منیره رضایی

در ذیل هدف عملیاتی شماره 11 سند تحول بنیادین، راهکار 4-11، ناظر به ایجاد نظام ارزیابی صلاحیت معلمان شامل شایستگیهای اخلاقی، اعتقادی، انقلابی، حرفه ای و تخصصی و ارزشیابی متناسب با مبانی و اهداف سند تحول راهبردی است. با هدف تعیین شایستگیهای معطوف به هویت حرفه ای معلمان با ابتناء بر اسناد تحولی آموزش و پرورش، این پژوهش آمیخته در صدد پاسخگویی به این پرسش بوده است که شایستگیهای مورد انتظار اسناد تحولی از معلم و نیز مؤلفه های آن شایستگیها چیست؟ در بخش نخست پژوهش که ماهیتی کیفی داشت، از روشهای اسنادی و کتابخانه ای، تحلیل مفهومی، تلفیقی، گروه خبرگان و در بخش دوم، بیشتر از روشهای کمّی بهره گرفته شده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، چهارده نفر از صاحب نظران و سیاستگذاران حوزه معلم و تربیت معلم بودند که با معیار آشنایی با اسناد تحولی، به صورت هدفمند انتخاب شده اند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های کمّی که با استفاده از روشهای آمار توصیفی و غیرپارامتریک انجام شده، نشان داد که از منظر اعضای گروه خبرگان، شایستگیهای تعیین شده با گزاره های مستخرج از اسناد تحولی و نیز مؤلفه های تعیین شده با شایستگیها، همخوانی و توافق بسیار دارند. به این ترتیب، پس از فرایندی طولانی برای شناسایی و اعتباربخشی شایستگیها و مؤلفه های ذیل آنها و از طریق تجزیه و تحلیل اطلاعات کیفی و داده های کمّی، هشت شایستگی حرفه ای معطوف به اخلاق و تعهد حرفه ای، دانش تربیتی و مهارتهای تربیتی به عنوان شایستگیهای حرفه ای مورد انتظار اسناد تحولی آموزش و پرورش شناسایی و سی و شش مؤلفه ذیل آنها تعیین شد.

هدف اصلی این مقاله، بررسی ضرورت احیای کارکرد های اخلاقی آموزش عالی و دانشگاه در دوران معاصر است. عوامل مختلفی در شکل گیری، بروز و شکوفایی صفات و ویژگی های اخلاقی در افراد مؤثرند که یکی از آنها شرایط مناسب محیطی است. دانشگاه ها یکی از تأثیرگذارترین محیط ها به منظور نهادینه کردن اصول و ارزش های اخلاقی قلمداد می شوند. در این مقاله، با بهره گیری از روش تحلیلی استنتاجی، ابتدا اهمیت آموزش عالی و سپس اخلاق در آموزش عالی و کارکرد های مختلفی که اخلاق در زمینه های آموزش و پژوهش و در مجموع به لحاظ حرفه ای در آموزش عالی دارد، مورد بررسی قرار می گیرد. سپس عواملی که بر تضعیف یا تحدید کارکرد های اخلاقی دانشگاه مؤثر بوده اند، بررسی می شود. در پایان، براساس این تحلیل و با عنایت به آنکه زوال یا ضعف کارکرد اخلاقی دانشگاه ها، موجب تغییر جهت گیری آنها از ارتقای معنوی و اخلاقی انسان به سوی تولید نیروی کار صرفاً متخصص شده است؛ نتیجه گرفته می شود که احیای کارکرد های اخلاقی دانشگاه که در واقع اساسی ترین کارکرد آن نیز هست، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.

مروری بر شایستگیهای حرفه ای مورد انتظار از معلمان از بدو شکل گیری تربیت معلم در ایران تا امروز و تا فردای پیش رو، هدف این مطالعه بوده است. این بررسی شامل سه دوره زمانی است. دوره گذشته مشتمل بر بنیان گذاری تربیت معلم تا وقوع انقلاب اسلامی بوده است؛ دوره کنونی از شکل گیری جمهوری اسلامی و به ویژه از مقطع تدوین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به بعد را شامل می شود و مقصود از آینده، انتظارات آتی است که به تبع تحولات پرشتابی که همه وجوه زندگی را در جوامع بشری تحت تأثیر قرار خواهد داد، معلم آینده را هم متأثر می سازد. بنابر اسناد در دسترس، از سالهای آغازین فعالیت تربیت معلم، تسلط بر دانش موضوعی و روش آموزش آن، شایستگی بارزی است که درخور توجه و چشمگیر می نماید. در دوره پس از انقلاب اسلامی و شکل گیری مجدد تربیت معلم و نیز در برهه تدوین سند تحول بنیادین، تأکید بر شایستگیهای اخلاقی و نقش الگویی معلم، برجستگی بیشتری می یابد. شدت و سرعت تحولات آینده در همه عرصه های زندگی بشر، علاوه بر شایستگیهای موجود، برخورداری معلمان از شایستگیهای انسان گرایانه، فرادانشی و فراشناختی را بیش از پیش ضروری می سازد.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی مدرسه و تعهد سازمانی دبیران دوره متوسطه شهرستان ورامین انجام شده است. این پژوهش بر اساس هدف از نوع کاربردی است و با توجه به روش گردآوری داده ها از جمله تحقیقات توصیفی و از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری این پژوهش مشتمل بر دبیران زن و مرد دوره متوسطه شهرستان ورامین به تعداد 415 نفر می باشد که از این تعداد 201 نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه از طریق روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده اند. در این پژوهش برای اندازه گیری متغیر فرهنگ سازمانی از پرسشنامه فرهنگ سازمانی تهیه شده توسط حسینی (1384) و برای سنجش تعهد سازمانی از پرسشنامه تعهد سازمانی مودی، استیرز و پورتر (1979) استفاده شده است. برای تحلیل داده ها از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که به طور کلی بین فرهنگ سازمانی مدرسه و تعهد سازمانی دبیران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. هم چنین تحلیل روابط بین هر یک از مؤلفه های فرهنگ سازمانی با تعهد سازمانی نشان داد که بین تک تک مؤلفه های ده گانه فرهنگ سازمانی با تعهد سازمانی دبیران هم رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

بعد هنری و زیبایی شناسی از جمله ابعاد وجودی انسان است که پرورش آن از طریق تربیت هنری محقق می گردد. هدف این مقاله تحلیل و ارزیابی وضع موجود تربیت هنری در نظام آموزشی ایران، شناسایی نقاط قوت و ضعف آن بر اساس مؤلفه های اصلی آموزش و پرورش و تعیین چالش ها و راهکارهاست. این نوشتار با بهره گیری از روش کیفی ـ تحلیلی و با مراجعه به اسناد، مدارک و گزارش های پژوهشی و اجرایی موجود، اجرا شده است. یافته های به دست آمده نشان می دهد که در هریک از نظام های مدیریت و راهبری، تأمین و تربیت نیروی انسانی، برنامه ریزی آموزشی و درسی، منابع مالی و مادی، تحقیق و توسعه، نقاط قوت اندک و نقاط ضعف بسیاری وجود دارد. در پایان، چالش های عمده و اساسی در این حوزه مطرح و راهکارهایی برای بهبود و اصلاح وضعیت موجود ارائه می شود.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی مسائل حرفه ای معلمان است و روش اجرای آن، روش توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل معلمان (دبیران) مدارس راهنمایی سراسر کشور است و برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. در ابتدا، استان های کشور بر اساس شاخص های پراکندگی جغرافیایی و پوشش تحصیلی دسته بندی شدند سپس از میان هر گروه از استان ها، یک استان به طور تصادفی انتخاب شد. به منظور گردآوری داده های مورد نیاز این پژوهش، از ابزار پرسش نامه استفاده شده است. روایی پرسش نامه، به روش روایی محتوا و اعتبار پرسش نامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ تعیین شده است. بر اساس یافته های پژوهش، مسائل حرفه ای معلمان، که کلیه نمونه های پژوهش به میزانی متفاوت با آنها مواجه بوده اند، به ترتیب از زیاد به کم عبارتند از استفاده از مواد و تجهیزات کمک آموزشی، کاربرد روش ها و فنون تدریس، ارتباط با دانش آموزان، آشنایی با مدرسه و روابط کاری، سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، اصلاح و بهبود موقعیت یادگیری و بالاخره مدیریت کلاس درس. به این ترتیب، معلوم شد که بیشترین مشکل معلمان در خصوص استفاده از مواد و تجهیزات کمک آموزشی، و کمترین آن در مورد مدیریت کلاس درس است. نتیجه این که لازم است سیاستگذاران نظام آموزشی در طراحی و تدوین برنامه های آموزش پیش از خدمت و تربیت معلم و نیز آموزش ضمن خدمت بر آموزش موضوعاتی که معلمان مشکل بیشتری را در آن زمینه اظهار داشته اند و عمدتاً ا ز نوع مسائل حرفه ای است؛ تأکید وی ژه داشته باشند .

خانواده به عنوان یک محیط طبیعی تربیت، ابعاد مختلف رشد کودک را تحت تاثیر و پایه-گذار سعادت فردی و اجتماعی است. علی رغم نقش خانواده در تربیت، در حوزه تربیت رسمی و عمومی این نقش با چالش هایی رو بروست. هدف تحقیق بررسی این موضوع است که آیا حکومت اسلامی که متولی تربیت رسمی و عمومی است به تداوم نقش تربیتی خانواده در دوره-های مختلف تربیت رسمی و عمومی معتقد است؛ اگر پاسخ مثبت است پیش نیاز این ایفای نقش یا مشارکت چیست؟ حد و حدود و دستاوردهای آن کدام است؟ این پژوهش از نوع کیفی است. داده های اسنادی با استفاده از روش تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسیها درحوزه دین و علم حاکی است که هم حکومت اسلامی و هم صاحبنظران حوزه های علمی از جمله روانشناسان و جامعه شناسان و روانشناسان اجتماعی، تداوم نقش تربیتی خانواده را در نظام تربیت رسمی و عمومی مطرح و ضروری دانسته اند. هر دو حوزه، پیش نیاز این تداوم نقش را «اعتماد» و حد و حدود آن را «مشارکت در سیاستگذاری» و «اجرا» و دستاوردهای آن را « کنترل سلطه نامحدود دولت بر نظام تربیت رسمی و عمومی»، «پاسخگو نمودن نظام تربیت رسمی و عمومی نسبت به عملکرد خود»، «تقویت حس مالکیت در خانواده ها »، «مضاعف شدن توانمندی خانواده» نام برده اند.

هدف از این پژوهش، بررسی رابطه تعهد سازمانی معلمان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان مدارس راهنمایی دخترانه دولتی منطقه 6 شهر تهران بود. پژوهش به شیوه توصیفی(همبستگی) انجام شده است. جامعه آماری شامل معلمان مدارس راهنمایی دخترانه منطقه شش شهر تهران بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 125 نفر از آنها بصورت تصادفی انتخاب و مورد مطالعه قرارگرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد شدة تعهد سازمانی آلن و می یر ( 1991 )؛ بود . همچنین از میانگین نمرات پایان سال تحصیلی دانش آموزان جهت تعیین ارتباط آنها با تعهد معلمان استفاده شد. داده های گرد آوری شده با بهره گیری از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون معنی از طریق نرم (stepwise) داری، همبستگی اسپیرمن غیر پارامتری و تحلیل رگرسیون چند گانه با روش گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که : 1-بین تعهد سازمانی و عملکرد تحصیلی spss افزار دانش آموزان رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد. 2- بین تعهد عاطفی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد. 3- بین تعهد مستمر و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معنی دار وجود ندارد. 4- بین تعهد هنجاری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معنی دار و مثبت وجود دارد. 5- بین تعهد سازمانی با مدرک - تحصیلی معلمان رابطه معنی دار و منفی وجود دارد. اما بین تعهد با سابقه شغلی و سن رابطه معنی دار وجود ندارد. 6 نتایج تحلیل رگرسیونی نشان داد که مدرک تحصیلی و وضعیت بومی بودن در پیش بینی تعهد سازمانی اثر منفی دارند. اما نوع استخدام (رسمی بودن)، سابقه شغلی، سن و رشته تحصیلی (علوم انسانی بودن) نمی توانند بر تعهد معلم تأثیرگذار باشند 7- از بین سه مؤلفه تعهد سازمانی(تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری)، تعهد هنجاری پیش بینی کننده معنی داری، برای میانگین نمرات دانش آموزان به شمار می رود.