مطالب مرتبط با کلیدواژه

خاطره نگاری


۱.

جایگاه خاطره نگاری در فهرست اسناد روابط خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ایران سفرنامه ها تاریخ روابط خارجی خاطره نامه خاطره نگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۰۱
روشهای گوناگونی در خاطره نگاری وجود دارند که می توان آنها را به این صورت تقسیم کرد: عذرخواهانه و تدافعی ، اعتراف آمیز، کاوشگرانه و سرانجام آمیزه ای از سه روش قبلی .
۲.

تفاوتها و تشابهات در خاطره نگاری مستشارالدوله صادق و احتشام السلطنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تاریخ نگاری خاطره نگاری مستشارالدوله تاریخچه مشروطیت احتشام السلطنه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های معاصر خاطره نویسی و زندگی نامه
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۱۳۶۹ تعداد دانلود : ۸۹۸
خاطره نگاری در تاریخ ایران آن چنانکه در سایر کشورها مرسوم و معمول بوده عمدتاً از دوره قاجاریه شکل گرفته است.یکی از ویژگی های جامعه ایران دوره قاجاریه خصوصاً پس از انقلاب مشروطه توزیع بخشی از قدرت پادشاه و مشارکت بخش هایی از نخبگان در سرنوشت سیاسی کشور بود.طبیعی بود که نخبگان مذکور پس از بازنشستگی سیاسی به جمع آوری و تدوین خاطرات خود بپردازند.مستشارالدوله صادق و احتشام السلطنه که هر دو از رجال سیاسی عصر مشروطیت بشمار می روند با همین رویکرد خاطرات خود را به نگارش در آورده اند.هر دو نفر مناصب متعددی در طول دوران حیات سیاسی خود داشته اند.بارها به وزارت، وکالت و سفارت رسیده و فراز و نشیب های سیاسی مختلفی را از سر گذرانده اند.خاطرات آنها می تواند پرده از بسیاری از حوادث مبهم و جریانات پیچیده سیاسیز بردارد.تفاوت ها و تشابهات محتوای خاطرات، سبک، شیوه و انگیزه خاطره نگاری از سوی آنها نیز می تواند کمک شایانی به سیر تاریخ نگاری و خاطره نویسی در ایران بنماید.در مقاله حاضر تلاش شده است خاطرات آنها با اتکا بر سبک، شیوه و انگیزه و دیدگاه های تاریخی بررسی و تفاوتها وتشابهات آنها مورد مطالعه قرار گیرد
۳.

تحول«منِ فردی» و جایگاه آن در تاریخ نگاری نوین ایران (با تکیه بر خاطره نگاری عصر قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سوژه خاطره نگاری عصر قاجار منِ فردی تاریخ نگاری نوین

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار منابع وکلیات
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ نگاری
تعداد بازدید : ۱۳۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۸۴
فاصله گرفتن از تاریخ و پرسش از آن یا به عبارتی، معرفت سوژه به سوژه را می توان، ویژگی برجسته مورخان عصر جدید دانست و سرچشمه این تحول را آگاهی از فردیت و التفات به شأن تاریخیت انسان قلمداد کرد. انتقال شمه ای از این تحول فکری به ایران، برای نخستین بار در دوره ناصری ذیل نهضت ترجمه صورت گرفت و باعث آشنایی با آثار فلسفی و علمی دانشمندان و فلاسفه اروپایی شد. تحول تفکر و اندیشه و تحول ذهنی و عقلی در میان نخبگان ایرانی و آگاهی از فردیت، زمینه جریان انتقادی نسبت به باورها و اعتقادات سنتی کهن از جمله انتقاد در حوزه انسان گرایی و تاریخ و تاریخ نگاری را به وجود آورد. در این نوشتار، تحول و جایگاه «من فردی»در تاریخ نگاری نوین ایران با شیوه تحلیل متن و با تکیه بر خاطرات عصر قاجار مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش درباره این مسئله با ارجاع به 42 اثر خاطره نگاری در دوره قبل و بعد از مشروطه، نشان از تأثیر مستقیم «منِ فردی» در شکل گیری تاریخ نگاری نوین ایران در پوششِ خاطره نگاری دارد؛ همچنین می توان تحول فردیت رابا تبلورآن در خودآگاهی جمعی و التفات به شأن تاریخیت انسان با وقوع انقلاب مشروطه و نیاز به ثبت آن،در این آثار ردیابی کرد.
۴.

زبان و زمان در روایت زنان سیاسیِ خاطره نگار دوره پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنسیت خاطره نگاری زنان خودزندگینامه نویسی روایت عصر پهلوی.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۲ تعداد دانلود : ۵۵۱
نقش آفرینی پررنگ زنانِ مبارزِ ایرانِ عصر پهلوی در شکل گیری و تسریع جریاناتی که به انقلاب 1357 منجر شد ، جایگاه تاریخی ویژه ای را برای آنان رقم زده است. آگاهی از این جایگاه برجسته، بی شک در روی آوری بخشی از آنان به ثبت تجربیات زیسته خویش به شکل خودزندگی نامه نویسی مؤثر بوده است. با پذیرش خودزندگینامه نگاری به عنوان عرصه ای برای بازنمایی هویت و روایت خویشتن - که جنسیت پایه و اساس آن است - این پژوهش بر آن است تا با استفاده از رویکرد تفسیری هرمنوتیکی در چارچوب مفهومی «هویت روایی پل ریکور» از یک سو به بررسی جایگاه زبان و زمان در سطح روایت و از سوی دیگر، به چگونگی بازتاب هویت زنانه در قالب های روایتیِ بازتعریف شده در نظریه مذکور، با تکیه بر متن خاطرات زنان سیاسی عصر پهلوی بپردازد. حضور 9 زن در گفتمان مبارزاتی چپ و 3 زن در زیرمجموعه ایدئولوژی اسلامی و همچنین، بازتاب هویت و دغدغه های جنسیتی در زیرمجموعه هویت سازمانی، به خوبی نشان می دهد که گفتمان مبارزاتی و ایدئولوژی سازمانی، بر هویت جنسیتی زنانه این خاطره نگاران سیطره داشته است. انسجام روایتی، عدم تک خطی بودن روایت، برقرار بودن رابطه «هم زمانی» و «درزمانی» بین زمان زیسته و زمان روایت و همچنین، رابطه مستقیم زمان روایت در زبان راوی، از دیگر نتایج تحقیق است که باید بدان اشاره کرد.
۵.

بازنمایی جنگ در ادب و هنرو درخاطره نگاری سربازان در سنگر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنگ خاطره نگاری ادبیات پایداری تعهد جنگ جهانی اول جنگ تحمیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۱۸۳
تاریخ را تاریخنگار می نگارد و آیندگان آن را تأیید یا رد می کنیم؛ چون تاریخنگار از نگاه خود آن را می نویسدو می تواند صحیح یا تحریف شده باشد. وقتی تاریخ را نویسنده یا شاعری در قالب رمان یا شعر بیان کند باورکردنی تر خواهد بود . پس سهم نویسندگان و شاعران متعهد را که مقاومت و پایداری را در آثارشان به تصویر کشیدند نباید فراموش کرد. یکی از قابل ارجاع ترین نوشتارها در مورد جنگ، نامه نگاری های سربازان است که در سنگرها نگاشته اند. تا سندی باشد از واقعیت تاریخ. در این مقاله با نگاهی توصیفی تحلیلی به بحث جنگ و بازنمایی آن در هنر و ادبیات جنگ از یک سو و از سویی ملاحظه ژانر ادبیات خاطره نگاری ونامه نگاری و جایگاه آن در یادداشت های سربازان ایرانی در جنگ تحمیلی و مقایسه آن با نمونه هایی از نامه های سربازان فرانسوی در جنگ جهانی اول پرداخته خواهد شد. حاصل این مقایسه نمایان ساختن دو نگرش و دو نگاه به مسئله جنگ است.
۶.

بازنمایی جنسیت در خاطره نگاری (مطالعه موردی:خاطرات زنان مبارز دوره پهلوی)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جنسیت خاطره نگاری زنان خود زندگی نامه نویسی هویت جنسیتی دوره پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۷ تعداد دانلود : ۲۷۵
نقش آفرینی پررنگ زنان مبارز ایرانِ دوره ی پهلوی،در شکل گیری و تسریع جریانات منجر به انقلاب1357،جایگاه تاریخی ویژه ای را برای ایشان رقم زده است.آگاهی از این جایگاه برجسته،بدون شک در روی آوری بخشی از ایشان به ثبت تجربیات زیسته ی خویش،به شکل خاطره نگاری موثر بوده است.با پذیرش خاطره نگاری،به عنوان عرصه ای جهت بازنمایی هویت و روایت خویشتن،که جنسیت پایه و اساس آن است،در این پژوهش بر آنیم تا با رویکرد توصیفی-تحلیلی در چارچوب مفهومی مباحث مربوط به« هویت جنسیتی» در پی پاسخ به پرسش چگونگی بازنمایی«جنسیت» در روایت زنان مبارز تاریخ عصر پهلوی باشیم.حضور نه زن در گفتمان مبارزاتی چپ و سه تن در زیر مجموعه ی ایدئولوژی اسلامی و بازتاب هویت و دغدغه های جنسیتی در زیر مجموعه ی گفتمان های ذکر شده،به خوبی نشانگر سیطره ی گفتمان مبارزاتی و ایدئولوژی سازمانی برهویت جنسیتی زنانه، این خاطره نگاران است.
۷.

تحلیل ساختار روایت در خاطرات روزنگاشت قهرمان میرزا عین السلطنه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خاطره نگاری عین السلطنه عصر قاجار روایت شناسی ساختار روایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۹ تعداد دانلود : ۲۳۸
قهرمان میرزا عین السلطنه، از نوادگان محمدشاه را می توان در زمره مهمترین افراد خاطره نگار عصر قاجاری دانست. او از یازده سالگی خاطره نویسی را شروع کرد و تا یک ماه پیش از فوت ادامه داد. توصیف دقیق بسیاری از جزئیات آن هم در یک دوره طولانی 65 ساله که از سال 1299 ق تا 1364ق (1323ش) را در برمی گیرد، وی را صاحب طولانی ترین خاطرات عصر قاجار، کرده و اثر وی را به عنوان دایرهالمعارفی ارزشمند از تاریخ ایران، از دوره ناصری تا اوایل سلطنت پهلوی دوم معرفی کرده است. این پژوهش با دارابودن رویکرد توصیفی تفسیری بر آن است تا ضمن توجه به ویژگی های خاطرات عصر قاجار، با در نظرگرفتن ویژگی روایت محوری خاطرات، ساختار روایی این اثر را مدنظر قرار دهد و ضمن بهره گیری از مفاهیم روایت شناسی و با در نظر داشتن این پرسش که ساختار روایی خاطرات عین السلطنه دارای چه خصوصیاتی است، خاطرات وی را از منظر ساختار روایی و عناصر سازنده روایت شاملِ طرح روایت ، شخصیت و شخصیت پردازی، گفت وگو، لحن، زاویه دید، صحنه و صحنه پردازی بررسی کند. دارابودن دید زاویه اول شخص، روایت تک خطی و مستحکم، جزء نگری و داشتن سبک ساده روایی از ویژگی های ساختار روایی این خاطرات است که به عنوان بخشی از داده های پژوهش می توان به آن اشاره کرد.
۸.

تحلیل گفتمان خاطرات زنان عصر مشروطه و پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خاطره نگاری زنان عصر مشروطه عصر پهلوی برجسته سازی هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۱ تعداد دانلود : ۴۷۲
در این پژوهش بر پایه ی رویکرد تحلیل گفتمان در چارچوب نظریه ی "جیمز پل جی "و " روث وداک" چگونگی بازتاب عناصر برجسته ی هویت زنانه در قالب خاطره نگاری زنان- با استناد به چهار اثر عصر مشروطه و پهلوی- بررسی و تحلیل می شود . نتایج بررسی ، نشان از آن دارد که این آثار با کاربرد زبان در موقعیت ها ، جهانی را باز می نمایند که برساختی از تجربه های زیسته ی زنان و گفتمان های کلان سنت و تجدد در ایران است . از این رو روایت زنان در خاطرات ، معطوف به برجسته کردن عناصر و مؤلفه هایی از هویت زنان در دنیای مدرن و به حاشیه راندن گفتمان سنتی پیشین است . تحلیل خاطرات زنان در یک ساحت چنین می نماید که فهم جدیدی از هویت انسانی شکل گرفته است و زنان به لحاظ هویتی به تدریج از هویت های سنتی خود فاصله گرفته و هویت های جدیدی یافته اند که منشا آن دنیای مدرن و تکثرگرایی است . در ساحت دیگر، خاطره نگاران زن ، هم زمان توانسته اند ترکیبی سازگار از عناصر زندگی مدرن و سنتی را به دست دهند و هویت خود را بر اساس تجارب زیسته و درک تاریخی از مناسبات دوران نوین بازتعریف نمایند.
۹.

نسبت خاطره نگاری با امر واقع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خاطره نگاری امر واقع تاریخ نگاری زندگی نامه خودنوشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۹۲
بر اساس تعاریف اهل فن، جای گیری خاطرات مکتوب در زمره منابع خبری اولیه و مهم در تاریخ نگاری است و بررسی تاریخی فرایند شکل گیری و تکوین آن در تاریخ ایران، اثباتی بر مدعای فوق است. این پژوهش با رویکرد تحلیلی و طرح نگرش های روش شناختی درباره نسبت خاطره نگاری با امر واقع است و پاسخی متقن به این پرسش که سندیت خاطرات، در شکل «زندگی نامه خودنوشت» به چه میزان دارای اعتبار جهت کاربست در تحقیقات تاریخ نگاری است. راستی آزمایی روایات متون خاطره نگاری بر اساس دیگر منابع اسنادی و همچنین اعتبارسنجی بر اساس الگوی «تواتر روایت» درباره یک واقعه، یکی از نتایج این پژوهش است. همچنین بر اساس اضلاع سنجش ناپذیر این خاطرات، چون معضل زاویه دید و موقعیت منحصر به فرد راوی در روایت، می توان این خاطرات را در رویکرد دوم، آثاری برای شناخت راویان آنها به عنوان افراد مؤثر در رویدادهای تاریخی، مدنظر دانست و دارای اعتبار جهت ارجاع اسنادی در نظر گرفت.
۱۰.

بررسی و تحلیل خاطره نگاری در آثار جلال آل احمد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خاطره نگاری خاطره پژوهی جلال آل احمد داستان نویسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۲۷۶
خاطره پژوهی یکی از منابع الهام بخش تحقیق در حوزه تاریخ نگاری است. همچنین ابزاری برای انتقال تجربه ها، آداب، رسوم و مناسک دینی و ملی جوامع به نسل های آینده به شمار می آید. از طرف دیگر، بیان کننده عواطف و احساسات فردی، قومی و ملی در برابر حوادث و رویدادهاست. حجم وسیعی از نویسندگی جلال آل احمد در عرصه خاطره نگاری است. آثار این نویسنده از جهات متعددی، از جمله اجتماعی، سیاسی و تاریخی، گویای زندگی پر فراز و نشیب اوست. این مقاله درصدد است تا با روشی توصیفی- تحلیلی، خاطره و انواع خاطره نگاری را در آثار جلال آل احمد بکاود. نتایج تحقیق حاکی از آن است که اغلب داستان های جلال آل احمد، در شرح زندگی، حسب حال و حدیث نفس نویسنده است که از این جهت، در زمره خاطره نگاری قرار می گیرد. در اغلب این داستان ها، حادثه داستانی با روانی و یکدستی و انسجام خاص داستانی پیش نمی رود؛ چرا که نویسنده گاه و بی گاه با اظهار نظر های خویش، سیر داستانی را قطع و در روند آن دخالت می کند؛ گویی واقع گرایی جلال باعث شده که گاه مرز های خیال را درنوردد و به عالم واقع ورود کند. در میان آثار جلال آل احمد، سفرنامه ها و نامه های او، از جایگاهی برجسته برخوردار است. آرای او در سفرنامه ها و نامه هایش، علاوه بر آشکارکردن بخشی از زندگی خصوصی و خانوادگی این نویسنده، به ما فرصت نگاه جدید به رویداد های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی عصر نویسنده را نیز می دهد.
۱۱.

گفتمان کاوی انتقادی خاطرات سردار مریم بختیاری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: گفتمان کاوی انتقادی خ‍اطرات خاطره نگاری سردار مریم بختیاری عصر قاجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۱۹۷
خاطرات عصر قاجار که زمینه های شکل گیری و توسعه آن ارتباطی تنگاتنگ با ورود مظاهر مدرن به ایران دارد، با قلم و بیان مردان روایت گر آغاز و توسعه یافته است. دراین آثار زنان به عنوان سوژه ای مستقل نقشی ندارند؛ اما کتاب سردار مریم بختیاری، به عنوان اولین زن خاطره نگارعصر قاجاری، در این میان اثری متفاوت است. مسئله اصلی و هدف نوشتار حاضر واکاوی متن خاطرات مریم بختیاری با تکیه بر روش گفتمان کاوی انتقادی فرکلاف، جهت رسیدن به چگونگی بازنمایی نقش های جنسیتی در این اثر است. لذا با استفاده از سه مبحث اصلی این نظریه در حیطه متن، پرکتیس گفتمانی و پرکتیس اجتماعی، می توان چنین تحلیل کرد که این اثر برخلاف گفتمان سنتی، بر نقش ها و وجود زنان در جامعه و لزوم اهمیت دادن به ایشان، تأکید دارد. همچنین دیگر یافته های پژوهش نشان می دهد که کتاب خاطرات او پا را از حوزه گفتمان محصور در سنت فراتر نهاده و در همین راستا سردار مریم با ترکیب کنش های جنسیتی در قالب گفتاری با احساس زنانه، از متون میان گفتمانی خویش فراتر رفته و به خلق متنی متفاوت دست زده است که همانا محصول آن، برساخت اندیشه ای فراتر از عصر خویش است.
۱۲.

بازنمایی شخصیت زن در کتاب های خاطره نگاری دفاع مقدس (مطالعه موردی کتاب های ساجی، صباح، زیباترین روزهای زندگی و چراغ های روشن شهر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بازنمایی خاطره نگاری دفاع مقدس زن و جنگ شخصیت زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۰۴
کتاب های خاطره نگاری دفاع مقدس یکی از سندهای ماندگار در تاریخ ایران اسلامی است. روز 31 شهریور 1359 رژیم بعث عراق به ایران حمله نظامی کرد و جنگ تحمیلی آغاز شد. حضور زنان دوشادوش مردان از ابتدای جنگ و فعالیت آن ها در قالب گروه های امدادی و پشتیبانی مسئولیتی بود که برعهده گرفته و تا پایان جنگ این وظیفه خطیر را انجام دادند. زنان رزمنده پس از جنگ به ثبت خاطرات خود و دیگر زنان رزمنده در قالب رمان، خاطره نگاری و تاریخ شفاهی از جنگ پرداختند. مقاله حاضر به بررسی چگونگی بازنمایی ابعاد شخصیتی زنان رزمنده دفاع مقدس در 4 کتاب خاطره نگاری منتخب پرداخته است. این چهارکتاب تحت عنوان صباح ، ساجی ، چراغ های روشن شهر و زیباترین روزهای زندگی ضمن آنکه با محوریت شخصیت زن نگاشته شده، آثار به روز و اثرگذار در این عرصه اند. یافته های این مقاله با استفاده از روش تحلیل مضمونی نشان می دهد که بازنمایی شخصیت زنان در چهار حوزه معنایی بینش، گرایش، کنش و عوامل شخصیت ساز قابل طبقه بندی است. در حوزه بینش مواردی همچون اعتقادات دینی، اخلاقی و انقلابی قابل طرح است و در حوزه گرایش مضامینی مانند روحیات خودساخته، مقتدر، منزجر از جنگ، کنجکاو و عفیفانه ذکر شده است. در حوزه کنش نیز مواردی همچون کمک رسانی، فعالیت های مذهبی، انقلابی، نظامی، فرهنگی و مقید به انجام دادن فرایض دینی احصا شده و در پایان نیز عوامل شخصیت ساز با محوریت خانواده مورد تأکید قرار گرفته است.