مطالب مرتبط با کلیدواژه

جمعیت شناسی


۱.

تحلیلی بر پایان نامه های جمعیت شناسی - مسائل گذشته و نیازهای آینده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصل نامه جمعیت ۱۳۸۲ شماره ۴۳ و ۴۴

کلیدواژه‌ها: جمعیت شناسی پایان نامه های جمعیتی مسائل جمعیتی گذشته نیازهای تحقیقات جمعیتی جمعیت شناسی به عنوان موضوعی بین رشته ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۳۸ تعداد دانلود : ۲۵۱۶
تحقیقات جمعیت شناسی در ایران رسما از دهه 40 آغاز شد و از دهه 1350 تا بحال این رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تدریس گردید. برای اولین بار در ایران، در سال 1381 دوره دکتری جمعیت شناسی نیز در دانشگاه تهران تاسیس شد. بدون شک برنامه ریزی و جهت گیری های آینده رشته جمعیت شناسی در کشور مستلزم بررسی امعان نظر دقیق در مورد تحقیقات و آموزش گذشته جمعیت شناسی در کشور می باشد. ارزیابی آموزش و تحقیقات گذشته برای تعیین استراتژی های لازم برای توسعه جمعیت شناسی متناسب با نیازهای جامعه مفید خواهد بود.....
۲.

رویکرد جریان زندگی در مطالعات جمعیت شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصل نامه جمعیت ۱۳۸۳ شماره ۴۷ و ۴۸

کلیدواژه‌ها: روش شناسی جمعیت شناسی جریان زندگی بین رشته ای مسیر گذر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴۶ تعداد دانلود : ۱۰۲۷
" یکی از امتیازات علم جمعیت شناسی این است که ذاتا چند رشته ای و حتی فراتر از آن یک علم بین رشته ای است که هدفش نه تنها توصیف پیامدها و نتایج تغییرات جمعیت است ، بلکه برای درک مکانیزم هایی است ک این تغیییرات را اداره می کند . مطالعات جمعیتی مستلزم یک چهار چوب نظری است که دیدگاه های علوم مختلف اجتماعی را به هم پیوند و ترکیب نماید تا رفتارها را هم در سطح خرد و هم در سطح کلان و همچنین تاثیرات نهادی و فرهنگی بر روی رفتارها را در نظر گیرد . رویکرد جریان زندگی این چارچوب چند سویه را در مطالعات جمعیت شناختی ارائه می دهد . "
۳.

گذری بر فرهنگ رفتار پلیس با مردم ، پژوهشی مردم شناختی در شهرستان گرمسار(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم اجتماعی آزاد گرمسار سال دوم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: امنیت جامعه پلیس جمعیت شناسی جهان بینی خویشتن داری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷۹ تعداد دانلود : ۲۵۶۶
امنیت ، به مثابه یکی از پدیده های اساسی و بنیادین درزندگی اجتماعی است وازجمله نیازهای فردی و اجتماعی به شمار می رود. امروزه امنیت درتوسعه همه جانبه کشورنقش بسزایی داشته و احساس امنیت رشد وشکوفایی فعالیت های ارزشمند جامعه را در پی خواهد داشت. در دوره گذر و انتقال ، قوانین ، آداب و رسوم و مناسبت ها دستخوش تغییر و تحولاتی می گردد ، به تبع آن سطح انتظارات مردم نیزتغییر می کند. به همین خاطر نحوه برقراری وارتباط و روابط اجتماعی نیز می بایست متناسب با تغییرات تحول یابد، سوال اصلی ما این است که آیا نحوه بر خورد پلیس بامردم می تواند در مشارکت آنان وبرقراری امنیت و کاهش جرائم نقش داشته باشد یا خیر؟ شهرستان گرمسار بعنوان جامعه آماری این پژوهش می باشد واز روش مشاهده مستقیم ومصاحبه استفاده شده و ابزارجمع آوری اطلاعات پرسشنامه دوربین فیلمبرداری وعکاسی می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. نتایج مطالعه حاکی از آن است که رمز موفقیت پلیس درکاهش جرائم وارتقاء سطح مشارکت مردم در برخورد مناسب باشهروندان می باشد . پلیس میتواند با نظم صحیح و بانزاکت و بارفتار خردمندانه اش درتقویت فرهنگ خودکنترلی و اگر کنترلی مردم نقش داشته باشد بگونه ای که شهروندان در نبود پلیس طبق ارزش ها ، هنجارها وقوانین عمل نمایند.
۵.

بازشناسی یک منبع دست اول برای تاریخ اجتماعی ایران ( نسخه خطی دفتر مفصل لوای ارومیه و خلخال )(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و سوم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۹۰

کلیدواژه‌ها: جمعیت شناسی دفاتر تحریر دفتر مفصل ارومیه انواع مالیات تولیدات و محصولات کشاورزی ترکیب قومی- نژادی و مذهبی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی تاریخ محلی
تعداد بازدید : ۱۳۳۵ تعداد دانلود : ۶۹۸
هدف: هدف اصلی این مقاله شناساندن نسخه خطی دفتر مفصل لوای ارومیه و خلخال ) و توصیف کلی محتوای آن ، و تبیین اهمیت تاریخی چنین آثاری در پژوهش های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران می باشد. روش/رویکرد پژوهش: روش تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی است که در پاره ایی از موارد به تبیین ابعادی از تاریخ اجتماعی اقتصادی ایران در نیمه اول قرن12ق./18م. در منطقه ارومیه منجر می شود. یافته و نتایج: پژوهشگران تاریخ ایران در تحلیل وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور در سده 12ق. با معضل بزرگی بنام کمبود منابع دست اول تاریخی مواجه هستند. این امر ضرورت تلاشی روز افزون برای جستجو و بازشناسی دیگر منابع معتبر تاریخی را اجتناب ناپذیر می سازد. یکی از منابع معتبر و رسمی که از خلال آن می توان داده های با ارزشی از تاریخ اجتماعی – اقتصادی این عصر را بازیابی کرد گزارش ها، اسناد و مدارکی است که کارگزاران امپراتوری عثمانی در باره ایران در زمان اشغال بخش هایی از ایران تهیه کرده اند. مجموعه هایی به نام «دفاتر تحریر عثمانی» بخشی از مهم ترین این اسناد می باشد که با ثبت سیاهه هایی دقیق از اسامی افراد، وضعیت اشتغال آنان، انواع و میزان محصولات تولیدی، تنوع قومی – مذهبی و تقسیمات جغرافیایی - اداری مناطق اشغالی؛ نسبت به شناسایی میزان درآمد ساکنان و تعیین مقدار مالیات هایی که باید بپردازند اقدام کرده است« دفتر تحریر لوای خلخال و ارومیه و سنجاق سلماس» یکی از این نمونه هاست که در یک نسخه منحصر به فرد به شماره 910 در آرشیوی نخست وزیری عثمانی در استانبول نگاهداری می شود.یافته های پژوهش ضمن تایید فرضیه اولیه مشخص ساخت که اطلاعات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موجود در چنین اسنادی آنچنان با اهمیت تلقی می شود که ضرورتی اجتناب ناپذیر در شناسایی و استفاده از آن برای محققان عرصه تاریخ اجتماعی ایران به حساب می آید.
۶.

وضعیت شناسی مسلمانان روسیه

نویسنده:
منبع: پژوهش های منطقه ای دوره جدید تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: مسلمانان فرهنگ دینی جمعیت شناسی شیعیان فدراسیون روسیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۹۴ تعداد دانلود : ۷۰۹
اسلام دومین دین مطرح در روسیه می باشد که از جمعیت 145 میلیون نفری این کشور در حدود 15 تا 20 میلیون نفر مسلمان و از این تعداد حدود 3 میلیون را شیعیان تشکیل می دهند. در حال حاضر اسلام در روسیه خطر استراتژیک تلقی نمی شود و حاکمیت در مواجهه با اسلام، آزادی را برای مسلمانان تدارک دیده و مجاز می شمارد ضمن این که موارد متعددی در قانون فدرال روسیه مبنی بر حق آزادی و پیروی از ادیان وجود دارد. هدف این پژوهش، تبیین وضعیت جمعیتی و تشکیلاتی مسلمانان روسیه و همچنین شناسایی موقعیت و جایگاه آنان در این کشور است، به تعبیر دیگر، این تحقیق در پی پاسخ به این پرسش است که مسلمانان روسیه در این کشور از چه موقعیت و جایگاهی برخوردارند؟. لذا نقش و جایگاه مسلمانان و شیعیان در روسیه، با توجه به وسعت و وجود قومیت های مسلمان نشین در این کشور، بسیار قابل توجه است بنابراین تبیین جایگاه استراتژیک آنان ضروری است.
۷.

بررسی عوامل موثر بر باروری زنان 15-49 ساله با تاکید بر تحصیلات و اشتغال در شهر جهرم(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴۱) 117-138

کلیدواژه‌ها: باروری جمعیت شناسی مشاغل زنان تحصیلات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۵۲۷
در این تحقیق سعی شده است، تاثیر اشتغال زنان 49-15 ساله بر سطح باروری در شهر جهرم بررسی شود و همچنین عواملی دیگر از جمله تاثیر نوع مشاغل بر میزان باروری زنان، تاثیر سطح تحصیلات زنان بر میزان باروری آنان، بررسی میزان درآمد خانواده ها بر میزان باروری زنان و تاثیر سطح تحصیلات شوهر بر میزان باروری زنان در شهر جهرم بررسی شده است. با استفاده ازروش پیمایشی و با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران، تعداد 400 نفر از زنان 49-15 ساله را در سطح شهر جهرم به روش سهمیه ای انتخاب و اطلاعات مورد نظر را با استفاده از تکنیک پرسشنامه و گاه مصاحبه شفاهی از افراد نمونه جمع آوری داده ها صورت گرفته است. نتایج حاصل از این بررسی نشان داده است که بین اشتغال زنان، نوع مشاغل، سطح تحصیلات، درآمد خانواده ها، سطح تحصیلات شوهر و باروری رابطه وجود دارد و بر باروری تاثیر می گذارد.
۸.

بازشناسی تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایالت روان براساس مقایسه نسخ خطی دفاتر تحریر«لوای روان» در دو مقطع 998 و 1139ق/1590 و 1727م(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۱ (پیاپی ۱۰۶) 153 - 174

کلیدواژه‌ها: روان دفتر مفصل روان دفتر اجمال روان جمعیت شناسی انواع مالیات ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۳۹۸
فقدان منابع در حوزه تاریخ اجتماعی ایران، آگاهی های مورخان این حوزه از تاریخ ایران را محدود نموده است. در چنین شرایطی اسناد با توجه به جایگاهی که در میان منابع مکتوب تاریخی دارند، می توانند تکیه گاه مناسبی برای پژوهش های تاریخی باشند و با کامل نمودن اطلاعات مورخان به یافته های آنان ارزش تحقیقی و استنادی بخشند. بنابراین شناسایی و معرفی این منابع همچون دفاتر «مفصل<sup><strong><sup>[1]</sup></strong></sup> و اجمال»<sup><strong><sup>[2]</sup></strong></sup> به دست آمده از آرشیو عثمانی در رابطه با تاریخ ایران، امری لازم و ضروری است. هدف اصلی این پژوهش بررسی محتوای دفاتر «مفصل و اجمال» ایالت «روان» در دو مقطع زمانی (998 و 1139ق/1590 و 1727م) و تبیین اهمیت، جایگاه و ارزشِ منحصربه فرد این آثار تاریخی برای تحقیق در مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران می باشد. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی سامان یافته است و نتایج پژوهش نشان می دهد که این دفاتر منبع مناسبی جهت شناخت انواع مالیات ها، جمعیت شناسی، تولیدات کشاورزی، ترکیب قومی نژادی و مذهبی، وضعیت اشتغال و انواع فعالیت های اقتصادی، میزان درآمدهای مالیاتی و سیر تحولات ایجادشده در هرکدام از این موارد، می باشد. <br clear="all" />2. Mofassal3. Ejmal,mojmal
۹.

تأثیر هویت یابی سیاسی شیعه بر امنیت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۳ پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ 25 - 44

کلیدواژه‌ها: امنیت تشیع جمعیت شناسی هلال شیعه هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۰ تعداد دانلود : ۴۰۹
هویت به عنوان محور اصلی کنش بازیگران در محیط رقابتی در دوران بعد از جنگ سرد به شمار می آید. هویت یابی بازیگران در سال های پس از جنگ سرد از اعتبار و کارآمدی بیشتری در روند امنیت سازی برخوردار شده است. از رهگذر گفتمان های امنیتی مانند نظریات امنیت موسعِ باری بوزان و قدرت نرمِ جوزف نای، تأثیر خودآگاهی جدید شیعه در شکل بندی قدرت در خاورمیانه مشخص می شود و می توان آثار آن را بر امنیت ملی ایران بررسی کرد. به این منظور پس از تجزیه و تحلیل مختصر علل هویت یابی شیعیان، به مؤلفه های این هویت یابی پرداخته شده و این مؤلفه ها در 3 محور رشد فزاینده جمعیتی، مشارکت در قدرت، و جغرافیای سیاسی (ژئوپلتیک شیعه) بررسی شده است. هرگونه هویت یابی دارای آثار و پیامدهای خاص خود می باشد؛ بنابراین تأثیر این هویت یابی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در قالب تهدیدها و فرصت ها ارزیابی شده است. هویت یابی شیعیان می تواند آثار سیاسی دیگری را در حوزه کنش سایر بازیگران منطقه ای به وجود آورد. نشانه آن را می توان در دگرگونی های سیاسی و تحولات اخیر خاورمیانه ملاحظه کرد.
۱۰.

جمعیت شناسی آسیب های اجتماعی(جرم زا) در مناطق22 گانه شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جمعیت بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۷ و ۱۰۸ ۱۰۳-۱۲۲

کلیدواژه‌ها: جمعیت شناسی پراکنش فضایی آسیب های اجتماعی آسیب های جرم زا شهرتهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۴۴۴
از آنجایی که امکانات و امیدهای فراوان در عصر جدید پیش روی بشر قرارداده شده است، مسایل اجتماعی این عصر نیز متفاوت خواهد بود. امروزه بیشتر جمعیت کشورها، ازجمله کشور ما، در شهرها و کلان شهرها زندگی می کنند. این جمعیت شهرنشین با مسایل و آسیب های متنوع، گسترده و گاه آزاردهنده و دایمی روبه رو هستند. به طوری که می توان گفت، مسایل و آسیب های اجتماعی معاصر در شهرها ظهور و بروز پیدا کرده است. شهرتهران نیز به عنوان کلانشهری بزرگ بالطبع با چنین مسائلی روبرو است. از اینرو سوال تحقیق اینگونه مطرح است که وضعیت پراکنش فضایی آسیب های جرم زا درمناطق مختلف تهران چگونه است؟ برای جمع آوری اطلاعات از مراکز مختلف مرتبط با مسائل آسیب های جرم زا استفاده شده است و جهت ترسیم نقشه های مربوطه از مجموعه نرم افزاری Arc gis، نرم افزارArc map و نوار ابزار simbology استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد، نسبت پراکنش این آسیب ها در مناطق پایین شهری تهران، نسبت به سایر مناطق بیشتر است، پراکنش آسیب های جرم زا در تهران از الگوی خاصی تبعیت می کند و به سمت مناطق جنوب شهر افزایش می یابد، تراکم آسیب های اجتماعی به طور کلی در مناطق جنوبی شهر تهران بیشتر است و مناطق شمالی شهر آسیب های اجتماعی بسیارکمتری دارند. آنطورکه یافته ها نشان می دهد، در بین مناطق 22 گانه شهر، به ترتیب مناطق 4،5،7،8،9،10،13،11،16،21،19،17،18،12،15 بیشترین آسیب های اجتماعی و مناطق 1 و 2 و 3 و 6 و 22 شهر تهران، کمترین میزان آسیب های اجتماعی را داشته اند.
۱۱.

مطالعه و تخمین نوسان های جمعیتی استقرارهای عصر مفرغ شهرستان ورزقان مبتنی بر مطالعات قوم باستان شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 331 - 360

کلیدواژه‌ها: شمال غرب ایران شهرستان ورزقان جمعیت شناسی مطالعات قوم باستان شناسی استقرارهای عصر مفرغ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۳۳۰
مطالعه جمعیت سکونتگاه های باستانی، امکان بازسازی مکانسیم های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع گذشته را فراهم کرده و افق های جدیدی از زندگی جوامع پیشین را به منصه ظهور می گذارد. پژوهش حاضر بر روی شهرستان ورزقان صورت گرفته که به لحاظ پژوهش های قوم باستان شناسی دارای ظرفیت های بسیاری است و لیکن تاکنون پژوهشی با هدف برآورد جمعیت در این منطقه صورت نگرفته است. پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و رهیافت قوم باستان شناسی، بین الگوهای جمعیت پذیری استقرارهای امروزی شهرستان ورزقان و سکونتگاه های عصر مفرغ جهت تخمین جمعیت ارتباط منطقی ایجاد نماید. یعنی با انجام مطالعات میدانی، تخمین وسعت و جمعیت روستاها و اتراق های (اوباهای) عشایری و مقایسه با وسعت استقرارهای باستانی عصرمفرغ، جمعیت تقریبی آنها محاسبه گردد تا در نهایت بتوان به درک روشنی از تغییرات جمعیتی شهرستان ورزقان دست پیدا کند. بر این اساس تراکم جمعیتی شهرستان ورزقان 42 نفر در هکتار برآورد گردیده و تراکم جمعیتی استقرارهای عصر مفرغ به این صورت تقریب می گردد که در عصر مفرغ قدیم با مساحتی بالغ بر 8/3 هکتار، جمعیتی در حدود 160 نفر؛ عصر مفرغ میانی با مساحتی بالغ بر 7/12 هکتار، جمعیتی در حدود 533 نفر و عصر مفرغ جدید با مساحت 53/75 هکتار، جمعیت 3172 نفر در منطقه حضور و اسکان داشته اند.
۱۲.

سیر تکاملی جمعیت شناسی از ابتدا تا ظهور مدل سازی عامل محور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 7 - 40

کلیدواژه‌ها: مدل سازی عامل محور پارادایم سیاست گذاری سطوح خرد و کلان جمعیت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۲ تعداد دانلود : ۲۶۵
امروزه کاربرد مدل سازی عامل محور به منظور تجزیه و تحلیل مسائل جمعیتی مورد توجه جمعیت شناسان قرار گرفته  و جایگاه جمعیت شناسی در شناخت عمیقتر روندهای جمعیتی را ارتقاء بخشیده است . هدف از مقاله حاضر، بررسی سیر تکاملی جمعیت شناسی از ابتدا تا پیدایش و استفاده از مدل سازی عامل محور در مطالعات جمعیتی است. با مرور ادبیات موضوع، عدم توانایی پارادایم های جمعیتی در برقراری ارتباط بین سطوح خرد و کلان به عنوان یک محدودیت در تحلیل مسائل پیچیده جمعیتی روشن می شود. امروزه با توجه به توسعه ریاضیات و تولید نرم افزارها و پردازنده های قوی، مدل سازی عامل محور در بین جمعیت شناسان اهمیت ویژه ای دارد. سیاست گذاری مبتنی بر مدل سازی عامل محور به عنوان یک راهکار کارآمد با قابلیت تحلیل روابط بین سطح خرد و سطح کلان، احتمال تحقق اهداف دنبال شده به وسیله سیاست گذاریهای کلان را افزایش می دهد. این مقاله، با مرور سیر تکاملی پارادایم های مختلف و بیان ضرورت بهره گیری از رویکرد مدل سازی عامل محور در فرآیند تحلیل مسائل جمعیت شناسی، جایگاه مدل سازی عامل محور به همراه نقاط قوت وضعف آن در مقایسه با سایر پارادایم ها را بررسی و معرفی می کند. در پایان پیشنهاداتی برای استفاده از مدل سازی عامل محور در تحلیل مسائل جمعیتی ایران ارائه می شود.
۱۳.

زبان میانجی، تماس و جغرافیا در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 75-94

کلیدواژه‌ها: جغرافیا زمین نگاری جمعیت شناسی تماس زبانی میانجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۱۹۶
این جستار به بررسی رابطه کلان میان جغرافیا، زبان و تحرک گروه های انسانی، و نقش تاریخی این عوامل اساسی در شکل دهی به ترکیب زبانیِ سرزمین ما می پردازد. ازنظر نگارندگان، سه عامل عمده در ترکیب کلان زبانی در ایران مؤثر بوده اند: ۱) جغرافیایی، ۲) جمعیت شناختی و ۳) زبانی. عوامل جغرافیایی (=بوم شناختی+زمین نگاشتی) در شکل دهی به روال های جمعیت شناختی (=سکونت+مهاجرت) دخالت دارند؛ زمین نگاریِ گسترده و گسسته ایران، سبب کاهش ارتباط میان زبان های منطقه ای می شود، و در عین حال، همه گونه ها را با زبان میانجی (=پهلوی، فارسی) در تماس پیوسته قرار می دهد. بنابراین، مؤلفه زبانی تماس/انزوا نیز خود معلول روال های جمعیت شناختی و جغرافیایی است. این وضعیت، سبب «±انباشت ارتباطی» می شود و آن عاملی است که مرگ و زایش گویش ها و زبان های مستقل را از دل گونه های تاریخی-جغرافیایی تسهیل می کند. در طی سده ها، این چرخه همیشگی، ارتباط موفق میان قوم-زبان ها را نیازمند وجود زبان مشترک کرده و درنتیجه، از زبان های رایج در این پهنه گسترده، همواره یکی به عنوان میانجی یا میان گفت به کار رفته است. ترکیب این عوامل، در ایران به ایجاد دو وضعیتِ کاملاً متمایز انجامیده است: زبان میانجی در مرکز، و گسترش آن به حاشیه چندزبانه
۱۴.

روش ترکیبی، رویکرد روشی لازم در ارتقا آموزش مسائل جدید جمعیتی ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش مطالعات اجتماعی دوره چهارم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 7 - 32

کلیدواژه‌ها: پارادایم روشی روش ترکیبی جمعیت شناسی مسائل جمعیتی- اجتماعی نوظهور جمعیت شناسی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۱۴۲
باتوجه به میان رشته ای بودن جمعیت شناسی و درنتیجه ماهیت مسائل مطرح در آن، درصورت اجرای تک روشی (پارادایم کمّی یا کیفی) در زمینه ساختاربندی نظری، تحلیل داده ها با دو مشکل اساسی جمع آوری شواهد تجربی مناسب جهت ارزیابی مدل های تئوریکی مرتبط با زیرگروه های جمعیتی و مقایسه پذیر ساختن زیرگروه های جمعیتی در زمینه مسائل مورد بررسی مواجه خواهیم شد. از روش های کیفی برای حل اولین مشکل و از روش های کمّی برای حل دومین مشکل استفاده می شود. در این مقاله، ترکیب رویکردهای کمّی و کیفی به عنوان مناسب ترین راه حل جهت مقابله با این دو مشکل پیشنهاد می شود. به لحاظ فلسفی روش ترکیبی (Mixed Method) را می توان سومین پارادایم تحقیقی در کنار پارادایم های کمّی و کیفی به شمارآورد.باتوجه به یافته های فراتحلیل پایان نامه های گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران (114 مورد)، بیشترین مطالعات جمعیت شناسی در حوزه باروری صورت گرفته است و بهمراه مرگ و میر و مهاجرت، 65 درصد از مطالعات را شامل می شود. کل پایان نامه ها به روش کمّی (8/44% پیمایش، 6/52% اسنادی و 6/2% پیمایشی- اسنادی) صورت گرفته است و محققان جمعیت شناسی از روشهای کیفی بهره ای نبرده اند. بر اساس یافته های پژوهش. با استفاده از روش های کیفی می-توان جهت تکمیل روش های کمّی مرسوم جمعیت شناسی ازجمله برای مفهوم سازی در پیمایش ها و کمک به تحلیل و تفسیر بهتر یافته های پیمایش اقدام نمود.
۱۵.

تبیین جمعیت شناسی شیراز در دوره ایلخانان مغول (623 ق-736ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 103 - 116

کلیدواژه‌ها: جمعیت شناسی سلغریان مغولان شیراز مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۲۱۸
یکی از مهم ترین پیامدهای یورش و استیلای مغولان بر ایران در قرن هفتم هجری (13م) نوسانات شدید جمعیتی در ایالت های مختلف بود. در این میان شیراز به عنوان مرکز ایالت پارس در زیر فرمان اتابکان فارس، علی رغم نبود وحدت سیاسی و تفرقه داخلی توانست از یورش وایرنگر مغول و تبعات ناشی از آن در امان بماند. این مقاله بر آن است تا ساختار جمعیتی و عوامل تأثیرگذار بر رشد و کاهش جمعیت شیراز را به روش توصیفی تحلیلی و براساس اطلاعات کتابخانه ای و میدانی (گورستان ها) بررسی کند. یافته های این بررسی نشان می دهد که شیراز تا روزگار اتابک ابوبکر به دلیل هجوم مهاجران از شهرهای بزرگ آسیب دیده از حملات مغولان و امنیت داخلی شاهد افزایش جمعیت بود. اما جنگ ها و ناامنی ها پس از اتابک ابوبکر رخ داد. حملات نکودریان (6۷۷ و 6۸۰ ق)، قحطی (۶۸۰ق) و بیماری های واگیردار ( 698 ق) و... از میزان جمعیت شیراز کاست و جمعیت سیر نزولی گرفت اما در زمان ابواسحاق اینجو (۷۵۲-۷۲۵). ابن بطوطه شیراز را پرجمعیت و پررونق یافت.
۱۶.

از فرهنگ چندهمسری تا حقوق چند همسری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در فرهنگ و هنر دوره ۲ پاییز ۱۳۸۹ شماره ۱ 55-75

کلیدواژه‌ها: اسلام تعدد زوجات جمعیت شناسی چندهمسری حقوق بشر خانواده عدالت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۹۹
امروزه مسأله ی عدم سازگاری چندهمسری با حقوق بشر به قدری طبیعی فرض شده که شاید اندک تصوری در بازخوانی مبانی این تعارض هم غیرمنطقی جلوه کند. از منظر بسیاری از اندیشمندان این حوزه، تأمل در این خصوص دیگر فرضیه نیست تا محتاج اثبات باشد. لذا آن چه از نظر قوانین حقوق بشری و اسناد بین المللی به عنوان اصلی تماماً قابل احترام مدام مورد استناد قرار می گیرد در بخش عمده ای ناظر به برابری حقوق زن و مرد است. در نوشتار حاضر از منظر جمعیت شناسی ضمن مفروض قلمداد کردن اصل فوق الذکر، میزان انطباق آن با فرضیه ی عدم سازگاری تعدد زوجات با حقوق بشر مورد بررسی قرار گرفته شده است
۱۷.

دلالت های جمعیت شناختی باور به رزاقیت الهی با تکیه بر آموزه های دینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲شماره ۴ (پیاپی ۵۶) 63 - 80

کلیدواژه‌ها: باور جهان بینی دلالت رزاقیت جمعیت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹ تعداد دانلود : ۵۷
باورها به عنوان سطوح بنیادین فرهنگ، در تعین بخشی به کنش های انسانی نقشی مهم ایفا می کنند. این نقش پذیری بستری مناسب برای پیشگیری و حل چالش ها و مسائل اجتماعی است. امروزه کاهش فرزندآوری به عنوان یک چالش یا مسئله برای خانواده ایرانی مورد تأکید کارشناسان جمعیت قرار گرفته است. یکی از راه های حل این چالش ها، اصلاح و تقویت باورها، به ویژه باورهای معطوف به خدا و صفات اوست. در این میان باور به رزاقیت خدا به عنوان یکی از نمودهای باور به توحید افعالی، نقشی برجسته در حل مسئله فرزندآوری دارد. در این نوشتار تلاش شده است تا با تکیه بر آموزه های دینی به واکاوی دلالت های جمعیت شناختی باورها با تأکید بر رزاقیت الهی پرداخته شود. در جمع آوری داده ها از روش اسنادی و کتابخانه ای و در پردازش داده ها از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که دلالت های جمعیت شناختی باور به رزاقیت الهی را در مؤلفه هایی چون انحصار رزاقیت به خدا، حتمی بودن رزق، عدم غفلت خدا از روزی دهندگی، نکوهش کشتن فرزندان، روزی دهندگی خدا به همه هستی، وسعت رزق در صورت تشکیل خانواده، مشروط بودن روزی به کار و تلاش، به روشنی می توان دریافت.