درخت حوزه‌های تخصصی

کلام

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
فلسفه اسلامی کلام منطق
امام شناسی پیامبرشناسی خداشناسی دین پژوهی فرق و مذاهب کلام جدید کلیات معادشناسی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۵۶۱ تا ۵۸۰ مورد از کل ۱۰٬۷۸۴ مورد.
۵۶۱.

تبیین رابطه شأن حقیقی و حقوقی امام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۹ 21 - 36

کلید واژه ها: شأن حقیقی شأن حقوقی امامت رابطه تولیدی توقف علیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۰۰
در دوران حیات رسول خدا تبیین و تفسیر معارف شریعت و سامان دادن به امور سیاسی اجتماعی، شأن پیامبر بود که خداوند تمام این امور را به لحاظ علم گسترده و خطاناپذیر  پیامبر وظیفه انحصاری او قرار داده بود، اما پس از رحلت ایشان همواره این پرسش فراروی افراد پژوهشگر قرار می گیرد که جانشین پیامبر دارای چه شئون حقیقی و حقوقی است؟ هدف این نوشتار کشف و تبیین ریشه اصلی اختلاف علمای عامه و دانشمندان امامیه درفهم مقام امام، دفع شبهات و تناقضات احتمالی برخی آموزه های دینی با شئون امام و ترسیم نقشه علمی و عملی برای رسیدن به نقاط مشترک فرق اسلامی و تنها راه رسیدن انسان ها به حقیقت امامت بوده که با روش تحلیلی- توصیفی این مطالب را به اثبات می رساند: شأن به لحاظ منشأ ظهور خود به شأن حقیقی و حقوقی تقسیم می شود؛ از آیات و روایات استفاده می شود امام همانند پیامبر دارای شئون حقیقی و حقوقی است؛ بین شئون حقیقی و حقوقی امام همچون شئون پیامبر رابطه معنادار وجود داشته تکوین و تشریع در آن کاملاً هماهنگ است به گونه ای که نادیده گرفتن ارتباطی بین شئون حقیقی و حقوقی امام مستلزم نفی تمامی شئون حقوقی امام و انکار اصل امامت خواهد بود، اگرچه بین شئون حقیقی و حقوقی امام رابطه تولیدی از نوع علت تامه با معلول آن وجود ندارد.  
۵۶۳.

تحلیل و نقد دیدگاه علی عبدالرازق مصری درباره حکومت مهدوی با تکیه بر منابع اهل سنّت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 147 - 164

کلید واژه ها: حکومت حکومت مهدوی سکولاریسم اهلسنت عبدالرازق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۱۷۸
علیرغم توجّه جامعه اهلسنّت به مسئله مهدویت و اعتقاد به تحقق حکومت جهانی مهدوی، امروزه برخی نواندیشانِ اهلسنّت، این عقیده را از جایگاه حقیقیِ آن فروکاسته و به انکار آن پرداختهاند. از جمله این افراد، علی عبدالرازق مصری است. وی با محدود ساختن رسالت نبوی به ابلاغ وحی، بر آن است که قرآن و سنّت نبوی سخنی از حکومت اسلامی ارائه ندادهاند و سیره پیامبر6 نیز در جهت تشکیل حکومت نبوده است. بر این اساس، اصطلاحاتی چون «حکومت دینی» یا «حکومت مهدوی» که از سوی مسلمین مطرح میشود، واژههایی ناسازوار و سخنانی بیوجه است. در این مقاله ادّعای مذکور مورد سنجش و نقد واقع شده و همراهی اهلسنّت با شیعه در مسئله حکومت جهانی حضرت مهدی؟عج؟ نشان داده شده است. یافتهها نشان میدهد که هم آیات قرآن و هم احادیث نبویِ موجود در منابع روایی اهلسنّت، دینی بودن حکومت را تایید نموده و حتی به صراحت از تحقق حکومت مهدوی در زمان ظهور حضرت مهدی؟عج؟ سخن گفتهاند.
۵۶۶.

تحلیل معناشناختی «وحدت عددی» خداوند در بیان امام سجاد (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸ 27 - 48

کلید واژه ها: وحدت حقه حقیقی وحدت عددی وحدانیت عدد وحدت شخصی صحیفه سجادیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۱۳
اثبات وحدت حقه حقیقی و نفی وحدت عددی خداوند، مورد تأکید آیات و روایات قرار داشته و براهین فلسفی مختلفی نیز آن را اثبات می نماید، اما در این میان، امام سجاد} در دعای بیست و نهم صحیفه سجادیه، وحدانیت عددی را به خداوند نسبت داده است: «لَکَ یَا إِلَهِی وَحْدَانِیَّهُ الْعَدَدِ». در توجیه این جمله و تبیین مکانیزم سازگاری آن با ادله نقلی و عقلی، تفاسیر مختلفی ارائه شده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی ، تحلیلی و توجه به دیگر روایات اهل بیت] به جمع آوری، تنظیم و تبیین مهم ترین تفاسیر ارائه شده، پرداخته و ضمن ارزیابی آنها به تبیین تفسیر برگزیده پرداخته است. مطابق دیدگاه برگزیده، اطلاق عدد بما هو عدد بر خداوند مشکل آفرین نیست، آنچه مشکل آفرین است محدودیتی است که گاهی اطلاق اعداد بر ذات الهی در پی دارد. تفکیک میان دو تعبیر «ثالث ثلاثه» و «رابع ثلاثه» در آیات قرآنی نیز در همین راستا قابل تبیین است. خداوند متعال در عین وحدت شخصی، وحدت جمعی و سِعِی داشته و در تمام مراتب هستی، حضور و ظهور دارد. مطابق این توضیح، بیان امام سجاد} ناظر به اطلاق وحدانیت عددی بر ذات الهی است که بیانگر حضور جمعی و سریانی ذات الهی در همه هستی است.
۵۶۷.

جایگاه «وجود حقیقی» در اندیشه افلاطون و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸ 49 - 68

کلید واژه ها: وجود حقیقی اصل خیر حقیقت خدا ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۸۸
افلاطون در مکتب فلسفی خویش، نظام خاصی از هستی بر پایه ارتباط سایه و عکس با اصل و حقیقت ارائه می دهد. وی در این راستا از موجودی متعالی  که اصل خیر(خدای نظام فلسفی او) است، سخن می گوید که ورای وجود است. با دقت در جایگاه اصل خیر در هستی و تحلیل کیفیت «بهره مندی»، آشکار می گردد که وجود حقیقی منحصر در آن است و سایر موجودات نمود و سایه ای از آن هستند، آن چنان که برای سایر موجودات حتی ایده ها(مُثُل) هیچ استقلالی نمی توان در نظر گرفت و به این ترتیب هستی شناسیِ فلسفی افلاطون بر  محور حقیقتی واحد دنبال می شود. ملاصدرا نیز با طرح نظریه نهایی خویش یعنی وحدت شخصی وجود، هستی را منحصر در امری واحد(خدا) می داند و ما سوای حق تعالی را ظهورات و شئون او در نظر می گیرد که حکایت گر و نمود ذات حق هستند، آن چنان که این کثراتِ ظهور، مخلّ وحدت حقیقت وجود نمی گردند. این پژوهش بر آن است تا افتراقات و تشابهات رویکرد فلسفی افلاطون و ملاصدرا در رابطه با نگاه آن دو به وجود حقیقی را بر اساس مبانی هستی شناسی متفاوت آنها آشکار سازد.
۵۷۱.

مصدریابی داستان شهادت امام عصر(عج) در منابع متأخران(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 87 - 110

کلید واژه ها: شهادت مهدی (عج) سعیده تمیمی زن ریشدار شیخ احمد احسائی الزام الناصب جامع الاخبار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۶ تعداد دانلود : ۲۵۲
داستان زنی ریشدار به نام سعیده یا ملیحه که با پرتاب جسمی سنگین موجب شهادت امام زمان؟عج؟ خواهد شد یکی از داستانهایی است که در سده گذشته شهرت زیادی یافته است. نگارندگان با پیگیری منابع نشر این داستان نشان میدهند قدیمیترین منبعی که آن را نقل کرده مربوط به دهه سوم قرن سیزدهم هجری است و راوی انحصاری آن شیخ احمد احسائی از علمای مشهور عصر قاجار است که در چند اثر خویش به آن پرداخته است. این ایده از آثار احسائی به دیگر منابع سرایت کرده و به ویژه یکسده بعد و با نقل شیخ علی یزدی حائری در کتاب الزام الناصب فی اثبات الحجه الغائب به گستردگی انتشار و شهرت یافته در بعضی کتب معاصر با موضوع مهدویت نقل شده است. همچنین در ادامه مقاله با دقت در احوال علمی، آثار به جای مانده و روش حدیثی احسائی کوشیده میشود منبع احتمالی او از خلال شواهد به جایمانده بازشناسی شود و نشان داده میشود که احتمالاً ریشه این داستان به قصههای رایج در خطه خراسان در قرن هفتم هجری باز میگردد. دست آخر طیفی از واکنشهای اتخاذشده در برابر این داستان _ از انکار و انتقاد گرفته تا معتبر دانستن و تأویل کردن آن_ میان منابع گوناگون احصاء و ارائه گردیده و نشان داده شده است این داستان با سنجه ملاکهای حدیثشناسانه فاقد اعتباری است.
۵۷۲.

تحلیل و بررسی پندار تعارض حوادث عصر امام سجاد(ع) با نصوص امامت در پاسخ به شبهات «فیصل نور»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۸ 107 - 122

کلید واژه ها: ملاصدرا ابن عربی بهشت جهنم نفس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۷۴
روایاتی را در منابع شیعه و در برخی موارد در منابع اهل سنت می توان یافت که دلالت بر خلافت و امامت دوازده امام می کند که همه از نسل پیامبر اکرم, می باشند. این احادیث که به «نصوص امامت» شهرت یافته اند، به حدّی فراوان اند که جای هیچ تردیدی در صحّت آنها باقی نمانده و به اصطلاح به «تواتر» رسیده اند. یکی از نویسندگان معاصر وهابی به نام «فیصل نور»، در کتاب «الامامه و النص» تلاش کرده است تا با جستجو در منابع شیعه، روایاتی را که از نگاه وی در تعارض با نصوص امامت است، استخراج کرده و فقدان نصوص امامت را از آن نتیجه بگیرد. به زعم وی، تمامی نصوص امامت، وضعی و ساخته دست محدثان شیعه می باشد. در قسمتی از این کتاب که به امام سجاد} اختصاص یافته است، روایاتی که در تعارض با نصوص امامت آن حضرت پنداشته شده است، بیان گردیده و فقدان امامت آن حضرت و همچنین سایر امامان نتیجه گرفته شده است. این نوشتار با به کارگیری روش توصیفی-تحلیلی در صدد نقد این دیدگاه برآمده و با استناد به نصوص امامت و تحلیل روایات مورد استناد فیصل نور به تبیین علّت صدور چنین روایاتی پرداخته و به ادعای تعارض آنها پاسخ داده است.
۵۷۴.

ارائه الگوی روش های اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی (بر مبنای فلسفه انتظار)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 165 - 188

کلید واژه ها: فلسفه انتظار اصلاح و تغییر رفتار رفتار فردی و اجتماعی نظریه داده بنیاد. مقدمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۲ تعداد دانلود : ۴۲۱
این پژوهش با هدف ارائه الگوی روشهای اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی با رویکرد فلسفی انتظار انجام شده است. براساس این روش، تلاش محققان بر آن بوده است تا با استفاده از روش نمونهگیری هدفمند متون چاپی (کتاب، مقالات و سایتها) حوزه مهدویت و نیز تعداد 6 نفر از صاحبنظران عرصه مهدویت را به عنوان مشارکتکنندگان اصلی پژوهش انتخاب کند. برای همین از دو ابزار اصلی گردآوری دادهها، مرور اسناد و مصاحبه استفاده شد. برای بهدست آوردن اعتبار و روایی دادهها از بازبینی مشارکتکنندگان و مرور متخصصان در پژوهش استفاده شد. دادهها به روش تحلیل محتوا بررسی شدند. با بررسی دادههای بهدستآمده در مرحله اول کدگذاری باز، 282 مفهوم به دست آمد. دادههای مرحله دوم کدگذاری باز، در قالب 112 مفهوم و 19 مقوله عمده طبقهبندی شدند. در مرحله کدگذاری محوری، 12 مقوله هستهای تعیین شدند. در مرحله کدگذاری انتخابی نیز 12 مقوله هستهای به سطح انتزاعی بالاتر ارتقاء داده شد. در نتیجه، این الگو نشان داد: اصلاح و تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی در عصر انتظار، متضمن فهم شرایط علّی (معرفتی، عاطفی و رفتاری)، زمینهای و مداخلهای است که تحت راهبردهایی به نتایج قابل قبول منجر خواهد شد.
۵۷۹.

بررسی فقهی قیام ضد ظلم و فساد قبل از ظهور حضرت حجت(عج)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 7 - 30

کلید واژه ها: حضرت حجت (عج) ظهور غیبت ظلم فساد قیام بررسی فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۱ تعداد دانلود : ۲۷۴
در کتابهای حدیثی امامیه روایاتی وجود دارد که ظاهر ابتدایی آن مبغوضیت قیام قبل از ظهور حضرت حجت؟عج؟ است. گاهی اوقات برخی افراد غیرکارشناس و ناآشنا با اصول و مبانی دین مقدس اسلام، برداشت درستی از این روایات نداشته و تصور میکنند که هرگونه اقدام به منظور اصلاح جامعه یا نظام سیاسی آن جایز نیست و شیعیان در عصر غیبت نه نسبت به دستوراتی که به گونهای با اصلاح امور جامعه مرتبط است _ نظیر امر به معروف و نهی از منکر _ وظیفهای دارند نه نسبت به زمینهسازی برای ظهور. گاهی هم فرصتطلبان از این روایات در جهت مقاصد باطل خود استفاده میکنند. به نظر نگارنده این روایات از زمره متشابهات است و باید در پرتو اصول و مبانی محکم تفسیر شوند؛ همانطور که امامان اهلبیت؟عهم؟ بدان راهنمایی کردهاند. در این مقاله روایاتی که تصور میشود با این مسئله ارتباط دارد به هشت دسته تقسیم شده و با بررسی کارشناسی مشخص گردید که تنها ظاهر ابتدایی یک دسته از این روایات موهم چنین برداشت اشتباهی است و این ظهور ابتدایی با مراجعه به ادله محکم قطعی از بین میرود؛ افزون بر اینکه نسبت به صدور هیچ یک از روایات این دسته از امام معصوم؟عهم؟ اطمینانی وجود ندارد.
۵۸۰.

تاریخ اجتماعی شیعیان امامیه بغداد از آغاز غیبت صغری تا سقوط آل بویه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴۸ 219 - 236

کلید واژه ها: بغداد سبک زندگی شیعیان تاریخ اجتماعی آل‏بویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۴ تعداد دانلود : ۱۶۵
بررسی تاریخ اجتماعی جوامع گذشته، ما را به کشف نوع زندگی اقوام و گروههایی از مردم سوق میدهد که در صف حکام و نخبگان سیاسی جامعه قرار ندارند. این کشف لایههای نهان، صرفاً با شاخصبندی مؤلفههای تاریخ اجتماعی امکانپذیر است. پژوهش پیشرو، با بررسی مؤلفههای تاریخ اجتماعی شیعیان امامیه بغداد از عصر غیبت صغرای امام مهدی؟عج؟ تا افول دولت آلبویه، وضعیت اجتماعی این طیف مذهبی خاص را مورد مداقه قرار میدهد. مؤلفههایی همچون: حِرف و مشاغل، مراسم مذهبی، ارتباط شیعیان با اهلسنت و محافل علمی و آموزشی. تحقیق پیش رو، شناخت بهتری از عوامل موثر بر سبک زندگی شیعیان بغداد در این بازه زمانی به ما ارائه میدهد. عواملی چون غیبت امام؟عج؟، حضور وکلای اربعه و نیز قدرتگیری دولت شیعی آلبویه بر سبک زندگی شیعیان تأثیرگذار بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان