درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۰۰۱ تا ۱۰٬۰۲۰ مورد از کل ۷۸٬۴۹۳ مورد.
۱۰۰۰۱.

نقش زیادبن ابیه در تقویت و تثبیت حکومت بنی امیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام مرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۸۴ 57-64

کلیدواژه‌ها: زیادبن ابیه بنی امیه شیعیان کوفه بصره جبرگرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۲۷۶
زیادبن ابیه از کارگزاران بنی امیه است که در یک برهه حساس تاریخی در نیمه سده اول هجری در منطقه سوق الجیشی و بحران خیز عراق امارت داشته، که در این پژوهه دوران ولایت داری او بر عراق، برای تحلیل هرچه بهتر تاریخ صدر اسلام و روشن شدن زوایای پنهان و ناشناخته آن، مورد کندوکاو قرار گرفته است. روش تحقیق در این نوشتار توصیفی تحلیلی است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که زیادبن ابیه در زمان امارتش بر عراق، به چه میزان در تقویت و تثبیت خلافت امویان نقش آفرین بوده، و چه اقداماتی را در این راستا انجام داده است. بررسی ها نشان می دهد که او با بهره گیری از ظرفیت ها و توان مدیریتی، به شدت مخالفان بنی امیه را سرکوب کرده و با اقدامات اجتماعی، اقتصادی، تمدنی و فرهنگی، سعی داشت حکومت امویان را موفق جلوه دهد. نتیجه اقدامات او موجب شد که سرزمین عراق در دوران امارت وی برای امویان آرام باشد و خطرات احتمالی عراقیان برای حکومت تازه تأسیس بنی امیه مرتفع گردد.
۱۰۰۰۲.

تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمان دوره ابتدایی، براساس مؤلفه های عاطفه دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام شهریور ۱۴۰۰ شماره ۲۸۵ 29-40

کلیدواژه‌ها: عاطفه دینی کتاب درسی هدیه های آسمان دوره ابتدایی تحلیل محتوا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۳۴۵
پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب های هدیه های آسمان دوره ابتدایی و با روش تحلیل محتوا (کمّی) انجام شد. حجم نمونه منطبق بر جامعه آماری و شامل همه کتاب های درسی هدیه های آسمان پایه دوم تا ششم ابتدایی در سال تحصیلی 1398 1399 بود. برای گردآوری داده ها از روش سندکاوی (کتاب های درسی) استفاده شده و ابزار آن، سیاهه تحلیل محتوای ساخته پژوهش گر است که براساس مؤلفه های عاطفه دینی، مبتنی بر مطالعه خدایاری فرد و همکاران، (1391) تنظیم شد. روایی ابزار پژوهش براساس داوری متخصصان تعلیم و تربیت قابل قبول بود، و اعتبار آن براساس فرمول هولستی مورد محاسبه قرار گرفت و ضریب 83/. به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفان، بیش ترین اهتمام را به دو مؤلفه محبت به خدا و محبت به اولیای خدا داشته اند. فراوانی مؤلفه بیزاری از دشمنان خدا و بیزاری از دشمنان اولیای خدا، کم تر از حد انتظار بوده است. همچنین، در شکل ارائه محتوا بیش ترین استفاده از کلمات و گزاره های متن و کم ترین استفاده از تصاویر صورت گرفته است. بیش ترین توجه به مؤلفه های عاطفه دینی در کتاب پایه ششم دیده شد.
۱۰۰۰۳.

نقدی بر کتاب «استنباط حکم اخلاقی از سیره و عمل معصوم»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ ۲۹-۴۸

کلیدواژه‌ها: نقد استنباط حکم اخلاقی سیره معصوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۲۱۸
این پژوهش با هدف بررسی نقادانه کتاب استنباط حکم اخلاقی از سیره و عمل معصوم؛ دشواری های نظری و ملاحظات روش شناختی انجام شده است. کتاب دارای محاسن فراوانی است و تتبع خوبی در بیان نمونه ها و مصادیق رفتارهای امامان معصوم^ انجام شده است اما دارای اشکالات اساسی نیز می باشد. از جمله اینکه به لحاظ شکلی و نیز ساختاری دقت نظرهای لازم اعمال نشده است به گونه ای که از نظم منطقی و ساختاری منسجم، متناسب با هدف نویسنده برخوردار نیست؛ بعلاوه دارای اشکالات نگارشی قابل توجهی است. به لحاظ محتوایی نیز دارای برخی کاستی ها است. نقل روایات ضعیف و در برخی موارد خلاف عقل، بیان وجه جمع های نه چندان موجه در حل چالش ها، شتابزدگی در بیان چالش ها و تناقضات ظاهری در رفتار معصومان^ بدون بررسی لازم، نسبت دادن فراموشی و سهو به پیامبر اکرم| و پافشاری برآن، بهره گیری از منابع حدیثی نامعتبر و همپوشانی قواعد مطرح شده با یکدیگر از جمله این موارد است.
۱۰۰۰۴.

نقش «اخلاق ارتباطی» در تبلیغ مکتب تشیّع با تأکید بر آموزه های رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ ۹۳-۱۱۴

کلیدواژه‌ها: اخلاق اخلاق ارتباطی تبلیغ معنویت سیره رضوی امام رضا (ع)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۲ تعداد دانلود : ۲۰۳
یکی ازحوزه های اخلاق کاربردی در بُعد حرفه ای، «اخلاق تبلیغ» است که ساحت های مختلف تبلیغات را در بر می گیرد. در این بین، تبلیغ دین درکارآیی و اثربخشی و جذب حدّاکثری مخاطبان، محتاج اخلاق دینی تبلیغ است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، به بیان خصوصیات حرفه ای مبلّغ دینی دررسالتِ دعوت پرداخته و روشن می سازد که مبلّغ دین علاوه برمهارت دین شناسی و برخورداری از «چشم مسأله یاب» در رصدکردن شبهات، باید درخودسازی وتعامل اخلاقی باخویشتن، پیشقدم بوده و اهل جاذبه باشد. استنباط و تحلیل مؤلفه های «الگوی اخلاق ارتباطی» مؤثّر در تبلیغ مکتب تشیّع با تأکید بر آموزه های رضوی، از مسائل و یافته های مهم این پژوهش محسوب می شودکه عبارتنداز: گفتگوی صلح آمیز «درون مذهبی» و «برون مذهبی»؛ تقویت «هوش عاطفی هیجانی» (EQ)؛ نیازسنجی و ظرفیت شناسی مخاطبان (آشنایی با نیازها، روحیه و زبانِ پیام گیرندگان)؛ دعوت به دین با غیر زبان (شیوه نفوذ در دل)؛ تعصّب گریزی و التزام به عقلانیت؛ و مهرورزی و احترام به عقیده مخالف.
۱۰۰۰۵.

دلاله الإیقاع فی شعر سعید محمد الصقلاوی المتلزم دیوان نشید الماء نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق الحضاره الاسلامیه سال بیست و چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ (۱۴۴۳ه.ق) شماره ۲ (پیاپی ۴۸) 105-141

کلیدواژه‌ها: الإیقاع الخارجی الإیقاع الداخلی سعید الصقلاوی نشید الماء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۲۷۱
تکون اللغه العربیه هی بطبیعتها لغهٌ موسیقیه؛ والنظام الإیقاعی فی الشعر العربی المعاصر تنسجم بین النغمه والفکره؛ والشاعر المعاصر ینشد قصائده بشتی الإیقاعات –داخلیهً کانت أو خارجیهً- بمختلف الدلالات. لذلک نشاهد فی أشعار الشعراء البارزین فی الأدب المعاصر جوقهً مغنیه من المفردات تشترک فی المعانی النبیله والمفاهیم السامیه، المفاهیم تبرز وتظهر فی أشعارهم حسب إیقاعاتها المتعدده. من میزات شعرهم الانتقال من إیقاع إلی إیقاع آخر فی قصیده ما حسب عواطفهم وأحاسیسهم؛ أی من التفعیلات الطویله فی حالته النفسیه البطیئه فی حین أو إنتقال إلی التفعیلات القصیره النشطه والسریعه فی حین آخر. یعتمد اُسلوب المقال، علی المنهج الوصفی _ التحلیلی والإحصائی، ویرید أن یعرف الشاعر وأشعاره ومنهجه الإیقاعی، لأن له مکانه بارزه فی الشعراء المعاصرین. هذا المقال یستهدف إلی دراسه إیقاعیه فی اشعار سعید محمد الصقلاوی الشاعر العمانی المعاصر الذی هندس الکلمات فی دواوینه المختلفه ومنها دیوان نشید الماء؛ لقد استخدم فی هذا الدیوان إیقاعین، هما الإیقاع الداخلی والإیقاع الخارجی وأنواع کل منهما مثل إیقاع التوازی والبیاض والسرد وما شابه ذلک؛ هو یغنی الحیاه والحیویه بإیقاع الأمل والحب والفرح بالحضاره العربیه والاسلامیه العریقه فی سطور وأحیاناً یسمع من القصائد موسیقی التحسر والحزن والألم بما یشاهد العالم الاسلامی کالقضیه الفلسطینیه. استخدم سعید الصقلاوی البحور الخلیلیه فی الدیوان وفیها تشاهد الترخصات العروضیه. کذلک. تشیر هذه الدراسه إلی أن الماده الغنائیه فیه عذبه ولینه تدل علی آفاق التجربه الشعریه وأحاسیسه الصادقه، فکل قصیده لها موسیقاها الخاصه التی تختلف عن الأخرى.
۱۰۰۰۶.

نقد و بررسی تأثیر بن مایه های فکری فرمالیسم در نظریه های ادبی ادونیس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره یازدهم بهار و تالستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ (پیاپی ۸۰) 146 - 168

کلیدواژه‌ها: تأثیرپذیری نظریه های ادبی ادونیس مکتب فرمالیسم بن مایه های فکری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۶۵
مکتب ادبی فرمالیسم یکی از مهم ترین مکتب های پیشرو و شالوده شکن در نقد ادبی جهان بوده است. این مکتب با ظهورش بسیاری از اصول سنتی در عرصه ی نوشتار و سنت های ادبی را تحت الشعاع قرارداد. فرمالیست ها به مسئله فرم، زبان ادبی و... بسیار توجه می کردند تا به هدف اصلی خود یعنی ادبیت دست یابند. ادونیس، شاعر و ناقد پرآوازه عرب، ازجمله برجسته ترین نظریه پردازان ادبی معاصر به شمار می رود که تأثیرپذیری و الهام گرفتن از مکاتب گوناگون را منبعی در جهت گسترش و غنای دیدگاه های ادبی خود به کار گرفته است. فرمالیسم از مهم ترین مکاتب غربی است که می تواند بر روی نظریات ادبی وی تأثیر فراوانی نهاده باشد. لذا در پژوهش حاضر بر آنیم که نظریه های ادبی ادونیس را از منظر همخوانی با مبانی فرمالیستی مورد نقد و بررسی قرار دهیم. روشی که ما در این پژوهش بهره گرفتیم، تحلیلی - توصیفی با استفاده از ابزار تطبیق و مقایسه است که الگوی آن مزجی میان رویکرد فرانسوی و آمریکایی است. برای این منظور در بحث اصلی مقاله به کاوش سخنان ادونیس، در رابطه با نحوه تأثیرپذیری اش و نیز بررسی مهم ترین مبانی مشترک و متفاوت میان دیدگاه های ادبی وی با فرمال ها پرداختیم و در خاتمه به این نتیجه رسیدیم که در سخنان و دیدگاه های ادبی ادونیس شواهد متعددی وجود دارد که می تواند گواهی بر شناخت و تأثیرپذیری اش از فرمال ها باشد. ازجمله اصلی ترین شواهدی که رنگ و بوی فراوانی از دیدگاه های فرمالیستی در آن دیده شد، نقش بارز زبان ادبی در دیدگاه های ادونیس و نیز تلاشش برای افزون نمودن ادبیت متن است.
۱۰۰۰۷.

بررسی فقهی وضعیت معامله به قصد فرار از دین (مطالعه تطبیقی حقوق ایران و عراق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۳ 79 - 103

کلیدواژه‌ها: فرار از دین طلبکار مدیون اضرار صحت معامله عدم نفوذ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۱ تعداد دانلود : ۳۲۵
معامله به قصد فرار از دین از موضوعاتی است که وضعیت صحت و عدم صحت را می توان در پیشینه فقهی آن مشاهده کرد. در این پژوهش با شیوه تحلیلی و مطالعه منابع به بررسی این سؤال پرداخته که حکم معامله جدی به قصد فرار از دین چیست؟ در قانون مدنی ایران که متأثر از فقه شیعه است، اصل معامله را به دلیل شرایط صحت معامله، نمی توان گفت باطل است یا نافذ نیست، بلکه این معامله صحیح بوده و طبق قواعد عمومی قراردادها معامله به حال خود پابرجاست، مگر آنچه با دلیل خارج شود. قانون مدنی عراق این معامله را نافذ ندانسته و دلیل آن را حیله و فریب مدیون و ضرری ذکر کرده است که به طلبکار وارد می شود و مهم ترین مبنا در این زمینه را وثیقه عمومی در حق طلبکاران، حیله مدیون و ضرر طلبکار بیان نموده است. از طرفی توجه به مالکیت مدیون غیر محجور و مقتضای وفای به عهد در معامله، همچنین ادای واجبات مالی و به تبع آن دفاع از حقوق طلبکاران در صورت اضرار به آن ها مقتضی این است که قانونگذار چاره اندیشی نماید، ازاین رو در کنار نافذ بودن معامله، به طلبکار این حق را داده است که توقیف اموال مدیون را به میزان بدهی از دادگاه تقاضا نماید، لذا این نگاه حقوق مدنی ایران به مبانی فقهی نزدیک تر و هماهنگ تر است. 
۱۰۰۰۸.

جایگاه عقل نزد وهابیت در تفسیر آیات متشابه

نویسنده:
منبع: تحقیقات قرآنی و حدیثی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 65 - 88

کلیدواژه‌ها: تفسیر عقل ظاهرگرایی آیات متشابه توحید عددی توحید ذاتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۲۰۴
تفسیر نابه جا از آیات قرآن کریم، چالشی اساسی در حوزه علوم اسلامی به شمار می رود؛ حضور کم رنگ عقل در کنار نقل از یک سو و جمودگرایی نسبت به آیات متشابه از سوی دیگر سبب گمراهی و انحرافات فکری در تفسیر آیات الهی را بیش از پیش فراهم می آورد و بخش زیادی از معارف و باورهای اسلامی را نامعقول معرفی می کند. پژوهش پیش رو با رویکرد توصیف و تحلیل داده ها با تکیه برمنابع مکتوب، سعی دارد پیامد تفسیرهای انحرافی به ویژه تفسیر آیات متشابه، در آثار ابن تیمیه و برخی دیگر از عالمان وهابی را بکاود. یافته های آن نشان دهنده این نکته است که وهابیت با ناکارآمد خواندن عقل و جمود به ظواهر آیات متشابه، به دام تفسیرهای تشبیه و تجسیم از خداوند گرفتار آمده اند. ازآنجاکه مبنای فکری آنان را آیات و روایات مبین صفات الهی منهای ادراکات عقلی تشکیل می دهد سرانجام به توحید عددی در برابر توحید ذاتی خداوند که بدترین شرک به شمار می رود، معتقد شده اند.
۱۰۰۰۹.

واحدی نیشابوری و فضایل و روایات اهل بیت در الوسیط (کارکردها و اعتبار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 33-54

کلیدواژه‌ها: واحدی فضایل اهل بیت (ع) روایات اهل بیت (ع) کارکردها اعتبار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۵ تعداد دانلود : ۴۷۳
بهره جستن فرقه های اسلامی از احادیث یکدیگر یا نقل احادیثی با موضوع محوری مورد اهتمام دیگران، از دغدغه های دانشیان آن ها در سده های مختلف اسلامی بوده و در گذر تاریخ فرازوفرودهایی داشته است. واحدی نیشابوری از مفسران اثرگذار قرن پنجم هجری است که در تفسیر الوسیط خویش فضایل اهل بیت و روایات منقول از اهل بیتk را آورده است. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی چنین دست یافته است که او در ترسیم فضای نزول آیات، شناخت فضایل آیات، ایضاح مراد ظاهری آیات و گاه بیان مصادیقی که در دایره شمول آیات قرار می گیرند، از این روایات بهره برده است. واکاوی نحوه تعامل وی با این احادیث نشان می دهد که او معمولاً احادیثی از این دست را معتبر می شمارد، مگر اینکه با اصول بنیادین باور او در تعارض باشد یا در برابر قول اکثریت مفسران قرار گرفته باشد. در این صورت یا چون روایت مربوط به تطبیق آیه تطهیر بر اهل بیتk، نقل های دیگر را رجحان می دهد یا چون روایت مربوط به ابلاغ سوره برائت از سوی امام علیR، عدم دلالت آن بر افضلیت ایشان را تبیین می کند.
۱۰۰۱۰.

شناسایی مؤلفه های ارزیابی آموزشی-رفتاری معلمان و دبیران مدارس اسلامی: مورد مطالعه مدارس طلوع شهر تهران (یک مطالعه کیفی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۲۰) ۱۰۲-۸۱

کلیدواژه‌ها: آموزش رفتار ارزیابی معلمان ارزیابی آموزشی - رفتاری مدارس اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۰ تعداد دانلود : ۲۳۲
هدف: این پژوهش باهدف شناسایی مؤلفه های ارزیابی آموزشی- رفتاری معلمان و دبیران مدارس اسلامی طلوع انجام شد. روش: مطالعه ای حاضر پژوهشی کاربردی است که به روش کیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کلیه صاحب نظران، اعم از خبرگان نظری در حوزه ارزیابی آموزشی- رفتاری معلمان و خبرگان تجربی در حوزه ارزیابی آموزشی- رفتاری معلمان مدارس اسلامی طلوع بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. اعضای نمونه در این پژوهش پس از مصاحبه با 10نفر، اشباع نظری در پاسخ ها به دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری تماتیک استفاده گردید. یافته ها: بر اساس نتایج مؤلفه های مؤثر در رابطه با ارزیابی آموزشی- رفتاری معلمان و دبیران مدارس اسلامی طلوع ، 69 مولفه به صورت ویژگی های : اخلاقی و شخصیتی، ویژگی های تخصصی، مهارت های تدریس، ارزیابی آموزشی، کنش روانشناسانه و مدیریت کلاس استخراج شد. 19راهکار، نیز به صورت راهکارهای آموزشی و راهکارهای رفتاری استخراج و تقسیم بندی شدند. نتیجه گیری: از پیامدهای مهم شناسایی مؤلفه های ارزیابی آموزشی- رفتاری معلمان و دبیران ؛ نوآوری آموزشی، کنترل و نظارت و ارزشیابی است.
۱۰۰۱۱.

دیدگاه محمد شحرور درباره اقتضائات سنّت رسولی و سنّت نبوی و نقد آن برپایه دیدگاه های جوادی آملی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد آراء تفسیری سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴) 97 - 126

کلیدواژه‌ها: محمد شحرور جوادی آملی سنت نبوی سنت رسولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳ تعداد دانلود : ۲۴۴
بررسی و نقد دیدگاه های نواندیشان معاصر در تفسیر آیات قرآن دستاورد های شایان توجهی دارد. در مطالعه حاضر، با روش توصیفی تحلیلی به این مسئله پرداخته می شود که دیدگاه های شحرور درباره اقتضائات سنّت نبوی و رسولی در تفسیر آیات قرآنی چیست و چه ناهم سویی هایی با بینش های کلامی عبدالله جوادی آملی، به مثابه یک متکلم و مفسر شیعه معاصر، دارد. محمد شحرور، هم چون یکی از فعّالان گفتمان قرآن بسندگی معاصر، در کتاب السنه الرسولیه والسنه النبویه: رؤیه جدیده، آیات قرآن را به دو مجموعه آیات رسالت و آیات نبوت تقسیم می کند و بر این باور است که تبعیّت از پیامبر (ص) تنها اختصاص به موضوعاتی دارد که در آیات رسالت گنجانده شده اند و این آیات عموماً دربردارنده مواعظ، وصایا و حدود است. براین اساس آیاتی که دربردارنده خطابی به پیامبر (ص) با گزاره «یا أَیهَا النَّبِی» است بر آن دلالت دارد که این فرمان مختصِّ معاصران پیامبر بوده است و به نسل های پس از وی تسرّی نمی یابد. این در حالی است که جوادی آملی، هم چون یک مفسر و متکلم معاصر شیعی، بر جایگاه نبی در اِخبار بی واسطه از خدا تأکید می کند و سامان دهی حیات معنوی و اجتماعی مردم بر اساس چنین اخبارهایی را ضروری می شمارد. نیز، با تأکید بر برخورداری پیامبر (ص) از کمال معرفت یقینی و مصونیت از گناه و خطا در عرصه اَعمالِ شخصی و اجتماعی تبعیت مطلق از او را ضروری می داند.
۱۰۰۱۲.

بررسی مفهوم و اعتبار روایات اقبال و ادبار قلوب و رابطه آن با احادیث جهاد با نفس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۲) 3 - 24

کلیدواژه‌ها: احادیث شیعه فقه الحدیث اقبال قلوب ادبار قلوب جهاد با نفس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۹۷
در منابع روایی، احادیثی با عنوان اقبال و ادبار قلوب گزارش شده که انسان را به بهره بردن از نوافل در فرصتِ اقبال و ترک آن در هنگام ادبار دل ها سفارش می کند. از سوی دیگر، روایاتی تحت عنوان جهاد با نفس، انسان را به مبارزه حداکثری با نفس خود فرا می خواند که این دو دسته روایت متعارض به نظر می رسند. این نوشتار با روش توصیفی  - تحلیلی و با استفاده از شیوه گردآوری کتابخانه ای به بررسی صدوری - دلالی روایت اقبال و ادبار و تعارض آن ها با احادیث جهاد با نفس می پردازد. با بررسی های صورت گرفته می توان نتیجه گرفت که راهِ حل تعارض، استفاده از قاعده ورود و تمسک به روایاتی است که بیان گر راهکارهایی جهت درمان بیماری های روحی است.
۱۰۰۱۳.

رویکرد علامه مجلسی در شناخت آسیب تقیه در احادیث بحار الأنوار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۲) 25 - 43

کلیدواژه‌ها: معیار روایات تقیه مجلسی بحار الأنوار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۰۹
علامه مجلسی به عنوان یکی از علمای بزرگ شیعه دارای نظریاتی درباره مباحث آسیب شناسی احادیث است که مشخص کردن روش و معیارهای ایشان کمک بسیاری در شناخت بهتر و تشخیص روایات تقیه ای دارد. شناخت روایات تقیه ای از آنجا ضرورت دارد که روایات ائمه: از منابع احکام است و عدم شناخت آن ها موجب ایجاد تعارض و اختلاف در بین روایات می شود. جریان سیاسی و اختلاف سطح فهم شیعیان و جریان غلو از زمینه های ایجاد روایات تقیه ای از دید علامه مجلسی هستند.شیوه پرداختن علامه مجلسی به روایات تقیه ای با جمع آوری و تحلیل شرح های ایشان در ذیل روایت هایی که به تقیه ای بودن آن ها اشاره کرده، قابل فهم و دستیابی است. با بررسی و تحلیل بیانات علامه می توان مهم ترین معیارهای شناسایی روایات تقیه ای و نشانه های این دست روایات را از دید ایشان مشخص کرد. از جمله مهم ترین مبانی علامه عبارت اند از: معیار اعتقادی، همراهی با مخالفان، اهل کتاب، مذاهب و تفکرات اسلامی، مخالفت با قول مشهور و ترس از طعنه، توبیخ و بدگویی را نام برد. سکوت هنگام پاسخ دادن، عدم اصرار به نهی کردن و پرسش مخالفین از ائمه: نیز از مهم ترین نشانه های روایات تقیه ای از دید علامه مجلسی است.
۱۰۰۱۴.

عرفا و کرامت حلال خواری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۸ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۹ 167 - 186

کلیدواژه‌ها: عرفان و تصوف کرامت اِخبار از غیب حلال خواری تشخیص غذای حرام و شبهه ناک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۱۸۳
کرامات عرفا و حکایت های مربوط به آن ها حجم وسیعی از قصه های عرفانی را تشکیل می دهد و یکی از مباحث کلیدی متون عرفانی فارسی به شمار می رود. در یک طبقه بندی کلّی انواع مختلف کرامات به سه گونه اصلی اِخبار از غیب، اشراف بر ضمایر و تصرف در عالم هستی تقسیم بندی می شوند که هرکدام شامل چندین گونه فرعی می باشند. یکی از گونه های فرعی کرامات اِخبار از غیب، تشخیص ویژگی حرام یا شبهه ناک بودن لقمه و غذا از طریق فراست و با تعلیم الهی است. این کرامت برپایه این اعتقاد صوفیان بنا شده است که اگر همه عالم را خون مطلق فرا بگیرد مؤمن از آن جز حلال نمی خورد. در این کرامت، عارف بدون هیچ نشانه ای و گاه با نشانه هایی همچون جنبیدن رگ انگشت، دراز نشدن دست به سوی حرام، احساس سیری و پایین نرفتن لقمه حرام از گلو، ندارسیدن به دل، سخن گفتن طعام حرام، دیدن سیاهی، نجاست و خونابه در غذا و... همراه است. گاهی مخالفان عرفا از این شیوه برای امتحان و آزمودن حقانیت آن ها استفاده می کردند و غالباً پس از تشخیص عارف، استغفار کرده و از مریدان عارف می شده اند. در این مقاله سعی شده است ضمن گردآوری، دسته بندی و تحلیل این گونه از کرامات در کتب عرفانی متقدم، به نمونه هایی متأخر از این کرامت نیز اشاره شود.
۱۰۰۱۵.

بررسی مؤلفه های گفتمان مدار کارگزاران اجتماعی در تذکرهالاولیا عطار براساس نقش عرفانی فضیل بن عیاض و باتکیه برالگوی ون لیوون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۸ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۹ 257 - 276

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان انتقادی کارگزار اجتماعی ون لیوون تذکرهالاولیا فضیل بن عیاض

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴ تعداد دانلود : ۲۰۰
در میان آثار ادبیات عرفانی، تذکره الاولیا،  به عنوان یکی از آثار ارزشمند عطار نیشابوری به جهت پرداختن به حالات ،اندیشه ها و سخنان عارفان و مشایخ تصوف، طیف وسیعی از روابط و مناسبات اجتماعی را در خود جمع دارد . تأکید عطار  براین امر سبب می شود که کارگزاران اجتماعی اثرش به شیوه های مختلف بازنمایی شوند. این  بازنمایی ها هدفمند و در جهت القای ایدئولوژی عرفانی عطار بر مخاطب است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل گفتمان ذکر فضیل بن عیاض بر مبنای الگوی ون لیوون و بررسی شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در آن است. از آن جا که عطار در این حکایت با کمرنگ سازی نظام گفتمانی سارق و حاکم و همچنین برجسته سازی نظام گفتمانی عارف در پی معرفت استعلایی و نمایش مقام معنوی فضیل است؛ لذا تحلیل گفتمان فضیل به عنوان گفتمانی برخاسته از قشر اجتماعی عرفای آن دوران، پرده از نتایج جدیدی بر می دارد. در پژوهش حاضر بر آن شدیم که به بیان  مناسبات فعال سازی ها  ومنفعل سازی های  کارگزاران اجتماعی بپردازیم تا دریابیم که عطار چگونه در یک خلاقیت سبکی، مخاطب را با نام افراد، گروه ها، مکان ها و زمان هایی که کارگزاران اجتماعی در آن نقش فعال دارند آشنا می سازد و از چه تمهیداتی جهت تعیین نقش و  فعال سازی کارگزاران اجتماعی پیرامون کنش فضیل بن عیاض و منفعل سازی مربوط به عملکرد مریدان او  به ویژه هارون الرشید، بهره جسته است. این مهم با رویکردی تحلیل ادبی و عرفانی به انجام خواهد رسید.
۱۰۰۱۶.

مقایسه تحلیلی رویکرد حاکم بر ترجمه قران ابوالفتوح رازی و گرمارودی با تفسیر عرفانی کشف الاسرار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۸ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۹ 317 - 336

کلیدواژه‌ها: تفسیر عرفانی ترجمه قرآن ترجمه گرمارودی کشف الاسرار روض الجنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۹۳
قرآن کریم به عنوان کتاب آسمانی همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده و هر یک از آنان تلاش کردند تا برداشت و تفسیر خود را به سبک خاصی به جامعه علمی خودشان ارائه دهند. ابوالفتوح رازی، رشیدالدین میبدی و موسوی گرمارودی از جمله کسانی هستند که در عرصه تفسیر و ترجمه قران گام های بزرگی برداشته اند. ابوالفتوح رازی یکی از برجسته ترین واعظان منطقه ری در قرن ششم هجری است. این سمت موجب گردیده است تفسیر او سبک واعظانه داشته باشد. از اقتضائات چنین سبکی توجه ویژه به روایات تفسیری است. رشیدالدین میبدی در کشف الاسرار آیات قرآن را در سه نوبت تفسیر می کند و در ضمن آن از قرائت، شأن نزول، اخبار و احادیث و غیره به تفصیل سخن می گوید و در نوبت ثالثه آیات را به مذاق صوفیان و عارفان توجیه و تأویل می کند. در این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی است، کوشش شده با مقایسه تفسیر کشف الاسرار و تفسیر روض الجنان ابوالفتوح رازی که هر دو در قرن ششم نوشته شده است تفسیر و ترجمه جدید موسوی گرما رودی و نیز تأثیر دیدگاه های عرفانی میبدی بر تفاسیر دیگر ن شان داده شود.
۱۰۰۱۷.

گسترده جامعیت قرآن از منظر نهج البلاغه

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی نامه جامعه سال ۱۹ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴۰ 7 - 30

کلیدواژه‌ها: جامعیت قرآن گستره جامعیت نهج البلاغه جامعیت حداکثری جامعیت هدایتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۲۷
جامعیت قرآن، از مبانی تفسیر قرآن است که چارچوب انتظار انسان از قرآن و میزان کارآمدی آن را در زندگی بشر، تعیین می کند. کلام بزرگ ترین مفسر قرآن، بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، مرجع مناسبی برای شناخت ویژگی های قرآن است. مقاله حاضر، با عنایت به جایگاه ویژه نهج البلاغه در میان مجموع منابع معتبری که کلام امام علی ع را منتقل کرده اند، این سوال را پیگیری می کند که «دیدگاه نهج البلاغه نسبت به گستره جامعیت قرآن چیست؟» سپس با روش توصیفی- تحلیلی، به استقراء عبارات نهج البلاغه در این موضوع پرداخته و با استنباط پاسخ امام به چالش های مطرح شده در این زمینه، به این نتیجه دست یافته که در نگاه نهج البلاغه، جامعیت قرآن حداکثری است به این معنا که در ظهر و بطن قرآن ، تمام علوم الهی و بشری که به هدایت انسان برای دستیابی به کمال دنیوی و اخروی، مرتبط است وجود دارد، اما درک این جامعیت، به میزان فهم مخاطبان و عمق ارتباط آن ها با اهل بیت پیامبر (ص)، بستگی دارد.
۱۰۰۱۸.

تحلیلی زبان شناختی بر کاربرد واژه سلطان در صحیفه سجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دعاپژوهی سال اول پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 163 - 178

کلیدواژه‌ها: سلطان حاکم تقیه صحیفه امام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۸ تعداد دانلود : ۱۹۸
چگونگی تبیین دیدگاه علی بن الحسین (ع) نسبت به حاکم و حکومت شایسته توجه است. این پرسش مطرح است که با وجود کنترل شدید فعالیت از سوی حاکمان، ایشان چگونه به تبیین دیدگاه خود نسبت به حاکمان و روش فرمانروایی آنان می پرداخت؟ در این پژوهش با تحلیل زبان شناختی فرازهایی از دعای ایشان در صحیفه سجادیه مشخص شد امام چهارم شیعیان (ع) برای پنهان ستیزی در فرازهایی از صحیفه با زبان دعا واژه «سلطان» را به کار می گیرد؛ و با انتساب صفاتی همچون «عسوف» به معنی عام ظالم و «عنید» به معنی خودسر ماهیت حاکم و سلطان را آشکار ساخته است. در فرازهای دعاهای ایشان، سلطان و حاکم به دلیل داشتن صفت عنید که ویژه کافران است و هم ردیف و هم مرتبه بودن با شیطان، سیاست ها و برنامه های نابودکننده ای دارد که باید از شر، گزندگی و بدسگالی او به خدای عالمیان پناه آورد.
۱۰۰۱۹.

استشاره و استخاره دو راهکار تصمیم سازی در فرهنگ اسلامی و قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 263 - 282

کلیدواژه‌ها: تفکر تصمیم سازی اسلام قرآن فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۹۵
در این تحقیق استشاره و استخاره که دو راهکار تصمیم سازی در فرهنگ اسلامی و قرآنی است مورد نقد و بررسی قرار گرفت. استشاره و استخاره دو موهبت از مواهب بزرگ خداوند مهربا ن اند که به هنگام حیرانی و سرگردانی می توانند برای انسان راهگشا باشند. این دو امر همانند دیگر امور در زندگی ما برای شروع اولیه نیاز به رعایت یک سری اصول و شرائط دارد که اگر با رعایت آداب و شرائطشان انجان نشوند نه تنها انسان را از حیرانی بیرون نمی آورند بلکه او را به گمراهی نیز می کشاند. لذا در این مقاله به مسائلی از قبیل چیستی و چرایی استشاره و استخاره، جایگاه آن ها در آیات و روایات و شرائط آن ها پرداخته شد. برای پاسخگویی به این موارد از روش تحقیق توصیفی استفاده شد و با مراجعه به منابع مکتوب و غیر مکتوب و سایت های اینترنتی، مطالب لازم جمع آوری گردیده است.
۱۰۰۲۰.

درآمدی بر تحقق کمال انسان از منظر قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 365 - 384

کلیدواژه‌ها: انسان کامل کمال گرایی قرب الهی دنیا نفس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۱۷۳
باور همه شیعیان اثنی عشری آن است که نه تنها پیامبر اسلام و ائمه اطهار(علیهم السلام) انسان های کاملی بوده اند بلکه دیگران را به رسیدن به این مرتبه دعوت کرده و راه های نیل به کمال را در سیره و سنّت خویش بیان کرده اند. به این ترتیب اصطلاح الانسان الکامل و اصطلاحات مشابهی مانند الانسان الحقیقی و کمال الانسان، به فرهنگ و علوم اسلامی راه یافته و در علوم مختلف اسلامی مانند عرفان، حکمت، کلام، تفسیر و حدیث درباره آن سخن رفته است. اکنون سؤال این است که آیا کمال انسان امری است که در این دنیا و پیش از مرگ قابل حصول است و انسان می تواند قبل از قطع تعلق روح از بدن به آن دست یابد؟ یا اینکه دنیای مادی محدودتر از آن است که بتواند ظرف چنین کمالی برای نفس باشد و بنابراین دستیابی به این کمال منوط به مرگ است و فقط در جهان دیگر و نشئه دیگر قابل دسترسی است؟ همچنین در صورتی که کمال پس از مرگ حاصل می شود، آیا مراد از این مرگ، موت ارادی و کشتن نفس به سبب ریاضت های شرعی است یا مراد مرگ طبیعی است و یا آنکه متون دینی در این باره صراحت ندارند و پاسخ روشنی در قبال این پرسش ارائه نکرده اند؟     

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان