درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۹۴۱ تا ۱۱٬۹۶۰ مورد از کل ۷۸٬۴۹۳ مورد.
۱۱۹۴۱.

تبیین تحلیلی تربیت عبادی کودک براساس اندیشه تربیتی ابن سینا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 93 - 111

کلیدواژه‌ها: ابن سینا تربیت عبادی کودک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۷۷۴
هدف این پژوهش تبیین تربیت عبادی کودک براساس اندیشه تربیتی ابن سینا می باشد. روش تحقیق نیزتوصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوا می باشد. تربیت عبادی در نگاه ابن سینا، تجلی حکمت، رحمت و نعمت عظیم خداوندی است. حکمت، از آن جهت که نظام زندگی بشر را استوار می سازد. رحمت، از آن رو که خداوند به دین داران پاداش جزیل اخروی عطا می کند. نعمت از آن جهت که انسان مقید به اوامر شرع، به معرفت عالی از جهان آفرین نائل می گردد. «هدف اولیه» تربیت عبادی، آشناکردن متربی  با اعمال عبادی است. مقصد نهایی آن از نظر ابن سینا، رسیدن به قرب حق اول،ذات احدیت، معرفی گردید. زمینه های تربیت عبادی ازدواج و محیط هستند. اصول تربیت عبادی نیز شامل آشنایی متربی با اعمال عبادی و اصل اعتدال است. در رابطه با روش ها می توان از روش آماده سازی، الگوپذیری و آشنایی با اماکن مذهبی نام برد. محتوای تربیت عبادی نیز از دید ابن سینا کلیه شعایردینی است. براساس  بیانات بوعلی عوامل تربیت عبادی شامل خانواده، مدرسه و دوستان است. روش تحقیق نیز تحلیل محتوای قیاسی می باشد.
۱۱۹۴۲.

تولیت آستانه حضرت شاه چراغ(ع) در اسناد و نسخ خطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 9 - 34

کلیدواژه‌ها: آستان شاه چراغ(ع) متولی باشی خاندان شریفی اسناد و نسخ خطی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۳ تعداد دانلود : ۶۸۲
میرزا احمد متولی باشی متخلص به «روشن» از شعرای گمنام عهد قاجاری است که مدتی منصب تولیت آستان حضرت احمد بن موسی الکاظم شاه چراغ (ع) را عهده دار بوده است. اهمیت این بقعه متبرکه و به تبع آن منصب تولیت این آستان در طول تاریخ مورد ادعای افراد بسیاری واقع شده است. افرادی گاه با انتصاب از سوی امرا و سلاطین و گاهی به عنف آن را تصاحب کرده اند. این منصب در عهد صفوی و قاجار بر عهده خاندان حسینی شریفی از نوادگان علامه میرشریف جرجانی بوده است. در نسخه خطی دیوان میرزا احمد متولی باشی اشعاری وجود دارد که بیانگر اختلاف وی با فرد یا افرادی بر سر منصب تولیت آستان حضرت شاه چراغ (ع) است. این مقاله به شیوه توصیفی، تحلیلی و بر اساس نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی، وقف نامه میرزا حبیب الله شریفی تولیت عهد صفوی آستان و طومار خطی استشهادنامه سادات دشتکی به عنوان مدعیان تولیت این آستان که در کتابخانه شاه چراغ (ع) ثبت و نگهداری می شود، این موضوع را بررسی کرده است؛ همچنین زوایای پنهان این اختلاف اعم از آغاز و چگونگی پیدایش اختلاف و سیر انتصاب هر یک از متولیان از عهد صفوی تا دوره پهلوی اول را تبیین و تشریح و نتیجه گیری کرده است.
۱۱۹۴۳.

نسخه خوانی (24)

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۳۲ فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۸۷) 159 - 170
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۹۱
 نویسنده در نوشتار حاضر در قالب بیست وچهارمین سلسله یادداشت های با عنوان نسخه خوانی، متن چند سند را بررسی کرده است. عناوین این یادداشت ها عبارتند از:  تشیع از قم تا سبزوار در سال 700 هجری آیا ابن سینا امامی مذهب بود؟ یک سند از پشت یک نسخه خطی یک نمونه حکم قضایی از دوره قاجار پرداخت مخارج دوره آبستنی یادداشت هایی در باره چهار  زلزله در پشت یک نسخه در نجف اشرف خوش گذشته است! تخریب میخانه شیراز
۱۱۹۴۴.

شخصیت شناسی قاتلان امام حسین(ع) در منابع اهل سنت

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف حسینی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۲۳ 79 - 102

کلیدواژه‌ها: امام حسین (ع) بنی امیه قاتلان امام حسین (ع) منابع اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۵ تعداد دانلود : ۲۷۶
قیام امام حسین(ع) از مهمترین حوادث تاریخ اسلام به شمار میرود. این قیام طی قرنهای متمادی علاوه بر پیروان مکتب اهل بیت:، همواره مورد توجه مذاهب مختلف قرار داشته است. نهضت امام حسین(ع) به سبب وجود اهداف متعالی و الهی که در باطن خود دارد، نه تنها به عنوان الگوی انقلابهای شیعی بلکه نقطه عطفی جهت خیزش قیامهای ضد ستمگری در سایر ادیان و مذاهب به شمار میرود. مطرح بودن بزرگی مقام و جایگاه امام حسین(ع) به عنوان فرزند پیامبر(ص) در منابع اهل سنت، سبب شده که بیشتر اندیشمندان و علمای بزرگ آنان نسبت به وقایع سال 61 هجری، واکنش نشان داده و جهتگیریهای روشن و آشکاری نسبت به این واقعه داشته باشند. دیدگاهی که همواره با صراحت تمام، نسبت به نفی کردار جنایتپیشه، طعن و لعنت قاتلین کربلا همراه بودهاست. اگر چه این نظر با مخالفت معدودی از ایشان مواجه شده اما با دقت در اندیشه بیشتر بزرگان اهل سنت در مورد شخصیت قاتلان کربلا، این حادثه به عنوان رویدای تلخ و ظالمانه علیه خاندان پیامبر(ص) مورد واکاوی قرار گرفته است.
۱۱۹۴۵.

بررسی دسته بندی، ساختار هدایتی و غرض سوره قیامت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ ۲۰۹-۲۲۸

کلیدواژه‌ها: سوره قیامت سیر هدایتی دسته بندی آیات غرض سوره ها تفسیر ساختاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۳۶۲
این تحقیق به دنبال معرفی گام هایی برای کشف مستدل ساختار، سیر هدایتی و غرض سوره های قرآن کریم و تطبیق این گام ها در تفسیر سوره قیامت است. بر پایه یافته های این پژوهش، هدف مذکور در پنج گام قابل دستیابی است: دسته بندی اولیه آیات، عنوان گذاری اولیه دسته ها، سنجش ارتباط بین دسته ها و سیاق بندی، انتخاب عنوان مناسب برای سیاق ها، سنجش ارتباط بین سیاق ها و انتخاب عنوانی متناسب برای کل سوره. با اجرای این گام ها در تفسیر سوره قیامت، دسته بندی آیات، ساختار، سیر هدایتی و در نهایت غرض کلی سوره بیان شده است. در ادامه نظر مفسر کتاب الاساس فی تفسیر القرآن که از تفاسیر بارز در زمینه فهم منسجم سوره های قرآن کریم است، به منظور مقایسه و سنجش یافته های پژوهش حاضر مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.
۱۱۹۴۶.

«بازخوانی انگیزه های فرهنگی وضع حدیث در منابع اهل سنت»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هجدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷۱ «ویژه پژوهش های حدیثی» ۱۸۱-۱۵۰

کلیدواژه‌ها: انگیزه های فرهنگی وضع حدیث تاریخ حدیث اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۲۳۴
منابع روایی اهل سنت مملو از روایاتی است که از جهت متن، سند یا هر دو، دچار آسیب شده و اکنون قابل استناد نیستند. انگیزه های جعل احادیث پیامبر6 متعدد و بسیارند که یکی از مهم ترین آنها انگیزه های فرهنگی بوده؛ چنانکه زمینه ساز بروز سایر عوامل سیاسی – اجتماعی شده است. اگر چه مطالعه و بررسی روایات موضوعه نشان می دهد که به جهت تفاوت مصادر حدیث نزد شیعه و اهل سنت برخی عوامل و انگیزه های جعل و وضع حدیث نیز میان فریقین تفاوت هایی دارد؛ اما انگیزه های فرهنگی تا حدود فراوانی یکسان می باشد؛ البته حجم احادیث موضوعه در منابع اهل سنت بسیار بوده که زاییده عواملی چون اعتماد به صحابه و همچنین جریان منع نگارش حدیث است. پژوهش حاضر با روشی نقادانه و تحلیلی به بررسی انگیزه های فرهنگی وضع حدیث در منابع اهل سنت پرداخته و پیامدهای آن را ارزیابی می کند. نتایجِ این پژوهش نشان می دهد روایاتی که با هدف استحاله فرهنگی مسلمانان وضع شده است، تأثیرات زیادی در تحولات سیاسی و تغییرات اجتماعی داشته است. بنابراین واضعان حدیث با تکیه بر انحرافات فرهنگی، کوشیده اند تا فاصله میان رفتار پیامبر6 با حاکمانِ دوره های بعد را توجیه کنند.
۱۱۹۴۷.

رویکرد درمان نگری قرآن به نظریه ضعف اخلاقی ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۲۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 31-52

کلیدواژه‌ها: ضعف اخلاقی ضعف اراده میل نفسانی درمان نگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۲۶۳
از نگاه سقراط و افلاطون بدی انسان ها ناشی از ناآگاهی آنان است. ارسطو در انتقاد از این ایده، ضعف اراده اخلاقی را طرح می کند که به موجب آن، انسان های ناپرهیزگار علی رغم آگاهی از بدی عمل، به انجام آن مبادرت می کنند. از نظر ارسطو عامل این رفتارها، میل نفسانی است که انسان را به کاری خلاف عقل راه می برد. از منظر آیات قرآن، ضعف اخلاقی و رفتار بر خلاف حکم عقل مورد تأیید است؛ اما نگاه قرآن، درمان نگر است و بر همین اساس عوامل ضعف اخلاقی را فراتر از میل نفسانی و عوامل درونی می بیند؛ شیطان و دنیا دو عامل مهم در خارج از وجود انسان که بر اراده انسان و ضعف اخلاقی او تأثیرگذاراند. از سوی دیگر و مهم تر از ضعف اراده، درمان این مشکل و راه حلی است که برای آن در قرآن وجود دارد. مهم ترین روش قرآن برای درمان، تضعیف عوامل ضعف اخلاقی و همسو کردن میل و شهوت با حکم عقل است و موثرترین راه برای پیاده کردن آن، تغییر جهت دادن خواسته ها و امیال نفسانی با تغییر دادن در هدف غایی انسان و جایگزین کردن آخرت گرایی به جای دنیا گرایی است.
۱۱۹۴۸.

تحلیل غزوه «بدر» با تکیه بر الگوی کنشی گریماس (مطالعه آیات قرآن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ ۲۶۰-۲۳۷

کلیدواژه‌ها: غزوه بدر الگوی کنشی روایت شناسی گریماس پیامبر خدا (ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۷ تعداد دانلود : ۲۲۷
یکی از مهم ترین جوانب سلوک نبوی، موضوع چگونگی حضور پیامبر(ص) در جنگ و نحوه ی تعامل با دشمنان مختلف است. از سویی دیگر بهره بردن از علوم روز می تواند به بسط تفسیری یک رویداد کمک کند. از جمله اندیشه های جدید، الگوهای متنوع دانش «روایت شناسی» است. گریماس یکی از نظریه پردازان در این زمینه بوده که ساختار روایت را به ساختار گرامری و دستوری زبان نزدیک دانسته و داستان ها را صرف نظر از تفاوت محتوایی دارای یک ساختار کلی می داند و برای تبیین این ساختار یک الگوی کلی با شش کنشگر را معرفی می کند. این پژوهش باروش توصیفی تحلیلی به دنبال آنست که بخشهای محتلف این الگو را با روایت قرآنی جنگ بدر جزء به جزء تطبیق داده و درک منظم تری از حوادث جنگ بدر ارائه کند. این پژوهش نشان می دهد که قرآن در هرشش قسمت از الگوی کنشی گریماس، گزاره های مهمی را مطرح کرده است. پی جویی گزاره های قرآنی نشان می دهد که شخص پیامبر(ص) در جنگ بدر کنشگر اصلی است و کنش سایر افراد حول محور آن می چرخد.
۱۱۹۴۹.

فرجام مقاومت یا سازش با دشمن از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸) 91 - 111

کلیدواژه‌ها: فرجام مقاومت سازش تسلیم قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۱ تعداد دانلود : ۳۶۳
رویارویی حق با باطل، سنتی الهی است که از گذشته ی تاریخ آغاز شده و در تقابل مستمر خود با فراز و نشیب هایی مواجه بوده است. گاهی حق بر باطل پیروز می شده و گاهی جریان باطل از برتری برخوردار بوده است. در عصر کنونی با نمایش قدرت و ثروت استکبار جهانی و قلت امکانات مادی جبهه حق از یکسو و تهدیدهای نظام سلطه برای به زانودرآوردن آنان از سوی دیگر، دیدگاه مقاومت یا سازش نمود بیشتری پیدا کرده است. قرآن کریم ضمن هشدار در مورد روابط پنهانی با دشمن و سازش با آنان، بنای کفر را سست ترین خانه ها معرفی می کند. براساس سنت الهی ایستادگی در برابر باطل و تحمل سختی ها، شرط پیروزی حق و شکست باطل است و آثار حقیقی از جمله توسعه رزق، نزول فرشتگان، محبوب خدا واقع شدن و عزت را به دنبال داشته است و مقدمه تشکیل تمدن جهانی اسلام را فراهم خواهد کرد؛ اما مقاومت نکردن و سازش با دشمن، ارتداد، گمراهی، ذلت و خشم خدا را در پی دارد؛ ازاین رو شناخت این آثار نقش بسزایی در انتخاب یکی از دو مسیر پیش رو دارد. پژوهش حاضر به روش اسنادی و با شیوه توصیفی- تحلیلی به فرجام هرکدام از این دو مسیر از منظر قرآن کریم می پردازد. براساس یافته های تحقیق، سازش با دشمن، ارتداد، گمراهی، ذلت و خشم خدا را در پی دارد و مقاومت در برابر دشمنان حق افزون بر رزق الهی، نزول فرشتگان، محبوب خدا واقع شدن، نصرت و عزت، موجبات غلبه اسلام بر کفر و تشکیل تمدن جهانی اسلام را فراهم می کند
۱۱۹۵۰.

بررسی میزان دلالت برخی آیات قرآن بر وحدت شخصی وجود(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 75-88

کلیدواژه‌ها: توحید وحدت شخصی وجود آیات قرآن کریم توحید ذات دلالت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۵ تعداد دانلود : ۳۳۳
وحدت شخصی وجود در صدد بیان این مطلب است که یک وجود واحد بسیط لایتناهی کل نظام عالم را در برگرفته است و موجودات، مظاهر و آیات آن یک حقیقت واحداند که هر کدام به اندازه سعه وجودی خود آن را می نمایانند ازاین رو قول به حلول و اتحاد، همه خدایی و هیچ و پوچ بودن غیر خدا، ناشی از سوء برداشت از این مسئله است و انحراف از مسیر توحید می باشد. قرآن مجید که دریای بی کران معارف توحیدی است، این حقیقت را در آیات ناظر به توحید ذات با تعابیری همچون صمد بودن حق، آیه و نشانه بودن ماسوی الله، حضور وجودی حق در مظاهر و مجالی، معیت ذاتی حق ، و احاطه علمی و وجودی حق بیان می دارد؛ ازاین رو این آیات با دلالت مطابقی یا التزامی، بر این مبنای گران سنگ توحید صمدی دلالت دارند و هر گونه وحدت عددی را از ساحت مقدس الهی نفی می نمایند.
۱۱۹۵۱.

ویژگی های سعادت از منظر قرآن کریم(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 57-68

کلیدواژه‌ها: سعادت قرآنی سعادت حقیقی ویژگی های سعادت کمال حقیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۲۹۳
از جمله اموری که در شناخت بهتر حقیقت هر چیزی تأثیر بسزایی دارد، شناخت ویژگی های آن است. از سوی دیگر، رسیدن به سعادت خواست همه انسان هاست و قرآن کریم این معجزه جاودان حضرت محمد(ص)، کامل ترین کتاب آسمانی برای هدایت بشر به سوی سعادت و کمال حقیقی اواست. بنابراین، قرآن بهترین و مطمئن ترین منبع برای شناخت ویژگی های سعادت حقیقی می باشد. هدف این پژوهش این است تا ویژگی های سعادت حقیقی بر اساس قرآن کریم شناخته شود؛ چرا که شناخت ویژگی ها به شناخت دقیق تر خود سعادت منجر خواهد شد. بدین منظور، در این پژوهش تلاش می شود با بیان و تحلیل سخنان برخی مفسران و متفکران اسلامی، ویژگی های سعادت از قرآن به دست آید. ویژگی های سعادت، که در این پژوهش از آنها بحث شده است، عبارت اند از: همه انسان ها فطرتاً خواهان سعادت هستند. سعادت ذاتاً امری مطلوب است. سعادت امری است اکتسابی. همچنین، سعادت امری است انتخابی که با اختیار در ارتباط است. حقیقتی ذومراتب و جاودان است. در نهایت، رحمتی است که اختصاص به مؤمنان دارد.
۱۱۹۵۲.

موضع نشریه مکتب اسلام در مواجهه با اندیشه تغییر خط فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علم و تمدن در اسلام سال سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۹ 40 - 25

کلیدواژه‌ها: خط فارسی فرهنگ اسلام مجله مکتب اسلام مذهب نویسندگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۸ تعداد دانلود : ۲۱۲
یکی از موضوعات جنجالی در دو قرن اخیر در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی موضوع «تغییر خط فارسی» است. اندیشه تغییر خط فارسی دامنه دراز دارد، اما در طول دویست سال اخیر بیش از پیش مورد توجه واقع شده است؛ پیرامون تحولات آن واکنش های مختلف و گاهاً افراطی، از جانب مجامع دینی و مذهبی ایران، در سال های اخیر صورت گرفته است. یکی از کانون هایی که این اندیشه را دنبال می نمود نشریه مکتب اسلام است که در آن مقالات فراوانی پیرامون مقابله با موضوع تغییر خط ارائه شده است. دو دیدگاه کاملاً متفاوت (موافقان و مخالفان) که حسن ظن کافی نسبت به یکدیگر ندارند پیرامون موضوع تغییر خط فارسی اظهار نظر نموده اند. یکی از این دیدگاه های مهم پیرامون تغییر خط بحثِ توطئه علیه دین اسلام می باشد. این موضوع باعث صدمه به مفاهیم اسلامی و، به تبع آن، خدشه در نوع دین داری مردم خواهد شد. نتیجه اینکه، با توجه به ساختار فنی بحث، توجه آن ها به اثبات این نکته بود که کسانی درصدد بودند تا با توطئه ای از پیش برنامه ریزی شده موضوع تغییر خط را دنبال کنند و، آگاهانه یا ناآگاهانه، به دین اسلام صدمه وارد کنند. موضع نشریه مکتب اسلام در عناوین و تیترهای مقالات درباره اصلاح و تغییر خط سوءنیت طراحان تغییر خط را آشکار می کند. لذا این مقاله درصدد است، با هدف تبیین دیدگاه های متعدد پیرامون اندیشه تغییر خط فارسی در مجله مکتب اسلام به روش توصیفی-تحلیلی و بررسی مقالات نشریه مکتب اسلام و دیدگاه ها و اظهارنظرهای نویسندگان در این مجله، به یکی از موضوعات مهم تاریخ معاصر کشور پاسخ دهد.
۱۱۹۵۳.

اصل سنخیت در حکمت مشاء و تأثیر آن بر رابطه هستی شناختی نفس و قوا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت سینوی (مشکوه النور) سال بیست و پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵ 261 - 284

کلیدواژه‌ها: ابن سینا هستی شناختی سنخیت اتحاد نفس قوای نفس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۱۸۶
مشائیون به وجودداشتن رابطه علّی ومعلولی فاعلی میان نفس انسانی و قوای آن معتقدند و قوا را دارای حیثیتی تعلّقی و انفکاک ناپذیر از نفس می دانند مطابق با مباحث کلان، علیت فاعلی، مقتضی سنخیت میان علت و معلول است که تنها درضمن نوعی خاص از سنخیت وجودی تحقق می یابد؛ زیرا سنخیت، مستلزم برتری فاعل های ایجادی بر معالیل آن ها و بیانگر تشکیک وجودی میانشان است؛ پس رابطه علّی ومعلولی فاعلی میان نفس و قوا از این امر مستثنا نیست و نوع رابطه هستی شناختی میان آن ها براساس اصلی ترین قواعد حکمت مشاء، یعنی اصل سنخیت، قابل شناسایی است. در این شناخت هرنوع کثرت و تباین عزلی محض میان نفس و قوا، یعنی تباین ماهوی و وجودی، مستلزم انکار قطعی رابطه علّی ومعلولی فاعلی میان آن هاست و ارتباط تکوینی و حیثیت تعلّقی انفکاک ناپذیر قوا از نفس را نقض می کند؛ پس انتساب علیت به نفس درضمن الفاظی مانند اصل، مبدأ و منبع به معنای هستی بخشی وجود عینی نفس نسبت به قوا و انتساب معلولیت به قوای نفس درضمن الفاظی همچون معالیل، فروع و توابع به معنای تحصّل یافتن وجود عینی قوا ازجانب نفس انسانی است و ممکن نیست قوایی که شعبه ها، فروع و لوازم علت فاعلی خود هستند، با واقعیت عینی آن بی نونت وجودی به تمام ذات داشته باشند؛ بنابراین، نفس در یک امر مشترک، مساوی با قوا یا فروتر از آن ها نیست؛ بلکه برتری وجودی نفس انسانی بر قوای آن ضرورت دارد؛ به گونه ای که نفس، اصل باشد و قوا فروع و توابع آن باشند. درواقع، این الفاظ بر نوعی وحدت حقیقت و کثرت واقعیت نفس و قوا دلالت دارند که این حکما در آموزه های هستی شناختی نفس و قوا از آن سخن گفته اند و صدرا از این آموزه ها برای تأیید نظریه اتحاد نفس و قوا در حکمت متعالیه بهره برده است.
۱۱۹۵۴.

اخلاق محیط زیستی در تمدن اسلامی: تعامل با حیوانات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 205 - 273

کلیدواژه‌ها: تمدن اسلامی اخلاق محیط زیستی تعامل با حیوانات انسان و طبیعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۲۴۵
بحرانهای محیط زیستی و خطر از میان رفتن گونه های مختلف و نادر حیوانی دامن گیر بسیاری از جوامع، از جمله جوامع اسلامی شده است. یکی از مهمترین مسائل منجر به این بحرانها ناشی از رویکرد تسلط گرایانه انسان و تمدنی کنونی نسبت به طبیعت و مظاهر آن مانند حیوانات است. آنچه در این میان جای شگفتی دارد اینکه مسلمانان در گذشته تمدنی خود، بر اساس ارزشها و باروهای اصیل دینی و عقیدتی خود، سعی بلیغ در محافظت از محیط زیست و رفتار بسیار مترقیانه با حیوانات داشته اند. از نظر اسلام و مسلمانان، طبیعت تجلی صنع الهی بود و احترام به مظاهر آن از جمله حیوانات تکلیف و وظیفه هر فرد مسلمانی محسوب می شد. از این رو، اخلاق محیط زیستی خاصی در تمدن اسلامی شکل گرفته بود که در فرد مسلمان حس احترام و محبت شورانگیزی نسبت به حیات حیوانی برانگیخته می شد. نتیجه عملی این رویکرد فرهنگی تمدنی شیوه تعامل مشخصی با حیوانات بود که رفتار توأم با شفقت و مهرورزی با حیوانات، این همسفران سفر زمینی انسان و رفق و مدارا با آنها تا وصول به وصال الهی از جمله وجوهِ بارز آن بود.
۱۱۹۵۵.

گزارش علی بن جعفر از امام رضا(ع)درباره حکم مرتد فطری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 107 - 128

کلیدواژه‌ها: توبه مرتد فطری استتابه مرتد فطری احادیث امام رضا (ع) فقه مقارن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲ تعداد دانلود : ۱۸۸
مشهور فقهای امامیه، استتابه مرتد فطری را جایز نمی دانند؛ ضمن اینکه فتوا به عدم پذیرش توبه او می دهند. در مقابل، مشهور فقهای اهل سنت، فتوا به وجوب استتابه مرتد فطری می دهند که لازمه آن پذیرش توبه اوست. اخبار استتابه مرتد بر سه قسم است؛ برخی مطلق و ساکت نسبت به قید استتابه هستند. دسته دوم، سخن از وجوب استتابه به میان آورده اند. قسم سوم، اخباری هستند که سخن از عدم جواز استتابه مرتد فطری به میان آورده اند. این قسم سوم، مستند اصلی مشهور و سبب تقیید اخبار مطلق و نیز حمل اخبار وجوب استتابه بر غیر مرتد فطری شده اند. مهم ترین خبر در قسم سوم که هم به لحاظ سند و هم دلالت قابل پذیرش است، خبر علی بن جعفر از امام رضا ع است. از این رو نظر به اهمیت بحث اعدام مرتد فطری و بحث برانگیز بودن آن در مجامع جرم و جزاشناسی، تحلیل و ارزیابی آن ضروری به نظر می رسد. مطابق یافته های این پژوهش که به روش تطبیقی، توصیفی تحلیلی است، این خبر، نمی تواند دال بر حرمت استتابه از سوی حاکم باشد؛ چراکه در مقام توهم وجوب صادر شده است. از این رو نظر به لزوم احتیاط در دماء و به مقتضای قاعده درء و فقدان نص بر عدم پذیرش توبه مرتد فطری، دیدگاه مشهور فقهای امامیه در این زمینه، جای تأمل دارد.
۱۱۹۵۶.

تبیین تربیت اجتماعی در سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و تحلیل آن بر اساس نظریه تربیت اجتماعی فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۲ 215 - 255

کلیدواژه‌ها: تربیت اجتماعی سند تحول بنیادین فارابی تحلیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۶ تعداد دانلود : ۴۶۵
هدف از انجام پژوهش حاضر، تبیین تربیت اجتماعی موردنظر سند تحول بنیادین آموزش وپرورش ایران و تحلیل آن بر اساس اندیشه های تربیتی در تربیت اجتماعی است. روش مورداستفاده در این پژوهش، استنتاجی و توصیفی تحلیلی بود که در مرحله نخست، مبانی تربیت اجتماعی در سند تحول بنیادین آموزش وپرورش توصیف شد؛ بعد دیدگاه فارابی به عنوان اولین فیلسوف اسلامی که نظریه اجتماعی دارد مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته است، سپس از این نظریات دلالت های تربیتی استنتاج شده است و درنهایت تربیت اجتماعی و مؤلفه های آن در سند تحول بنیادین آموزش وپرورش بر اساس نظریات تربیتی فارابی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله از پژوهش حاکی از آن است که تربیت اجتماعی در سند، مبتنی بر کسب شایستگی هایی بر اساس نظام معیار اسلامی است که متربیان را قادر می سازد برای دستیابی به مراتبی از حیات طیبه در اجتماع و جامعه صالح، ارتباطات مناسب و سازنده ای با دنیای پیرامون خود داشته باشند؛ اما در دیدگاه فارابی، بیشتر تربیت اجتماعی مبتنی بر کسب توانمندی ها بر اساس نظام معیار عقلانی است که متربیان را قادر می سازد برای دست یابی به سعادت غایی در مدینه فاضله، تحت نظر رئیس مدینه تربیت شوند و از طریق تعاون در آن مدینه به سعادت حقیقی نایل آیند.
۱۱۹۵۷.

تصویرپردازی آینده در قرآن؛ تأملی بر جایگاه یابی زمانی «جنت» مطرح در آیه 133 سوره آل عمران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 23 - 9

کلیدواژه‌ها: آخرالزمان آینده پژوهی اسلامی بهشت آدم (ع) بهشت برزخی دوران ظهور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵ تعداد دانلود : ۲۴۶
شمار قابل توجهی از آیات قرآن به ترسیم آینده نگرانه مقاطع زمانی پیش رو و توصیف اوضاع عالم و شرایط انسان ها در این مقاطع اختصاص یافته اند. اما وحدت سنخیت مقاطعِ پیش رو و نبود دانش کافی نسبت به هر کدام از این مقاطع سبب شده تا تعیین دقیق زمان تحقق این آیات در آثار تفسیری با در آمیختگی هایی همراه باشد. توجه به آیاتی که تصویری از ویژگی های بهشت و اوصاف زندگی بهشتیان ارائه می دهند، می تواند در تعیین جایگاه زمانی آیات و کاهش این درآمیختگی مؤثر باشد. در آثار تفسیری چهار مصداق برای واژه «جنت» در آیات قرآن ذکر شده است؛ بهشت آدم(ع)، باغ های دنیایی، بهشت های برزخی و بهشت پس از قیامت. نوشتار حاضر بعد از نمایان کردن زمینه های ایجاد درآمیختگی در مصداق یابی آیات توصیف گر آینده در قرآن، به بررسی تفسیری «جنت» توصیف شده در آیه 133 سوره آل عمران پرداخته و نشان داده که این بهشت در زمره هیچ یک از مصادیق چهارگانه بر شمرده شده قرار نمی گیرد. توجه به ویژگی های خاص این بهشت به همراه سایر قرائن موجود در آیات و روایاتی که به ترسیم اوضاع عالم در آستانه برپایی قیامت و ظهور امام زمان(عج) پرداخته اند، روشن می سازد که این بهشت، یک بهشت پیشاقیامتی است که در دوران ظهور و بعد از پایان نابودی کامل بدان و بدی ها برپا می شود. در حقیقت آیه مزبور توصیفی قرآنی از فرجام دنیا است؛ بهشتی که گستره آن آسمان ها و زمین را فرامی گیرد.
۱۱۹۵۸.

Oughts and Ends(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 145 - 177

کلیدواژه‌ها: Ought Normativity End-Relational Theory Semantics and Pragmatics Hypothetical imperative Categorical Imperative Probability Reductive naturalism Deontic modals

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۲۱
This paper advances a reductive semantics for ‘ought’ and a naturalistic theory of normativity. It gives a unified analysis of predictive, instrumental, and categorical uses of ‘ought’: the predictive ‘ought’ is basic, and is interpreted in terms of probability. Instrumental ‘oughts’ are analyzed as predictive ‘oughts’ occurring under an ‘in order that’ modifier (the end-relational theory). The theory is then extended to categorical uses of ‘ought’: it is argued that they are special rhetorical uses of the instrumental ‘ought’. Plausible conversational principles explain how this end-relational ‘ought’ can perform the expressive functions of the moral ‘ought’. The notion of an ‘ought-simpliciter’ is also discussed.
۱۱۹۵۹.

Layered Semiotics of Surah Takāthur

نویسنده:
منبع: Quran and Religious Enlightenment, Volume ۱, Issue ۲, October ۲۰۲۱ 51 - 60

کلیدواژه‌ها: Quran Beginner sanctification Takāthur Visiting

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۲۰۰
At-Takāthur is one of the Meccan Surahs, which criticizes a part of the culture of the pre-Islamic society in terms of style and content. Like other Meccan Surahs it absorbs the audience to pay attention to Resurrection. A semiotic exploration of the signs of this surah, particularly its layered semiotics, reveals the messages behind its words and signs. In order to explain the first and apparent meaning of the verses, we analyzed the signs of this surah based on interpretive and literary sources. Findings show that in this surah on the horizontal axis, the choice of the words “Alhākum at-Takāthur” is reminiscent of a vain traditional behavior in the pre-Islamic era. This surah also considers visiting the graves with the intention of pride (extravagance) a fanatical approach to tribalism and a kind of irrational sanctification in pre-Islamic culture. On an intentional axis, the beginning words such as “Kallā” (the negative sign of the nexus-oriented) and “Thumma” (the connection of the nexus-oriented), “s” and “sawfa” refer to the condemnation and rejection of such useless behavior. These words also refer to the necessity of attention to a knowledge which will be occurred very soon.
۱۱۹۶۰.

وا کاوی شرایط مهر و پرداخت آن به نرخ روز در حقوق ایران و مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۵ 271 - 297

کلیدواژه‌ها: مهریه حقوق خانواده تعدیل مهر حقوق مصر فقه حنفی شرایط مهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۷ تعداد دانلود : ۲۵۴
مطالعه تطبیقی حقوق خانواده کشورهای اسلامی، همچون ایران و مصر، با توجه به تفاوت مذاهب، جهت دریافت پیوندها و تفاوت هایی که وجود دارد، برای رسیدن به بهترین قواعد در عصر کنونی ضروری به نظر می رسد و می تواند از رسوخ قواعد نابهنجار غربی در کشورهای اسلامی جلوگیری کند. مهریه از مسائل مهم حقوق خانواده است که اهمیت آن در جامعه قابل چشم پوشی نیست و باید به دقت بدان پرداخت و احکام آن را بررسی کرد. ازجمله مواردی که در این زمینه قابل مطالعه می باشد، بررسی شرایط لازم مهر و پرداخت آن است که در این تحقیق، آن را در حقوق ایران که مبتنی بر فقه امامیه و حقوق مصر که بر طبق فقه حنفی است، مورد مطالعه قرار دادیم تا ابعاد آن مشخص گردد. هدف ما این است که با بررسی و مطالعه فقهی و حقوقی در حقوق این دو کشور، دریابیم که مهر دارای چه شرایطی است و اینکه آیا اصولاً پرداخت مهر به نرخ روز در ایران و مصر، طبق اصول حقوقی این کشورها و آموزه های فقهی مورد قبول آنها امکان پذیر است، شرایط آن چگونه است و چه تفاوت ها و شباهت هایی وجود دارد. با بررسی ادله مختلف، به نظر می رسد با وجود شباهت ها و تفاوت هایی که وجود دارد، باید قائل به امکان پرداخت مهر به نرخ روز در حقوق ایران و حقوق مصر باشیم. هرچند مصر برخلاف ایران صراحتاً به آن اشاره ای نکرده است، بنابر دلایلی می توان راجع به آن بحث کرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان