احمدرضا قائم مقامی

این چند یادداشت درباره چند کلمه و تعبیر شاهنامه است که درباره آن در میان شاهنامه شناسان اختلاف نظر است و در هر حالت دریافت ادیبان از آنها ناقص است. این چند کلمه و تعبیر عبارتند از: شهر ایران، برگوا، رَخته، سوگوار. رجوع به متنها و اسناد بازمانده از زبانهای پیش از اسلام معنای این چند کلمه را روشنتر خواهد کرد.

در این مقاله ابتدا به محتوای نسک های گاهانی موجود در دینکرد نهم و ارتباط آن ها با زند موجود یسن ها و نحوه مواجهه هر یک از این نسک ها با زند یسن ها اشاراتی شده است. نقل قول های گاهانی از زند یسن ها در خلاصه نسک ها، در مواردی ترجمه پهلوی یسن ها و گاهی تفسیر آن ها هستند، یعنی شرحی که بر ترجمه پهلوی نوشته شده است. این نقل قول ها گاهی عین عبارات زند هستند و گاهی با آن ها تفاوت دارند. آمدن این نقل قول ها ممکن است نشانه آن باشد که یسن های پهلوی پیش از تدوین نهایی نسک ها، که خلاصه آن ها در دینکرد آمده، موجود بوده اند. بخش اصلی این مقاله تصحیح و تجدید نظر در خوانش برخی از لغات و عبارات موجود در ورشتمانسر نسک از دینکرد نهم، ترجمه احمد تفضلی، با استفاده از زند موجود یسن ها است. تفضلی خود نیز در پیشگفتار به این مطلب اشاره می کند که در ورشتمانسر نسک عباراتی از گاهان به پهلوی ترجمه شده اند. با بررسی چند عبارت در این مقاله، مشخص می شود که زند یسن ها ابزاری مهم در مطالعه متون پهلوی و خصوصاً متون پهلوی برگرفته از زند یسن ها است و کمک گرفتن از آن فهم این متون و مطالبی را آسان می کند که سعی در انتقال آن داشته اند. در هر مورد ابتدا متن اوستایی و سپس متن نسک از دینکرد نهم که دربردارنده خوانش تفضلی است ارائه، بعد از آن متن زند، که تصحیح به واسطه آن است، نقل و در پایان متن و ترجمه اصلاح شده عرضه می شود.

. نکاتی از آثار استاد علامه جلال الدین همایی (6) . رساله جدول معرفت تواریخ در سنه 961 نوشته شد . چشمه خورشید

علی بن عبیده ریحانی مترجم آثار پهلوی به عربی بوده که سهم بسیاری در سازگارکردن میراث ادبی ایران کهن با فرهنگ و ادب اسلامی در قرن های نخستین دارد. نویسنده در مقاله حاضر ابتدا با استناد به منابع مختلف به معرفی این متفکر مسلمان و آثار وی همت گماشته اس ت. سپ س به طور مبسوط دو عنوان از آثار متعدد او را در بوته نقد و بررسی قرار داده تا تصوری اجمالی از موضوع دیگر آثار او در مخاطبان ایجاد کند.