و راهبردهای دولت های تاثیرگذار منطقه ای در عراق پرداخته و با لحاظ نمودن سه سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی، به واکاوی تحولات عراق می پردازد. در این راستا، در سطح داخلی شکاف های اجتماعی پیچیده و ضعف دولت-ملت سازی در عراق که منجر به تاثیرگذاری بالای هویت های قومی و مذهبی در مقابل هویت ملی شده و زمینه پیوند برخی گروه های قومی مذهبی با کشورهای همسایه را ایجاد نموده، بررسی می شوند. در سطح منطقه ای، رقابت های ژئوپولیتیکی بازیگران منطقه ای با بهره گیری از عوامل داخلی عراق و در سطح بین المللی نیز سیاست قدرت های بزرگ به ویژه ایالات متحده امریکا مورد توجه قرارمی گیرد

۳۹.

ویژگى هاى برجسته شیعیان واقعى؛ توصیفى دیگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدتقى مصباح یزدی

منبع: معرفت سال بیست و چهارم آذر ۱۳۹۴ شماره ۲۱۶ ویژه کلام

کلیدواژه‌ها: شیعیان رضوان الهى ایمان مدارى کرامت و حلم آزمندى و خشم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات

تعداد بازدید : ۴۷۰ تعداد دانلود : ۳۰۳

این مقال در مقام بیان ویژگى هاى شیعیان واقعى از زبان امیرمؤمنان على علیه السلام است. برخى از ویژگى هاى شیعیان واقعى عبارتند از: همواره ذکر خدا بر زبانشان جارى است، از دنیا رویگردانند، آثار توجه به خدا در چهره آنان هویداست، راهبان شب و شیران روز هستند. حلیم و بردبارند. کریم و بزرگوارند. زمین را فرش خود، آب را عطر و قرآن را شعار خود قرار داده اند. در میان مردم گمنام هستند. نسبت به پست و مقام دنیایى بى اعتنا هستند. شرّ ایشان به کسى نمى رسد. دل هایشان غمناک و خواسته هایشان اندک است. به کسى اظهار نیاز نمى کنند. گشاده رو و با خوش رویى با مردم برخورد مى کنند. داراى عزت نفس هستند. نیازهایشان اندک و به لقمه نانى اکتفا مى کنند.

۴۰.

واکاوی پیامدهای حکومت آل بویه عراق بر ساختار سیاسی - فرهنگی جهان اسلام

نویسنده: مجتبی گراوند ایرج سوری

منبع: تاریخ نو بهار ۱۳۹۶ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: آل بویه عراق عباسیان شیعیان تسامح مذهبی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۳۴ تعداد دانلود : ۳۲۰۰

هدف پژوهش حاضر، بررسی دستاوردهای حکومت آل بویه عراق برای ساختار سیاسی - فرهنگی جهان اسلام می باشد. آل بویه پس از تصرف بغداد به رغم اختلافات مذهبی - نژادی با خلفای عباسی بنا به ملاحضات سیاسی - فقهی از براندازی خلافت سنی عباسی خوداری کردند. آنان با توجه به شرایط عراق پاره ای تمهیدات اعمال کردند که بر قوم مغلوب بتوانند مدیریت سیاسی خود را اعمال کنند . تکیه آل بویه بر دیوان سالاری توانمند ، اقدامات عمرانی – فرهنگی و دوری از تعصبات مذهبی عاملی مهم برای حفظ قدرت آنان بود . آل بویه به دلیل اختلافات قومی و ایدئولوژیکی با دیگر رقبا؛ سیاست تسامح و تساهل را در پیش گرفتند. لذا مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی بر آن است که دستاوردهای فرهنگی و سیاسی دولت آل بویه در عراق را تبیین تاریخی نماید . از یافته های مهم پژوهش نیز ، در دوره آل بویه رشد تشیع و علنی شدن شعایر و مناسک آن، پرورش دانشمندان و رواج فقه شیعی، رواج همزیستی مسالمت آمیز سیاسی و مذهبی با توجه به تنوع قومی و فرق متعدد اسلامی، رشد مباحثات علمی، کلامی و فلسفی اسلامی و احیاء نقش عنصر ایرانی در مناسبات سیاسی جهان اسلام می باشد .