بررسی سودگرایی بنتام(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
سودگرایی بنتام، یکی از تأثیرگذارترین مکاتبی است که حوزه تأثیر آن بر اخلاق و حقوق مشهود است و دارای نقاط قوت و ضعف قابل ملاحظه ای است. هرچند سودگرایی را نمیتوان نوآوری بنتام دانست. اما وی سودگرایی را به طور مستدل ارائه کرد و تفسیری جاودانه از آن ارائه نمود. «لذت» و «الم» دو مفهوم بنیادین سودگرایی هستند؛ زیرا سود یعنی افزایش لذت و کاهش الم، و سودگرایی، همان گونه که از نامش آشکار است، اصل سود را اصل اولیه میداند. مقصود از سود، نه سود شخصی بلکه سود جمعی است؛ به گونه ای که معیار هر عمل اخلاقی نزد بنتام، «بیشترین سود برای بیشترین افراد» است.
این مقاله به روش تحلیل اسنادی نگارش یافته است و سعی بر آن است با تحلیل مقدمات، اصول و نتایج تفکر بنتام، بررسی نقّادانه ای از آن به عمل آید و حاصل مقاله اینکه بزرگ ترین مزیت فایده گرایی به دست دادن ملاک عینی و عملی است. به عبارت دیگر، سودگرایی مدعی است: تنها، اصل فایده یعنی «بیشترین سعادت بیشترین افراد»، ملاکی برای عمل به دست میدهد. بنتام حتی برای سنجش لذات که واحدند و نتیجه عمل اند ملاکهای هفت گانه ارائه میدهد که ذیل بُعد کمّی میگنجند و از سویی مکتب بنتام علیرغم مزیتی که دارد نمیتواند به تمامی انتقادهای وارده پاسخ قانعکننده و درخوری بدهد. در پایان اشکالات وارد بر نظریه بنتام در سودگرایی مطرح شده است.