فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۸٬۱۴۱ تا ۸٬۱۶۰ مورد از کل ۳۶٬۳۳۵ مورد.
منبع:
مطالعات اجتماعی اقوام دوره ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲
141 - 166
حوزههای تخصصی:
در خصوص هویت قومی و ملی یکی از نظریات رایج در میان اندیشمندان حوزه ی جامعه شناسی و علوم سیاسی نظریه یا رهیافت برساخت گراهاست. آراء مخالفی درمقابل این نظریه وجود دارد که به منظور دست یابی به نظر ارحج، بررسی آن ضرورت می یابد. سوالاتی که مطرح می شود این است که نخست مدعای برساخت گراها چیست؟ دوم در بستر عقل و وحی این مدعا چه جایگاهی دارد؟ این نظریه یا رهیافت درسه رویکرد اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی قابل تقسیم و تفکیک است که وجه مشترک آنها تکیه بر علل و عوامل ساختاری در شکل گیری و تشدید هویت قومی و ملی است. استناد به روش عقلانی و نیز تحلیل محتوای آیات وحی مدعای هر سه رویکرد را نقد پذیر نموده و این نتیجه را حاصل می دهد که هویت قومی امری صرفاً ساختمند نیست بلکه چهار قاعده کلیِ منشأ اثر بودن اجتماع، حب ذات و مشابهات آن، مدنی الطبع بودن انسان، تدرج هویت طلبی قومی نقش عوامل بیرونی را اثبات می نماید.
بررسی بازتاب مقولات محیط زیستی در رویکردهای نظری جامعه شناسیِ ایران و نسبت آن با ریشه های بحران آب در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش های بومی ایران سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۳
53 - 107
حوزههای تخصصی:
نزدیک به 9 دهه از آغاز تاسیس، تقویم و تکثیر نهاد آموزشی و پژوهشی جامعه شناسی در ایران که از سویی هم معنابخش زیست جهان انسان ایرانی بوده (تاثیر ذهنی) و هم بر برنامه های توسعه در ایران موثر بوده است (تاثیر عینی) می گذرد. در چند سال اخیر که بحران آب در ایران شکل عینی تری یافته نهاد علوم انسانی و به خصوص جامعه شناسی در ایران یک پای گفتگو در این باره در قالب مقالات علمی و پژوهشی و نشست ها و سمینارهای دانشگاهی بوده است. با این اوصاف و برای باز اندیشی و ارزیابی دقیق تر نسبت جامعه شناسی در ایران با ریشه های بحران آب می توان از نسبت رویکردهای نظری جامعه شناسی ایران با مقولات اقلیم، طبیعت و محیط زیست به طور کلی و مساله آب به عنوان یک عنصر اساسی و حیاتی در محیط زیست و جامعه ایرانی پرسش کرد. در پژوهش حاضر تلاش شده دلالت های اقلیمی و محیط زیستی هفت رویکرد نظری اصلی در جامعه شناسی ایران یعنی «استبداد ایرانی، فئودالیسم ایرانی، کارکردگرایی، نوکارکردگرایی، پسا ساختارگرایی، مکتب انتقادی و زیست بوم گرایی» بررسی و نسبت آنها با ریشه های اصلی بحران آب با یکدیگر مورد مقایسه طیفی قرار گیرد.
بررسی جامعه شناختی رابطه پیشگیری وضعی و انتظامی از جرایم و آسیب های اجتماعی با احساس امنیت در شهر نوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
انتظام اجتماعی سال دوزادهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱
1 - 24
حوزههای تخصصی:
زمینه و هدف: شهرستان نوشهر به دلیل نزدیکی به دریا، توریستی بودن و کارآفرینی در چند دهه اخیر مهاجرپذیر بوده و جمعیت آن چند برابر گردیده است، رشد بی رویه جمعیت موجب رشد شهرک های اقماری خودرو و بدون برنامه شده، در نتیجه انواع جرایم و آسیب های اجتماعی و به تبع آن احساس ناامنی در شهروندان را به همراه آورده است. پژوهش حاضر با استفاده از نظریات جامعه شناسی، به بررسی رابطه پیشگیری وضعی و انتظامی از جرایم و آسیب های اجتماعی با احساس امنیت شهروندان نوشهری در سال 1397 پرداخته است. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی-تحلیلی از نوع پیمایشی می باشد. که در جمع آوری داده های آن از پرسشنامه محقق ساخته با طیف پنجگانه لیکرت استفاده شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ برای همه متغیرها بالای 85/0 برآورد گردید. تعداد 392 نفر از شهروندان نوشهری نمونه تحقیق را شامل می شدند که از چهارده محله شهری و حومه نوشهر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای برگزیده شدند. یافته ها: تفاوت معنی داری از نظر انواع احساس ناامنی بین شهروندان به تفکیک مناطق بدون پیشگیری و مناطق با پیشگیری وجود دارد. تحلیل رگرسیونی نشان داد متغیرهای مستقل؛ طراحی و معماری نامناسب مناطق شهری و عدم نظارت مداوم بر عرصه فضاهای شهری 74/0از تغییرات احساس ناامنی را تبیین می نمایند. نتیجه گیری: همان گونه که نتایج پژوهش نشان دادند معماری و طراحی مناسب مناطق شهری می تواند در افزایش احساس امنیت شهروندان سهم قابل توجهی داشته باشد این عامل وقتی با عامل نظارت مداوم بر عرصه مناطق شهری ترکیب می شود دارای تأثیر دو چندانی در احساس امنیت شهروندان می شود بنابراین به منظور تقویت احساس امنیت شهروندان در مناطق بدون پیشگیری شهری ضروری است ضمن توجه به طراحی های کالبدی این مناطق، مبحث نظارت شهری مورد توجه بیشتری قرار گیرد.
مطالعه موانع شناساندن مسائل اجتماعی به جامعه توسط سازمان های مردم نهاد با روش نظریه مبنایی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
تحقیق حاضر با هدف شناخت موانع پیش روی سازمان های مردم نهاد حمایتی برای شناساندن مسائل اجتماعی به جامعه و به اصطلاح آشناسازی انجام شده است. این مطالعه با کمک رویکرد برساخت گرایی اجتماعی انجام گرفته که طبق آن، مسئله اجتماعی مشکلی نامطلوب و شایع است که در اعتقاد عمومی قابل حل است. روش مورد استفاده در این پژوهش نظریه مبنایی و تکنیک جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق نیمه ساخت یافته و مشاهده است. جامعه مورد مطالعه سمن های حمایتی استان تهران است و داده ها از طریق مصاحبه با 23 نفر از مؤسسان و همکاران اصلی سمن ها و مشاهده 34 سمن حمایتی به دست آمده است. مطابق یافته ها، محوری ترین چالش پیش روی سمن های حمایتی برای آشناسازی مسائل اجتماعی «اثرگذاری محدود» است. نداشتن پشتوانه حقوقی و قانونی و نبود شیوه های اقناع کننده برای ادعاسازی، از جمله دلایل شکل گیری این مانع است. اعتبار اجتماعی سمن ها نزد اذهان عمومی و نوع ارتباط و نسبت آن ها با نهادهای رسمی نیز در آشناسازی مسائل اجتماعی نقش دوگانه ای دارد؛ درواقع از جهاتی محدودکننده و از جهاتی تسهیل کننده است. در این فضا سمن ها عمدتاً مسائل را به صورت فردی تحلیل و به مخاطب ارائه می کنند. همچنین این مسائل را به خوبی ملموس و قابل لمس نمی سازند. از سوی دیگر سمن ها با برجسته ساختن ابعاد وخیم و زننده آسیب های اجتماعی، متهم به تحریف واقعیت ها و نوعی سیاه نمایی هستند. این چالش ها مانع عمومی شدن مسائل اجتماعی مورد توجه سمن ها و متقاعدشدن بخش محدودی از جامعه می شود. درنتیجه مشکلات اقشار آسیب پذیر از زندگی روزمره مردم جدا می ماند و موج اجتماعی برای مقابله با معضلات اجتماعی در سطح جامعه شکل نمی گیرد.
تحلیل فیلم کلوز آپ عباس کیارستمی بر اساس الگوی همنشینی و جانشینی
حوزههای تخصصی:
سینمای واقع گرایانه که موج نوی سینمای ایران است 1340 به وجود آمد که بی شباهت به موج نو سینمای فرانسه نبود. فیلم کلوز آب عباس کیارستمی نمونه ای از این مکتب می باشد. فیلم کلوزآپ، به بحران اخلاقی که در جامعه وجود دارد اشاره می کند، بحرانی فارغ از نوع طبقه فرهنگی، اقتصادی و...کارگردان در این فیلم، فروپاشی اخلاقی را چون بیماری مسری می داند که برای مبتلا نشدن به آن هشدار می دهد. هدف از این پژوهش تحلیل سکانس های فیلم کلوز آب با استفاده از الگوی همنشینی و جانشینی می باشد. در این پژوهش جهت تحلیل فیلم از تحلیل همنشینی و تحلیل جانشینی استفاده شد. در سطح تحلیل همنشینی فیلم های مورد مطالعه، کارکرد هر سکانس بررسی می شود. سکانس ها در کنار یکدیگر زنجیره ای از رویدادها را شکل می دهند. ولی تحلیل جانشینی به معنای جستجوی الگوی پنهان تقابل نهفته در متن و سازنده معناست. پژوهش حاضر کل داستان فیلم کلوزآپ به کارگردانی عباس کیارستمی را به عنوان جامعه آماری مورد تحلیل قرار می دهد. حجم نمونه به صورت کمی نخواهد بود و روایت فیلم با در نظر گرفتن گفتگوها در قالب پلان ها و سکانس ها مد نظر است.
تأثیر روابط خویشاوندی در همنوایی اجتماعی محبت بنیان از منظر قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
داشتن راهبرد برای ایجاد همنوایی اجتماعی بسیار مهم است. از قرآن استفاده می شود که بهترین همنوایی از طریق روابط خویشاوندی و ارحامی شکل می گیرد. رَحِم که مبدأ نسل بشر است، پیوندی ایجاد می کند که وابستگان به آن، به طور فطری به هم تمایل و احساس محبت دارند که زمینه مناسبی برای همنوایی است. همنوایی بیرونی و غیر منطبق بر فطرت، نمی تواند سنگ بنای جامعه فلاح مند انسانی باشد، زیرا انگیزه درونی پشتیبان آن نیست. براساس آیات و تبیین روایات، روابط خویشاوندی در ایجاد و تقویت ارکان همنوایی، یعنی بینش، عواطف و رفتار، تأثیر تجربه شده دارد و در صورت تقویت می تواند همه اعضای جامعه را چنان به هم نزدیک و پیوندهایشان را قوی کند که مانند جسد واحد شوند و هنجارشدن ارزش های عمومی و همنوایی اعضای جامعه بر ارزش ها سهل شود و مشارکت عمومی، تشریک مساعی و همکاری بر خیر و صلاح و احساس مسئولیت در برابر اعضای جامعه فراگیر گردد. در این پژوهش توصیفی تحلیلی، روش جمع آوری داده ها استفاده از منابع کتابخانه ای بوده و قرآن و تفاسیر آن و روایات همسو، منبع اساسی و محوری هستند. نتیجه مهم پژوهش نمایاندن درستی نظریه «نیاز جامعه به تقویت روابط خویشاوندی برای همنوایی مطلوب» است.
بررسی عوامل مؤثر بر تاریخ اجتماعی شیعیان در شام تا قرن هفتم(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اسلام و علوم اجتماعی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳
157 - 176
حوزههای تخصصی:
تشیع در سرزمین شام به عنوان مکتبی تأثیر گذار، از سده های آغازین اسلام تا کنون، با وجود سختیهایی که از سوی مخالفان خود در منطقه شام روبه رو بوده، هویت شیعی خود را حفظ کرده است. از آنجا که مکتب تشیع در شام به عنوان بخشی از میراث تاریخی شیعه است که حوادث مهمی از تاریخ را به چشم دیده، شناخت چگونگی حفظ هویت تشیع در سرزمینی که همواره با دشمنی با مکتب تشیع شهره بوده، بدون رویکرد تاریخ اجتماعی دست نیافتنی است. این مقاله درصدد بررسی عوامل و مؤلفه های مؤثر بر تاریخ اجتماعی شیعیان در منطقه شام است. برای دستیابی به این منظور، با رویکردی توصیفی تحلیلی و مطالعه منابع تاریخی و کهن، عوامل و مؤلفه های مؤثر بر تاریخ اجتماعی شیعیان شام تا قرن هفتم واکاوی شد. نتیجه آنکه وجود حاکمان شیعی در برهه هایی از تاریخ و حضور خاندانهای شیعی و مهاجرت برخی از بزرگان و عالمان شیعه و اقامت در شام را می توان از عوامل مؤثر و برگزاری آیینها و مراسم های شیعی، توجه به اماکن مقدسه و نوع موقوفات و نذورات و وجود نمادهای شیعی از مؤلفههای مؤثر در ماندگاری هویت تشیع در شامبه شمار می آیند.
تبیین جامعه شناختی رابطه مسئولیت اجتماعی در ارتباطات سازمانی و میزان اثربخشی آن
منبع:
علوم خبری سال نهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۳
211 - 239
حوزههای تخصصی:
از حدود بیست سال پیش، شاهد طرح مفهومی با عنوان مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها میباشیم که یکی از مهم ترین مقوله ها در مدیریت بنگاه ها و شرکت ها می باشد و در این پژوهش برآنیم به تبیین جامعه شناختی رابطه مسئولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی – انتفاعی و میزان کارآمدی و اثربخشی سازمانی آنان بپردازیم. روش تحقیق در مقاله حاضر روش پیمایشی است و جامعه آماری آن کلیه کارکنان شاغل در بانک پارسیان و واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در شهر تهران می باشند که با توجه به فرمول کوکران 215 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این پژوهش برای سنجش متغیر مسئولیت اجتماعی از مقیاسی محقق ساخته براساس مدل نظری کارول (1991)، سالوسکی وزولچ (2014) و لانتوس (2001) در فرم مقیاس لیکرت متشکل از 16 گویه (آیتم) و با در نظر گرفتن 7 بعد مسئولیت اجتماعی در مدل های مذکور استفاده شده است. همچنین برای سنجش کارآیی و اثربخشی سازمانی بر اساس تعاریف مفهومی روبرتز (1992) و سیمپسون (2002) و مبتنی بر معرف های کارآیی سازمانی از طریق مقیاسی متشکل از 10 گویه در فرم مقیاس لیکرت سنجیده شده است.یافته ها نشان داد بین تقید بنگاه به رعایت مسئولیت های اجتماعی (در ابعاد نیازهای اقتصادی ، رعایت قوانین و مقررات ، رعایت اخلاق کسب و کار ومسئولیت های بشر دوستانه) و میزان کارآمدی سازمانی آن رابطه وجود دارد.
نظام رسانه ای ایران: جانشینی ناکامل رسانه های نوین و از جا دررفتگی شبکه رسانه ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
رسانه های نوین در ایران امروز، روی رسانه های جریان اصلی تأثیرات عمیقی گذاشته اند و در مواردی باعث شده اند که آن ها کارکرد خود را از دست بدهند. پژوهش پیش رو، با استفاده از روش ترکیبی تلاش کرده است تأثیر رسانه های نوین بر مکانیزم های داخلی رسانه های ایران و همچنین ارتباط این رسانه ها با مردم و نظام سیاسی اقتصادی را بررسی کند. تأثیر رسانه های نوین بر رسانه ها و تأثیر آن ها بر ارتباط رسانه ها با نظام سیاسی اقتصادی با روش کیفی گراندد تئوری و تأثیر رسانه های نوین بر ارتباط مردم با رسانه ها به روش کمی پیمایش ارزیابی شد. در انتها، محقق به این نتیجه رسید که رسانه های نوین به خودی خود سبب تغییر نظام رسانه ای ایران نشده اند؛ بلکه به دلیل نقش پررنگ دولت و غیرحرفه ای بودن در پس زمینه مهندسی فرهنگی و رواج فناوری های ارتباطات و اطلاعات، این دگرگونی رخ داده و رسانه های نوین تشدیدکننده این وضعیت بوده اند. در نظام رسانه ای ایران، فعالان نظام سیاسی اقتصادی و مردم به دلیل اختلال در کارکرد رسانه های جریان اصلی به سوی رسانه های نوین رفته اند؛ اما این رسانه ها نتوانسته اند به طور کامل جانشین رسانه های جریان اصلی شوند و نوعی از جا دررفتگی در شبکه رسانه های ایران به وجود آمده است.
مسئولیت های اجتماعی انسان از منظر امام علی (ع)با تأکید بر نهج البلاغه و نقش تعلیم و تربیت در تحقق آن ها(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
بررسی اجتماعی بودن انسان، ضرورتِ وجود مسئولیت برای او، آگاهی از مسئولیت های اجتماعی و عمل به آن از مسائلی است که عدم توجه به آن زمینه بسیاری از انحطاط های اخلاقی در سطح جامعه خواهد بود؛ بنابراین مسئله ی مقاله حاضر، بررسی مفهوم اجتماعی بودن انسان و نیز بررسی اهمّ مسئولیت های اجتماعی افراد در جوامع اسلامی بر بنیاد سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه و نقش تعلیم و تربیت در تحقق این مسئولیت های اجتماعی انسان مبتنی بر دیدگاه امام علی(ع) است که هدف پژوهش حاضر، یافتن پاسخ این مسئله است. بر این اساس روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی و قیاس نظری بوده و بر این اساس سعی شده است، با بررسی متنِ نهج البلاغه و دیگر سخنان امیرالمؤمنین(ع)اهم مسئولیت های اجتماعی افراد شناسایی و پس ازآن نقش تعلیم و تربیت در تحقق چنین مسئولیت های اجتماعی تبیین گردد. نتایج پژوهش نشان می دهد که ازنظر امام علی(ع) انسان بالفطره موجودی اجتماعی است و برای زیستن در اجتماع به ناچار باید با جامعه در ارتباط باشد و برای تحقق این امر لازم است به مسئولیت هایی همچون احساس مسئولیت نسبت به جامعه، رعایت حقوق، انصاف و عدالت خواهی نسبت به انسان ها، تعاون و همکاری در امور اجتماعی و معاشرت و برقراری روابط مهرآمیز با دیگران توجه داشته باشد.
اهمیت و کارکردهای اجتماعی تولّی و تبرّی در سبک زندگی اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
سبک زندگی اسلامی، مجموعه ای از بینش ها، نگرش ها، ارزش ها و الگوهای رفتاری مستفاد از آموزه های اسلامی است که افراد آن را به عنوان شیوه زندگی برمی گزینند. نوشتار حاضر، با هدف پاسخ به این سؤال که «تولّی و تبرّی در سبک زندگی اسلامی چه اهمیت و کارکردهای اجتماعی دارد» با استفاده از توصیف و تحلیل و به روش کتابخانه ای به بررسی این موضوع می پردازد. براین اساس، یکی از اصول مهم سبک زندگی اجتماعی، اصل تولّی و تبرّی است که نگرش انسان را سامان و جهت می بخشد و شیوه زیست وی در اجتماع را تعیین می کند و نقش مهمی در مرزبندی افراد در حوزه عمل دارد. از این رهگذر، وحدت و انسجام اجتماعی، جهت دهی ارتباطات و رفتارهای اجتماعی، درامان ماندن از توطئه های دشمن، رفع گرفتاری های مردم و ... از مهم ترین کارکردهای اجتماعی تولّی و تبرّی در سبک زندگی اسلامی اند.
Investigating the Position of Ethnicity in the Curriculums of the New High School System(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
Purpose: The aim of this study was to investigate the position of ethnicity in formal and hidden curricula of the new secondary education system. Methodology: The present research method was qualitative analysis of content analysis which consisted of two parts. The first part of the research included documentary analysis and content analysis. The statistical population included 51 books in the field of humanities in the second secondary school. The research sampling method was purposeful sampling and the research sample included 6 volumes of history and sociology books of the second secondary school. The content analysis unit consisted of text, images, and textbook activities. To evaluate the content validity was used experts' opinion about the degree of coordination of the content of the measurement tool and the purpose of the research. On the other hand, in order to ensure its reliability, Scott method was used. Based on the obtained reliability coefficient (79) it was quite stable. In the second part of the research, the research method was qualitative and ethnographic, and various tools such as student journals, photographs, semi-structured and informal interviews and observation were used to collect research data. To analyze the data in this section, qualitative content analysis was used by Smith method. Finally, to ensure the accuracy of the findings in this section, Triangulation method and re-referral of data to participants were used. Findings: The findings of the research in the first part showed that only 4% of the three sections of the content from the reviewed books paid attention to the 22 desirable components of ethnicity. Also in data analysis based on Smith method in the second part of the research, various themes including ethnicity neglect, teachers 'ignorance, different teachers' expectations, ethnicity as a cause of discrimination and the consequences of ethnic discrimination appeared. Each of them contained several sub-themes. Conclusion: Based on the findings, it can be acknowledged that the place of ethnicity in the formal and hidden curricula of the new secondary school system has been largely neglected. Therefore, due to the multiplicity of Iranian society, it is suggested that the curriculums of the secondary schools be completely revised to cover the necessary components for multicultural education and ethnic diversity in Iran.
Designing and Validation of Curriculum Model of Medium Period Technological Competence(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
Purpose: Increasing improvement in the field of computer sciences, appearance and development of information networks, especially internet, facilities and new ways are provided for the programmers and executives of training plans. The purpose of present research is planning and validation of curriculum model of medium period technological competence. Methodology: This research has mixed strategy. To answer these questions, the research was done in four phases. The first phase was done with qualitative approach and other phases with quantitative approach. Handling this research in the first phase, interview, search and investigation was used for data collection. After doing interviews with 12 persons of elites and using the articles of related researches, obtaining data were collected and the questionnaire including 76 questions in 6 main effective indices on curriculum model of medium period technological competence was planned. In the next step of this questionnaire, it was distributed among some elites of managers and assistants of electronic training schools to determine efficiency amount of each noted factors in the questionnaire on curriculum of medium period technological competence and based on their idea using confirmed element analysis method was designed for medium period technological competence. Finding: Obtained findings indicated that 6 indices with 15 components make the status of network substructure with two access components to network and network quality, relation tool and collaboration with two components of concurrent and in-concurrent relationships, non-technical competences and technical skills with three components of knowledge, skill and attitude, strategies of simplicity training with three components of patterning and cooperation, management and supervision, training strategies for increasing trust with three components of trust, honesty and appreciation and management with two components of time management and support for curriculum model of medium period technological competence. In addition, confirmed element analysis of obtaining components indicated that there is acceptable curriculum model of medium period technological competence with data. The most element load was related to management (0.964) and the least one related to network substructure (0.579). Conclusion: Due to obtaining findings, we can conclude that based on the idea of experts, hardware factors such as substructure of communication networks and internet and technical skills along with software and human factors such as management play the role in designing curriculum of medium period technological competence.
نقد و بررسی شبهات کتاب نقد قرآن مبنی بر برتری جویی پیامبر اسلام(ص)
منبع:
فرهنگ پژوهش بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۱ ویژه فلسفه و کلام
5 - 30
حوزههای تخصصی:
این نوشتار به صورت توصیفی تحلیلی در صدد پاسخگویی به شبهات کتاب نقد قرآن در مورد سیره رفتاری پیامبر اکرم(ص) می باشد که به زعم نویسنده کتاب که خود را دکتر سها معرفی می کند با نوعی برتری طلبی همراه است. ایشان با استفاده از آیات قرآن به صورت درون متنی شبهاتی پیرامون (عدم ارائه معجزه از سوی پیامبر اکرم(ص) و امر پیامبر به اطاعت مطلق از خویش) را مطرح کرده، می کوشد اثبات کند قرآن کلام خدا نیست وکلام شخص پیامبر است.این تقریر با استفاده از منابع معتبر فلسفی کلامی و تفسیری، سعی نموده پاسخی در خور به شبهات مطرح شده کتاب نقد قرآن با موضوع برتری جویی پیامبر اسلام(ص) بدهد. شایان ذکر است نویسنده کتاب شبهات خود را از آیات بدون در نظر گرفتن اصل مطلق و مقید، شأن نزول، شواهد و قرائن تاریخی، پیوستگی آیات قرآن و آیات تحدی و با استفاده از منابع نامعتبر بیان کرده است.
بررسی جامعه شناختی پیامدهای فربهی مناسک مذهبی (با تاکید بر مناسک عاشورایی)
منبع:
فرهنگ پژوهش تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ ویژه علوم اجتماعی
65 - 92
حوزههای تخصصی:
هدف: دردودهه اخیر به صورت بی سابقه ای شاهد رشدکمی وکیفی مناسک مذهبی درکشورمان بوده ایم، دست اندرکاران امور مناسک مذهبی و اغلب متشرعان و فعالین درحوزه امردین برداشتی مثبت ازفربهی مناسک داشته و این فربهی را زمینه ساز نشرمعارف دینی، استحکام بخش اعتقادات دینی، مظهر اقتدار تشیع و انسجام دهنده جامعه تلقی می کنند، درحالی که به نظرمی رسد پیامدهای این فربهی منحصر در پیامدهای مثبت نیست. این تحقیق با هدف پی بردن به پیامدهای فربه شدن مناسک وآیین های مذهبی به عنوان پاسخ به سوال اصلی و عوامل و زمینه های فربه شدن مناسک به عنوان پاسخ به سوال فرعی طرح ریزی شده است. روش: این مقاله با بهره گیری از روش پدیدارشناسی و با بهره گیری ازفنون مصاحبه نیمه ساختاریافته با نمونه ای هدفمند از 13نفراز اساتید حوزه علمیه ودانشگاه ودست اندرکاران امورمناسک مذهبی براساس معیاراشباع نظری، انجام گرفته است. مهمترین نتایج: نتایج به دست آمده نشان می دهد که اکثرمشارکت کنندگان مناسک مذهبی را فربه شده (به معنای خروج ازحدتعادل وآسیب زا بودن) می پندارند و پیامدهای فربه شدن مناسک مذهبی نه تنها منحصر در پیامدهای مثبت (انسجام اجتماعی، تجدیدحیات اجتماعی، افزایش حساسیت مومنانه) نیست بلکه حتی پیامدهای منفی آن (گسست اجتماعی، ابزاری شدن مناسک، مداح محوری، تضعیف گفتمان عقلانیت،برهم خوردن توازن ابعاد و مولفه های دین داری، تضعیف اصل مناسک، کارناوالی شدن مناسک) به لحاظ فراوانی ازپیامدهای مثبت پیشی گرفته است. در بخش پاسخ به سوال فرعی نیز علل و زمینه های فربه شدن مناسک در سه زمینه اجتماعی، سیاسی و فرهنگی تبیین گردیده است.
الزامات امدادگری فرهنگی دین پایه از منظر سازمان
منبع:
فرهنگ پژوهش تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۲ ویژه علوم اجتماعی
93 - 130
حوزههای تخصصی:
امداد فرهنگی، امری است که به هدف بهبود وضعیت اعتقادی، اخلاقی و فرهنگی آسیب دیدگان اجتماعی و پیشگیری از وقوع صدمات جدی تر در زندگی آن ها، تحقق یافته است. پژوهش حاضر، به مطالعه و بررسی گروه ها و سازمان های خرد امدادگر فرهنگی می پردازد که به منظور جبران ضعف عملکردی سازمان ها و نهادهای فرهنگی کشور در مواجهه با آسیب های اجتماعی و فرهنگی، وارد عرصه خطیر امداد فرهنگی شده و در حال فعالیت می باشند. این پژوهش که به هدف مدیریت دانش و کمک به تئوریزه کردن تجارب موفق و آشکار نمودن دانش ضمنی گروه های امدادگر فرهنگی دین پایه انجام شده است، ضمن بهره گیری از چارچوب های مدیریتی، ابعاد امدادگری فرهنگی و مولفه های راهبردی سازمان های خرد دین پایه، با روش مطالعه چند موردی و از طریق ابزار تحلیل مضمون، الزامات امدادگری فرهنگی دین پایه را به منظور تاثیرگذاری حداکثری، در قالب مدلی برآمده از مصاحبه های عمیق با 18 نفر از ارکان سازمان های خرد و گروه های امدادگر فرهنگی دین پایه، ارائه خواهد کرد. پس از تحلیل اطلاعات بدست آمده با ابزار تحلیل مضمون، 10 مضمون فراگیر در ذیل ابعاد هویت، معنویت و اخلاق، همزیستی و دانش فرهنگی محیط، ساختارها و قوانین طبقه بندی می شود که ذیل هر کدام از آن مضامین، راهکارهایی جهت موفقیت در عملکرد گروه های امدادگر فرهنگی دین پایه ارائه می گردد.
تحلیل اجتماعی عادت مصرف انرژی با تأکید بر مصرف گاز خانگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
یکی از سازوکارهای مؤثر و تضمین کننده تداوم رفتارهای جدید، ایجاد عادت های نوین رفتاری است. به همین دلیل، هدف عمده مداخلات سیاستی، از جمله آموزش یا تأمین انگیزه های اقتصادی، ایجاد رفتارها و عادت های مثبت در قالب بهینه سازی مصرف انرژی (مثل آب، برق و گاز) به صورت پایدار است. پژوهشگران اجتماعی بر اهمیت نیاز آشکار برای وقوع تغییر اساسی در طرز فکر و شیوه عمل مصرف تأکید می کنند. هدف از انجام پژوهش حاضر، شناخت عادت های مصرفی مشترکان خانگی گاز با تأکید بر بهینه سازی در مصرف است. این پژوهش در سطح استان مازندران و در آبان ماه سال 1398 انجام شد. نمونه آماری را 430 نفر از مشترکان خانگی شرکت گاز استان مازندران تشکیل دادند. روش بررسی، پیمایش بود و از پرسشنامه ساخت یافته برای گردآوری داده ها استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از آماره های توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مشترکان خانگی به بهینه سازی مصرف گاز گرایش دارند. میانگین فرهنگ خانواده، آگاهی از پیامدهای منفی مصرف گاز، آگاهی از سیاست های مصرف بهینه گاز در ساختمان و اثربخشی شخصی پاسخگویان در سطح خوبی قرار دارد؛ درحالی که میانگین دانش مصرف گاز و رضایتمندی از خدمات دهی شرکت گاز در سطح متوسط گزارش شده است. علاوه براین، نتایج تحقیق نشان می دهد که اگرچه بهینه سازی مصرف گاز برحسب شغل متفاوت است، برحسب تحصیلات متفاوت نیست. همچنین عادت به بهینه سازی مصرف گاز با سن هم بستگی مثبتی دارد، اما با درآمد خانوار و گازبها رابطه معنا داری ندارد. مدل نظری به وسیله مدل سازی ساختاری آزمون شد و روابطی که در مدل نظری ترسیم شده بود، اصلاح شد نتایج نشان می دهد که دانش مصرف گاز بیشترین تأثیر مستقیم را بر عادت مصرف گاز دارد؛ درحالی که فرهنگ خانواده بیشترین تأثیر غیرمستقیم را بر آن دارد. به طورکلی، نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که دانش تأثیر مثبتی بر عادت های بهینه سازی مصرف گاز دارد.
تأملی بر وضعیت الگوهای معیشتی خانوارهای عشایر در شرایط خشک سالی (مورد مطالعه: خانوارهای عشایر استان سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
الگوهای معیشتی عشایر وابستگی مستقیمی به شرایط محیط زندگی شان دارد و بر همین اساس، مسئله اساسی مقاله حاضر این است که وضعیت این الگوها در شرایط خشک سالی در میان عشایر سیستانی و بلوچستانی چگونه است. فهم این مسئله، نخست مستلزم شناسایی الگوهای مزبور در منطقه است؛ بنابراین برحسب یافته های این پژوهش، که با رویکرد روش شناختی ترکیبی و در پی بهره گیری از تکنیک های مختلف اعم از نظرسنجی، مشاهده، گپ وگفت های میدانی، مطالعات کتابخانه ای و... انجام شده است، اکنون می توان حداقل از شش الگوی معیشتی عمده در این منطقه و در میان عشایر آن نام برد: 1. الگوی معیشتی متکی بر دامداری، 2. الگوی معیشتی متکی بر کشاورزی، 3. الگوی معیشتی متکی بر صنایع محلی و فروش محصولات فرعی، 4. الگوی معیشتی متکی بر کارگری، 5. الگوی معیشتی متکی بر فعالیت های خدماتی، 6. الگوی معیشتی متکی بر دریافت حمایت های دولتی. نتایج پژوهش نشان می دهد که اکنون دامداری و کشاورزی در میان نیمه کوچ نشینان منطقه، در عمل فعالیتی حاشیه ای و رو به افول است. صنایع محلی نیز که از سوی زنان عشایر تولید می شود، بیشتر پاسخگوی نیازهای خود آن هاست، اما آن ها به ناچار و برای کمک به خانواده بخشی از آن را برای فروش عرضه می کنند که البته عایدی فراوانی ندارد. تولید سایر محصولات فرعی مانند حصیر نیز که وابستگی مستقیمی به امکانات محیطی دارد، دیگر چندان قابل توجه نیست. در حال حاضر خشک سالی های مداوم عشایر را به سوی فعالیت هایی سوق داده که چندان تناسبی با هویت و شخصیت فرهنگی آن ها ندارد، اما این گروه ها با وجود میل باطنی و رضایت بدان تن داده اند. از جمله این فعالیت ها می توان به کارگری و سایر امور خدماتی مانند مسافرکشی، دست فروشی و... اشاره کرد. علاوه بر این، عشایر اکنون امکان حیات خود را بدون دریافت حمایت های دولتی بسیار دشوار دیده و هر کمکی از سوی نهادهای حمایتی را به مثابه ناجی و تا حدی تعادل بخش زندگی خویش می بینند.
ساخت شکنی و جامعه گردشی؛ روش شناسی رویکرد علی حرب(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
مواجهه فعلی جهان اسلام با غرب، منجر به تولید نظریات مختلفی درباره نوع مواجهه و چاره جویی در جهت خروج از انحطاط شده است. علی حرب، از زمره اندیشمندان متأخر قلمرو عربی است که می کوشد با بهره گیری از برخی دستاوردهای اندیشه غربی به بازخوانی سنت بومی پرداخته و برای خروج از انحطاط چاره اندیشی کند. در این مقاله، به روش شناسی بنیادین رویکرد ساخت شکنی او با تمرکز بر نظریه جامعه گردشی وی پرداخته شده است. ازاین رو، با روشی تحلیلی اسنادی ابتدا زمینه های اجتماعی شکل گیری نگاه وی و تأثیرگذاران بر او مورد بررسی قرار گرفته است. خوانش های وی از ساخت شکنی دریدایی و تصوف اسلامی بیان شده و سپس مبانی فکری وی استخراج شده است. در ادامه، ارکان مهم نظریه اجتماعی او بیان شده و سپس ابعاد و آفاق نظریه جامعه گردشی آمده است. در پایان هم به ساخت شکنی نظریهجامعه گردشی و مبانی آن اقدام شده است.
مصرف ایماژهای بدن در میان کاربران اینستاگرام در شهر سنندج(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره دوم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳
141 - 115
حوزههای تخصصی:
اینستاگرام یکی از شبکه های اجتماعی است که بستری قوی برای نمایشِ خود واقعی و ایده آل فراهم کرده است. محبوبیت اینستاگرام تا حدی به خاطر تصویر محور بودن آن است و این که به راحتی می توان تصاویر را به اشتراک گذاشت و متناسب با بازخوردی که از مخاطبان در قالب کامنت گذاری می گیریم، تغییرات لازم را در خود ایجاد می کنیم. این پژوهش با استناد به نظریه نمایشِ گافمن، الگوی بازنمایی فرهنگیِ گیدنز، و آرای نظریه پردازانی چون ترنر و شیلینگ سعی در تحلیل شیوه ها و گونه های مصرف ایماژ بدن در شبکه اجتماعی اینستاگرام دارد. همچنین از رویکرد کیفی و مشخصاً تحلیل روایت برای مصاحبه عمیق با 16 نفر از شهروندان سنندجی (11 نفر دختر و 5 نفر پسر) که بنا بر بررسی های به عمل آمده بیشترین فعالیت را در شبکه اینستاگرام داشته اند، استفاده شده است. نحوه انتخاب این افراد براساس روش نمونه گیری گلوله برفی است. بدین ترتیب که یکی از پژوهشگران نیز با توجه به حضور طولانی مدتی که در این شبکه اجتماعی داشته، به خوانش محتوا و تحلیل مطالب و تصاویر به اشتراک گذاشته شده اقدام نموده است. نتایج حاکی از آن است که تعداد 10 مقوله ی فرعی ذیل 5 مقوله ی اصلی الگوهای غالب مصرف ایماژ بدن در فضای اینستاگرام هستند: الگوهای تعاملی (بازاندیشی زندگی اجتماعی، مدیریت تاثیرگذاری)، نمادین (الگوسازی و الگوبرداری، تجسم و بازنمایی فرهنگ)، نمایشی (نمود و ارایه خود در زندگی اجتماعی و اغواگری)، سلیقه ای (ساخت بازاندیشانه خود و جذب فالوور) و فراغتی (پیج گردی و گذران وقت و بازاریابی).