درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۹۸۱ تا ۳٬۰۰۰ مورد از کل ۲۸٬۲۶۹ مورد.
۲۹۸۱.

بررسی وجوه افتراق آثار جغرافی نویسان مکتب بلخی: اصطخری، ابن حوقل و مقدسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۰ ۱۰۱-۱۱۸

کلیدواژه‌ها: مکتب بلخی مسالک الممالک صوره الارض احسن التقاسیم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۰ تعداد دانلود : ۶۸۰
با گسترش و توسعه علم جغرافیا در جریان نهضت ترجمه، در قرن چهارم هجری شاهد ظهور عده ای از جغرافی نویسان هستیم که با پیروی از روش ابو زید بلخی (235-322ق) به آثار خود رنگ و بوی مذهبی بخشیدند که این سبک و روش منجر به شکل گیری مکتب جغرافیایی بلخی شد. پژوهش حاضر در صدد است با بررسی آثار نمایندگان برجسته مکتب مذکور، به بررسی این مساله بپردازد که به رغم شباهت های موجود این آثار از چه جهاتی با یکدیگر تفاوت دارند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که هر یک از نویسندگان این مکتب در استفاده از منابع، نظام تقسیم بندی اقالیم، کمیت و نحوه ترسیم نقشه و علائم، سبک نگارش، ارائه اطلاعات تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روش و رویکرد متفاوتی داشته اند.
۲۹۸۲.

نقش خاندان طیبی در تجارت فارس و هند در دوره مغول(بررسی موردی تجارت اسب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 95-107

کلیدواژه‌ها: صادرات کیش تجارت کیش و معبر خاندان طیبی تجارت اسب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۵ تعداد دانلود : ۲۸۶
خاندان طیبی یکی از خاندان های بازرگان فارس بودند که در سال های 725-692 هجری بر فارس و کیش حکومت می کردند. رشته اصلی فعالیت اقتصادی این خاندان، تجارت دریایی و مقرشان در کیش بود و از آن جا با مناطق مختلف آسیا، از جمله معبر در جنوب هند تجارت می کردند. در کنار صدور کالاهای گوناگون(انواع مصنوعات پنبه ای، مواد خوراکی و روناس)، اسب سودآورترین کالای صادراتی به معبر و منبع مهم درآمد این خاندان بود. از این رو مسئله این بررسی چنین است که خاندان طیبی در تجارت اسب بین فارس و هند چه نقشی داشتند؟ چنین به نظر می رسد سیاست بازرگانی طیبی ها، که بر شناخت وضعیت خاص بازار اسب در معبر استوار بود، چنین طراحی شده بود که تقاضای دائمی برای صادرات اسب را حفظ نمایند. نتیجه تحقیق نشان می دهد آنان کمکی به چگونگی سلامت اسبان در معبر نمی کردند و این امر باعث استمرار تقاضا برای صدور این کالا بود. برای پژوهش این موضوع از روش جمع آوری داده ها به شیوه کتابخانه ای و نیز پردازش داده های جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل آن ها به شیوه کیفی بهره برده ایم.
۲۹۸۳.

پژوهش تطبیقی بر مراسم چهل و یک منبری شهرضا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال نوزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ 163 - 189

کلیدواژه‌ها: عزاداری ماه محرم تاسوعا چهل و یک منبری شهرضا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۶ تعداد دانلود : ۳۶۶
آئین های عاشورایی و مراسم عزاداری ماه محرم در نواحی مختلف ایران به اشکال گوناگون برگزار می شود. برپایی هر کدام از این آئین ها بسته به روزهای ماه محرم متفاوت است. روز نهم ماه محرم، تاسوعا، به نوبه خود آئین های خاصی دارد. یکی از آئین های روز تاسوعا مراسم «چهل و یک منبری» است که در شهرهای مختلف ایران با تفاوت هایی برگزار می گردد. «شهرضا» واقع در حدود 70 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان یکی از شهرهایی است که در آن در روز تاسوعا مراسم چهل و یک منبری همچنان برقرار است.انجام این مراسم در شهرضا تا کنون در هیچ منبعی ذکر نشده است. در این پژوهش سعی بر آن است تا در ابتدا مردم نگاری و مکان یابی این آئین در به صورت مبسوط در شهر شهرضا بررسی و سپس به مقایسه تطبیقی آن از لحاظ نام، نمادها و چگونگی اجرا با دیگر مناطق ایران پرداخته شود. برای بررسی نحوه برگزاری چهل و یک منبری در شهرضا از پژوهش میدانی با مصاحبه از اهالی محل و مشاهده مشارکتی پژوهشگران، و برای یافتن چگونگی برگزاری این مراسم در دیگر نقاط ایران از منابع کتابخانه ای استفاده شده است.
۲۹۸۴.

سکاها

نویسنده: مترجم:
منبع: جندی شاپور سال ششم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 59-121
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۱۷۰۸
قوم سکا یکی از معروف ترین و در عین حال ناشناخته ترین اقوام هندواروپایی است. از یک سو در مطالعات تاریخی آسیای غربی و اروپای شرقی، نام این قوم بسیار به چشم می خورد؛ از سوی دیگر پژوهش های مستقل درباره این قوم چندان زیاد نیست. با این قوم در مطالعه تاریخ هخامنشی، به ویژه در مباحثی همچون مرگ کورش بزرگ و جنگ های داریوش بزرگ و خشایارشا با سکاها و غیره، برخورد زیادی داریم و بی تردید مطالعه هرچه بیشتر پیرامون آنان، روشنگر پرسش هایی مهم در ذهن ما خواهد بود. شاید بتوان اصالت روسیِ نویسنده را ویژگی بارزِ این مقاله دانست، چرا که بیشترین مطالعات باستان شناسی پیرامون قوم سکا، درکشور های حوزه اتحاد جماهیر شوروی سابق صورت گرفته است. از این رو نویسنده با دسترسی به منابع روسی، پشتوانه های غنی برای بررسی کاملِ قوم سکا، در اختیار داشته است. شایان ذکر است که کاستی های نویسنده در تسلط به زبان انگلیسی مشهود بوده و همین امر، فرآیند ترجمه را با دشواری های بسیار روبرو ساخت. امید است که روند مطالعه برای خواننده محترم تسهیل گشته و مترجم بر این چالش فائق آمده باشد.
۲۹۸۵.

خوانش شمایلی نقاشی حضرت علی (ع) و حسنین (ع) در دوره قاجار محفوظ در موزه آستان قدس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲ 47 - 71

کلیدواژه‌ها: قاجار نقاشی مذهبی شمایل نگاری ویژگی بصری ساختار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۰ تعداد دانلود : ۲۳۳
تابلوی نقاشی شمایل نگاری امام علی ع و حسنین ع نسخه تصویری است که نوعی از نقاشی های پرده مذهبی بوده و در ابعاد بزرگ بوده و جزو نقاشی های مذهبی در دربار شاهی می باشد. این نوع پرده ها در ابعاد بسیار بزرگ بوده و برای شاه تهیه می شده است. یکی از بهترین نمونه های تصویری نقاشی شمایلی نقاشی حضرت علی ع و حسنین ع می باشد که در موزه آستان قدس رضوی قرار دارد، در بازدید عموم نیست و تابه حال موردپژوهش قرار نگرفته است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که این نقاشی بر اساس معیارهای نقاشی درباری قاجار، موضوع ولایت در هنرشیعی کارشده است و برای رساندن پیام از نشانه های نمادین درنقاشی به صورت پنهان استفاده شده است. مفروض این پژوهش مطالعه عناصر ساختاری و ویژگی های بصری نقاشی در راستای رسیدن به معنای اثر یعنی ولایت می باشد. دراین راستا پژوهش حاضر درپی پاسخ به این دو سؤال اساسی است که دراین نقاشی ازچه ویژگی های بصری استفاده شده است؟ ویژگی ساختاری و متفاوت این اثرچیست؟ محتوای پژوهش حاضر کیفی است و براساس روش شناسی توصیفی- تحلیلی کار شده و شیوه گردآوری کتابخانه ای صورت گرفته است. نتایج یافته ها حاکی از آن است که دراین نقاشی نشانه ها و ویژگی های بصری به موضوع ولایت شیعی اشاره دارد.
۲۹۸۶.

ژئوپولتیک قبیله گرایی و مواجهه اسلام با آن؛ ظهور اسلام به مثابه دینی ابراهیمی در ساختار ژئوپولتیکال عربستان(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال بیست و یکم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۸۴) 7 - 24

کلیدواژه‌ها: اسلام نخستین ژئوپوللتیک شبه جزیره عربستان قبیله گرایی قریش

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۸ تعداد دانلود : ۵۰۶
این پژوهش بر اساس توضیحی از ساختار ژئوپولتیک شبه جزیره عربستان در پیش و پس از ظهور اسلام به ارائه درکی از سرشت قدرت و منطق سیاست در گفتمان سیاسی قریش می پردازد که در فهم تحولات منجر به ظهور و گسترش اسلام به مثابه دینی ابراهیمی مؤثر واقع می شود. چنین توضیحی راهی به فهم مجموعه ای از مناسبات سیاسی می گشاید که تأمل در آن ها می تواند تمهیدگر آگاهی پیشینی کمابیش قابل توجهی برای شناخت ساختار قدرت حاکم بر نظام قبیله گرایی در عهد ظهور اسلام گردد. رویکرد روش شناختی این پژوهش برگرفته از گفتمان است. بر این اساس تلاش شده است که تفاوت های زنجیره های دلالت در دو گفتمان اسلام به مثابه دینی ابراهیمی و قریش به مثابه ساختاری متکی بر قبیله گرایی بررسی و تحلیل گردد و نحوه انتقال از قبیله گرایی سنتی عربی با محوریت قریش به عهد اسلامی به بحث گذاشته شود
۲۹۸۷.

مناسبات تقابلی دو دولت صفوی و عثمانی

نویسنده:
منبع: تاریخنامه اسلام سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴) 9 - 27

کلیدواژه‌ها: دولت صفوی دولت عثمانی ارتباط دولیت صفوی و عثمانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۴۴۲
در طول بیش از دو سده سلطنت صفویان بر ایران، میان دو دولت ایران و عثمانی، روابط بسیار پرفرازونشیبی برقرار بود. وقوع جنگ های متعدد و انعقاد معاهده های صلح مختلف از نمودهای بارز دوره های جنگ و صلح پیاپی میان دو دولت است. پرداخت به موضوع مناسبات میان دو حکومت می تواند زوایای پنهان تاریخ را روشن کند و در تحلیل بهتر روابط این دو حکومت مفید واقع شود. در نتیجه پژوهش حاضر در نظر دارد با روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ گوید که مناسبات تقابلی دو دولت اسلامی عثمانی و صفویه چگونه بوده است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر حاکی از آن است که مناسبات این دو حاکمیت که بیشتر سمت وسوی تقابلی داشته است باعث نبردهای متعدد میان دو حکومت در طول تاریخ شده است.
۲۹۸۸.

دیوان ابوالرضا راوندی: تاریخ محلی کاشان در قرن ششم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۹۰-۷۱

کلیدواژه‌ها: ابوالرضا راوندی تاریخ محلی دیوان ابوالرضا راوندی راوند سلاجقه شعر شیعی کاشان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۴۳۲
متون ادبی از جمله دیوان اشعار در زمره منابع پژوهش های تاریخی است. اگرچه موضوع دیوان اشعار ارتباط مستقیمی با مباحث تاریخی ندارد و گاهی برخی تاریخ پژوهان تنها از اشارات شاعران، برداشت های تاریخی می کنند، با این همه برخی از دیوان های شعری جنبه های گوناگون تاریخی را نیز موردتوجه قرار داده اند. دیوان ابوالرضا راوندی از جمله این دیوان ها است که اشارات تاریخی فراوانی دارد و در روزگار غلبه سلجوقیان سنی مذهب، توسط یک عالم شیعی به نگارش درآمده است. این پژوهش بر آن است تا با واکاوی قسمت های مختلف این دیوان و کشف و استخراج اشارات تاریخی شاعر در زمینه های گوناگون، اهمیت تاریخی این اثر را به عنوان یک متن تاریخی مغفول مانده از دوره سلاجقه بررسی کند. نتایج حاصل از این پژوهش بیان کننده اهمیت دیوان ابوالرضا راوندی در زمینه تاریخ سیاسی، فرهنگی و اجتماعی شهر کاشان در دوره سلاجقه و معرفی این دیوان به عنوان تاریخ محلی کاشان در این دوره است.
۲۹۸۹.

مهاجرت علویان به خراسان در دوره عباسی و تأثیر آن بر روند اسلام پذیری ایرانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 19 - 44

کلیدواژه‌ها: مهاجرت علویان خراسان دوره عباسی اسلام پذیری ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۳۳۲
مهاجران عرب دوره عباسی به ایران را بیشتر علویان، سادات و شیعیان تشکیل می دادند. مسئله اصلی پژوهش حاضر شناسایی و معرفی مهاجران علوی خراسان در دوره عباسی تا برآمدن دولت آل بویه و تأثیر حضور آنان بر اسلام پذیری ایرانیان است. سؤال این پژوهش آن است که آیا مهاجرت علویان به خراسان در دوره یادشده توانست بر جریان اسلام پذیری ایرانیان تأثیرگذار ظاهر شود؟ فرضیه مطرح برای این سؤال بنا به اطلاعات منابع تاریخی و... آن است که مهاجرت علویان که در دوره عباسی ادامه یافت در جنبه های مختلف زندگی مناطق مهاجرپذیر تأثیر گذارد. یکی از این تأثیرات که در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار می گیرد تأثیر بر اسلام پذیری ایرانیان در مناطق مختلف است. بنا به اطلاعات منابع گوناگون، مهاجران که در پنج دوره مهم تاریخی، در مناطق مختلف ایران و ازجمله خراسان استقرار یافتند و از بین پنج گروهِ مهاجر به ایران، فقط چهار گروه حسینی، اطرفی، حسنی و عباسی به این ناحیه وارد شدند و گزارشی از گروه پنجم یعنی حنفیان (محمدیان= فرزندان محمد حنفیه) در دست نیست. با حضور و استقرار گروه های مختلف علوی در شهرها، روستاها و مناطق دورافتاده این سرزمین و درنتیجه فعالیت های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنان و تعامل با بومیان، به تدریج زمینه برای نفوذ اسلام و گسترش آن در بین طبقات خاصه و عامه جامعه ایرانی فراهم آمد. شناسایی و دسته بندی گروه های مختلف علوی در خراسان در قالب پنج گروه و طرح این بحث که مهاجرت، بستر و زمینه ای برای تغییر و تحولات پایدار فرهنگی شد از اهداف پژوهش حاضر است. دوره زمانی موردنظر در این پژوهش، دوره زمانی آغاز دوره عباسی تا به قدرت رسیدن آل بویه در اوایل قرن چهارم هجری است. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی تحلیلی و با استفاده از شیوه کتابخانه ای و انواع گوناگون منابع است. همچنین در این اثر سعی شده است تا نتایج کیفی حاصل از منابع، به شیوه کمّی و بر روی نمودار نمایش داده شود.
۲۹۹۰.

تحلیل تاریخ اجتماعی آموزش و پرورش دوره پهلوی در آیینه «مدیر مدرسه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تاریخ اجتماعی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 171-199

کلیدواژه‌ها: جلال آل احمد نقد اجتماعی آموزش و پرورش غربزگی جایگاه معلم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۶ تعداد دانلود : ۵۱۸
جلال آل احمد ازجمله نویسندگان صاحب سبک و تأثیرگذار بر داستان نویسی ایران است. او با توجه به اشرافی که بر اوضاع زمان خود دارد، توانسته مسائل اجتماعی را که مردم با آن ها دست به گریبان بوده اند، تشخیص دهد و به خوبی در داستان های خود منعکس نماید. تعدّد آثار داستانی وی اعم از داستان کوتاه و رمان با موضوعات گوناگون و نگرش انتقادی نسبت به اوضاع اجتماعی جامعه و تضادها و تعارض ها در آن، سبب گردیده است که این آثار ازلحاظ بررسی جامعه شناختی بسیار غنی باشند؛ ازاین دست موضوعات، بحث از آموزش وپرورش، شرایط معلّمان و اوضاع اجتماعی آنان است که در آثار جلال بروز و ظهور یافته اند. این مقاله با روش توصیفی– تحلیلی به بررسی نگاه تاریخی– اجتماعی جلال به وضعیت معلمان و آموزش وپرورش در دوره پهلوی می پردازد و مسائلی چون رضایت شغلی، وضعیت درآمد، ارزش کار معلّمان نسبت به دیگر مشاغل، آداب مدرسه و معلّم، شیوه های آموزش، تشویق و تنبیه ها و... به خوبی و با رعایت بسیاری از جزئیات در داستان های او منعکس شده اند.
۲۹۹۱.

The Early Life of Shah Esma‘il In Contemporary Published Venetian Sources(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 69 - 100

کلیدواژه‌ها: Shah Esma`il Qizilbash Messianism Bayazid II Ottoman-European conflict

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۶۲۰
The second earliest published contemporary account that mentions and discusses Shah Esmaʿil I, the founder of the Safavid dynasty, his family, his rise to power, as well as his Qezelbash followers was a report published in Italian in 1506. This article offers a translation and an analysis of this report, plus four letters that are attached to this report which shed light on the role that the Sophy played in European anti-Ottoman politics
۲۹۹۲.

تحلیلی بر تکاپوهای مشروعیت یابی جانشینان عضدالدوله در دوره آل بویه (447-372 ﻫ.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲۴ 93 - 120

کلیدواژه‌ها: مشروعیت آل بویه خلافت القاب باستان گرایی کارآمدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۷۷۹
مشروعیت ازجمله مؤلفه های اساسی و بنیادین در مناسبات میان حاکمیت و مردم است. تلاش حاکمان در طول تاریخ معطوف بر توجیه قدرت از راه هایی بوده است که برای مردم قابل پذیرش باشد. حکومت آل بویه نیز برای پیشبرد قدرت خود از راه های مختلفی برای کسب مشروعیت استفاده کرده است. در پی مرگ عضدالدوله، نیمه دوم حکومت بویهیان به صحنه کشاکش قدرت های داخلی و اختلافات خانوادگی تبدیل شد. با وجود این، حاکمان این دوره به شیوه های گوناگون در پی کسب مشروعیت در جهت استحکام پایه های قدرت خود برآمدند. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی و بر پایه مطالعات  کتابخانه ای در پی واکاوی و تحلیل تکاپوهای مشروعیت یابی حاکمان بویهی در دوره پس از مرگ عضدالدوله تا سقوط این حکومت است. پژوهش حاضر می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که امیران آل بویه در حدفاصل سال های 372 تا 447 ﻫ.ق از چه شیوه هایی برای کسب مشروعیت بهره می گرفتند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که فارغ از قدرت طلبی های درون خاندانی که بر تاریخ آل بویه در این محدوده سایه افکنده است، جانشینان عضدالدوله معیارهایی چون کسب امتیازات سیاسی از خلافت، باستان گرایی و توجه به میراث کهن و کارآمدی و تأمین منافع عمومی را برای کسب مشروعیت در این دوره مدنظر داشته اند.
۲۹۹۳.

بازنمایی تاریخ صدر اسلام در جریان نوگرای مسلمان مصر؛ (مطالعه موردی عباس محمود العقاد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۵ ۶۳-۹۲

کلیدواژه‌ها: تاریخ صدر اسلام جریان فکری عبّاس محمود العقّاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۹ تعداد دانلود : ۶۱۸
تاریخ صدر اسلام به عنوان یکی از حساس ترین ادوار تاریخ اسلام دست مایه بسیاری از اندیشمندان معاصر در جهان اسلام قرار گرفته است تا با ذهن و خوانش خاص خود به روایت آن بپردازند. برخی از منظر نقد آثار پیشینیان و برخی نیز هم سو و هم داستان با گذشتگان به نقل روایات این دوره می پردازند. عباس محمود العقاد از روشنفکران و نویسندگان معاصر مصر نیز با توجه به جایگاه خود در میان متفکران مصری دارای آثار و نظرات بسیاری در ارتباط با صدر اسلام است. این پژوهش به دنبال آن است تا با بررسی آثار و افکار عقاد بن مایه ها و دلایل توجه این متفکر مصری به تاریخ صدر اسلام را مشخص کند، اینکه وی در این تلاش چه اهدافی را دنبال می کند و کدام بخش های تاریخ صدر اسلام برای وی در اولویت قرار دارند.
۲۹۹۴.

بررسی زمان مندی روایت در اکسیر التواریخ بر پایه نظریه ژرار ژنت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۵ (پیاپی ۱۱۰) 123 - 146

کلیدواژه‌ها: نقد نوین زمان بندی روایت اکسیر التواریخ ژرار ژنت روایت سنجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۰ تعداد دانلود : ۷۹۵
زمان یکی از عناصر مهم و کلیدی در روایت های تاریخی است که در کنار مؤلفه هایی چون مکان و شخصیت های تاریخی، قوام یک ابژه و رخداد تاریخی را شکل می دهد. مورخان برای نقل روایت های تاریخی از عنصر زمان به شیوه های گوناگون بهره گرفته اند. ژرار ژنت، برای درک بهتر از کارکرد زمان در روایات با تأمل بر عنصر زمان در روایت، نظریه «زمانمندی روایت» را طرح و شاخص های سنجش زمان روایت را بررسی کرد. پژوهش حاضر، بر آن است تا با بهره گیری از نظریه زمان بندی ژنت، به شیوه تحلیل محتوا به ارزیابی شاکله روایی کتابی تاریخی یعنی اکسیر التواریخ و روابط بین مؤلفه های روایی سازنده این ساختار بپردازد و الگوی کلی سطوح و مؤلفه های روایی کتاب را تبیین و تشریح کند. با توجه به اهمیت عنصر زمان در متون تاریخی مشخص می شود که در کنار سیطره نظم گاه شمارانه بر روایت نویسنده اثر، بی نظمی های زمانی چون گذشته نگری یا آینده نگری مورخ، روایت او را به سمت «نابهنگامی یا زمان پریشی» هدایت کرده است. درعین حال بسامد مفرد رویدادها به صورت بسامد غالب، از مهم ترین شگردهای زمانی است که مورخ در مقوله زمانمندی روایت از آن بهره برده است.
۲۹۹۵.

اثرگذاری آموزش های نوین مهندسی بر صنعت معدن در دوران قاجاریه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۴ 238 - 223

کلیدواژه‌ها: آموزش مهندسی معدن قاجاریه دارالفنون صنعت معدن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۲۱۵
رغبت سران قاجاریه به مواد معدنی و نیازهای نظامی و صنعتی کشور به مواد خام معدنی از یک سو و لزوم توسعۀ صنعتی کشور از سوی دیگر موجب توجه مقامات به آموزش دانشجویان در رشته های گوناگون علوم زمین (به ویژه مهندسی معدن) شد. استخدام کارشناسان خارجی و اعزام دانشجویان به اروپا بخشی از مشکلات تخصص و دانش فنی مربوط به این صنعت را حل کرد؛ اما این کافی نبود. با تأسیس دارالفنون و استخدام معلمان خارجی توسط امیرکبیر، آموزش نوین این رشته ارتقای قابل توجهی یافت. توسعۀ صنعت و علم در مقیاس جهانی، رشد دیدگاه های اقتصادی مقامات سیاسی کشور، فعالیت های چارنوتا و شلیمر با عنوان استادان دانشگاه و تألیف کتب آموزشی جدید موجب رشد دانش فنی مهندسی معدن در ایران شد. با فارغ التحصیلی دانشجویان دارالفنون و بازگشت دانشجویان اعزامی به اروپا می توان شاهد افزایش فعالیت معادن بود. اسناد تاریخی نشان می دهد که در سال های پس از گشایش دارالفنون، صنایع مختلفی در ایران شکل گرفتند. روند رو به رشد فعالیت معادن در سال های متأخر قاجاریه می تواند نمودی از کارایی آموزش بر رشد صنعت معدن در کشور تلقی شود.
۲۹۹۶.

بازنمایی مفهوم عوام در خاطره نگاری های عصر مشروطه بر اساس نظریه داده بنیاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ (پیاپی ۱۱۱) 265 - 296

کلیدواژه‌ها: عوام خاطره نگاری ها مشروطیت مفهوم نظریه داده بنیاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۴۴۱
انقلاب مشروطه ایران که انقلابی برای برپایی قانون و برابری عموم بود، از جمله رویدادهایی است که می توان به ناگفته های آن در تأثیری که بر نوع نگاه به عامه مردم داشت، از دل خاطرات خودنوشته طبقه مسلط و متوسط جامعه دوره مشروطه پی برد. نگاه عوامانه و ارزشیِ پایین به مردم از سوی خاطره نگاران که فارغ از هرنوع فشار سیاسی، به ثبت رویدادهای این دوره پرداخته اند، گویای آن است که علی رغم ورود ایران به دوره جدیدی از نظام حاکمیت، تغییری در نظام فکری مردم و جایگاه آنان در اندیشه خاطره نویسان طبقه مسلط و متوسط ایجاد نشد و عامه مردم در این دوره، جایگاه ارزشی پایینی داشتند؛ به ویژه در خاطره نگاری های به جای مانده از طبقه مسلط، داوری های ارزشی شدت بیشتری دارد و عامه مردم همسطح حیوانات و حشرات دانسته شده اند. اگرچه نگاه ارزشی پایین به عامه مردم پیش از نظام مشروطه نیز وجود داشت و از مهم ترین شرایط تبیین علۤی نگاه ارزشی عوامانه به مردم بر اساس روش داده بنیاد، فقدان دانش و آگاهی سیاسی مردم، فقر اقتصادی و نداشتن تحصیلات و گرایش به خرافات و باورهای غلط بود، با استقرار نظام مشروطیت عامل اصلی نگاه عوامانه و دسته بندی جامعه ایران به دو گروه ملتِ بیدار در برابر ملتِ خفته، نداشتنِ درک صحیح از مفاهیم مشروطیت و تزلزل در همراهی با نظام مشروطه بود و همه مفاهیم و مقوله ها به نوعی به آن اشاره دارند. دستاوردهای این پژوهش نشان می دهد که داوری های ارزشی پایین درباره مردم و مقایسه آنان با حیوانات با ناکامی نظام مشروطیت شدت گرفته است و تنها در زمان جنگ جهانی اول است که نگاه نقادانه جای خود را به نگاه دلسوزانه و تقویت حس ملی گرایی و به تصویرکشیدن فقر اقتصادی مردم می دهد؛ اما با روی کارآمدن رضاخان باز هم شاهد جهت گیری های تند برخی منابع درباره مردم و در ردیف قراردادن آنان با حیوانات هستیم.
۲۹۹۷.

سیاست ها و برنامه های دولت های ایران در بحران قند وشکر در جنگ جهانی دوم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 269-297

کلیدواژه‌ها: ایران جنگ جهانی دوم بحران قند وشکر قحطی انحصارکالاهای اساسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۳۵۴
جنگ جهانی دوم از مهم ترین ادوار تاریخ جهان به شمار می آید . اثرات و نتایج نامطلوب این جنگ همه کشورها را، چه کشور های متخاصم ودر گیر جنگ و چه دیگر کشورها که بی طرف بودند، از لحاظ اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی تحت تاثیر قرار داد . عرصه سیاسی ایران در طی چهار سال حضور متفقین بطور مداوم در حال تغییر و تحول بود . در عرصه اقتصادی و اجتماعی نیز وضع به همین منوال آشفته و غیرقابل کنترل بود. کمبود غلات از جمله گندم ، قند وشکر و حبوبات و غیره.... موجب اغتشاشاتی در سراسر شهرهای ایران شد . اتخاذ سیاست ها و برنامه های مفید و کارساز برای بهترکردن اوضاع، در زمانی که سراسر جهان دچار بحران و جنگ بود، می توانست موجب بهترشدن اوضاع و حتی برون رفت از بحران ها شود. بحران قند وشکر یکی از بحرانهای این دوره است. مصارف قندوشکر علاوه بر مصرف روزانه مردم همراه با چای در مصارف صنعتی نظیر داروسازی ، کارخانه های مواد غذایی و شیرینی پزیها مورد استفاده بود. از این رو سیاست ها و بر نامه هایی از سوی دولت های ایران برای رفع این بحران و کاهش اثرات جنگ برکمبود قند وشکر صورت گرفت ، با اتخاذ سیاست هایی چون : انحصاری کردن قند وشکر، جیره بندی اقلام اساسی و مورد نیاز مردم از اقداماتی بود که دولتمردان ایران برای رفع بحران قند وشکر انجام دادند. انحصار قرار دادن تجارت قند وشکر نشان از مصرف بالای این محصول و میزان صادرات واردات آن دارد. آوردن نام قندو شکر در لیست اقلام ضروری جهت جیره بندی، که در شرایط خاص و بحرانی این اقدام جهت توزیع اقلام ضروری و مهم صورت می گیرد، خود گواهی است بر آشکار ساختن بحران قند وشکر در بین دولتیان و اهمیت مصرف آن در بین مردم ایران. بنابراین آنها با این اقدامات سعی بر توزیع عادلانه آن در بین مردم داشتند . مقاله پیش رو سعی بر این دارد با روش تحلیلی -اسنادی برنامه و سیاست های به کار گرفته شده از سوی دولت ها را مورد تجزیه تحلیل قرار گیرد. بنابراین سوال اصلی پژوهش این است که دولت ایران برای برون رفت از بحران و کمبود قند وشکر در این دوره زمانی چه اقداماتی انجام داد؟ و با تجزیه و تحلیل دادها میزان کار آمدی یا نا کار آمدی اقدامات مورد بررسی قرار گیرد. آیا اقدامات انجام گرفته در بهبود اوضاع موثر واقع شده است یا خیر ؟ مقاله براین فرضیه استوار است که این اقدمات نه تنها به بهبود اوضاع کمک نکرد بلکه به بحرران قند وشکر نیز دامن زد.
۲۹۹۸.

بازنمایی جنسیت در خاطره نگاری (مطالعه موردی:خاطرات زنان مبارز دوره پهلوی)

نویسنده:
منبع: پژواک زنان در تاریخ سال اول پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱ 73-96

کلیدواژه‌ها: جنسیت خاطره نگاری زنان خود زندگی نامه نویسی هویت جنسیتی دوره پهلوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۳۸۹
نقش آفرینی پررنگ زنان مبارز ایرانِ دوره ی پهلوی،در شکل گیری و تسریع جریانات منجر به انقلاب1357،جایگاه تاریخی ویژه ای را برای ایشان رقم زده است.آگاهی از این جایگاه برجسته،بدون شک در روی آوری بخشی از ایشان به ثبت تجربیات زیسته ی خویش،به شکل خاطره نگاری موثر بوده است.با پذیرش خاطره نگاری،به عنوان عرصه ای جهت بازنمایی هویت و روایت خویشتن،که جنسیت پایه و اساس آن است،در این پژوهش بر آنیم تا با رویکرد توصیفی-تحلیلی در چارچوب مفهومی مباحث مربوط به« هویت جنسیتی» در پی پاسخ به پرسش چگونگی بازنمایی«جنسیت» در روایت زنان مبارز تاریخ عصر پهلوی باشیم.حضور نه زن در گفتمان مبارزاتی چپ و سه تن در زیر مجموعه ی ایدئولوژی اسلامی و بازتاب هویت و دغدغه های جنسیتی در زیر مجموعه ی گفتمان های ذکر شده،به خوبی نشانگر سیطره ی گفتمان مبارزاتی و ایدئولوژی سازمانی برهویت جنسیتی زنانه، این خاطره نگاران است.
۲۹۹۹.

ضرورت ثبت تجربه های زنان از همه گیری کووید ۱۹ (با تکیه بر جایگاه زن در خانواده)

نویسنده:
منبع: پژواک زنان در تاریخ سال اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 75-102

کلیدواژه‌ها: زنان تاریخ شفاهی مصاحبه کووید- 19 بیماری های همه گیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۴۴۱
نهاد خانواده در طول تاریخ از شرایط ساختاریِ جامعه تأثیر پذیرفته و بر آن تأثیر گذاشته است. به رغم تغییراتی که در بافت این نهاد رخ داده است، زنان به عنوان کنشگران اصلی در بازسازی و تبیینِ روابط میان اعضاء، از منزلت خاصی برخوردار بوده اند. حضور و مشارکت فعال زنان در جامعه به منزله یکی از شاخص های مهم توسعه سیاسی و اجتماعی کشور قلمداد می شود. با نگاهی گذرا به تاریخ بیماری های همه گیر در جهان، جایگاه زنان در برخورد با بحران های ناشی از این بیماری ها نمایان می شود. این مقاله در پیِ آن است که به ضرورت ضبط وثبت تجربه های زنان در دوران همه گیری کووید- ۱۹ با بهره مندی از روش پژوهشی تاریخ شفاهی تاکید کند. با انجام مصاحبه های تاریخ شفاهی، روایت های زنانه از بحران کنونی تبیین شده و روشنایی بخش آیندگان خواهد بود. هدف از این پژوهش، تاکید بر اهمیت ضبط تجربه های زنان در دوران همه گیری کووید- ۱۹ و ثبت خاطرات آنان، با بهره مندی از روش پژوهشی تاریخ شفاهی می باشد. روش تحقیق لزوم به کارگیری مصاحبه های تاریخ شفاهی در گردآوری روایت های زنانه از بیماری همه گیر کووید- ۱۹، با استناد به منابع کتابخانه ای تبیین شده و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.یافته ها: تاریخ شفاهی به عنوان یکی از روش های امتحان شده در حوزه پژوهش های مردمی، راهی مناسب به منظور تبیین تجربیات زنان است. بحران کووید- ۱۹ این فرصت را فراهم می آورد تا به ثبت وضبط تاریخ زنان پرداخت. تاریخ شفاهی با رویکرد نوآورانه خود، تجربه های شخصی زنان را به تجربه های جمعی نزدیک می کند. نقش زنان که از خانواده فراتر رفته و بر اجتماع تأثیر می گذارند، به روشنی بیانگر دغدغه های آنان در این دوران خواهد بود.
۳۰۰۰.

واکاوی نگرش نواب وکیل نسبت به نوسازی واثرات آن بر سیاست های مذهبی وفرهنگی عصر قاجار وپهلوی اول با تاکید بر با «سفر چهارساعته و کشف حقایق»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال ۱۲ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۶ 81-108

کلیدواژه‌ها: نواب وکیل سفر چهارساعته کشف حقایق قاجار پهلوی اول نوسازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۱۹۶
واکاوی نگرش نواب وکیل نسبت به نوسازی و اثرات آن بر سیاست های مذهبی و فرهنگی عصر قاجار و پهلوی اول با تأکید بر «سفر چهار ساعته و کشف حقایق» منصور طرفداری [1] چکیده کتاب خاطرات وکیل التولیه نوشته میرزا سید محمد نواب رضوی معروف به «نواب وکیل» از منابع مهم مطالعه عصر ناصری تا اواسط عهد رضاشاه است. در این میان، «سفر چهار ساعته و کشف حقایق» که بخش پایانی خاطرات را در برمی گیرد، با تکمله های متعددش به سبب قالب انتقادی آن برای فهم نگارنده درباره چگونگی ورود مدرنیسم و چالش های ناشی از آن در زمینه های مذهبی و فرهنگی و همچنین تأثیراتش بر نوع عملکرد و سیاست های حکام قاجار و پهلوی اول که مسئله اصلی این مقاله نیز به حساب می آید، اهمیت زیادی دارد. بر این اساس، نگارنده نوشتار حاضر کوشیده است با تحلیل محتوای اثر مذکور و بهره گیری از منابع و تحقیقات مرتبط، با رویکردی توصیفی- تحلیلی زوایای موضوع را روشن سازد. یافته های تحقیق بیانگر آن است که نویسنده این اثر از نمایندگان مهم و کمتر شناخته شده جریان سنت گراست که با استدلال های تاریخی و تفسیرهای زیرکانه متون دینی و طرح عصر فتحعلی شاه به عنوان دوره ای ایده آل، کوشیده بود مخالفتش را با هرگونه نوسازی و أخذ رهاوردهای غربی، به خصوص در عصر پهلوی موجه سازد. البته مواردی نسبتاً شخصی چون تبعیت از نگرش محافظه کارانه «حاج محمدکریم خان» پیشوای شیخیه کرمان، از دست دادن تدریجی جایگاهش در سیستم دیوان سالاری سنتی و همچنین افول پایگاه اجتماعی و اقتصادی اش، بر این رویکرد او تأثیرگذار بوده است. واژه های کلیدی: نواب وکیل، سفر چهار و ساعته کشف حقایق، قاجار، پهلوی اول، نوسازی [1] . استادیار گروه ایران شناسی دانشگاه میبد tarafdari@meybod.ac.ir

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان